[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.20,0:00:08.26,Default,,0000,0000,0000,,Her bahar
Dialogue: 0,0:00:08.26,0:00:12.18,Default,,0000,0000,0000,,macera arayan yüzlerce insan,\NEverest Dağı olarak da bilinen
Dialogue: 0,0:00:12.18,0:00:14.70,Default,,0000,0000,0000,,Çomolungma'ya tırmanma hayali kuruyor.
Dialogue: 0,0:00:14.70,0:00:17.21,Default,,0000,0000,0000,,Ana kampta aylarca işe koyularak
Dialogue: 0,0:00:17.21,0:00:22.01,Default,,0000,0000,0000,,dağın yüce, ölümcül zirvesine\Ntırmanma şanslarını bekliyorlar.
Dialogue: 0,0:00:22.01,0:00:26.16,Default,,0000,0000,0000,,Peki insanlar Everest'e tırmanmak için\Nneden hayatlarını riske atıyorlar?
Dialogue: 0,0:00:26.16,0:00:27.58,Default,,0000,0000,0000,,Meydan okuma mı?
Dialogue: 0,0:00:27.58,0:00:28.67,Default,,0000,0000,0000,,Manzara için mi?
Dialogue: 0,0:00:28.67,0:00:32.02,Default,,0000,0000,0000,,Gökyüzüne dokunma şansı mı?
Dialogue: 0,0:00:32.02,0:00:37.56,Default,,0000,0000,0000,,Çoğunun ilgisini çeken şey, Everest'in\Ndünya üzerindeki en yüksek dağ olması.
Dialogue: 0,0:00:37.56,0:00:40.33,Default,,0000,0000,0000,,Burada önemli bir ayrım yapmamız gerek.
Dialogue: 0,0:00:40.33,0:00:44.51,Default,,0000,0000,0000,,Mauna Kea aslında\Nzeminden doruğa en uzun dağ,
Dialogue: 0,0:00:44.51,0:00:47.60,Default,,0000,0000,0000,,fakat deniz seviyesinden\N8850 metre yüksekliğiyle,
Dialogue: 0,0:00:47.60,0:00:51.17,Default,,0000,0000,0000,,Everest gezegendeki\Nen yüksek rakıma sahip.
Dialogue: 0,0:00:51.17,0:00:54.20,Default,,0000,0000,0000,,Bu yüksek oluşumun nasıl\Ndoğduğunu anlamak için,
Dialogue: 0,0:00:54.20,0:00:57.61,Default,,0000,0000,0000,,kıtasal plakaların çarpıştığı\Ngezegenimizin kabuğuna
Dialogue: 0,0:00:57.61,0:01:00.02,Default,,0000,0000,0000,,derinden bakmamız gerekiyor.
Dialogue: 0,0:01:00.02,0:01:03.41,Default,,0000,0000,0000,,Dünyanın yüzeyi,\Narmadillonun zırhı gibidir,
Dialogue: 0,0:01:03.41,0:01:06.17,Default,,0000,0000,0000,,kabuk parçaları daima hareket eder,
Dialogue: 0,0:01:06.17,0:01:07.62,Default,,0000,0000,0000,,birbirlerinin altında
Dialogue: 0,0:01:07.62,0:01:08.100,Default,,0000,0000,0000,,ve etrafında.
Dialogue: 0,0:01:08.100,0:01:13.61,Default,,0000,0000,0000,,Devasa kıtasal plakaların\Nhareketi nispeten hızlıdır.
Dialogue: 0,0:01:13.61,0:01:16.51,Default,,0000,0000,0000,,Yılda iki ile dört santimetre\Nhareket ederler,
Dialogue: 0,0:01:16.51,0:01:18.92,Default,,0000,0000,0000,,yani neredeyse tırnakların\Nbüyümesi kadar hızlı.
Dialogue: 0,0:01:18.92,0:01:20.52,Default,,0000,0000,0000,,İki plaka çarpıştığında
Dialogue: 0,0:01:20.52,0:01:25.04,Default,,0000,0000,0000,,biri diğerinin içine ya da altına girer,\Nsınırları çökmeye başlar
Dialogue: 0,0:01:25.04,0:01:29.96,Default,,0000,0000,0000,,ve ekstra kabuğa yer vermek için\Nyükselme adlı şeye sebep olur.
Dialogue: 0,0:01:29.96,0:01:32.08,Default,,0000,0000,0000,,Everest de bu şekilde meydana gelmiştir.
Dialogue: 0,0:01:32.08,0:01:36.54,Default,,0000,0000,0000,,50 milyon yıl önce dünyanın\NHindistan Plakası kuzeye sürüklendi,
Dialogue: 0,0:01:36.54,0:01:38.91,Default,,0000,0000,0000,,daha büyük olan Avrasya Plakasına çarptı
Dialogue: 0,0:01:38.91,0:01:42.87,Default,,0000,0000,0000,,ve kabuk, devasa yükselme yaratıp, çöktü.
Dialogue: 0,0:01:42.87,0:01:45.54,Default,,0000,0000,0000,,Everest dağı bu eylemin tam ortasında,
Dialogue: 0,0:01:45.54,0:01:49.12,Default,,0000,0000,0000,,Hindistan-Avrasya\Nçarpışma kuşağının eşiğinde.
Dialogue: 0,0:01:49.12,0:01:52.88,Default,,0000,0000,0000,,Fakat dağlar, yükselmeden başka\Ngüçler tarafından da şekillendirilir.
Dialogue: 0,0:01:52.88,0:01:58.29,Default,,0000,0000,0000,,Kara yükseldikçe hava kitleleri de\Nyükselmeye mecbur kalır.
Dialogue: 0,0:01:58.29,0:02:02.73,Default,,0000,0000,0000,,Yükselen hava soğur, içerisindeki\Nherhangi bir su buharının yoğunlaşmasına
Dialogue: 0,0:02:02.73,0:02:05.02,Default,,0000,0000,0000,,ve kar veya yağmura\Ndönüşmesine sebep olur.
Dialogue: 0,0:02:05.02,0:02:07.63,Default,,0000,0000,0000,,Yağdıkça zemini aşındırır,\Nbu da kayaları eritir
Dialogue: 0,0:02:07.63,0:02:12.68,Default,,0000,0000,0000,,veya onları ayrışma olarak bilinen\Nsürece doğru götürür.
Dialogue: 0,0:02:12.68,0:02:15.47,Default,,0000,0000,0000,,Aşağı doğru giden su,\Nayrışan materyalleri taşır
Dialogue: 0,0:02:15.47,0:02:17.40,Default,,0000,0000,0000,,ve zemini erozyona uğratarak
Dialogue: 0,0:02:17.40,0:02:20.66,Default,,0000,0000,0000,,derin vadileri\Nve dik tepeleri biçimlendirir.
Dialogue: 0,0:02:20.66,0:02:25.58,Default,,0000,0000,0000,,Bu yükseltme ve erozyon arasındaki denge,\Ndağa biçimini veren şeydir.
Dialogue: 0,0:02:25.58,0:02:27.88,Default,,0000,0000,0000,,Fakat kutsal Himalaya tepelerini
Dialogue: 0,0:02:27.88,0:02:30.38,Default,,0000,0000,0000,,Appalachia'nın rahatlatıcı\Ntepeleriyle karşılaştırın.
Dialogue: 0,0:02:30.38,0:02:33.02,Default,,0000,0000,0000,,Her dağın aynı olmadığı aşikar.
Dialogue: 0,0:02:33.02,0:02:35.98,Default,,0000,0000,0000,,Bunun nedeni, denkleme\Nzamanın da dahil olması.
Dialogue: 0,0:02:35.98,0:02:40.29,Default,,0000,0000,0000,,Kıtasal plakalar ilk kez çarpıştığında\Nyükselme hızlı gerçekleşir.
Dialogue: 0,0:02:40.29,0:02:43.16,Default,,0000,0000,0000,,Zirveler, dik yamaçlarla daha da yükselir.
Dialogue: 0,0:02:43.16,0:02:46.80,Default,,0000,0000,0000,,Ancak zamanla\Nyer çekimi ve su onları aşındırır.
Dialogue: 0,0:02:46.80,0:02:49.46,Default,,0000,0000,0000,,Neticede erozyon yükselmenin yerine geçer,
Dialogue: 0,0:02:49.46,0:02:52.52,Default,,0000,0000,0000,,ve tepeleri, yükselme hızlarından\Ndaha hızlı aşındırır.
Dialogue: 0,0:02:52.52,0:02:55.96,Default,,0000,0000,0000,,Dağları şekillendiren\Nüçüncü faktör: iklim.
Dialogue: 0,0:02:55.96,0:03:00.77,Default,,0000,0000,0000,,Sıfır altı derecelerde\Nbazı kar yağışları tamamen erimez,
Dialogue: 0,0:03:00.77,0:03:03.86,Default,,0000,0000,0000,,aksine, buza dönüşene dek\Nyavaşça yoğunlaşırlar.
Dialogue: 0,0:03:03.86,0:03:08.94,Default,,0000,0000,0000,,Bu da, iklime bağlı olarak gezegendeki\Nfarklı yüksekliklerde gerçekleşen
Dialogue: 0,0:03:08.94,0:03:11.23,Default,,0000,0000,0000,,kar sınırını oluşturur.
Dialogue: 0,0:03:11.23,0:03:14.93,Default,,0000,0000,0000,,Dondurucu kutuplarda,\Nkar sınırı deniz seviyesindedir.
Dialogue: 0,0:03:14.93,0:03:19.34,Default,,0000,0000,0000,,Ekvatorun yanındaysa, buzun şekil\Nalabileceği kadar soğuması için
Dialogue: 0,0:03:19.34,0:03:21.40,Default,,0000,0000,0000,,beş kilometre tırmanmanız gerekir.
Dialogue: 0,0:03:21.40,0:03:24.81,Default,,0000,0000,0000,,Toplanan buz, kendi muazzam ağırlığı\Naltında akıp gitmeye başlar,
Dialogue: 0,0:03:24.81,0:03:28.74,Default,,0000,0000,0000,,dağ buzulu olarak bilinen donmuş\Nve yavaş akan bir nehir oluşturur,
Dialogue: 0,0:03:28.74,0:03:30.90,Default,,0000,0000,0000,,bu da alttaki kayaları öğütür.
Dialogue: 0,0:03:30.90,0:03:33.64,Default,,0000,0000,0000,,Dağlar ne kadar dik olursa\Nbuz o kadar hızlı akar
Dialogue: 0,0:03:33.64,0:03:37.28,Default,,0000,0000,0000,,ve altındaki kayayı da o kadar hızlı oyar.
Dialogue: 0,0:03:37.28,0:03:41.03,Default,,0000,0000,0000,,Dağ buzulları, zemini yağmur ve nehirden\Ndaha hızlı erozyona uğratabilir.
Dialogue: 0,0:03:41.03,0:03:45.13,Default,,0000,0000,0000,,Dağ buzulları, dağın tepelerine yapıştığı\Nyerlerde onları öyle hızlı düzleştirir ki
Dialogue: 0,0:03:45.13,0:03:49.66,Default,,0000,0000,0000,,tepelerini karlı devasa\Ndaire testereler gibi keser.
Dialogue: 0,0:03:49.66,0:03:54.36,Default,,0000,0000,0000,,Peki sonra, buzlu Everest Dağı\Nnasıl bu kadar uzun oldu?
Dialogue: 0,0:03:54.36,0:03:57.80,Default,,0000,0000,0000,,İlk olarak, içerisinden yükseldiği\Nsarsıntılı kıta çarpışması,
Dialogue: 0,0:03:57.80,0:04:00.54,Default,,0000,0000,0000,,onun devasa olmasını sağladı.
Dialogue: 0,0:04:00.54,0:04:03.16,Default,,0000,0000,0000,,İkincisi, dağ tropiklerin yanında,
Dialogue: 0,0:04:03.16,0:04:07.71,Default,,0000,0000,0000,,bu yüzden de kar sınırı yüksek\Nve dağ buzulları nispeten küçük,
Dialogue: 0,0:04:07.71,0:04:10.27,Default,,0000,0000,0000,,yani onu eritemeyecek kadar küçük.
Dialogue: 0,0:04:10.27,0:04:13.25,Default,,0000,0000,0000,,Dağ öyle mükemmel bir fırtına\Nkoşullarında bulunuyor ki
Dialogue: 0,0:04:13.25,0:04:15.70,Default,,0000,0000,0000,,bu onun etkileyici uzunluğunu koruyor.
Dialogue: 0,0:04:15.70,0:04:17.70,Default,,0000,0000,0000,,Fakat mesele her zaman bu olmayacak.
Dialogue: 0,0:04:17.70,0:04:20.90,Default,,0000,0000,0000,,Kıtasal plakalar, dünya iklimi\Nve gezegenin erozyon gücünün
Dialogue: 0,0:04:20.90,0:04:22.46,Default,,0000,0000,0000,,bir gün Everest'i küçültüp
Dialogue: 0,0:04:22.46,0:04:24.36,Default,,0000,0000,0000,,gerçek boyutlarına döndürmek için
Dialogue: 0,0:04:24.36,0:04:28.13,Default,,0000,0000,0000,,birlik olabileceği,\Ndeğişken bir dünyada yaşıyoruz.
Dialogue: 0,0:04:28.13,0:04:31.17,Default,,0000,0000,0000,,En azından şimdilik\Nyürüyüş yapanların, maceracıların
Dialogue: 0,0:04:31.17,0:04:33.50,Default,,0000,0000,0000,,ve benzer hayalperestlerin zihninde
Dialogue: 0,0:04:33.50,0:04:35.14,Default,,0000,0000,0000,,efsanevi olmaya devam ediyor.