0:00:07.124,0:00:10.091
Dzisiaj opowiem wam o zmartwieniu,

0:00:10.091,0:00:11.647
które mnie trapi.

0:00:11.777,0:00:13.762
To coś takiego,

0:00:13.762,0:00:16.684
co może dotyczyć też innych[br]trzydziesto- i czterdziestolatek.

0:00:18.104,0:00:21.901
Wydaje mi się, że przegapiłam moment,[br]żeby zaliczyć wpadkę z moim chłopakiem.

0:00:21.901,0:00:25.138
(Śmiech)

0:00:25.138,0:00:28.197
Pozwólcie, że wyjaśnię,[br]o co mi chodzi, dobrze?

0:00:28.632,0:00:30.871
Kilkanaście lat temu,[br]kiedy weszłam w ten etap,

0:00:30.895,0:00:34.252
że rzeczywiście mogłam zaliczyć wpadkę,

0:00:35.111,0:00:36.969
zajęłam się tą możliwością na poważnie.

0:00:36.993,0:00:38.263
Zasięgnęłam informacji,

0:00:38.263,0:00:40.889
z dużym wyprzedzeniem[br]umówiłam się na wizytę u lekarza

0:00:40.889,0:00:42.509
i przeczytałam, co tylko się dało.

0:00:42.677,0:00:44.864
Taki miałam styl działania.[br]Nadal tak robię.

0:00:44.864,0:00:49.293
Potrafię spędzić trzy godziny, szukając[br]informacji o tym, którą pościel kupić

0:00:49.503,0:00:53.196
i czytam rzeczy napisane maczkiem[br]na butelkach od szamponu:

0:00:53.216,0:00:54.418
oto cała ja.

0:00:54.418,0:00:57.653
Kiedy nadszedł więc czas,[br]miałam wszystko pod kontrolą.

0:00:57.653,0:00:58.865
Byłam gotowa.

0:00:59.635,0:01:03.344
I rzeczywiście byłam.[br]Powtarzano mi wiele razy,

0:01:03.344,0:01:07.859
że źle jest zajść w ciążę[br]w zbyt młodym wieku,

0:01:07.859,0:01:11.931
że źle jest zajść w ciążę,[br]nie będąc w stałym związku,

0:01:11.971,0:01:16.601
czy kiedy masz za niski poziom[br]kwasu foliowego we krwi.

0:01:17.111,0:01:18.633
Słuchałam tego wszystkiego

0:01:18.963,0:01:21.490
i brałam to na poważnie.

0:01:21.960,0:01:25.640
Miałam więc wszystko pod kontrolą,

0:01:26.280,0:01:29.684
ale jako dwudziestolatka[br]byłam bardzo zajęta.

0:01:29.884,0:01:32.034
Chciałam żyć pełnią życia

0:01:32.343,0:01:33.979
i zbierałam doświadczenia,

0:01:33.979,0:01:35.888
żeby dostać się na pierwszy staż,

0:01:36.704,0:01:40.873
żeby dostać pierwszą pracę, potem drugą,[br]a potem zdać na studia doktoranckie.

0:01:42.318,0:01:43.473
Dużo się uczyłam,

0:01:43.473,0:01:44.648
także o samej sobie.

0:01:44.673,0:01:46.059
Umawiałam się też na randki.

0:01:46.060,0:01:47.484
Randki ze świetnymi facetami,

0:01:47.509,0:01:49.284
ale jakoś żaden nie sprawił,

0:01:49.311,0:01:51.705
że chciałam rzucić wszystko[br]i mieć z nim dziecko.

0:01:52.673,0:01:55.441
Teraz mam trzydzieści pięć lat

0:01:55.651,0:01:57.413
i kilka niezłych osiągnięć na koncie.

0:01:57.413,0:01:58.857
Lubię siebie.

0:01:58.857,0:02:00.924
Niedługo nawet będę miała tytuł doktora.

0:02:01.511,0:02:04.066
Ale czasem rozglądam się[br]wokół siebie i myślę:

0:02:04.868,0:02:06.944
"Zaraz, jeśli mam kiedykolwiek[br]zostać matką,

0:02:06.969,0:02:09.300
musi to stać się wkrótce".

0:02:09.423,0:02:12.665
Do tego dochodzi panika,[br]którą sieją media,

0:02:12.665,0:02:14.848
czasem nawet mają rację.

0:02:14.848,0:02:17.980
Rzeczywiście istnieje ryzyko,[br]że powyżej pewnego wieku

0:02:17.980,0:02:19.933
kobieta nie będzie w stanie zajść w ciążę

0:02:19.957,0:02:22.735
albo że dziecko może urodzić się chore.

0:02:23.917,0:02:26.552
Ale media także często przesadzają.

0:02:27.092,0:02:29.283
Skoro jednak istnieje[br]pewne niebezpieczeństwo,

0:02:29.307,0:02:32.256
myślicie na pewno,[br]że ktoś taki jak ja ma gotowy plan.

0:02:32.256,0:02:33.406
Ale wcale tak nie jest.

0:02:33.777,0:02:35.676
Nie jestem pewna, jak się z tym czuję

0:02:35.676,0:02:37.240
ani jak ma wyglądać taki "plan".

0:02:37.265,0:02:39.123
Mam założyć konto na portalu randkowym?

0:02:39.201,0:02:41.387
Może zamrozić jajeczka?

0:02:41.851,0:02:43.381
Albo kupić dom?

0:02:43.381,0:02:45.393
Naprawdę nie mam pojęcia.

0:02:46.623,0:02:49.228
Wiem, że nie jestem jedyna.

0:02:49.228,0:02:51.038
Wiele kobiet zwleka z zajściem w ciążę

0:02:51.062,0:02:52.868
albo decyduje się nie mieć dzieci.

0:02:53.517,0:02:55.083
W 2008 roku

0:02:55.083,0:03:00.523
średni wiek matki rodzącej[br]pierwsze dziecko wyniósł 25,1 lat.

0:03:00.523,0:03:04.022
W latach siedemdziesiątych[br]to było 21,4 lat.

0:03:04.022,0:03:07.737
Tyle miały wtedy średnio kobiety,[br]kiedy decydowały się na pierwsze dziecko.

0:03:07.761,0:03:13.816
Ponadto w latach siedemdziesiątych 1/100[br]kobiet rodziła dziecko po 35. roku życia.

0:03:14.572,0:03:16.124
Teraz - jedna na pięć.

0:03:16.544,0:03:19.120
Ta zmiana wpływa na wielu ludzi

0:03:19.160,0:03:21.783
i jest spowodowana wieloma czynnikami.

0:03:22.163,0:03:23.973
Po pierwsze, mamy teraz antykoncepcję,

0:03:23.997,0:03:26.855
więc kobiety mają dużo większą[br]kontrolę nas swoją płodnością.

0:03:27.606,0:03:30.403
Ponadto później i rzadziej[br]wychodzimy za mąż.

0:03:30.874,0:03:34.317
Ale też więcej kobiet pracuje,

0:03:34.317,0:03:36.880
więc muszą odpowiedzieć sobie na pytanie,

0:03:36.880,0:03:38.547
czy jeśli wezmą urlop macierzyński,

0:03:38.547,0:03:41.221
to nie zostaną zepchnięte[br]na boczny tor w pracy,

0:03:41.221,0:03:43.656
albo czy nie dostaną niższych pensji?

0:03:43.656,0:03:47.478
Wiele kobiet kontynuuje też studia.

0:03:47.478,0:03:50.725
A jeśli tyle czasu spędza się,

0:03:50.725,0:03:52.625
starając się uzyskać dyplom,

0:03:52.625,0:03:54.861
to powstaje inny problem:

0:03:54.861,0:03:57.898
czy chcę postawić pod znakiem zapytania

0:03:57.898,0:04:01.502
swoje perspektywy na przyszłość[br]i możliwości kariery, żeby mieć dziecko?

0:04:01.502,0:04:02.652
A to poważny problem.

0:04:03.588,0:04:05.007
Chodzi o to,

0:04:05.007,0:04:08.014
że te powody, dla których kobiety[br]później decydują się na dzieci

0:04:08.014,0:04:09.776
albo postanawiają wcale ich nie mieć,

0:04:09.776,0:04:12.937
stanowią tło dla debaty o tym,[br]jakiego wsparcia udzielamy kobietom,

0:04:12.937,0:04:15.167
które mają dzieci[br]i chcą jednocześnie pracować.

0:04:15.167,0:04:17.745
Istnieją świetne rozwiązania[br]prawne w tej kwestii,

0:04:17.827,0:04:20.834
takie jak urlop macierzyński,

0:04:20.866,0:04:24.834
elastyczny czas pracy[br]czy opieka przedszkolna.

0:04:24.952,0:04:29.067
Takie rozwiązania istnieją,[br]ale nie wszędzie.

0:04:29.067,0:04:30.852
A nawet jeśli tak by było,

0:04:30.908,0:04:34.267
to niekoniecznie[br]zmniejszałyby one pragnienie,

0:04:34.267,0:04:36.169
żeby nie trzeba było wybierać.

0:04:38.074,0:04:41.447
A więc istnieje taki[br]skomplikowany zestaw czynników,

0:04:41.519,0:04:43.498
a kobiety starają się podejmować decyzje,

0:04:43.522,0:04:44.952
jakoś sobie z tym poradzić,

0:04:44.977,0:04:47.882
odnaleźć się w tym chaosie informacji.

0:04:47.920,0:04:50.820
Nawiasem mówiąc,[br]młode kobiety wiedzą sporo

0:04:50.820,0:04:53.998
o zmaganiach innych kobiet,[br]które decydują się na dziecko

0:04:53.998,0:04:55.873
i mogą na tym opierać własne wybory.

0:04:55.873,0:04:58.683
Dlatego nie można się dziwić,[br]że w kwestii posiadania dzieci

0:04:58.707,0:04:59.973
mają mieszane uczucia.

0:05:00.437,0:05:04.024
Na dodatek, oprócz[br]tego skomplikowanego zestawu czynników,

0:05:04.095,0:05:06.265
media pokazują[br]niektóre trzydziestolatki tak,

0:05:06.289,0:05:10.315
jakby oszalały na punkcie macierzyństwa:

0:05:10.758,0:05:12.552
"To chodząca macica!"

0:05:12.842,0:05:15.514
"Szuka za wszelką cenę faceta,[br]żeby mieć z nim dziecko".

0:05:15.539,0:05:17.300
"Zegar tyka, nadchodzi panika..."

0:05:17.602,0:05:20.508
Weźmy chociażby biedną Jennifer Aniston!

0:05:20.508,0:05:21.904
(Śmiech)

0:05:21.904,0:05:23.440
Mówi się,

0:05:23.440,0:05:26.365
że trzydziestolatki oszalały[br]na punkcie macierzyństwa

0:05:26.439,0:05:28.868
a jeśli facet jest w związku[br]z kobietą w tym wieku,

0:05:28.892,0:05:31.534
musi wziąć pod uwagę[br]jej szaleństwo na punkcie dzieci.

0:05:31.939,0:05:34.447
W tej sytuacji ja, jako naukowiec,

0:05:34.447,0:05:35.801
postanowiłam sprawdzić,

0:05:35.801,0:05:38.954
co mówią badania o tym,[br]co kobiety takie jak ja

0:05:38.954,0:05:40.927
sądzą o swoim przyszłym macierzyństwie.

0:05:40.927,0:05:42.380
Jak się do niego odnoszą

0:05:42.380,0:05:43.893
i jak sobie z nim radzą.

0:05:44.343,0:05:45.493
Ale wiecie co?

0:05:45.639,0:05:47.284
Nic o tym nie napisano.

0:05:47.284,0:05:48.676
Nikt nie robił takich badań.

0:05:48.676,0:05:52.391
Pisze się dużo o kobietach w ciąży[br]i zmagających się z macierzyństwem,

0:05:52.415,0:05:53.749
ale nic o tych,

0:05:53.749,0:05:55.998
które słyszą tykanie zegara biologicznego,

0:05:55.998,0:05:58.126
o którym tak dużo się mówi.

0:05:59.027,0:06:03.074
Więc tak naprawdę "obawa przed tykającym[br]zegarem biologicznym" to zwykłe gadanie.

0:06:03.074,0:06:04.400
Nikt tego nie zbadał.

0:06:04.890,0:06:06.605
Dlatego też postanowiłam to zmienić.

0:06:06.629,0:06:09.994
Niedawno napisałam swoją pracę doktorską,

0:06:10.041,0:06:15.070
do której przebadałam 600 kobiet[br]w wieku od 25 do 40 lat.

0:06:15.323,0:06:16.988
Pytałam o ich opinie oraz poglądy

0:06:16.988,0:06:21.046
i o to, jak bardzo martwią się[br]wizją przyszłego macierzyństwa.

0:06:21.866,0:06:25.390
600 kobiet, które jeszcze nie mają dzieci.

0:06:26.365,0:06:28.309
I oto, czego się dowiedziałam.

0:06:28.369,0:06:32.185
Po pierwsze, kobiety chcą[br]rozmawiać na ten temat.

0:06:32.525,0:06:35.889
Na początku chciałam przepytać 200 osób

0:06:35.889,0:06:38.064
i tyle zgłosiło się w ciągu 12 godzin.

0:06:38.527,0:06:41.489
Kobiety naprawdę chciały[br]brać udział w badaniu.

0:06:41.489,0:06:43.551
Nie tylko wypełniały całą ankietę,

0:06:43.551,0:06:45.565
ale odpowiadały też na pytania otwarte,

0:06:45.565,0:06:48.391
gdzie mogły się rozpisać[br]na temat swoich odczuć.

0:06:48.890,0:06:51.312
Wszystkie odpowiedziały[br]na nie bardzo szczegółowo.

0:06:51.337,0:06:53.862
Mój chłopak pomógł mi to[br]wszystko przeczytać. Biedak.

0:06:54.096,0:06:58.455
A więc odkryłam, że kobiety[br]naprawdę chcą o tym rozmawiać

0:06:58.455,0:07:00.708
i cieszę się, że mogę to robić.

0:07:00.708,0:07:04.137
Myślę, że to ważna sprawa,[br]o której powinniśmy więcej mówić.

0:07:04.547,0:07:07.452
Po drugie, dowiedziałam się,[br]że kobiety naprawdę się martwią.

0:07:07.521,0:07:10.635
Obawa o przegapienie okna płodności[br]naprawdę istnieje,

0:07:10.746,0:07:12.337
ale na umiarkowanym poziomie.

0:07:12.627,0:07:14.859
Martwią się o to, ale też o inne rzeczy:

0:07:14.859,0:07:16.612
skąd wziąć pieniądze na czynsz,

0:07:16.668,0:07:18.566
jak zorganizować opiekę nad rodzicami.

0:07:18.620,0:07:21.163
To jedno z tych zmartwień,

0:07:21.163,0:07:22.534
które mamy w sobie wszyscy.

0:07:22.732,0:07:25.606
Nie ma żadnej "obawy przed[br]tykającym zegarem biologicznym".

0:07:25.630,0:07:27.724
Strach jest na umiarkowanym poziomie.

0:07:28.902,0:07:30.617
Po trzecie, dowiedziałam się czegoś,

0:07:30.617,0:07:32.020
co jest bardzo interesujące.

0:07:32.020,0:07:35.459
Myślałam, że najbardziej zmartwione[br]kwestią płodności

0:07:35.459,0:07:38.146
będą najstarsze uczestniczki[br]mojego badania,

0:07:38.146,0:07:40.860
że obawy będą rosły z wiekiem.

0:07:40.860,0:07:43.638
Ale tak naprawdę wcale tak nie jest.

0:07:43.638,0:07:50.238
Tak naprawdę największy niepokój[br]wywoływało króciutkie pytanie w ankiecie

0:07:50.238,0:07:52.387
dotyczące znaczenia macierzyństwa:

0:07:52.387,0:07:55.274
jak ważną część[br]ich tożsamości ono stanowi,

0:07:55.274,0:07:57.621
jak bardzo pragną go w swojej przyszłości.

0:07:57.621,0:07:59.317
To ma sens, prawda?

0:07:59.317,0:08:00.537
Zamartwiają się kobiety,

0:08:00.537,0:08:02.766
dla których macierzyństwo[br]ma duże znaczenie.

0:08:02.790,0:08:05.031
A nie dla wszystkich[br]badanych było ono ważne.

0:08:05.411,0:08:06.704
I wreszcie, po czwarte,

0:08:06.704,0:08:10.466
dowiedziałam się, że duży poziom niepokoju[br]związanego z przyszłym macierzyństwem

0:08:10.490,0:08:15.017
niekoniecznie jest związany[br]z zaburzeniami depresyjnymi czy lękowymi.

0:08:15.017,0:08:18.231
Nie ma czegoś takiego jak "szaleństwo[br]na punkcie macierzyństwa".

0:08:18.537,0:08:21.185
To prawda, że kobiety się martwią

0:08:21.285,0:08:24.060
i że trzeba o tym rozmawiać,

0:08:24.060,0:08:27.419
ale nie w taki krótkowzroczny sposób,[br]z dyskusją o "tykającym zegarze".

0:08:27.444,0:08:30.349
Bo ten problem nie dotyczy każdej[br]kobiety w tym samym stopniu.

0:08:30.374,0:08:32.057
Wiele kobiet nie chce mieć dzieci

0:08:32.188,0:08:34.201
i należy szanować to tak samo,

0:08:34.201,0:08:37.232
jak decyzję, żeby zostać matką[br]w wieku młodym czy średnim.

0:08:37.293,0:08:39.840
Niech każda sama podejmuje decyzje.

0:08:40.711,0:08:44.419
Najbardziej liczą się[br]wartości wyznawane przez daną kobietę

0:08:44.419,0:08:48.528
i to, jak podejmuje decyzje[br]dotyczące jej przyszłego macierzyństwa.

0:08:48.854,0:08:51.212
Ludzie wstępują[br]później w związki małżeńskie,

0:08:51.212,0:08:52.689
później decydują się na dzieci,

0:08:52.713,0:08:54.428
podejmują różne decyzje.

0:08:54.428,0:08:57.988
Nie ma idealnego wieku,[br]w którym należy zajść w ciążę,

0:08:58.051,0:09:01.552
a kobiety nie powinny podejmować[br]tej decyzji pod presją społeczną.

0:09:01.552,0:09:02.702
Nikt nie powiedział,

0:09:02.727,0:09:05.837
że trzeba zajść przed trzydziestką,[br]albo zanim stuknie nam 35 lat.

0:09:05.877,0:09:08.814
I takich zasad być nie może,[br]bo każda kobieta jest inna.

0:09:10.784,0:09:12.389
Koniec końców chodzi o to,

0:09:12.389,0:09:14.432
że nie wolno wmawiać kobietom,

0:09:14.432,0:09:16.989
że oszalały na punkcie macierzyństwa.

0:09:16.989,0:09:18.605
Musimy przestać im to mówić.

0:09:18.605,0:09:23.070
Bo kiedy to robimy, pozbawiamy wartości[br]ich indywidualne przeżycia,

0:09:23.123,0:09:26.474
i tym samym pozbawiamy wartości[br]typ społeczeństwa, który zbudowaliśmy:

0:09:26.474,0:09:29.332
społeczeństwo, które pozwala[br]decydować ludziom samym o sobie.

0:09:29.332,0:09:30.618
To przecież świetna sprawa,

0:09:30.643,0:09:33.725
i musimy chronić te prawa[br]także dla obecnych trzydziestolatek.

0:09:33.919,0:09:38.197
Musimy więc mówić o "zegarze biologicznym"[br]w odpowiednim kontekście

0:09:38.197,0:09:41.160
i przestać bredzić o szalonych jajnikach.

0:09:42.514,0:09:44.679
Musimy postarać się lepiej wspierać tych,

0:09:44.703,0:09:46.628
którzy decydują się zostać rodzicami,

0:09:46.799,0:09:49.395
żeby macierzyństwo[br]nie wydawało się takie straszne

0:09:49.395,0:09:52.614
i stanowiło racjonalny wybór[br]także dla kogoś, kto robi karierę.

0:09:54.074,0:09:56.589
Przestańmy gadać o obsesji,[br]żeby zdążyć z dzieckiem,

0:09:56.589,0:10:00.446
i dołączmy ten temat do ogólnej debaty

0:10:00.501,0:10:02.533
o kobietach, które "nie chcą wybierać".

0:10:03.700,0:10:06.273
(Brawa)