WEBVTT

00:00:00.717 --> 00:00:05.514
Tôi xin mời quý vị đến với 
câu chuyện của tàu vũ trụ Rosetta.

00:00:05.514 --> 00:00:09.540
Bay theo và thả tàu thăm dò
xuống bề mặt sao chổi,

00:00:09.540 --> 00:00:12.730
là đam mê của tôi trong hai năm qua.

00:00:13.450 --> 00:00:14.545
Để thực hiện điều đó,

00:00:14.545 --> 00:00:18.015
tôi xin cung cấp cho quý vị vài thông tin
về nguồn gốc của hệ mặt trời.

NOTE Paragraph

00:00:18.015 --> 00:00:20.238
4.5 tỷ năm trước,

00:00:20.238 --> 00:00:21.957
có một đám mây khí và bụi.

00:00:21.957 --> 00:00:26.484
Ở trung tâm đám mây này, mặt 
trời của chúng ta hình thành và phát sáng.

00:00:26.484 --> 00:00:32.195
Cùng với đó là sự hình thành của
các hành tinh, sao chổi và thiên thạch.

00:00:32.195 --> 00:00:35.608
Theo lý thuyết, điều đã xảy ra là

00:00:35.608 --> 00:00:39.625
khi trái đất nguội đi sau 
thời điểm hình thành,

00:00:39.625 --> 00:00:44.396
rất nhiều sao chổi va đập với Trái đất và 
cung cấp nước cho nó

00:00:45.082 --> 00:00:49.516
Có lẽ, chúng cũng mang tới Trái đất 
những chất hữu cơ phức tạp,

00:00:49.516 --> 00:00:52.906
và điều đó khởi đầu cho sự sống xuất hiện.

00:00:52.906 --> 00:00:56.366
Quý vị có thể so sánh điều đó với việc 
chơi bộ ghép hình có 250 mảnh

00:00:56.366 --> 00:00:59.570
và không phải bộ 2.000 mảnh ghép.

NOTE Paragraph

00:00:59.570 --> 00:01:03.053
Sau đó, những hành tinh lớn 
như sao Mộc và sao Thổ,

00:01:03.053 --> 00:01:05.631
chúng ở vị trí khác so với hiện nay,

00:01:05.631 --> 00:01:08.278
và hút lẫn nhau bởi lực hấp dẫn,

00:01:08.278 --> 00:01:11.830
chúng quét sạch tất cả 
những gì bên trong hệ mặt trời,

00:01:11.830 --> 00:01:13.432
và các sao chổi

00:01:13.432 --> 00:01:15.545
tập hợp lại trong Vành đai Kuiper,

00:01:15.545 --> 00:01:19.213
đó là vành đai các vật thể 
ở ngoài quỹ đạo của sao Hải Vương.

00:01:19.213 --> 00:01:22.906
Và đôi khi các vật thể này rơi vào nhau,

00:01:22.906 --> 00:01:25.971
chúng chuyển hướng đi vì lực hấp dẫn,

00:01:25.971 --> 00:01:30.428
rồi trọng lượng của sao Mộc 
hút chúng lại trong hệ mặt trời.

00:01:30.428 --> 00:01:34.120
Và chúng trở thành sao chổi như 
chúng ta thấy trên bầu trời.

NOTE Paragraph

00:01:34.120 --> 00:01:37.394
Điều cần chú ý ở đây 
là trong thời gian đó,

00:01:37.394 --> 00:01:39.693
khoảng 4.5 tỷ năm,

00:01:39.693 --> 00:01:42.875
những sao chổi di chuyển 
bên ngoài hệ mặt trời,

00:01:42.875 --> 00:01:44.290
và không hề thay đổi--

00:01:44.290 --> 00:01:47.193
giống như hệ mặt trời nhưng ở xa và lạnh.

NOTE Paragraph

00:01:47.193 --> 00:01:49.282
Trên bầu trời, chúng giống như thế này.

00:01:49.282 --> 00:01:51.233
Ta nhận biết chúng nhờ vào cái đuôi.

00:01:51.233 --> 00:01:52.904
Thực ra có hai cái đuôi.

00:01:52.904 --> 00:01:56.759
Một đuôi chứa bụi, bị thổi 
ra xa do gió mặt trời.

00:01:56.759 --> 00:02:00.404
Đuôi kia chứa các hạt ion mang điện tích,

00:02:00.404 --> 00:02:03.143
và chúng theo từ trường của hệ mặt trời.

00:02:03.143 --> 00:02:04.292
Có lớp mây phủ sao chổi,

00:02:04.292 --> 00:02:07.199
rồi đến phần lõi cứng, 
nó nhỏ quá chúng ta không thấy được,

00:02:07.199 --> 00:02:09.689
quý vị cần lưu ý 
trong trường hợp của tàu Rosetta,

00:02:09.689 --> 00:02:11.866
nó chỉ là một chấm trong bức ảnh.

00:02:11.866 --> 00:02:15.976
Chúng ta chỉ ở cách xa sao chổi 
khoảng 20, 30, 40 kilomet

NOTE Paragraph

00:02:15.976 --> 00:02:18.297
Vậy cái gì là cần nhớ?

00:02:18.297 --> 00:02:23.166
Sao chổi chứa vật chất nguyên thủy 
để hệ mặt trời được hình thành,

00:02:23.166 --> 00:02:25.526
vậy chúng có thành phần 
lý tưởng để nghiên cứu

00:02:25.526 --> 00:02:29.791
nó là món quà được tặng tại thời 
điểm trái đất và sự sống hình thành.

00:02:29.791 --> 00:02:31.673
Ta cũng chưa rõ trong sao chổi có

00:02:31.673 --> 00:02:35.944
thành phần gì liên quan nguồn gốc sự sống.

00:02:35.944 --> 00:02:40.309
Năm 1983, Cơ quan Vũ trụ Châu Âu ESA có 
chương trình dài hạn Horizon 2000,

00:02:40.309 --> 00:02:44.233
gồm chương trình chính là 
chuyến hành trình đến sao chổi.

00:02:44.233 --> 00:02:49.123
Và một nhiệm vụ phụ là phóng Giotto 
đến sao chổi, mà quý vị thấy đây,

00:02:49.123 --> 00:02:55.329
năm 1986, Giotto bay về hướng sao chổi 
Halley trong đoàn của một tàu vũ trụ khác.

00:02:55.329 --> 00:02:58.900
Từ kết quả của chương trình, 
ta thấy sáng tỏ :

00:02:58.900 --> 00:03:04.087
các sao chổi là đối tượng lý tưởng 
để nghiên cứu hệ mặt trời.

00:03:04.087 --> 00:03:08.599
Vì thế, chương trình tàu Rosetta đã 
được phê duyệt vào năm 1993

00:03:08.599 --> 00:03:12.234
và nó được chuẩn bị phóng vào năm 2003,

00:03:12.234 --> 00:03:14.858
nhưng một vấn đề xuất hiện 
với tên lửa Ariane.

00:03:14.858 --> 00:03:17.923
Tuy nhiên, bộ phận P.R. của chúng tôi 
rất hào hứng,

00:03:17.923 --> 00:03:20.145
sản xuất 1.000 cái đĩa sành Delft Blue

00:03:20.145 --> 00:03:22.535
có ghi tên của những sao chổi nhỏ.

00:03:22.535 --> 00:03:26.102
Vậy tôi không phải mua đĩa của Tàu nữa. 
Cái đó cũng hay.

00:03:26.102 --> 00:03:27.821
(Tiếng cười)

NOTE Paragraph

00:03:27.821 --> 00:03:29.701
Khi vấn để đã được giải quyết,

00:03:29.701 --> 00:03:32.882
chúng tôi rời trái đất vào năm 2004

00:03:32.882 --> 00:03:35.970
để đến sao chổi mới được chọn, 
Churyumov-Gerasimenko.

00:03:35.970 --> 00:03:38.826
Sao chổi này được chọn 
rất đặt biệt vì 2 lý do :

00:03:38.826 --> 00:03:41.480
A. bạn phải có thể bay đến nó,

00:03:41.480 --> 00:03:44.261
B. nó không ở trong hệ mặt trời quá lâu.

00:03:44.261 --> 00:03:48.208
Sao chổi phần tử này ở 
trong hệ mặt trời từ 1959.

00:03:48.208 --> 00:03:51.523
Đó là lần đầu tiên 
nó bị đổi hướng do sao Mộc,

00:03:51.523 --> 00:03:54.500
và nó đủ gần mặt trời để bắt đầu thay đổi.

00:03:54.500 --> 00:03:56.151
Vậy sao chổi này còn rất trẻ.

NOTE Paragraph

00:03:56.611 --> 00:03:59.502
Rosetta làm những chuyến lịch sử đầu tiên.

00:03:59.502 --> 00:04:02.018
Là vệ tinh đầu tiên vào quỹ đạo sao chổi,

00:04:02.018 --> 00:04:05.640
và hộ tống sao chổi suốt hành trình 
xuyên qua hệ mặt trời --

00:04:05.640 --> 00:04:08.938
đó là tiếp cận gần mặt trời nhất, 
như chúng ta thấy vào tháng tám,

00:04:08.938 --> 00:04:11.259
và sau đó sao chổi bay ra ngoài.

00:04:11.259 --> 00:04:13.860
Đó là lần đáp đầu tiên trên một sao chổi.

00:04:13.860 --> 00:04:17.552
Chúng ta thật sự đã bay quanh 
sao chổi một cách không

00:04:17.552 --> 00:04:19.001
bình thường với tàu vũ trụ.

00:04:19.001 --> 00:04:22.636
Thông thường, bạn nhìn lên trời, 
biết mình đang nhìn nơi nào và đang ở đâu.

00:04:22.636 --> 00:04:24.772
Trong trường hợp này, như thế là chưa đủ.

00:04:24.772 --> 00:04:28.070
Chúng tôi đã bay ngang để thấy 
những điểm mốc trên sao chổi đó.

00:04:28.070 --> 00:04:30.545
Chúng tôi nhận ra những điểm -- 
tảng đá, hố trũng --

00:04:30.545 --> 00:04:34.562
và như thế chúng tôi biết chúng tôi 
ở đâu so với sao chổi.

NOTE Paragraph

00:04:34.562 --> 00:04:39.091
Và, đương nhiên, đó là vệ tinh đầu tiên 
đi bên ngoài quỹ đạo của sao Mộc

00:04:39.091 --> 00:04:40.292
với tấm pin mặt trời.

00:04:40.292 --> 00:04:42.619
Bây giờ, nghe có vẻ oai 
hơn lúc đang thực hiện,

00:04:42.619 --> 00:04:47.715
vì công nghệ dùng máy 
phát nhiệt chất phóng xạ đồng vị

00:04:47.715 --> 00:04:51.013
chưa thịnh hành ở châu Âu vào lúc đó, 
nên không có chọn lựa nào khác.

00:04:51.013 --> 00:04:52.590
Nhưng pin mặt trời thì quá rộng.

00:04:52.590 --> 00:04:55.865
Đó là một chiếc cánh, 
và không ai nhỏ con được chọn.

00:04:55.865 --> 00:04:57.699
Họ phải như quý vị và tôi đây.

00:04:57.699 --> 00:05:00.090
(Tiếng cười)

00:05:00.090 --> 00:05:04.291
Chúng tôi có hai cánh này, 65 mét vuông.

00:05:04.291 --> 00:05:07.310
Rồi sau đó, đương nhiên, 
khi chúng tôi đến sao chổi,

00:05:07.310 --> 00:05:10.839
quý vị tưởng tượng xem, 65 mét vuông cánh

00:05:10.839 --> 00:05:16.481
khép lại trên một thân máy nóng rực 
không phải là một chọn lựa dễ dàng.

NOTE Paragraph

00:05:16.481 --> 00:05:18.525
Bây giờ, làm sao hạ cánh trên sao chổi?

00:05:18.525 --> 00:05:22.193
Chúng tôi phải đến đó để thực
hiện những mục tiêu khoa học của Rosetta

00:05:22.193 --> 00:05:26.001
ở rất xa -- bằng bốn lần khoảng cách 
từ trái đất đến mặt trời --

00:05:26.001 --> 00:05:30.111
và cũng bay với vận tốc cao hơn rất nhiều 
so với vận tốc động cơ xăng,

00:05:30.111 --> 00:05:34.430
chúng tôi phải chở gấp sáu lần 
lượng nhiên liệu của toàn bộ tàu.

00:05:34.430 --> 00:05:35.840
Chúng tôi phải làm gì đây?

00:05:35.840 --> 00:05:39.323
Bạn dùng chuyến bay thám thính 
nhờ lực hấp dẫn và máy phóng,

00:05:39.323 --> 00:05:42.690
ở đó bạn bay ngang qua 
rất gần một hành tinh ,

00:05:42.690 --> 00:05:44.455
khoảng một nghìn mét,

00:05:44.455 --> 00:05:49.168
rồi bạn đạt vận tốc của hành tinh này 
trên quỹ đạo xung quanh mặt trời.

00:05:49.168 --> 00:05:51.211
Chúng tôi bay như thế một lúc.

00:05:51.211 --> 00:05:53.690
Bay qua trái đất, sao hỏa, 
rồi trái đất 2 lần nữa,

00:05:53.690 --> 00:05:57.658
rồi chúng tôi cũng bay đến hai 
tiểu hành tinh Lutetia và Steins.

00:05:58.318 --> 00:06:02.983
Từ 2011 đến nay, quan sát vùng mặt trời, 
để kiểm tra các vấn đề của tàu vũ trụ,

00:06:02.983 --> 00:06:06.792
chúng tôi không chữa tàu lần nào nữa,

00:06:06.792 --> 00:06:08.765
vậy chúng tôi đi vào mùa ngủ đông.

00:06:08.765 --> 00:06:12.103
Mọi thứ chuyển sang dạng ngủ trừ đồng hồ.

00:06:12.103 --> 00:06:15.614
Ở đây, bạn thấy đường bay màu trắng, 
và đoạn đường nó đã đi qua.

00:06:15.614 --> 00:06:18.057
Bạn thấy từ vòng chúng tôi bắt đầu,

00:06:18.057 --> 00:06:21.873
đường trắng, bạn thấy nó 
ngày càng dài ra theo hình ê líp,

00:06:21.873 --> 00:06:24.822
sau cùng, chúng tôi tiếp cận sao chổi

00:06:24.822 --> 00:06:29.187
vào tháng 5, 2014, và chúng tôi bắt đầu 
thao tác hạ cánh.

NOTE Paragraph

00:06:29.187 --> 00:06:33.784
Trên quỹ đạo đó, chúng tôi bay qua 
trái đất và chụp hình để kiểm tra camera.

00:06:33.784 --> 00:06:35.962
Đây là hình trăng nhô lên khỏi trái đất,

00:06:35.962 --> 00:06:37.917
và cái này, giờ được gọi "hình tự sướng,"

00:06:37.917 --> 00:06:41.609
vào thời điểm đó, từ này 
chưa ai dám dùng. (Tiếng cười)

00:06:41.609 --> 00:06:44.580
Đó là sao hỏa. Nó được chụp 
bởi camera CIVA,

00:06:44.580 --> 00:06:46.762
một trong những camera trên tàu đổ bộ,

00:06:46.762 --> 00:06:49.177
và nó chỉ hoạt động nhờ tấm pin mặt trời,

00:06:49.177 --> 00:06:53.450
bạn thấy sao hỏa còn xa tấm pin mặt trời.

NOTE Paragraph

00:06:53.450 --> 00:06:59.118
Bây giờ, khi chúng tôi ra khỏi 
giấc ngủ đông vào tháng một, 2014,

00:06:59.118 --> 00:07:00.903
chúng tôi vượt qua quảng đường

00:07:00.903 --> 00:07:03.736
2 triệu km từ sao chổi vào tháng 5.

00:07:03.736 --> 00:07:07.845
Tuy nhiên, vận tốc 
của phi thuyền quá nhanh.

00:07:07.845 --> 00:07:13.906
Chúng tôi đi nhanh hơn sao chổi 
2.800 km/h, vậy chúng tôi phải giảm tốc.

00:07:13.906 --> 00:07:15.763
Chúng tôi phải điều chỉnh tám lần,

00:07:15.763 --> 00:07:18.340
và bạn thấy đây, 
một vài điều chỉnh đó rất lớn.

00:07:18.340 --> 00:07:24.364
Chúng tôi phải giảm tốc lần đầu 
khoảng 100 km/h,

00:07:24.364 --> 00:07:28.674
và kéo dài trong 7 giờ,

00:07:28.674 --> 00:07:31.622
nó tiêu thụ 218 kilo nhiên liệu,

00:07:31.622 --> 00:07:35.572
đó là 7 giờ rất căng thẳng, 
vì vào năm 2007,

00:07:35.572 --> 00:07:38.762
có một sự rò rỉ trong hệ thống 
phản lực của Rosetta,

00:07:38.762 --> 00:07:40.909
và chúng tôi đã phải tắt một động cơ,

00:07:40.909 --> 00:07:43.487
thế là hệ thống hoạt động với một động cơ

00:07:43.487 --> 00:07:46.785
điều đó không được dự kiến 
và thử nghiệm trước.

NOTE Paragraph

00:07:47.795 --> 00:07:52.704
Rồi chúng tôi đến gần sao chổi, 
và đã thấy những bức hình đầu tiên.

00:07:52.704 --> 00:07:55.277
Chu kỳ quay đúng của 
sao chổi là 12 giờ 30 phút,

00:07:55.277 --> 00:07:57.366
nó đã tăng tốc,

00:07:57.366 --> 00:08:00.617
nhưng bạn sẽ hiểu những gì mà 
kỹ sư thiết kế của chúng tôi đã nghĩ,

00:08:00.617 --> 00:08:04.471
thật không dễ dàng đáp xuống.

00:08:04.471 --> 00:08:09.115
Chúng tôi đã hy vọng gặp 
tình huống đơn giản

00:08:09.115 --> 00:08:11.281
để đáp xuống dễ dàng.

00:08:11.281 --> 00:08:14.572
Nhưng chúng tôi ước: mọi việc trơn tru.

00:08:14.572 --> 00:08:18.310
Ôi không. Không được rồi . (Tiếng cười)

NOTE Paragraph

00:08:18.310 --> 00:08:21.003
Vào thời điểm đó, không thể tránh khỏi :

00:08:21.003 --> 00:08:24.534
chúng tôi phải vẽ bản đồ chi tiết 
như bạn thấy đây,

00:08:24.534 --> 00:08:29.687
vì chúng tôi phải tìm ra khu vực 
bằng phẳng có đường kính 500 m.

00:08:29.687 --> 00:08:34.286
Tại sao 500 m? Đó là sai lầm 
của chúng tôi khi thăm dò để đáp.

00:08:34.286 --> 00:08:37.467
Chúng tôi hoàn thiện quá trình và 
vẻ bản đồ bề mặt sao chổi.

00:08:37.467 --> 00:08:39.834
Chúng tôi đã dùng 
kĩ thuật photoclinometry.

00:08:39.834 --> 00:08:42.064
Đó là vẽ bóng của vật dưới mặt trời.

00:08:42.064 --> 00:08:45.151
Cái bạn thấy đây là một hòn đá 
trên bề mặt sao chổi,

00:08:45.151 --> 00:08:48.077
dưới ánh sáng mặt trời.

00:08:48.077 --> 00:08:50.236
Với cái bóng đó,

00:08:50.236 --> 00:08:53.880
chúng tôi có thể xác định một cách 
khá chính xác hình dạng của tảng đá.

00:08:53.880 --> 00:08:55.922
Bạn có thể lập trình trên máy tính,

00:08:55.922 --> 00:09:00.176
bạn có thể mô tả toàn bộ sao chổi 
và vẽ bản đồ cho nó.

00:09:00.176 --> 00:09:03.856
Để làm điều đó chúng tôi bắt đầu bay theo 
những quỹ đạo đặt biệt từ tháng 8.

00:09:03.856 --> 00:09:06.765
Trước hết, theo hình tam giác 
với độ dài cạnh 100 km

00:09:06.765 --> 00:09:08.428
tại khoảng cách 100 km,

00:09:08.428 --> 00:09:11.432
chúng tôi xác định 
tất cả mọi vật trong 50 km.

00:09:11.432 --> 00:09:15.079
Lúc đó, chúng tôi thấy sao chổi 
có nhiều góc cạnh,

00:09:15.079 --> 00:09:19.752
và chúng tôi dùng kỹ thuật này 
để vẽ bản đồ đầy đủ.

NOTE Paragraph

00:09:19.752 --> 00:09:23.019
Bây giờ, kết quả đó giúp chọn 
nơi để đáp xuống.

00:09:23.019 --> 00:09:27.279
Chúng tôi phải làm toàn bộ quá trình, 
từ việc vẽ bản đồ sao chổi

00:09:27.279 --> 00:09:30.844
đến việc tìm ra nơi đáp, 
mất hết 60 ngày.

00:09:30.844 --> 00:09:32.230
Chúng tôi có 60 ngày thôi.

00:09:32.230 --> 00:09:34.350
Để bạn hiểu, xin nói rõ 
chương trình sao hỏa

00:09:34.350 --> 00:09:38.134
cần hàng trăm nhà khoa học 
làm việc với nhau trong nhiều năm

00:09:38.134 --> 00:09:40.201
chỉ để kết luận họ sẽ đi đâu.

00:09:40.201 --> 00:09:42.359
Chúng tôi đã làm việc đó trong 60 ngày.

NOTE Paragraph

00:09:42.359 --> 00:09:45.402
Chúng tôi đã chọn được nơi đáp

00:09:45.402 --> 00:09:50.455
và các lệnh được chuẩn bị 
cho Rosetta phóng Philae.

00:09:50.455 --> 00:09:54.830
Theo cách này, Rosetta 
cần đến điểm bên phải trong không gian,

00:09:54.830 --> 00:09:57.653
và nhắm đến sao chổi, 
vì tàu đổ bộ không tự di chuyển.

00:09:57.653 --> 00:10:01.330
Tàu đổ bộ được phóng ra 
và di chuyển đến sao chổi.

00:10:01.330 --> 00:10:03.120
Rosetta phải bay vòng quanh

00:10:03.120 --> 00:10:07.677
để camera có thể quay 
được Philae hoạt động

00:10:07.677 --> 00:10:10.146
và có thể liên lạc với nó.

NOTE Paragraph

00:10:10.146 --> 00:10:14.720
Bây giờ, toàn bộ 
thời gian đáp đã là 7 giờ.

00:10:14.720 --> 00:10:17.507
Hãy là một phép tính đơn giản :

00:10:17.507 --> 00:10:21.546
nếu vận tốc tĩnh của Rosetta là 1cm/giây,

00:10:21.546 --> 00:10:25.888
7 giờ là 25.000 giây.

00:10:25.888 --> 00:10:30.253
Có nghĩa là 252 m lệch so với sao chổi.

00:10:30.253 --> 00:10:33.597
Vậy chúng tôi cần biết vận tốc của Rosetta

00:10:33.597 --> 00:10:36.104
lệch bao nhiêu cm trong một giây,

00:10:36.104 --> 00:10:40.168
và vị trí của nó trong không gian 
lệch bao nhiêu mét

00:10:40.168 --> 00:10:43.372
tại khoảng cách 500 triệu km từ trái đất.

00:10:43.372 --> 00:10:45.740
Đó là thành công tuyệt vời.

NOTE Paragraph

00:10:45.740 --> 00:10:50.129
Xin giới thiệu với các bạn về 
ngành khoa học này và những thiết bị.

00:10:50.129 --> 00:10:53.565
Tôi sẽ làm bạn chán 
với những chi tiết máy quá nhỏ,

00:10:53.565 --> 00:10:55.214
nhưng đây là tất cả.

00:10:55.214 --> 00:10:58.348
Chúng tôi có thể kiểm khí ga, 
có thể đo được phân tử bụi,

00:10:58.348 --> 00:11:00.600
những hình dáng, thành phần,

00:11:00.600 --> 00:11:03.108
có cả máy đo từ trường, mọi thứ.

00:11:03.108 --> 00:11:06.707
Đây là một trong những kết quả 
của máy về độ đậm đặc khí ga

00:11:06.707 --> 00:11:08.565
tại vị trí của Rosetta,

00:11:08.565 --> 00:11:10.794
đó là khí ga sao chổi thải ra.

00:11:10.794 --> 00:11:13.278
Hình đồ thị phóng lớn 
là vào tháng 9 năm ngoái.

00:11:13.278 --> 00:11:16.575
Có thay đổi dài hạn bên 
trong hình, và không có gì ngạc nhiên,

00:11:16.575 --> 00:11:18.456
nhưng bạn thấy những đỉnh nhọn.

00:11:18.456 --> 00:11:20.546
Đó là một ngày sao chổi.

00:11:20.546 --> 00:11:24.656
Bạn có thể thấy ảnh hưởng của mặt trời 
trên việc bay hơi khí ga

00:11:24.656 --> 00:11:27.604
và ảnh hưởng do sự quay của sao chổi.

00:11:27.604 --> 00:11:29.312
Vậy có dấu vết rõ ràng về

00:11:29.312 --> 00:11:31.459
nguồn gốc của nhiều thứ,

00:11:31.459 --> 00:11:34.756
chúng nóng lên ở phía mặt trời, 
và nguội đi ở phía kia.

00:11:34.756 --> 00:11:38.262
Và chúng ta có thể thấy 
sự thay đổi độ đậm đặc khí ga.

NOTE Paragraph

00:11:38.262 --> 00:11:42.395
Đây là các loại khí ga 
và những hỗn hợp hữu cơ

00:11:42.395 --> 00:11:44.090
mà chúng tôi đã đo được.

00:11:44.090 --> 00:11:45.878
Bạn thấy một danh sách rất ấn tượng,

00:11:45.878 --> 00:11:48.362
và còn nhiều nhiều nữa,

00:11:48.362 --> 00:11:50.308
vì còn nhiều phép đo khác nữa.

00:11:50.308 --> 00:11:53.656
Thật vậy, có một hội thảo 
ở Houston đang diễn ra vào lúc này

00:11:53.656 --> 00:11:56.117
để trình bày về các kết quả đó.

NOTE Paragraph

00:11:56.827 --> 00:11:58.448
Chúng tôi đã kiểm tra phân tử bụi.

00:11:58.448 --> 00:12:01.250
Bây giờ, các bạn thấy nó 
không ấn tượng lắm,

00:12:01.250 --> 00:12:04.523
nhưng các nhà khoa học 
lúc đó rất phấn khích khi thấy nó.

00:12:04.523 --> 00:12:05.940
Hai phân tử bụi :

00:12:05.940 --> 00:12:08.934
bên phải là Boris, 
và họ đã bắn nó với chất tantalum

00:12:08.934 --> 00:12:11.048
để có thể phân tích nó.

00:12:11.048 --> 00:12:13.439
Bây giờ, chúng tôi tìm thấy 
natri và ma-nhê.

00:12:13.439 --> 00:12:17.688
Điều đó cho thấy 
có sự tập trung của hai chất này

00:12:17.688 --> 00:12:20.404
vào thời điểm hệ mặt trời hình thành,

00:12:20.404 --> 00:12:23.771
vậy chúng ta biết được những vật chất

00:12:23.771 --> 00:12:26.859
ở thời điểm hành tinh hình thành.

NOTE Paragraph

00:12:26.859 --> 00:12:29.577
Một trong những phần quan trọng 
này là kỹ thuật hình ảnh.

00:12:29.577 --> 00:12:32.943
Đây là một trong những camera 
của Rosetta, camera OSIRIS,

00:12:32.943 --> 00:12:35.938
đây là trang bìa của tạp chí Science

00:12:35.938 --> 00:12:38.608
vào ngày 23 tháng 1 năm nay.

00:12:38.608 --> 00:12:42.046
Không ai ngờ lại có được hình ảnh thế này.

00:12:42.046 --> 00:12:45.644
Đá tảng, đá sỏi -- liệu có gì 
còn giống Đỉnh Núi Chẻ tại Yosemite

00:12:45.644 --> 00:12:48.151
hơn thế này không.

00:12:48.151 --> 00:12:50.729
Chúng tôi cũng thấy những thứ giống

00:12:50.729 --> 00:12:55.651
đụn cát, bên phải giống như 
bóng gợn sóng cát.

00:12:55.651 --> 00:12:59.575
Ta đã biết các hình thể này trên sao hỏa, 
nhưng sao chổi không có khí quyển,

00:12:59.575 --> 00:13:02.454
vậy thật khó để tạo ra được sóng cát.

00:13:02.454 --> 00:13:04.439
Có thể do khí thải ra từ các vùng cục bộ,

00:13:04.439 --> 00:13:06.622
chúng bốc lên và thổi trở lại.

00:13:06.622 --> 00:13:09.803
Chúng tôi không chắc, 
vậy phải tìm hiểu thêm về hiện tượng này.

00:13:09.803 --> 00:13:11.893
Ở đây, bạn thấy hình này hai lần.

00:13:11.893 --> 00:13:14.410
Bên phía trái, bạn thấy một cái hố ở giữa.

00:13:14.410 --> 00:13:16.627
Hình bên phải, nếu nhìn kỹ,

00:13:16.627 --> 00:13:19.858
bạn sẽ thấy 3 tia nhỏ từ đáy hố.

00:13:19.858 --> 00:13:22.155
Đó là hoạt động của sao chổi.

00:13:22.155 --> 00:13:26.172
Chúng ta thấy ở đáy các hố 
là các vùng hoạt động,

00:13:26.172 --> 00:13:28.935
ở đó các vật chất bốc hơi lên.

00:13:28.935 --> 00:13:32.545
Có một khe nứt nhỏ ở cổ sao chổi.

00:13:32.545 --> 00:13:34.541
Bạn thấy nó ở hình phải,

00:13:34.541 --> 00:13:38.237
dài một kilomet, và rộng hai mét rưỡi.

00:13:38.237 --> 00:13:40.483
Vài người đoán là,

00:13:40.483 --> 00:13:42.551
khi chúng tôi đến gần mặt trời,

00:13:42.551 --> 00:13:44.409
sao chổi sẽ bị gãy ra làm hai,

00:13:44.409 --> 00:13:46.089
và chúng tôi tự hỏi :

00:13:46.089 --> 00:13:48.341
chúng tôi sẽ chọn phần nào để nghiên cứu?

00:13:48.341 --> 00:13:51.514
Trở lại tàu đổ bộ -- với nhiều thiết bị,

00:13:51.514 --> 00:13:56.855
phần lớn giống như những dụng cụ 
để đục và khoan đất.

00:13:56.855 --> 00:14:00.732
Nhưng cũng như Rosetta, 
và vì bạn muốn so sánh

00:14:00.732 --> 00:14:04.238
cái bạn thấy trong không gian 
với cái bạn thấy trên sao chổi.

00:14:04.238 --> 00:14:06.931
Đây được gọi là thăm dò địa chất.

NOTE Paragraph

00:14:06.931 --> 00:14:10.162
Có những hình ảnh về đổ bộ

00:14:10.162 --> 00:14:12.210
được chụp bởi camera OSIRIS.

00:14:12.210 --> 00:14:16.436
Bạn thấy tàu đổ bộ đi xa dần Rosetta.

00:14:16.436 --> 00:14:20.244
Ở phía trên, bên phải , bạn thấy một hình 
chụp cách tàu đổ bộ 60 m,

00:14:20.244 --> 00:14:23.100
60 mét bên trên mặt của sao chổi.

00:14:23.100 --> 00:14:25.514
Tảng đá khoảng 10m.

00:14:25.514 --> 00:14:30.228
Đây là hình cuối cùng mà chúng tôi chụp 
trước khi chúng tôi đáp xuống sao chổi.

00:14:30.228 --> 00:14:33.786
Hãy xem lại toàn bộ các hình lần nữa, 
nhưng với góc nhìn khác,

00:14:33.786 --> 00:14:37.971
và bạn thấy ba hình phóng lớn 
từ dưới bên trái đến giữa

00:14:37.971 --> 00:14:42.156
của hành trình tàu đổ bộ 
trên bề mặt sao chổi.

00:14:42.156 --> 00:14:46.342
Ở trên cao, có một hình 
trước và một hình sau đổ bộ.

00:14:46.342 --> 00:14:50.269
Vấn đề với hình sau là 
không thấy tàu đổ bộ.

00:14:50.269 --> 00:14:53.540
Nhưng nếu nhìn kỹ bên trái của hình,

00:14:53.540 --> 00:14:57.569
chúng ta thấy tàu đổ bộ vẫn còn đó, 
nhưng nó bị tung lên cao.

00:14:57.569 --> 00:14:59.230
Rồi nó rơi trở lại.

NOTE Paragraph

00:14:59.230 --> 00:15:02.317
Bây giờ, trên một ghi chép về sao chổi

00:15:02.317 --> 00:15:06.937
đây là Rosetta được thiết kế 
có tàu đổ bộ chịu xốc.

00:15:06.937 --> 00:15:09.510
Tàu này bị loại bỏ vì quá đắt.

00:15:09.510 --> 00:15:11.784
Chúng tôi quên rồi, nó 
còn nhớ đã bị loại đấy.

00:15:11.784 --> 00:15:13.388
(Tiếng cười)

00:15:13.388 --> 00:15:15.895
Khi bị tung lên lần đầu, 
trong máy đo từ trường,

00:15:15.895 --> 00:15:19.725
bạn thấy dữ liệu từ chúng, 
từ ba trục x,y và z.

00:15:19.725 --> 00:15:21.931
Ở giữa, bạn thấy một đường đỏ.

00:15:21.931 --> 00:15:23.765
Tại đường đỏ này, có một thay đổi.

00:15:23.765 --> 00:15:27.690
Điều xảy ra là trong khi 
bị tung lên lần đầu,

00:15:27.690 --> 00:15:32.416
ở đâu đó, một chân của tàu đổ bộ 
va đập vào bờ của một miệng hố,

00:15:32.416 --> 00:15:35.236
và vận tốc quay của tàu đổ bộ thay đổi.

00:15:35.236 --> 00:15:37.209
Chúng tôi khá may mắn

00:15:37.209 --> 00:15:39.485
vì đang ở ngay đó.

NOTE Paragraph

00:15:39.485 --> 00:15:43.154
Đây là một trong 
những ảnh đại diện của Rosetta.

00:15:43.154 --> 00:15:47.077
Đối tượng là sản phẩm nhân tạo, 
một chân của tàu đổ bộ,

00:15:47.077 --> 00:15:49.028
đang đứng trên một sao chổi.

00:15:49.028 --> 00:15:54.159
Theo tôi, đây là một trong những 
hình vũ trụ đẹp nhất mà tôi từng thấy.

NOTE Paragraph

00:15:54.159 --> 00:15:59.340
(Vỗ tay)

NOTE Paragraph

00:15:59.340 --> 00:16:03.191
Một trong những thứ mà tôi vẫn 
phải làm là tìm ra tàu đổ bộ.

00:16:03.191 --> 00:16:06.887
Vùng xanh ở đây là nơi 
chúng tôi nghĩ nó phải ở đó.

00:16:06.887 --> 00:16:10.505
Chúng tôi chưa thể tìm ra nó, 
nhưng cuộc tìm kiếm vẫn tiếp tục,

00:16:10.505 --> 00:16:14.270
như là những cố gắng để 
khởi động lại tàu đổ bộ.

00:16:14.270 --> 00:16:16.012
Chúng tôi lắng nghe mỗi ngày,

00:16:16.012 --> 00:16:18.570
và chúng tôi hy vọng từ bây giờ 
đến tháng 4,

00:16:18.570 --> 00:16:20.308
tàu đổ bộ sẽ tỉnh lại.

NOTE Paragraph

00:16:20.308 --> 00:16:22.445
Kết quả chúng tôi 
tìm thấy trên sao chổi là

00:16:23.795 --> 00:16:26.251
thứ có thể trôi nổi trong nước.

00:16:26.251 --> 00:16:28.875
Độ đậm đặc của nó bằng một nửa của nước.

00:16:28.875 --> 00:16:31.893
Nó giống một hòn đá 
rất lớn, nhưng không phải.

00:16:31.893 --> 00:16:35.539
Sự tăng hoạt động của sao chổi được 
quan sát trong tháng 6, 7 và 8 năm ngoái

00:16:35.539 --> 00:16:37.930
đã tăng gấp bốn.

00:16:37.930 --> 00:16:39.673
Lúc đó, chúng tôi gần mặt trời,

00:16:39.673 --> 00:16:44.246
sẽ có 100 kilo mỗi giây 
bốc hơi khỏi sao chổi:

00:16:44.246 --> 00:16:45.802
khí ga, bụi, và những thứ khác.

00:16:45.802 --> 00:16:48.333
Tức là 100 triệu kg mỗi ngày.

NOTE Paragraph

00:16:49.603 --> 00:16:51.978
Cuối cùng là ngày trở về trái đất.

00:16:51.978 --> 00:16:57.366
Tôi không bao giờ quên -- sự lên cơn 
cực độ với 250 nhóm truyền hình Đức.

00:16:57.366 --> 00:16:59.385
BBC đang phỏng vấn tôi,

00:16:59.385 --> 00:17:02.357
và một nhóm truyền hình khác 
liên tục theo tôi

00:17:02.357 --> 00:17:04.493
đang quay phim cuộc phỏng vấn,

00:17:04.493 --> 00:17:06.931
và nhóm này cứ tiếp tục theo 
đến cuối ngày.

00:17:06.931 --> 00:17:08.742
Nhóm Discovery Channel

00:17:08.742 --> 00:17:11.064
gọi cho tôi khi tôi 
đang rời phòng điều khiển,

00:17:11.064 --> 00:17:13.177
và họ đã hỏi thăm tôi,

00:17:13.177 --> 00:17:16.802
và tôi đã rơi nước mắt, 
tôi còn nhớ cảm giác này.

00:17:16.802 --> 00:17:18.485
Trong bốn tháng rưỡi,

00:17:18.485 --> 00:17:21.319
tôi không thể nghĩ đến 
ngày về mà không có nước mắt,

00:17:21.319 --> 00:17:24.034
và tôi vẫn giữ mãi cảm xúc này.

NOTE Paragraph

00:17:24.034 --> 00:17:26.983
Với hình ảnh của sao chổi, 
tôi xin chào tạm biệt.

NOTE Paragraph

00:17:26.983 --> 00:17:29.096
Cám ơn.

NOTE Paragraph

00:17:29.096 --> 00:17:33.975
(Vỗ tay)