1
00:00:06,573 --> 00:00:10,844
Магадгүй та "глютен агуулаагүй"
гэсэн шошгыг хүнсний бүтээгдэхүүн,

2
00:00:10,844 --> 00:00:15,629
хоолны цэс, шампунийн сав,
байрны зар эсвэл цамцны шошго

3
00:00:15,629 --> 00:00:21,087
алх эсвэл нуруун дээрх шивээс
эсвэл найзынхаа намтраас харсан байх.

4
00:00:21,087 --> 00:00:25,158
Хэн нэгэн танд глютенээс 
ангижирсан талаараа ярьж эхэлвэл

5
00:00:25,158 --> 00:00:27,123
та эдгээр асуултыг асуувал

6
00:00:27,123 --> 00:00:30,081
зүгээр л сүүлийн үеийн
хоолны дэглэм дагах биш

7
00:00:30,081 --> 00:00:34,820
ухаалгаар хүнсний 
сонголтоо хийж буй

8
00:00:34,820 --> 00:00:38,840
талаарх хариултууд байх болно.

9
00:00:38,840 --> 00:00:40,962
Глютен буюу цавуулаг гэж юу вэ?

10
00:00:40,962 --> 00:00:43,948
Цавуулаг нь глиадин ба
глютенин хэмээх хоёр

11
00:00:43,948 --> 00:00:47,871
уусдаггүй уургийн нийлмэл юм.

12
00:00:47,871 --> 00:00:50,240
Цавуулаг юунд агуулагддаг вэ?

13
00:00:50,240 --> 00:00:56,291
Глютен нь улаан буудай, хөх тариа,
арвай зэрэг үр тарианд агуулагддаг.

14
00:00:56,291 --> 00:01:00,260
Хүн төрөлхтний түүхийн өнгөрсөн хагаст
глютен юу хийж байсан болоод

15
00:01:00,260 --> 00:01:03,286
яагаад бид гэнэт үүнийг анхаарах болов?

16
00:01:03,286 --> 00:01:07,242
Глютен нь гурилын наалдамхай 
чанарыг бий болгодог бөгөөд

17
00:01:07,242 --> 00:01:10,582
буудайн гурилаар хийсэн талх,
гоймон зэргийн зажилбартай

18
00:01:10,582 --> 00:01:12,981
хэсгийг бүрдүүлдэг.

19
00:01:12,981 --> 00:01:15,234
Зарим хүнд эдгээр хүнс
таардаггүй нь

20
00:01:15,234 --> 00:01:21,337
буудайн харшил, целиак өвчин,
глютений мэдрэгшлээс болдог.

21
00:01:21,337 --> 00:01:23,964
Буудайн харшил нь хүний дархлааны систем

22
00:01:23,964 --> 00:01:26,299
буудайн уурагт харшилж,

23
00:01:26,299 --> 00:01:29,839
хөнгөн хариу үйлдэл үзүүлэх,
ховор тохиолдолд

24
00:01:29,839 --> 00:01:32,602
анафилакс хэмээх аюултай
хариу үйлдэл үзүүлдэг

25
00:01:32,602 --> 00:01:37,484
ховор төрлийн өвчин юм.

26
00:01:37,484 --> 00:01:40,499
Целиак нь удамшдаг бөгөөд

27
00:01:40,499 --> 00:01:42,422
глютен агуулсан хүнс хэрэглэвэл

28
00:01:42,422 --> 00:01:46,983
нарийн гэдсийг шархлуулж,
гэмтээдэг өвчин юм.

29
00:01:46,983 --> 00:01:49,681
Энэ нь гэдэсний үйл ажиллагааг доголдуулж,

30
00:01:49,681 --> 00:01:54,308
гэдэс өвдөх, дүүрэх, унгах, 
гүйлгэх,

31
00:01:54,308 --> 00:01:59,186
жин хаях, арьсны тууралт, 
ясны өвчин, төмрийн дутагдал,

32
00:01:59,186 --> 00:02:06,000
өсөлт зогсох, үргүйдэл, ядаргаа, 
сэтгэл гутрал зэргийг үүсгэдэг.

33
00:02:06,000 --> 00:02:09,080
Эмчлэхгүй аваас целиак нь

34
00:02:09,080 --> 00:02:11,809
хорт хавдар үүсгэх 
эрсдэл дагуулдаг.

35
00:02:11,809 --> 00:02:17,841
АНУ-д целиак өвчин 100-200 хүн тутамд
нэг тохиолддог.

36
00:02:17,841 --> 00:02:20,768
Цусны шинжилгээгээр байж 
болзошгүй нь тогтоогдвол

37
00:02:20,768 --> 00:02:24,417
биопси буюу эдийн шинжилгээгээр 
өвчнийг оношилдог.

38
00:02:24,417 --> 00:02:27,596
Хамгийн үр дүнтэй эмчилгээ нь 
глютенийг хориглох ба

39
00:02:27,596 --> 00:02:31,061
гэдэсний шархийг эдгээж, 
шинж тэмдгийг бууруулдаг.

40
00:02:31,061 --> 00:02:34,914
Зарим хүмүүс целиак өвчин эсвэл
буудайн харшилгүй хэдий ч

41
00:02:34,914 --> 00:02:38,766
цавуулагтай хүнс хэрэглэсэн үед
эдгээртэй ижил шинж тэмдэг илэрдэг.

42
00:02:38,766 --> 00:02:42,850
Энэ хүмүүс нь целиакын бус
глютений мэдрэгшилтэй юм.

43
00:02:42,850 --> 00:02:44,936
Тэдэнд гэдэс өвдөх, ядаргаа,
толгой эргэх

44
00:02:44,936 --> 00:02:50,806
үений өвчин, арьсны тууралт
зэрэг шинж тэмдэг илэрдэг.

45
00:02:50,806 --> 00:02:54,246
Глютенгүй хооллолт ихэвчлэн 
шинж тэмдгийг намдаадаг.

46
00:02:54,246 --> 00:02:59,408
Тэгвэл глютений мэдрэгшил
хэр олон хүнд байдаг вэ?

47
00:02:59,408 --> 00:03:03,712
Нийт хүн амын хэдэн хувь
глютенд мэдрэг нь тодорхойгүй ч

48
00:03:03,712 --> 00:03:08,086
буудайн харшил, целиак өвчнөөс
хавьгүй түгээмэл.

49
00:03:08,086 --> 00:03:11,004
Онош нь шинж тэмдгүүд болон
буудайн харшил,

50
00:03:11,004 --> 00:03:13,833
целиак өвчин байхгүй мөн
глютенгүй хооллолт тохирч буй

51
00:03:13,833 --> 00:03:17,908
эсэхээс хамааран тогтоогддог.

52
00:03:17,908 --> 00:03:20,317
Яг баттай цус, эдийн шинжилгээ байхгүй нь

53
00:03:20,317 --> 00:03:24,874
глютений мэдрэгшил дан өвчин биш

54
00:03:24,874 --> 00:03:27,801
өөр өөр учир шалтгаантайгаас болдог.

55
00:03:27,801 --> 00:03:29,723
Жишээ нь глютен нарийн гэдэсний

56
00:03:29,723 --> 00:03:33,187
дархлааг идэвхжүүлэх эсвэл

57
00:03:33,187 --> 00:03:36,046
шингэн алдуулдаг байж болно.

58
00:03:36,046 --> 00:03:38,715
Гэвч заримдаа глютенд мэдрэг гэж
өөрийгөө бодсон хүмүүс

59
00:03:38,715 --> 00:03:41,729
буудайн уураг биш

60
00:03:41,729 --> 00:03:46,030
буудай болон зарим хүнсэнд агуулагддаг
фруктан хэмээх сахарт мэдрэг байх нь бий.

61
00:03:46,030 --> 00:03:50,077
Хүний гэдэс фруктаныг 
задалж эсвэл шингээж чадахгүй учир

62
00:03:50,077 --> 00:03:53,286
фруктан бүдүүн гэдсэнд хүрч,

63
00:03:53,286 --> 00:03:55,924
бактеритай исэлдэж

64
00:03:55,924 --> 00:03:59,469
богино хэлхээт тосны хүчил,
болон хийг үүсгэдэг.

65
00:03:59,469 --> 00:04:03,996
Энэ нь зарим хүмүүст гэдэсний
эвгүй шинж тэмдэг үүсгэнэ.

66
00:04:03,996 --> 00:04:09,513
Өөр нэг боломжит шалтгаан нь
носебо нөлөө юм.

67
00:04:09,513 --> 00:04:13,430
Энэ нь хүн өөрөө асуудалтай гэж итгэснээс

68
00:04:13,430 --> 00:04:16,481
асуудал үүсэхийг хэлдэг.

69
00:04:16,481 --> 00:04:22,098
Энэ нь илүү танигдсан пласебо нөлөөний
эсрэг үзэгдэл юм.

70
00:04:22,098 --> 00:04:25,148
Хэвлэлээр глютенийг муугаар 
харуулах нь

71
00:04:25,148 --> 00:04:27,480
зарим хүмүүсийг глютенд мэдрэг

72
00:04:27,480 --> 00:04:30,598
гэж өөрийгөө бодоход хүргэж болно.

73
00:04:30,598 --> 00:04:32,562
Эдгээр олон шалтгаанаас

74
00:04:32,562 --> 00:04:35,428
хүмүүс буудай болон үр тариа
хэрэглэхэд гардаг асуудал нь

75
00:04:35,428 --> 00:04:39,133
зөвхөн глютенээс болдоггүй нь
харагдаж байна.

76
00:04:39,133 --> 00:04:42,637
Иймд целиакын бус глютений
мэдрэгшлийг

77
00:04:42,637 --> 00:04:45,611
буудайд тэсвэргүй гэх нь илүү
зохистой байж мэднэ.

78
00:04:46,116 --> 00:04:50,116
Иймд хүмүүст глютенгүй хооллодог
гэхийн оронд


79
00:04:50,116 --> 00:04:54,016
буудайн харшилтай гэвэл

80
00:04:54,016 --> 00:04:57,166
энэ талаар бид одоогийнх шиг их
сонсох болов уу?