[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.20,0:00:08.26,Default,,0000,0000,0000,,Mỗi mùa xuân,
Dialogue: 0,0:00:08.26,0:00:12.19,Default,,0000,0000,0000,,hàng trăm nhà thám hiểm mơ ước \Nchinh phục đỉnh Qomolangma,
Dialogue: 0,0:00:12.19,0:00:14.70,Default,,0000,0000,0000,,hay còn gọi là đỉnh Everest.
Dialogue: 0,0:00:14.70,0:00:17.20,Default,,0000,0000,0000,,Đầu tiên, họ cắm trại dưới núi vài tháng
Dialogue: 0,0:00:17.21,0:00:22.01,Default,,0000,0000,0000,,chờ đợi để chinh phục\Nngọn núi với độ cao chết người.
Dialogue: 0,0:00:22.01,0:00:26.16,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng tại sao mọi người lại mạo hiểm \Nmạng sống để leo lên đỉnh Everest?
Dialogue: 0,0:00:26.16,0:00:27.58,Default,,0000,0000,0000,,Liệu đó có là sự thử thách?
Dialogue: 0,0:00:27.58,0:00:28.67,Default,,0000,0000,0000,,Hay là do phong cảnh?
Dialogue: 0,0:00:28.67,0:00:32.02,Default,,0000,0000,0000,,Hay là cơ hội chạm tới bầu trời?
Dialogue: 0,0:00:32.02,0:00:37.56,Default,,0000,0000,0000,,Với nhiều người, sự mê hoặc đến từ việc\NEverest là ngọn núi cao nhất Trái Đất.
Dialogue: 0,0:00:37.56,0:00:40.33,Default,,0000,0000,0000,,Có một điểm cần phân biệt rõ ở đây.
Dialogue: 0,0:00:40.33,0:00:44.51,Default,,0000,0000,0000,,Mauna Kea mới thực sự là ngọn núi cao nhất\Ntính từ đáy đến đỉnh,
Dialogue: 0,0:00:44.51,0:00:47.60,Default,,0000,0000,0000,,nhưng do ở độ cao 8850 m\Nso với mực nước biển,
Dialogue: 0,0:00:47.60,0:00:51.17,Default,,0000,0000,0000,,Everest là đỉnh núi cao nhất hành tinh.
Dialogue: 0,0:00:51.17,0:00:54.20,Default,,0000,0000,0000,,Để hiểu được sự hình thành độ cao này,
Dialogue: 0,0:00:54.20,0:00:57.61,Default,,0000,0000,0000,,ta phải nhìn sâu\Nbên trong lớp vỏ trái đất,
Dialogue: 0,0:00:57.61,0:01:00.02,Default,,0000,0000,0000,,nơi các địa mảng va vào nhau.
Dialogue: 0,0:01:00.02,0:01:03.41,Default,,0000,0000,0000,,Bề mặt trái đất\Nnhư chiếc áo giáp của con tê tê.
Dialogue: 0,0:01:03.41,0:01:06.17,Default,,0000,0000,0000,,Các mảng của vỏ trái đất liên tục nhô lên,
Dialogue: 0,0:01:06.17,0:01:07.01,Default,,0000,0000,0000,,hạ xuống,
Dialogue: 0,0:01:07.01,0:01:08.100,Default,,0000,0000,0000,,và chuyển động xung quanh nhau.
Dialogue: 0,0:01:08.100,0:01:13.61,Default,,0000,0000,0000,,Những địa mảng khổng lồ này\Nchuyển động tương đối nhanh.
Dialogue: 0,0:01:13.61,0:01:16.51,Default,,0000,0000,0000,,Chúng dịch chuyển 2-4 cm mỗi năm,
Dialogue: 0,0:01:16.51,0:01:18.92,Default,,0000,0000,0000,,tương đương với tốc độ\Nmóng tay người dài ra.
Dialogue: 0,0:01:18.92,0:01:20.52,Default,,0000,0000,0000,,Khi hai địa mảng va vào nhau,
Dialogue: 0,0:01:20.52,0:01:25.04,Default,,0000,0000,0000,,một mảng sẽ xô vào hay bên dưới mảng kia,\Nlàm uốn nếp nơi tiếp xúc,
Dialogue: 0,0:01:25.04,0:01:29.96,Default,,0000,0000,0000,,và dẫn tới hiện tượng nhô lên thành núi.
Dialogue: 0,0:01:29.96,0:01:32.08,Default,,0000,0000,0000,,Đó chính là cách đỉnh Everest hình thành.
Dialogue: 0,0:01:32.08,0:01:36.81,Default,,0000,0000,0000,,50 triệu năm trước,\Nmảng Ấn Độ trôi dạt về phía bắc,
Dialogue: 0,0:01:36.81,0:01:38.91,Default,,0000,0000,0000,,đâm vào mảng Âu-Á lớn hơn nó,
Dialogue: 0,0:01:38.91,0:01:42.87,Default,,0000,0000,0000,,và vỏ trái đất bị biến dạng,\Nkéo theo vận động nâng lên khổng lồ.
Dialogue: 0,0:01:42.87,0:01:45.54,Default,,0000,0000,0000,,Đỉnh Everest nằm ở\Nvùng trung tâm của quá trình này,
Dialogue: 0,0:01:45.54,0:01:49.12,Default,,0000,0000,0000,,trên rìa vùng va chạm\Ncủa hai địa mảng Ấn và Âu-Á.
Dialogue: 0,0:01:49.12,0:01:52.88,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng các ngọn núi hình thành bởi các lực\Nhơn là sự nâng lên.
Dialogue: 0,0:01:52.88,0:01:58.29,Default,,0000,0000,0000,,Khi mặt đất được đẩy lên,\Ncác khối khí đồng thời cũng bị dịch lên.
Dialogue: 0,0:01:58.29,0:02:02.73,Default,,0000,0000,0000,,Khối khí này sau được làm lạnh,\Ntạo thành sự ngưng tụ hơi nước
Dialogue: 0,0:02:02.73,0:02:04.98,Default,,0000,0000,0000,,và hình thành nên mưa hoặc tuyết.
Dialogue: 0,0:02:04.98,0:02:07.63,Default,,0000,0000,0000,,Khi rơi xuống,\Nchúng sẽ làm mòn địa hình,
Dialogue: 0,0:02:07.63,0:02:12.68,Default,,0000,0000,0000,,bào mòn hoặc làm vỡ đá\Ntạo thành quá trình gọi là phong hoá.
Dialogue: 0,0:02:12.68,0:02:15.47,Default,,0000,0000,0000,,Nước chảy xuống\Nmang theo các sản phẩm phong hoá
Dialogue: 0,0:02:15.47,0:02:17.40,Default,,0000,0000,0000,,và làm xói mòn địa hình,
Dialogue: 0,0:02:17.40,0:02:20.66,Default,,0000,0000,0000,,tạo nên những thung lũng sâu thẳm\Nvà những đỉnh núi cao vút.
Dialogue: 0,0:02:20.66,0:02:25.58,Default,,0000,0000,0000,,Chính sự cân bằng giữa nâng lên và bào mòn\Nđã làm nên hình dạng của những ngọn núi.
Dialogue: 0,0:02:25.58,0:02:28.03,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng so sánh\Nnhững đỉnh chọc trời của dãy Himalaya
Dialogue: 0,0:02:28.03,0:02:30.38,Default,,0000,0000,0000,,với những ngọn đồi hiền hoà ở Appalachia.
Dialogue: 0,0:02:30.38,0:02:33.02,Default,,0000,0000,0000,,Rõ ràng,\Nkhông phải mọi ngọn núi đều giống nhau.
Dialogue: 0,0:02:33.02,0:02:35.98,Default,,0000,0000,0000,,Đó là vì thời gian\Ncũng là một trong các tác nhân.
Dialogue: 0,0:02:35.98,0:02:40.29,Default,,0000,0000,0000,,Khi các mảng kiến tạo lần đầu va chạm,\Nquá trình nâng lên diễn ra rất nhanh.
Dialogue: 0,0:02:40.29,0:02:43.16,Default,,0000,0000,0000,,Các đỉnh núi cao lên với những dốc đứng.
Dialogue: 0,0:02:43.16,0:02:46.80,Default,,0000,0000,0000,,Tuy nhiên, qua thời gian,\Ntrọng lực và nước đã bào mòn chúng.
Dialogue: 0,0:02:46.80,0:02:49.46,Default,,0000,0000,0000,,Cuối cùng, sự bào mòn bắt kịp sự nâng lên,
Dialogue: 0,0:02:49.46,0:02:52.52,Default,,0000,0000,0000,,các đỉnh núi bị ăn mòn nhanh hơn cả\Nkhi chúng được nâng lên.
Dialogue: 0,0:02:52.52,0:02:55.96,Default,,0000,0000,0000,,Yếu tố thứ ba góp phần trong\Nsự hình thành những ngọn núi là khí hậu.
Dialogue: 0,0:02:55.96,0:03:00.77,Default,,0000,0000,0000,,Ở nhiệt độ âm,\Nmột phần tuyết sẽ không tan hoàn toàn,
Dialogue: 0,0:03:00.77,0:03:03.86,Default,,0000,0000,0000,,thay vào đó,\Nchúng sẽ dần dần kết đọng lại thành băng,
Dialogue: 0,0:03:03.86,0:03:08.94,Default,,0000,0000,0000,,Điều đó tạo nên vùng băng tuyết,\Nxuất hiện ở độ cao khác nhau trên trái đất
Dialogue: 0,0:03:08.94,0:03:11.23,Default,,0000,0000,0000,,phụ thuộc vào khí hậu.
Dialogue: 0,0:03:11.23,0:03:14.93,Default,,0000,0000,0000,,Ở hai cực, băng tuyết nằm ở mực nước biển.
Dialogue: 0,0:03:14.93,0:03:19.34,Default,,0000,0000,0000,,Gần xích đạo, bạn phải leo lên năm km\Ntrước khi không khí đủ lạnh
Dialogue: 0,0:03:19.34,0:03:21.40,Default,,0000,0000,0000,,để có thể hình thành băng.
Dialogue: 0,0:03:21.40,0:03:24.81,Default,,0000,0000,0000,,Khối băng tích tụ bắt đầu trôi xuống\Ndưới sức nặng kinh khủng của nó
Dialogue: 0,0:03:24.81,0:03:28.74,Default,,0000,0000,0000,,tạo nên một dòng di chuyển chậm\Ngọi là sông băng,
Dialogue: 0,0:03:28.74,0:03:30.90,Default,,0000,0000,0000,,mài mòn những tảng đá ở phía dưới.
Dialogue: 0,0:03:30.90,0:03:33.64,Default,,0000,0000,0000,,Núi càng dốc, sông băng càng chảy nhanh,
Dialogue: 0,0:03:33.64,0:03:37.28,Default,,0000,0000,0000,,và bào mòn đá phía dưới nhanh hơn.
Dialogue: 0,0:03:37.28,0:03:41.03,Default,,0000,0000,0000,,Sông băng có thể làm xói mòn địa hình\Nnhanh hơn cả mưa và sông.
Dialogue: 0,0:03:41.03,0:03:45.13,Default,,0000,0000,0000,,Sông băng ở trên những đỉnh núi\Nlàm phẳng chúng rất nhanh,
Dialogue: 0,0:03:45.13,0:03:49.66,Default,,0000,0000,0000,,san bằng phần ngọn\Nnhư lưỡi cưa tuyết khổng lồ.
Dialogue: 0,0:03:49.66,0:03:54.36,Default,,0000,0000,0000,,Vậy, làm thế nào núi băng Everest\Ncó thể cao đến thế?
Dialogue: 0,0:03:54.36,0:03:57.80,Default,,0000,0000,0000,,Biến cố va chạm địa mảng\Nnơi mà nó phát sinh
Dialogue: 0,0:03:57.80,0:04:00.54,Default,,0000,0000,0000,,đã làm nó đồ sộ ngay từ lúc ban đầu.
Dialogue: 0,0:04:00.54,0:04:03.16,Default,,0000,0000,0000,,Với lại, ngọn núi này\Nnằm gần vùng nhiệt đới,
Dialogue: 0,0:04:03.16,0:04:07.71,Default,,0000,0000,0000,,vì vậy vùng băng tuyết rất cao\Nvà sông băng khá nhỏ,
Dialogue: 0,0:04:07.71,0:04:10.27,Default,,0000,0000,0000,,không đủ lớn để làm phẳng phần đỉnh.
Dialogue: 0,0:04:10.27,0:04:13.25,Default,,0000,0000,0000,,Ngọn núi này tồn tại ngay cả\Ntrong điều kiện bão tuyết dữ dội
Dialogue: 0,0:04:13.25,0:04:15.70,Default,,0000,0000,0000,,mà vẫn giữ được độ cao ấn tượng.
Dialogue: 0,0:04:15.70,0:04:17.70,Default,,0000,0000,0000,,Tuy nhiên điều đó chưa chắc là mãi mãi.
Dialogue: 0,0:04:17.70,0:04:20.50,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta sống trong thế giới\Nđầy biến động nơi địa mảng,
Dialogue: 0,0:04:20.50,0:04:22.08,Default,,0000,0000,0000,,khí hậu toàn cầu,
Dialogue: 0,0:04:22.08,0:04:23.97,Default,,0000,0000,0000,,và khả năng bào mòn của hành tinh
Dialogue: 0,0:04:23.97,0:04:28.13,Default,,0000,0000,0000,,có thể một ngày sẽ kết hợp lại\Nđể san bằng đỉnh Everest.
Dialogue: 0,0:04:28.13,0:04:32.41,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng ít nhất bây giờ, nó vẫn là\Nhuyền thoại trong tâm trí các nhà leo núi,
Dialogue: 0,0:04:32.41,0:04:33.50,Default,,0000,0000,0000,,các nhà thám hiểm,
Dialogue: 0,0:04:33.50,0:04:35.14,Default,,0000,0000,0000,,và cả những người mơ mộng.