1
00:00:06,949 --> 00:00:11,531
Таны нүдэн дээр нэгэн галт тэрэг 
хар хурдаараа

2
00:00:11,531 --> 00:00:15,961
төмөр замын 5 ажилтанг яг чиглэн 
довтолгож байна гэж төсөөл.

3
00:00:15,961 --> 00:00:18,181
Харин та галт тэргийг салаа зам руу

4
00:00:18,181 --> 00:00:21,680
шилжүүлэх боломжтой бариулын дэргэд 
зогсож байна гэж бодъё.

5
00:00:21,680 --> 00:00:22,980
Гэхдээ энэ бас асуудалтай.

6
00:00:22,980 --> 00:00:28,079
Тэр зам дээр өөр нэг ажилчин 
ажиллаж байгаа.

7
00:00:28,079 --> 00:00:29,390
Та яах вэ?

8
00:00:29,390 --> 00:00:32,685
Нэг хүний амийг золиосолж
таван хүнийхийг аврах уу?

9
00:00:32,685 --> 00:00:35,414
Энэхүү "Галт тэрэгний асуудал" 
нэртэй дасгалыг

10
00:00:35,414 --> 00:00:42,103
ёс суртахууны мухардлыг судлах зорилгоор
1967 онд гүн ухаанч Филиппа Фүүт зохиожээ.

11
00:00:42,103 --> 00:00:45,371
Энэ нь хүмүүсээс хоёр хэцүү 
сонголтоос аль нэгийг нь

12
00:00:45,371 --> 00:00:48,060
заавал хийхийг шаарддагаараа алдартай.

13
00:00:48,060 --> 00:00:50,200
Бид хамгийн сайн үр дүнтэй
шийдвэрийг сонгох

14
00:00:50,200 --> 00:00:55,400
эсвэл хэн нэгний амийг алдуулахгүй
гэсэн ухамсартаа захирагдах уу?

15
00:00:55,400 --> 00:01:00,837
Нэг асуулгад, оролцогчдын 90% нь бариулыг
хөдөлгөх нь зөв гэж хэлэн

16
00:01:00,837 --> 00:01:04,250
нэг хүний амиар тавах
хүнийг аврахыг сонгожээ.

17
00:01:04,250 --> 00:01:08,600
Виртуал загварчлал ашигласан 
өөр судалгаануудад

18
00:01:08,600 --> 00:01:11,040
төстэй үр дүн гарсан байна.

19
00:01:11,040 --> 00:01:16,061
Эдгээр үнэлэмжүүд нь гүн ухааны
Утилитаризм гэх зарчимтай нийцдэг.

20
00:01:16,061 --> 00:01:18,521
Энэ нь ухамсарын зөв шийдвэрүүд нь

21
00:01:18,521 --> 00:01:23,351
хамгийн олон тооны хүний сайн сайхны
төлөө байдаг гэсэн зарчим юм.

22
00:01:23,351 --> 00:01:26,091
Таван амь нь нэгээс илүү гэдэг нь

23
00:01:26,091 --> 00:01:30,562
үр дүндээ нэг хүнийг үхэлд хүргэж байна.

24
00:01:30,562 --> 00:01:33,471
Гэхдээ хүмүүс үргэлж утилитар
өнцгөөс хардаггүйг

25
00:01:33,471 --> 00:01:37,062
галт тэрэгний дасгалыг бага зэрэг
өөрчлөхөд л харж болно.

26
00:01:37,062 --> 00:01:40,303
Энэ удаад та галт тэрэг ойртон 
ирж буй төмөр зам дээрх

27
00:01:40,303 --> 00:01:43,192
гүүрэн дээр зогсож байна гэж бодьё.

28
00:01:43,192 --> 00:01:44,873
Энэ удаад салаа зам гэж байхгүй.

29
00:01:44,873 --> 00:01:48,794
Гэхдээ гүүрэн дээр таны хажууд маш 
том биетэй хүн зогсож байна гэж төсөөл.

30
00:01:48,794 --> 00:01:52,492
Хэрвээ та түүнийг гүүрнээс түлхвэл,
түүний бие гал тэргийг зогсоож,

31
00:01:52,492 --> 00:01:54,243
таван хүний амийг аврах ч,

32
00:01:54,243 --> 00:01:56,033
тэр өөрөө үхнэ.

33
00:01:56,033 --> 00:01:59,432
Утилитар үзэлтнүүдийн хувьд
сонголт урьдынхтайгаа адил.

34
00:01:59,432 --> 00:02:01,982
Таван амийг нэг амиар аварна.

35
00:02:01,982 --> 00:02:04,584
Гэхдээ энэ удаад оролцогчдын зөвхөн 10% нь

36
00:02:04,584 --> 00:02:08,453
хүнийг зам руу түлхэх нь зөв гэж хэлэв.

37
00:02:08,453 --> 00:02:11,914
Бид хүний аминд 
санаатайгаар хүрэх нь

38
00:02:11,914 --> 00:02:16,303
золгүй байдлаар амь алдахаас өөр 
гэдгийг зөн совингоороо мэдэрдэг.

39
00:02:16,303 --> 00:02:20,953
Үүнийг бид буруу гэдгийг нь мэдэрдэг ч 
яагаад гэдгийг нь тайлбарлаж чаддаггүй.

40
00:02:20,953 --> 00:02:23,473
Сэтгэл судлал болон
ёс зүйн огтлолцлолыг хөнддөгөөрөө

41
00:02:23,473 --> 00:02:26,604
галт тэрэгний асуудал сонирхол татдаг.

42
00:02:26,604 --> 00:02:30,984
Энэхүү дасгал хийгээд үүний олон төрлийн 
хувилбарууд нь бид зөв, бурууг дэнслэхдээ

43
00:02:30,984 --> 00:02:36,345
зөвхөн сайн, муу талыг нь жинлэж үзэхээр
хязгаарлагддаггүй гэдгийг харуулдаг.

44
00:02:36,345 --> 00:02:38,835
Жишээ нь эрэгтэйчүүд эмэгтэйчүүдээс илүү

45
00:02:38,835 --> 00:02:42,504
хүнийг гүүрнээс түлхэх нь
зөв шийдвэр гэж үзсэн байна.

46
00:02:42,504 --> 00:02:47,004
Энэ туршилтыг хийхээс өмнө хошин
шогийн бичлэг үзсэн хүмүүс мөн адил.

47
00:02:47,004 --> 00:02:49,165
Виртуал загварчлал бүхий 
туршилтад оролцогчид

48
00:02:49,165 --> 00:02:52,944
эмэгтэй хүнээс илүүтэй эрэгтэй
хүнийг золиослох нь илүү байв.

49
00:02:52,944 --> 00:02:55,214
Судлаачид тархины үйл явцыг

50
00:02:55,214 --> 00:02:59,535
дасгалын анхны хувилбар болон 
гүүртэй хувилбарын үеэр судалсан байна.

51
00:02:59,535 --> 00:03:04,054
Аль аль тохиолдолд нь ухамсартай
шийдвэр гаргалт, сэтгэл хөдлөл хариуцсан

52
00:03:04,054 --> 00:03:06,514
тархины хэсгүүд идэвхижсэн байна.

53
00:03:06,514 --> 00:03:10,975
Гэхдээ гүүртэй хувилбарт сэтгэл хөдлөлийн
хариу үйлдэл илүү хүчтэй байжээ.

54
00:03:10,975 --> 00:03:13,194
Дотоод зөрчилдөөнийг зохицуулдаг

55
00:03:13,194 --> 00:03:16,884
тархины хэсэг ч мөн 
идэвхитэй байлаа.

56
00:03:16,884 --> 00:03:18,145
Яагаад ийм ялгаатай гэж?

57
00:03:18,145 --> 00:03:22,912
Нэг тайлбар нь хүнийг үхэл рүү түлхэх нь
хувь хүний сэтгэл санаанд илүү хүчтэй тусч

58
00:03:22,912 --> 00:03:26,925
хүний аминд хүрэхийг тэвчих 
мэдрэмжийг идэвхижүүлдэг.

59
00:03:26,925 --> 00:03:31,424
Гэвч энэ нь логикийн хувьд зөв байх 
шийдвэртэй зөрчилддөг.

60
00:03:31,424 --> 00:03:36,405
Галт тэрэгний онолыг зарим гүн ухаанч,
сэтгэл судлаачид шүүмжилдэг байна.

61
00:03:36,405 --> 00:03:41,266
Дасгалын нөхцөл нь бодит байдалтай 
огт нийцэхгүйгээс оролцогчид асуудалд

62
00:03:41,266 --> 00:03:45,425
нухацтай ханддаггүй тул судалгааны 
үр дүн юу ч хэлж чадахгүй гэж тэд үздэг.

63
00:03:45,425 --> 00:03:48,556
Гэхдээ шинэ технологи 
энэхүү ёс зүйн судлалуудыг

64
00:03:48,556 --> 00:03:50,698
өмнөхөөсөө илүү чухал болгож байна.

65
00:03:50,698 --> 00:03:54,036
Жишээлбэл, жолоочгүй машинд

66
00:03:54,036 --> 00:03:58,007
том ослоос сэргийлэхийн тулд 
жижиг осол хийх сонголт тулгарч болно.

67
00:03:58,007 --> 00:04:02,076
Мөн засгийн газрууд цэргийн хүчиндээ 
дрон ашиглахаар судалж байгаа нь

68
00:04:02,076 --> 00:04:05,976
энгийн иргэдийн амь насыг 
эрсдэлд оруулах, эсвэл

69
00:04:05,976 --> 00:04:09,276
стратегийн чухал бай руу довтлох гэсэн 
сонголттой тулгарч магадгүй.

70
00:04:09,276 --> 00:04:12,107
Бид эдгээр шийдвэрийг ёс зүйтэй

71
00:04:12,107 --> 00:04:15,397
байлгахыг хүсвэл эхлээд 
хүний амийг хэрхэн үнэлэх,

72
00:04:15,397 --> 00:04:17,667
үнэт зүйлс юу болохыг 
тодорхойлох хэрэг гарна.

73
00:04:17,667 --> 00:04:20,107
Автомат системийн судлаач нар

74
00:04:20,107 --> 00:04:22,207
гүн ухаанч нартай хамтран

75
00:04:22,207 --> 00:04:27,628
машинд ёс зүйг програмчлалах 
ярвигтай асуудал дээр ажиллаж байгаа нь

76
00:04:27,628 --> 00:04:30,957
зөвхөн онолын хувьд тохиож болох асуудал ч

77
00:04:30,957 --> 00:04:35,058
бодит амьдрал дээр тулгарч 
болохыг харуулж байна.