1
00:00:06,833 --> 00:00:08,725
"Neki se rode veliki,

2
00:00:08,725 --> 00:00:10,620
neki dostignu veličinu,

3
00:00:10,620 --> 00:00:15,711
a nekima je veličina nametnuta",
reče Vilijam Šekspir.

4
00:00:15,711 --> 00:00:17,191
Ali da li je?

5
00:00:17,301 --> 00:00:21,969
Neki dovode u pitanje da li je Šekspir
zaista napisao dela koja nose njegovo ime,

6
00:00:21,969 --> 00:00:24,889
ili da li je on uopšte postojao.

7
00:00:24,889 --> 00:00:28,809
Spekuliše se da je Šekspir
pseudonim drugog pisca,

8
00:00:28,809 --> 00:00:30,236
ili grupe pisaca.

9
00:00:30,236 --> 00:00:32,348
Predloženi kandidati
za ulogu pravog Šekspira

10
00:00:32,348 --> 00:00:37,945
uključuju druge poznate pisce, političare,
pa čak i neke istaknute žene.

11
00:00:37,945 --> 00:00:41,436
Može li biti da je najveći pisac
engleskog govornog područja

12
00:00:41,436 --> 00:00:43,579
fiktivan koliko i njegova dela?

13
00:00:44,732 --> 00:00:47,867
Većina naučnika koji izučavaju Šekpira
odbacuje ove teorije

14
00:00:47,867 --> 00:00:51,439
zbog istorijskih i biografskih dokaza.

15
00:00:51,439 --> 00:00:55,514
Ali postoji još jedan način da se proveri
da li je poznate Šekspirove reči

16
00:00:55,514 --> 00:00:58,500
zapravo napisao neko drugi.

17
00:00:58,500 --> 00:01:00,689
Lingvistka, nauka o jeziku,

18
00:01:00,689 --> 00:01:04,090
može nam reći puno toga o načinu
na koji pričamo ili pišemo

19
00:01:04,090 --> 00:01:09,585
izučavanjem sintakse, gramatike,
semantike i vokabulara.

20
00:01:09,585 --> 00:01:11,416
U kasnim 1800tim godinama

21
00:01:11,416 --> 00:01:15,447
poljski filozof Vinsenti Lutoslavski

22
00:01:15,447 --> 00:01:18,226
formalizovao je metod
poznat kao stilometrija,

23
00:01:18,226 --> 00:01:23,428
i primenio ga kako bi istražio pitanja
u vezi sa književnim autorstvom.

24
00:01:23,428 --> 00:01:25,395
Dakle, kako funkcioniše stilometrija?

25
00:01:25,395 --> 00:01:29,279
Ideja je da stil svakog pisca
ima određene karakteristike

26
00:01:29,279 --> 00:01:33,613
koje ostaju veoma ujednačene
u svim delima tog pisca.

27
00:01:33,613 --> 00:01:37,094
Primeri ovih karakteristika ukjlučuju
prosečnu dužinu rečenice,

28
00:01:37,094 --> 00:01:38,953
red reči,

29
00:01:38,953 --> 00:01:42,487
pa čak i broj ponavljanja određene reči.

30
00:01:42,487 --> 00:01:47,566
Hajde da pogledamo upotrebu reči "ti" i
da je vizualizujemo kao dimenziju ili osu.

31
00:01:47,566 --> 00:01:50,554
Svako od Šekspirovih dela
može se smestiti na tu osu

32
00:01:50,554 --> 00:01:54,668
kao podatak na osnovu
broja ponavljanja te reči.

33
00:01:54,668 --> 00:01:57,235
U statistici, blizina ovih tačaka daje

34
00:01:57,235 --> 00:02:02,498
ono što nam je poznato kao varijacija,
očekivani domet naših podataka.

35
00:02:02,498 --> 00:02:07,995
Ali, ovo je samo jedna karakteristika
u veoma visoko-dimenzionalnom prostoru.

36
00:02:07,995 --> 00:02:11,340
Sa grupišućom alatkom,
zvanom analiza principalnih komponenti,

37
00:02:11,340 --> 00:02:16,131
možemo smanjiti multidimenzionalni prostor
na jednostavne principalne komponente

38
00:02:16,131 --> 00:02:19,905
koje kolektivno mere varijacije
u Šekspirovim delima.

39
00:02:19,905 --> 00:02:22,396
Onda možemo da testiramo
dela naših kandidata

40
00:02:22,396 --> 00:02:24,867
na osnovu tih principalnih komponenti.

41
00:02:24,867 --> 00:02:26,055
Na primer,

42
00:02:26,055 --> 00:02:30,394
ako se dovoljan broj dela Frensisa Bejkona
poklapa sa Šekspirovom varijacijom,

43
00:02:30,394 --> 00:02:32,263
to bi bio veoma jak dokaz

44
00:02:32,263 --> 00:02:37,045
da su Frensis Bejkon i Šekspir
u stvari ista osoba.

45
00:02:37,045 --> 00:02:39,161
Šta su rezultati pokazali?

46
00:02:39,161 --> 00:02:42,477
Pa, stilometristi koji su ovo ispitali
zaključili su

47
00:02:42,477 --> 00:02:46,557
da je Šekspir zapravo Šekspir.

48
00:02:46,557 --> 00:02:49,191
Bard je Bard.

49
00:02:49,191 --> 00:02:54,370
Dela pozera se jednostavno ne poklapaju
sa Šekspirovim prepoznatljivim stilom.

50
00:02:54,370 --> 00:02:57,642
Međutim, naši neustrašivi statističari
pronašli su

51
00:02:57,642 --> 00:03:00,884
neke vrlo čvrste dokaze o saradnji.

52
00:03:00,884 --> 00:03:03,138
Na primer, jedna skorašnja studija
zaključila je

53
00:03:03,138 --> 00:03:08,216
da je Šekspir radio sa piscem
Kristoferom Marloom

54
00:03:08,216 --> 00:03:10,624
na oba dela "Henrija VI".

55
00:03:10,624 --> 00:03:15,642
Šekspirov identitet je samo jedan od
problema koje silometrija može da reši.

56
00:03:15,642 --> 00:03:18,308
Može nam pomoći da utvrdimo
kada je delo napisano,

57
00:03:18,308 --> 00:03:21,040
da li je antički tekst falsifikat,

58
00:03:21,040 --> 00:03:23,685
da li je student plagirao rad,

59
00:03:23,685 --> 00:03:29,020
ili da li je mejl koji ste upravo primili
visokog prioriteta ili je spem.

60
00:03:29,020 --> 00:03:31,551
I da li se Šekspirova vanvremenska poezija

61
00:03:31,551 --> 00:03:34,475
svodi na brojeve i statistiku?

62
00:03:34,475 --> 00:03:35,885
Ne baš.

63
00:03:35,885 --> 00:03:40,900
Stilometrička analiza može razotkriti šta
Šekspirova dela čini strukturalno posebnim

64
00:03:40,900 --> 00:03:45,525
ali ne može da uhvati lepotu osećanja
i emocija koje ona izražava,

65
00:03:45,525 --> 00:03:48,509
ili zašto nas pogađa na način
na koji nas pogađa.

66
00:03:48,509 --> 00:03:50,826
Bar ne još uvek.