0:00:00.610,0:00:03.266
Jak wyciągnąć informacje

0:00:03.290,0:00:05.691
z jedenastu i pół miliona dokumentów?

0:00:05.715,0:00:07.611
Zbadać ich prawdziwość, zrozumieć je?

0:00:08.150,0:00:10.502
Takie wyzwanie spotkało dziennikarzy

0:00:10.502,0:00:12.183
w zeszłym roku.

0:00:12.662,0:00:16.098
Człowiek pod pseudonimem John Doe

0:00:16.122,0:00:19.174
zdołał skopiować dane z blisko 40 lat

0:00:19.198,0:00:22.698
działalności kancelarii prawniczej [br]Mossack Fonseca z Panamy.

0:00:23.317,0:00:26.007
Jest to jedna z wielu firm zajmujących się

0:00:26.031,0:00:29.562
zakładaniem kont w rajach podatkowych,

0:00:29.586,0:00:31.586
takich jak Brytyjskie Wyspy Dziewicze,

0:00:31.610,0:00:35.282
bogatym tuzom, mającym coś do ukrycia.

0:00:36.195,0:00:39.733
John Doe zdołał skopiować każdy arkusz,

0:00:39.757,0:00:41.351
wszystkie pliki klientów,

0:00:41.375,0:00:43.074
każdy e-mail,

0:00:43.098,0:00:45.877
od 1977 roku aż do dziś.

0:00:46.912,0:00:49.227
Był to największy zbiór informacji

0:00:49.251,0:00:52.037
dających wgląd w system rajów podatkowych,

0:00:52.061,0:00:53.589
jaki dotąd widziano.

0:00:54.092,0:00:58.940
A zarazem gigantyczne wyzwanie [br]dla dziennikarstwa śledczego.

0:00:59.870,0:01:03.802
Pomyślcie: 11 i pół miliona dokumentów,

0:01:04.335,0:01:08.425
zawierających sekrety ludzi[br]z ponad 200 krajów.

0:01:08.449,0:01:10.926
Jak zacząć pracę z tak wielkim źródłem?

0:01:10.950,0:01:13.029
Od czego zacząć wątek,

0:01:13.053,0:01:15.644
mogący prowadzić w każdy zakątek świata,

0:01:16.367,0:01:19.412
mogący dotknąć niemal każdego,

0:01:19.436,0:01:21.863
czasem w nieoczekiwany sposób?

0:01:22.513,0:01:25.015
John przekazał informacje 2 dziennikarzom

0:01:25.039,0:01:27.654
niemieckiej gazety Süddeutsche Zeitung.

0:01:28.562,0:01:31.796
Mówił, że skłoniła go do tego, cytuję:

0:01:31.820,0:01:35.610
"Skala niesprawiedliwości,[br]jaką te dokumenty demaskują".

0:01:36.401,0:01:38.384
Ale nikt nie dałby rady sam przejrzeć

0:01:38.408,0:01:40.338
tak dużej ilości informacji.

0:01:40.362,0:01:42.224
Süddeutsche Zeitung skontaktował się

0:01:42.248,0:01:44.992
z moją organizacją w Waszyngtonie,

0:01:45.016,0:01:48.387
Międzynarodowym Konsorcjum[br]Dziennikarzy Śledczych.

0:01:49.926,0:01:52.500
Postanowiliśmy zanegować wszystko,

0:01:52.524,0:01:55.365
czego nauczyło nas dziennikarstwo

0:01:55.365,0:01:56.444
i podzielić się.

0:01:56.468,0:01:57.849
(Śmiech)

0:01:58.324,0:02:01.978
Dziennikarze śledczy to samotne wilki.

0:02:02.002,0:02:03.831
Zaciekle bronimy swych sekretów,

0:02:03.855,0:02:05.389
czasem nawet przed redaktorami,

0:02:05.413,0:02:08.273
bo wiemy, że gdy usłyszą, co mamy,

0:02:08.297,0:02:10.177
będą od razu chcieli materiał.

0:02:10.691,0:02:11.989
A prawda jest taka,

0:02:12.607,0:02:14.029
że gdy masz dobry materiał

0:02:14.053,0:02:16.457
to sam chcesz całej chwały.

0:02:17.733,0:02:20.342
Choć niewątpliwie nasz świat się kurczy,

0:02:20.366,0:02:23.535
z czego media bardzo wolno [br]zdają sobie sprawę.

0:02:23.559,0:02:26.595
Coraz częściej poruszamy[br]kwestie ponadnarodowe.

0:02:27.135,0:02:29.863
Wielkie korporacje mają zasięg globalny.

0:02:30.441,0:02:33.734
Kryzysy ekologiczny i zdrowotny również.

0:02:33.758,0:02:36.797
Podobnie przepływy pieniężne[br]i kryzysy finansowe.

0:02:37.488,0:02:40.602
Zatem zaskakuje fakt,[br]że dziennikarstwo tak bardzo spóźnia się

0:02:40.602,0:02:43.068
z ujmowaniem spraw globalnie.

0:02:43.783,0:02:46.787
Szokuje również to, [br]że dziennikarstwo tak powoli

0:02:46.811,0:02:50.220
zaczyna korzystać z możliwości,[br]jakie daje technologia,

0:02:50.244,0:02:52.248
bo dotychczas się jej obawiało.

0:02:53.646,0:02:56.615
Oto dlaczego dziennikarze [br]boją się technologii:

0:02:57.417,0:03:01.037
ich największe instytucje zawodowe[br]przeżywają ciężkie czasy

0:03:01.061,0:03:04.299
z powodu zmiany sposobu,[br]w jaki ludzie pozyskują wiadomości.

0:03:04.958,0:03:09.450
Załamały się modele biznesowe reklamy,[br]które wspierały reportaż.

0:03:09.890,0:03:12.548
To pogrążyło dziennikarstwo w kryzysie,

0:03:12.572,0:03:16.667
zmuszając te instytucje do zmian [br]sposobu funkcjonowania.

0:03:18.188,0:03:19.911
Ale wszędzie tam, gdzie kryzys,

0:03:19.935,0:03:21.458
jest także okazja.

0:03:21.923,0:03:23.461
Pierwszym wyzwaniem postawionym

0:03:23.461,0:03:26.339
przez to, co teraz nazywamy[br]Kwitami z Panamy,

0:03:26.363,0:03:28.912
było umożliwienie [br]przeszukiwania dokumentów.

0:03:28.936,0:03:31.563
Było to niemal pięć milionów e-maili,

0:03:31.587,0:03:34.900
dwa miliony plików PDF, wymagających[br]skanowania i indeksowania,

0:03:34.924,0:03:37.736
oraz miliony innych plików [br]i różnych dokumentów.

0:03:38.162,0:03:40.999
Wszystkie należało umieścić[br]w bezpiecznym miejscu

0:03:41.023,0:03:42.180
w chmurze.

0:03:42.961,0:03:46.432
Później poprosiliśmy dziennikarzy,[br]aby przyjrzeli się dokumentom.

0:03:46.456,0:03:50.316
W sumie dziennikarzy z ponad stu[br]organizacji medialnych

0:03:50.340,0:03:51.983
w 76 krajach,

0:03:52.433,0:03:54.478
od BBC w Wielkiej Brytanii

0:03:54.502,0:03:56.718
przez Le Monde we Francji,

0:03:56.742,0:03:59.130
po Asahi Shimbun w Japonii.

0:04:00.473,0:04:04.223
Trzymaliśmy się zasady[br]"Miej na oku rodaka".

0:04:04.247,0:04:07.606
Bo kto lepiej wie, kto jest[br]ważny w Nigerii,

0:04:07.630,0:04:09.200
od nigeryjskiego dziennikarza?

0:04:09.623,0:04:12.238
Kto lepiej niż Kanadyjczyk[br]zna się na Kanadzie?

0:04:12.247,0:04:15.303
Zaproszonych do współpracy[br]obowiązywały tylko dwie zasady:

0:04:15.327,0:04:19.509
wszyscy podzielimy się tym, [br]co każdy z nas znalazł,

0:04:20.335,0:04:22.969
i opublikujemy to wszyscy jednego dnia.

0:04:23.769,0:04:25.804
Wybraliśmy partnerów w oparciu o zaufanie

0:04:25.828,0:04:29.046
zbudowane podczas [br]wcześniejszej współpracy,

0:04:29.070,0:04:32.077
a także w oparciu o tropy[br]zawarte w dokumentach.

0:04:32.515,0:04:33.794
W kilka miesięcy

0:04:33.794,0:04:36.542
do mojej niespełna 20-osobowej[br]organizacji non-profit

0:04:36.566,0:04:40.999
dołączyło ponad 350 dziennikarzy[br]z 25 grup językowych.

0:04:42.035,0:04:43.957
Największy przeciek w historii

0:04:43.981,0:04:47.377
pociągnął za sobą największą współpracę[br]dziennikarską w historii:

0:04:48.091,0:04:54.179
376 par oczu, robiących to, [br]czego dziennikarze nigdy nie robią,

0:04:54.203,0:04:55.814
pracujących ramię w ramię,

0:04:55.838,0:04:57.464
dzielących się informacjami

0:04:57.488,0:04:58.905
ale nikomu nie mówiąc.

0:05:00.102,0:05:01.701
Bo jasne było,

0:05:01.725,0:05:04.082
że aby narobić największego hałasu,

0:05:04.106,0:05:07.291
najpierw potrzebna jest największa cisza.

0:05:08.490,0:05:11.220
Aby zarządzać projektem[br]przez miesiące pracy,

0:05:11.244,0:05:13.531
zbudowaliśmy bezpieczny[br]wirtualny newsroom.

0:05:13.531,0:05:15.900
Używaliśmy szyfrowanych [br]systemów komunikacyjnych

0:05:16.157,0:05:18.847
i zaprojektowaliśmy [br]specjalną wyszukiwarkę.

0:05:18.871,0:05:20.498
W wirtualnym newsroomie

0:05:20.522,0:05:22.609
reporterzy mogli skupiać się wokół tematów

0:05:22.633,0:05:24.614
wyłaniających się z dokumentów.

0:05:24.638,0:05:29.718
Ci, których interesują krwawe diamenty[br]lub sztuka egzotyczna,

0:05:29.718,0:05:33.158
mogli dzielić się informacjami o tym,[br]jak używano zamorskich terenów,

0:05:33.182,0:05:35.389
by ukryć handel tymi dobrami.

0:05:35.413,0:05:38.253
Entuzjaści sportu mogli [br]dzielić się informacjami o tym,

0:05:38.253,0:05:41.142
jak sławni sportowcy przepisywali[br]prawa do swojego wizerunku

0:05:41.166,0:05:42.690
zagranicznym firmom,

0:05:42.714,0:05:44.977
co pewnie pozwala uniknąć podatków

0:05:45.001,0:05:47.477
w krajach, w których robili interesy.

0:05:48.097,0:05:49.885
Ale pewnie najbardziej ekscytująca

0:05:49.909,0:05:53.386
jest liczba światowych [br]przywódców i polityków,

0:05:53.410,0:05:55.438
wyłaniająca się z tych dokumentów,

0:05:56.540,0:05:59.549
postaci takie jak [br]Petro Poroszenko na Ukrainie,

0:06:00.824,0:06:04.350
Bliski współpracownik [br]Władimira Putina w Rosji

0:06:05.852,0:06:09.009
i premier Wielkiej Brytanii, [br]David Cameron,

0:06:09.033,0:06:11.892
powiązany przez swego [br]zmarłego ojca, Iana Camerona.

0:06:12.529,0:06:15.760
Pogrzebane w dokumentach spoczywały[br]sekrety zagranicznych firm,

0:06:15.784,0:06:17.572
takich jak Wintris Inc.,

0:06:18.427,0:06:20.303
firma z Brytyjskich Wysp Dziewiczych

0:06:20.327,0:06:23.969
naprawdę należąca [br]do urzędującego premiera Islandii.

0:06:24.435,0:06:26.846
Nazywam Johannesa Kristjanssona,

0:06:26.870,0:06:29.787
islandzkiego reportera zaproszonego[br]do udziału w projekcje,

0:06:29.811,0:06:31.873
najbardziej samotnym człowiekiem świata.

0:06:32.181,0:06:34.520
Przez 9 miesięcy nie brał płatnych zleceń

0:06:34.544,0:06:36.627
i żył z zarobków żony.

0:06:37.308,0:06:39.391
Zakrył okna domu brezentem,

0:06:39.415,0:06:43.025
aby uniknąć ciekawskich oczu[br]podczas długiej islandzkiej zimy.

0:06:43.415,0:06:47.303
Szybko też skończyły mu się wymówki,[br]by usprawiedliwić liczne nieobecności,

0:06:47.327,0:06:48.893
gdy pracował w pocie czoła

0:06:48.917,0:06:50.123
noc w noc,

0:06:50.147,0:06:51.384
miesiąc w miesiąc.

0:06:51.972,0:06:54.320
Cały ten czas zbierał informacje,

0:06:54.344,0:06:57.587
które w końcu pogrążyły[br]przywódcę jego kraju.

0:06:57.930,0:07:01.789
Jeśli jest się dziennikarzem śledczym[br]i pracuje się nad sensacyjnym odkryciem,

0:07:01.813,0:07:05.694
że premier może być powiązany[br]z tajną zagraniczną firmą,

0:07:05.718,0:07:09.844
która ma udział finansowy[br]w islandzkich bankach,

0:07:09.868,0:07:12.218
a z ich powodu premier został wybrany,

0:07:12.242,0:07:14.892
to chce się o tym bardzo głośno krzyczeć.

0:07:16.044,0:07:18.938
Niestety, nie mogąc się tym podzielić

0:07:18.962,0:07:21.913
Johannes i ja dzieliliśmy[br]wisielcze żarty, w stylu

0:07:22.301,0:07:25.332
"Wintris is coming" - mówił.

0:07:25.332,0:07:26.285
(Śmiech)

0:07:26.285,0:07:27.686
(Brawa)

0:07:29.314,0:07:31.564
Byliśmy fanami "Gry o Tron".

0:07:32.759,0:07:35.895
Kiedy tacy jak Johannes chcieli krzyczeć,

0:07:35.919,0:07:38.594
robili to w wirtualnym newsroomie,

0:07:38.618,0:07:40.837
a potem przekształcali [br]te krzyki w historie,

0:07:40.861,0:07:43.979
przechodząc od dokumentów[br]do rejestrów sądowych,

0:07:44.389,0:07:46.169
oficjalnych rejestrów spółek,

0:07:46.169,0:07:50.408
w końcu układając pytania dla tych, [br]których chcieli zdemaskować.

0:07:51.178,0:07:55.210
Kwity z Panamy pozwoliły [br]spojrzeć dziennikarzom na świat

0:07:55.234,0:07:57.850
z innej perspektywy.

0:07:57.874,0:07:59.794
Kiedy badaliśmy te historie,

0:07:59.818,0:08:01.236
zupełnie niezależnie

0:08:01.260,0:08:04.641
Brazylią wstrząsnęło[br]duże przekupstwo polityczne.

0:08:05.339,0:08:07.954
Argentyna wybrała nowego przywódcę.

0:08:08.608,0:08:12.499
FBI zaczęło oskarżać członków FIFA,

0:08:12.523,0:08:16.326
organizacji kontrolującej światowy futbol.

0:08:16.809,0:08:19.366
Kwity z Panamy umożliwiły wyjątkowy wgląd

0:08:19.390,0:08:21.636
w każde z tych nadchodzących wydarzeń.

0:08:21.660,0:08:25.100
Możecie sobie zatem [br]wyobrazić presję i frustracje,

0:08:25.124,0:08:27.613
mogące zrujnować wszystko,[br]co próbowaliśmy zrobić.

0:08:27.637,0:08:29.175
Każdy z tych dziennikarzy

0:08:29.199,0:08:30.920
mógł złamać pakt.

0:08:30.944,0:08:32.094
Ale tego nie zrobili.

0:08:32.464,0:08:34.032
I trzeciego kwietnia tego roku

0:08:34.056,0:08:36.237
dokładnie o 20:00[br]czasu środkowoeuropejskiego

0:08:36.261,0:08:39.738
opublikowaliśmy to [br]równocześnie w 76 krajach.

0:08:40.220,0:08:47.203
(Brawa)

0:08:51.320,0:08:55.252
Kwity z Panamy szybko stały się[br]jedną z największych historii roku.

0:08:55.276,0:08:58.480
Oto scena z Islandii[br]dzień po naszej publikacji.

0:08:58.504,0:09:00.648
Odbył się pierwszy z wielu protestów.

0:09:01.047,0:09:03.407
Premier Islandii musiał ustąpić.

0:09:03.431,0:09:05.779
Była to pierwsza z wielu dymisji.

0:09:05.975,0:09:09.838
Zidentyfikowaliśmy wiele sław,[br]takich jak Lionel Messi,

0:09:09.862,0:09:12.190
najsławniejszy piłkarz świata.

0:09:12.586,0:09:15.016
Było kilka niezamierzonych konsekwencji.

0:09:15.274,0:09:19.131
Ujęto rzekomych członków[br]meksykańskiego kartelu narkotykowego,

0:09:19.155,0:09:22.006
gdy opublikowaliśmy [br]szczegóły ich kryjówki.

0:09:22.615,0:09:24.555
Ukrywali się pod tym samym adresem,

0:09:24.579,0:09:26.549
pod którym zarejestrowali swoją spółkę.

0:09:26.573,0:09:29.368
(Śmiech)

0:09:30.761,0:09:33.652
W naszym osiągnięciu jest jakaś ironia.

0:09:33.676,0:09:37.382
Internet, technika, która złamała[br]dotychczasowy model biznesowy,

0:09:37.406,0:09:39.960
pozwala nam przedefiniować dziennikarstwo.

0:09:40.306,0:09:41.988
A to umożliwia

0:09:41.988,0:09:45.428
utrzymanie jawności informacji[br]na niespotykanym dotąd poziomie.

0:09:45.772,0:09:49.258
Pokazaliśmy, jak grupa dziennikarzy[br]może oddziaływać na świat

0:09:49.282,0:09:53.262
przez połączenie nowych metod[br]ze starymi technikami dziennikarskimi

0:09:53.286,0:09:56.040
w pracy nad ogromną [br]ilością informacji z przecieku.

0:09:56.319,0:10:00.571
Nadaliśmy cały kontekst temu,[br]co przyniósł nam John Doe.

0:10:01.205,0:10:02.790
Dzięki wspólnym wysiłkom

0:10:02.814,0:10:04.503
zdołaliśmy sięgnąć głęboko,

0:10:04.527,0:10:08.902
dużo głębiej i dalej, niż sięgnąć może[br]większość organizacji medialnych,

0:10:08.926,0:10:10.669
z powodów finansowych.

0:10:11.500,0:10:13.083
Tak, ryzyko było duże

0:10:13.107,0:10:15.095
i nie w każdym przypadku by się powiodło,

0:10:15.119,0:10:17.123
ale przy Kwitach z Panamy pokazaliśmy,

0:10:17.147,0:10:20.085
że o każdym kraju można pisać skądkolwiek,

0:10:20.109,0:10:23.623
by potem wybrać dogodny teren[br]do obrony swojej pracy.

0:10:24.195,0:10:25.770
Spróbujcie uzyskać sądowy zakaz

0:10:25.794,0:10:29.714
publikacji danego materiału[br]w 76. różnych krajach.

0:10:30.377,0:10:32.064
Spróbujcie powstrzymać nieuchronne.

0:10:33.353,0:10:37.083
Wkrótce po publikacji dostałem [br]krótką wiadomość od Johannesa:

0:10:37.324,0:10:40.462
"Wintris has arrived".

0:10:40.462,0:10:41.474
(Śmiech)

0:10:41.474,0:10:45.200
Razem z Wintrisem przyszła [br]być może nowa era dziennikarstwa.

0:10:45.673,0:10:46.829
Dziękuję.

0:10:46.853,0:10:48.467
(Brawa)

0:10:57.612,0:10:59.272
Bruno Giussani: Gerard, dzięki.

0:10:59.296,0:11:02.371
Chyba wyślesz te oklaski[br]tym 350. dziennikarzom,

0:11:02.395,0:11:03.973
którzy z tobą pracowali, co?

0:11:03.997,0:11:06.208
Chciałbym ci zadać kilka pytań.

0:11:06.232,0:11:07.399
Oto pierwsze.

0:11:07.423,0:11:10.091
Pracowaliście w sekrecie przez ponad rok

0:11:10.115,0:11:13.741
z około 350. kolegami z całego świata.

0:11:13.765,0:11:17.096
Czy kiedykolwiek pomyślałeś,

0:11:17.120,0:11:19.248
że też możecie mieć przeciek,

0:11:19.272,0:11:21.975
że ktoś może się wyłamać ze współpracy

0:11:21.999,0:11:23.578
i opublikować materiał?

0:11:23.602,0:11:26.420
Albo że ktoś spoza grupy [br]wyjawi informacje,

0:11:26.444,0:11:27.765
które jakoś zdobył?

0:11:28.228,0:11:30.880
Gerard Ryle: Mieliśmy serie [br]kryzysów w trakcie pracy,

0:11:30.904,0:11:33.635
łącznie z tym, że kiedy w świecie[br]działo się coś ważnego,

0:11:33.659,0:11:36.296
dziennikarze z tego kraju[br]chcieli od razu publikować.

0:11:36.296,0:11:37.915
Musieliśmy ich uspokajać.

0:11:37.939,0:11:41.083
Prawdopodobnie największy kryzys[br]mieliśmy tydzień przed publikacją.

0:11:41.107,0:11:45.118
Wysłaliśmy serię pytań[br]współpracownikowi Władimira Putina,

0:11:45.142,0:11:46.635
ale zamiast odpowiedzi

0:11:46.659,0:11:49.622
Kreml potępił nas na konferencji prasowej,

0:11:49.646,0:11:53.063
twierdząc, że cała afera[br]jest spiskiem Zachodu.

0:11:53.087,0:11:56.103
Wtedy Putin myślał, [br]że chodzi tylko o niego.

0:11:56.127,0:11:58.631
I oczywiście wielu wydawców[br]na całym świecie

0:11:58.655,0:12:00.356
bardzo się tym denerwowało.

0:12:00.380,0:12:02.443
Myśleli, że cała historia się wyda.

0:12:02.467,0:12:04.720
Wyobraźcie sobie, ile czasu,

0:12:04.744,0:12:06.903
ludzi i pieniędzy na to poświęcili.

0:12:06.927,0:12:09.964
W tym ostatnim tygodniu[br]musiałem wszystkich uspokajać,

0:12:09.988,0:12:12.870
trochę jak generał[br]powstrzymujący oddziały:

0:12:12.894,0:12:14.194
"Zostańcie na pozycjach".

0:12:14.218,0:12:16.370
Koniec końców - tak zrobili.

0:12:17.323,0:12:19.791
BG: A kilka tygodni temu

0:12:19.815,0:12:23.784
opublikowaliście wiele dokumentów[br]jako otwartą bazę danych,

0:12:23.808,0:12:26.544
którą każdy może przeszukać[br]przy pomocy słów-kluczy.

0:12:27.029,0:12:28.194
GR: Gorąco wierzymy,

0:12:28.218,0:12:30.620
że podstawowe informacje[br]o zagranicznych interesach

0:12:30.644,0:12:31.797
powinny być publiczne.

0:12:31.821,0:12:34.698
Nie opublikowaliśmy[br]wewnętrznych dokumentów

0:12:34.722,0:12:36.587
dziennikarzy, z którymi pracowaliśmy.

0:12:36.611,0:12:39.193
Ale podstawowe informacje,[br]takie jak imię osoby,

0:12:39.217,0:12:42.141
zakres działalności jej firmy[br]i nazwa tej firmy,

0:12:42.165,0:12:43.521
są teraz dostępne online.

0:12:43.545,0:12:47.505
W zasadzie największe tego rodzaju [br]źródło jest już ogólnodostępne.

0:12:48.374,0:12:50.247
BG: Gerard, dzięki za twoją pracę.

0:12:50.271,0:12:51.429
GR: Dziękuję.

0:12:51.453,0:12:52.566
(Brawa)