1
00:00:12,246 --> 00:00:18,855
[ Okolina ]

2
00:00:20,890 --> 00:00:25,840
"Pogledajmo starog Siggy-ja; Sigmund Freud, ok, koji je definitivno imao svoju ulogu.

3
00:00:26,000 --> 00:00:30,470
On kaže da na ponašanje utiču naši roditelji, snovi, šale i pol;

4
00:00:30,470 --> 00:00:35,000
nije bitno kojim redom. OK, ali, šta to govori?

5
00:00:35,100 --> 00:00:37,888
Ovo JESTE kamp čovekove okoline, jel' tako?!"

6
00:00:38,372 --> 00:00:42,585
Mnoga naučna istraživanja su pokazala očiglednu činjenicu,

7
00:00:42,585 --> 00:00:46,463
da ponašanje ljudskog bića kreira okolina.

8
00:00:46,780 --> 00:00:51,952
Ako postoji genetska predispozicija za određeno ponašanje ali ga okolina ne podržava,

9
00:00:51,952 --> 00:01:00,140
to ponašanje se neće ni manifestovati, tako da su u ovom slučaju - geni nevažni.

10
00:01:04,697 --> 00:01:06,466
"Živimo u impozantnom vremenu

11
00:01:06,867 --> 00:01:08,402
dobu genomike

12
00:01:10,137 --> 00:01:12,806
Vaš genom predstavlja potpuni niz Vaše DNK

13
00:01:13,300 --> 00:01:15,843
Vaš i moj niz se pomalo razlikuju.

14
00:01:16,700 --> 00:01:18,545
Zbog toga izgledamo različito.

15
00:01:18,645 --> 00:01:20,080
Moje oči su braon

16
00:01:20,444 --> 00:01:22,416
Vi možda imate plave, ili sive;

17
00:01:22,716 --> 00:01:24,251
ali cela stvar nije tako površna.

18
00:01:24,585 --> 00:01:26,119
Naslovnice nam govore

19
00:01:26,520 --> 00:01:29,223
da geni mogu da nose strašne bolesti,

20
00:01:30,157 --> 00:01:32,860
možda čak da oblikuju našu ličnost,

21
00:01:33,066 --> 00:01:34,661
ili uzrokuju duševne poremećaje.

22
00:01:35,850 --> 00:01:37,464
Čini se da naši geni imaju

23
00:01:38,432 --> 00:01:40,868
impresivnu moć nad našim sudbinama;

24
00:01:42,750 --> 00:01:45,706
a opet, voleo bih da mislim da

25
00:01:46,900 --> 00:01:49,009
sam Ja više nego moji geni.

26
00:01:58,100 --> 00:01:59,887
Isto tako, svaki konektom

27
00:02:00,400 --> 00:02:02,100
se vremenom menja.

28
00:02:03,500 --> 00:02:05,325
Kakve se to promene dešavaju?

29
00:02:05,350 --> 00:02:06,400
Pa, neuroni, kao drveće,

30
00:02:06,450 --> 00:02:08,228
mogu pustiti nove grane,

31
00:02:08,650 --> 00:02:10,597
a da izgube one stare.

32
00:02:12,475 --> 00:02:14,568
Sinapse mogu biti stvorene

33
00:02:15,400 --> 00:02:17,650
pa eliminisane;

34
00:02:18,405 --> 00:02:19,806
Sinapse se mogu uvećati

35
00:02:20,200 --> 00:02:21,808
pa smanjiti.

36
00:02:23,300 --> 00:02:24,700
Drugo pitanje:

37
00:02:24,845 --> 00:02:26,425
Šta uzrokuje ove promene?

38
00:02:27,781 --> 00:02:29,483
Pa, istina je;

39
00:02:30,100 --> 00:02:32,886
donekle one jesu programirane genima.

40
00:02:33,020 --> 00:02:34,221
Ali tu se priča ne završava,

41
00:02:34,600 --> 00:02:37,457
jer postoje signali: električni signali,

42
00:02:37,575 --> 00:02:39,393
koji putuju kroz grane neurona,

43
00:02:39,400 --> 00:02:40,494
hemijski signali,

44
00:02:40,627 --> 00:02:42,796
koji skaču sa grane na granu.

45
00:02:42,950 --> 00:02:45,065
Ove signale nazivamo neuronskom aktivnošću.

46
00:02:46,200 --> 00:02:47,467
I postoji puno dokaza

47
00:02:47,550 --> 00:02:48,836
da neutronska aktivnost

48
00:02:50,200 --> 00:02:54,074
kodira naše misli, osećanja i percepcije,

49
00:02:54,200 --> 00:02:55,400
naša mentalna iskustva.

50
00:02:56,476 --> 00:02:58,378
I postoji puno dokaza da neuronska aktivnost

51
00:02:58,900 --> 00:03:01,415
može uzrokovati promenu Vaših veza.

52
00:03:02,500 --> 00:03:04,100
I ako udružite ove dve činjenice,

53
00:03:05,000 --> 00:03:06,920
zaključak je da Vaša iskustva

54
00:03:07,000 --> 00:03:09,200
mogu izmeniti Vaš konektom.

55
00:03:09,850 --> 00:03:11,975
I zbog toga je svaki konektom jedinstven,

56
00:03:12,125 --> 00:03:14,650
čak i kod genetski identičnih blizanaca.

57
00:03:15,863 --> 00:03:18,765
Konektom je mesto gde se priroda sreće sa odgojem.

58
00:03:20,000 --> 00:03:21,825
I može biti istina

59
00:03:21,900 --> 00:03:23,800
da sam čin razmišljanja

60
00:03:23,900 --> 00:03:25,999
može promeniti Vaš konektom;

61
00:03:26,250 --> 00:03:28,550
što je ideja koja se može smatrati Osnažujućom."

62
00:03:30,330 --> 00:03:32,460
"Jeste li svi čuli ono pitanje o

63
00:03:32,910 --> 00:03:39,340
kreiranju polova pod uticajem društva, umesto biološki i hormonski?

64
00:03:39,520 --> 00:03:42,500
Naravno, naginjem malo više ka biološkoj strani, očigledno, ali...

65
00:03:42,720 --> 00:03:49,760
sada verujem, nakon uobličavanja svog znanja stečenog dugogodišnjim proučavanjem biologije

66
00:03:50,300 --> 00:03:56,750
zaista verujem da je ta debata priroda-odgoj, na mnogo načina, mislim...mrtva,

67
00:03:56,775 --> 00:03:59,800
u ovom trenutku, iz sledećeg razloga:

68
00:04:00,000 --> 00:04:01,800
Mozak je vrlo, vrlo podložan;

69
00:04:02,200 --> 00:04:06,900
svi smo rođeni sa muškim ili ženskim predispozicijama,

70
00:04:06,925 --> 00:04:10,450
i onda svi imamo hormone koji povećavaju ta kola

71
00:04:10,455 --> 00:04:12,850
za ponašanje, što je upravo ono što hormon i treba da radi.

72
00:04:12,855 --> 00:04:17,800
Posao hormona je da nas učini predodređenim za određeno ponašanje.

73
00:04:17,850 --> 00:04:22,070
Ipak, način na koji smo vaspitavani, na primer, mali dečaci:

74
00:04:22,920 --> 00:04:27,150
Studije su pokazale da će dečaci kojima je rečeno da ne bi trebalo da diraju nešto,

75
00:04:27,230 --> 00:04:34,001
vrlo često činiti suprotno, dok se devojčicama može dati verbalni zahtev da to ne čine.

76
00:04:34,050 --> 00:04:37,800
Mali dečaci su širom sveta češće kažnjavani za svoje prestupe.

77
00:04:37,900 --> 00:04:45,450
Dečacima se govori da ne plaču...da bi trebalo da.."budu muškarci", jel' tako?

78
00:04:45,475 --> 00:04:51,250
Čak i u ranom dobu, očevi su ponekad jako uplašeni ako njihova mali dečak ikako ispoljava...

79
00:04:51,300 --> 00:04:54,650
bilo kakvu verziju "ne-muškog"...ponašanja.

80
00:04:54,825 --> 00:04:58,500
Na primer, sećam se prekoobalnog leta sa čovekom koji je sedeo pored mene.

81
00:04:58,574 --> 00:05:07,480
Rekao je da..njegov 18-godišnji sin, kada je ugledao svoju sestru kako otvara poklon, ranije te nedelje;

82
00:05:07,575 --> 00:05:09,800
Bila je to tašna, dobila je torbicu.

83
00:05:10,080 --> 00:05:13,500
Imala je četiri godine. A on je rekao: "O, mogu li i ja dobiti tašnu?"

84
00:05:14,000 --> 00:05:19,300
I taj čovek mi govori, da se osetio kao da ga je neko šutnuo u stomak,

85
00:05:19,325 --> 00:05:24,590
i da je počeo da viče na svog 18-godišnjeg sina, "Ne, dečaci ne nose torbice!"

86
00:05:24,860 --> 00:05:31,300
I govorio mi je o tom događaju..i kasnije se osetio jako postiđenim i posramljenim;

87
00:05:31,499 --> 00:05:38,570
jer je shvatio da njegov mali dečak nije ispoljavao ništa od toga..."ne-muškog" i sl.

88
00:05:38,700 --> 00:05:42,770
Dakle, ove stvari: način na koji podižemo dečake ili devojčice,

89
00:05:42,800 --> 00:05:48,900
Naša moždana kola su tako podložna.. Na primer, mi nismo rođeni sa znanjem kako se svira klavir, jel' tako?

90
00:05:48,901 --> 00:05:50,720
Već vežbamo, vežbamo, vežbamo.

91
00:05:50,990 --> 00:05:55,080
Možemo uvežbati kola u našem mozgu, da rade raznolike stvari.

92
00:05:55,170 --> 00:06:01,300
I...čitavog života smo trenirani, kao polovi, da budemo više ovakvi nego onakvi.

93
00:06:01,600 --> 00:06:07,630
Muškarci: facijalne ekspresije na primer, kada se vrše merenja i stave im se elektrode,

94
00:06:07,750 --> 00:06:14,050
i pokaže fotografija grizlija koja bi trebalo uzrokovati grčenje i emocije

95
00:06:14,100 --> 00:06:20,460
njihove facijalne ekspresije su, nasuprot ženskim, u stvari pokazivale veći emotivni odgovor

96
00:06:20,465 --> 00:06:26,890
u vremenu pre nego postanu svesni - nakon jedne sekunde kada postanu svesni

97
00:06:26,900 --> 00:06:33,000
počinju da "zamrzavaju" facijalne nerve, za mrštenje ili osmeh;

98
00:06:33,025 --> 00:06:37,110
kod žena, facijalni mišići u stvari pojačavaju, i muškarci su ovom testu pali.

99
00:06:37,145 --> 00:06:43,150
Naučnici veruju da je hipoteza, da su muškarci trenirani da potiskuju, emotivna osećanja.

100
00:06:43,200 --> 00:06:48,200
Tako da, hvala na pitanju; to je...pokretna meta za puno naših života.

101
00:06:48,230 --> 00:06:52,650
I način na koji smo vaspitavani, i šta nam je dozvoljeno, šta je dečacima dozvoljeno (ili ne)

102
00:06:52,650 --> 00:06:56,750
ima puno udela u tome u kakve muškarce odrastaju."

103
00:06:57,727 --> 00:07:01,419
Razmislite o tome kako nastupate, o izrazima lica,

104
00:07:01,721 --> 00:07:05,761
vrednostima koje prihvatate, načinu na koji hodate, svemu,

105
00:07:06,063 --> 00:07:09,267
i zapamtite da je sve to rezultat vaše okoline.

106
00:07:09,267 --> 00:07:14,469
Ljudski mozak nema mehanizma da prepozna šta je bitno a šta ne.

107
00:07:19,770 --> 00:07:24,200
♪

108
00:08:52,800 --> 00:08:59,710
♪

109
00:09:27,710 --> 00:09:29,934
[ Šminkam se...

110
00:09:30,800 --> 00:09:33,500
jer želim da pridobijem devojku ]

111
00:09:37,230 --> 00:09:43,400
♫

112
00:10:57,705 --> 00:10:59,934
[ Taj tip je baš zgodan ]

113
00:12:32,605 --> 00:12:36,523
[ Kad pijemo krv, ona nas čini neustrašivim ]

114
00:14:33,233 --> 00:14:37,678
[ Pleme sreće belog čeveka po prvi put ]

115
00:18:15,380 --> 00:18:20,580
♪

116
00:18:21,996 --> 00:18:27,140
Ne postoji ništa kao: loši, kriminalni, lenji

117
00:18:27,441 --> 00:18:32,189
briljantni ljudi, lopovi ili rasisti.

118
00:18:32,654 --> 00:18:35,672
Samo ljudi koji su predispozirani za takvo ponašanje,

119
00:18:36,160 --> 00:18:39,039
ali ako okolina ne bude "okidač",

120
00:18:39,039 --> 00:18:41,547
to ponašanje se nikad i ne manifestuje.

121
00:18:51,000 --> 00:18:52,600
Zapamtite:

122
00:18:52,799 --> 00:18:57,704
ljudski mozak nema mehanizam kojim utvrđuje šta je važno a šta ne.

123
00:19:03,680 --> 00:19:08,370
♪

124
00:19:57,523 --> 00:20:01,052
Najekstremniji slučaj predstavljaju Deca divljine.

125
00:20:01,268 --> 00:20:05,557
Dete divljine je čovek koji je živeo izolovan

126
00:20:05,557 --> 00:20:08,976
od ljudskih kontakata još od malih nogu,

127
00:20:08,976 --> 00:20:12,801
i nije iskusio ljudsku pažnju,

128
00:20:12,801 --> 00:20:18,305
ljubav ili socijalno ponašanje, i, jako važno, ljudski jezik.

129
00:20:18,514 --> 00:20:21,718
Deci divljine nedostaju osnovne socijalne veštine

130
00:20:21,718 --> 00:20:25,392
koje se normalno nauče u procesu primanja kulture.

131
00:20:25,392 --> 00:20:29,984
Na primer, mogu biti u nemogućnosti da nauče kako da koriste toalet,

132
00:20:29,984 --> 00:20:32,817
da hodaju uspravno

133
00:20:32,817 --> 00:20:37,624
i da pokazuju potpunu nezainteresovanost ljudske aktivnosti oko njih.

134
00:20:43,820 --> 00:20:47,100
Oxana Malaya je svoj život počela živeći sa psima,

135
00:20:47,400 --> 00:20:51,200
odbačena od majke i oca, nekako je preživela šest godina,

136
00:20:51,250 --> 00:20:53,970
živeći u divljini, pre nego što je dobila negu.

137
00:20:54,100 --> 00:20:57,500
Postoji par slučajeva dece divljine koja su mogla u potpunosti kompenzovati

138
00:20:57,550 --> 00:20:58,980
nemar koji su pretrpela.

139
00:20:58,990 --> 00:21:00,590
Oxana sada ima 22 godine,

140
00:21:00,600 --> 00:21:03,100
ali je njena budućnost i dalje neizvesna.

141
00:21:03,210 --> 00:21:07,720
Da li su naučnici dovoljno naučili iz prethodnih slučajeva da bi je rehabilitovali?

142
00:21:07,800 --> 00:21:13,300
Šest godina, Oxana Malaya živela je u štenari, sa psima.

143
00:21:14,360 --> 00:21:16,890
U potpunosti napuštena od strane oca i majke,

144
00:21:16,950 --> 00:21:19,510
otkrivena je, ponašajući se više kao životinja,

145
00:21:19,600 --> 00:21:22,000
nego kao dete.

146
00:21:22,180 --> 00:21:26,500
Dva stoleća, deca divljine su bila predmet fascinantnih proučavanja.

147
00:21:26,600 --> 00:21:29,000
Uzgojena bez ljubavi, ili socijalne interakcije,

148
00:21:29,240 --> 00:21:31,910
ova deca postavljaju pitanje:

149
00:21:32,000 --> 00:21:34,050
Šta je to što nas čini ljudima?

150
00:21:34,100 --> 00:21:36,930
Oxana je rođena u Novembru, 1983.

151
00:21:37,999 --> 00:21:39,870
¥

152
00:21:39,970 --> 00:21:45,340
"Kada je ova devojčica rođena, biola je teška oko 3kg i nije imala nikakvih abnormalnosti.

153
00:22:02,005 --> 00:22:05,976
Genie je provela 13 godina, izolovana,

154
00:22:05,976 --> 00:22:09,963
u gotovo praznoj sobi, lišena bilo kakvog socijalnog kontakta.

155
00:22:10,464 --> 00:22:14,288
Iako ne pati ni od kakvog duševnog poremećaja,

156
00:22:14,660 --> 00:22:19,239
usled takve okoline, njeno ponašanje je kao kad duševno obolele osobe.

157
00:22:19,606 --> 00:22:22,576
Nije mogla uspostaviti nikakvu društvenu vezu,

158
00:22:22,576 --> 00:22:27,872
nije mogla da govori, čak joj je i hod bio čudan.

159
00:22:29,149 --> 00:22:33,587
Nakon nekog vremena, usled insistiranja drugih da je rehabilituju,

160
00:22:34,048 --> 00:22:36,951
Genie je počela da se izražava kroz jezik znakova

161
00:22:36,951 --> 00:22:38,809
i da se socijalizuje sa ljudima.

162
00:22:42,340 --> 00:22:45,430
"Takođe su preuzeli odgovornost za Genie-nu terapiju,

163
00:22:45,780 --> 00:22:49,200
pokušavali da joj pomognu u borbi protiv horora njenog detinjstva."

164
00:22:49,300 --> 00:22:51,490
"Ok, bebo, otvori usta!"

165
00:22:51,750 --> 00:22:54,250
'U ovoj primitivnoj vežbi igranja uloga,

166
00:22:54,300 --> 00:22:56,550
Marilyn se pretvara da je Genie-na majka.'

167
00:22:56,600 --> 00:23:01,010
"Požuri! Požuri, nema vremena.

168
00:23:01,050 --> 00:23:03,280
Otac će se ljutiti:"

169
00:23:03,850 --> 00:23:07,500
'Marylin pokušava da podstakne sećanja iz Genie-ne prošlosti.'

170
00:23:08,420 --> 00:23:13,430
"Pitam se o čemu razmišljaš."

171
00:23:25,690 --> 00:23:29,591
Genie je ekstremni dokaz o uticaju okoline.

172
00:23:34,900 --> 00:23:38,720
'Uprkos svemu što je prošla, Genie-ne muke nisu bile gotove.'

173
00:24:23,564 --> 00:24:26,549
Ukoliko ljudsko biće ne bude izloženo ubistvu,

174
00:24:26,549 --> 00:24:32,493
silovanju, pedofiliji, zoofiliji, nekrofiliji, oružju, rasizmu,

175
00:24:32,493 --> 00:24:35,024
ono neće ni znati šta je to.

176
00:24:35,024 --> 00:24:36,610
Kao kad pokušavate da zamislite

177
00:24:36,610 --> 00:24:39,134
boju koju nikada pre niste videli.