1
00:00:00,717 --> 00:00:05,514
Tôi xin mời quý vị đến với 
câu chuyện của tàu vũ trụ Rosetta.

2
00:00:05,514 --> 00:00:09,540
Bay theo và thả tàu thăm dò
xuống bề mặt sao chổi,

3
00:00:09,540 --> 00:00:12,730
là đam mê của tôi trong hai năm qua.

4
00:00:13,450 --> 00:00:14,545
Để thực hiện điều đó,

5
00:00:14,545 --> 00:00:18,015
tôi xin cung cấp cho quý vị vài thông tin
về nguồn gốc của hệ mặt trời.

6
00:00:18,015 --> 00:00:20,238
4.5 tỷ năm trước,

7
00:00:20,238 --> 00:00:21,957
có một đám mây khí và bụi.

8
00:00:21,957 --> 00:00:26,484
Ở trung tâm đám mây này, mặt 
trời của chúng ta hình thành và phát sáng.

9
00:00:26,484 --> 00:00:32,195
Cùng với đó là sự hình thành của
các hành tinh, sao chổi và thiên thạch.

10
00:00:32,195 --> 00:00:35,608
Theo lý thuyết, điều đã xảy ra là

11
00:00:35,608 --> 00:00:39,625
khi trái đất nguội đi sau 
thời điểm hình thành,

12
00:00:39,625 --> 00:00:44,396
rất nhiều sao chổi va đập với Trái đất và 
cung cấp nước cho nó

13
00:00:45,082 --> 00:00:49,516
Có lẽ, chúng cũng mang tới Trái đất 
những chất hữu cơ phức tạp,

14
00:00:49,516 --> 00:00:52,906
và điều đó khởi đầu cho sự sống xuất hiện.

15
00:00:52,906 --> 00:00:56,366
Quý vị có thể so sánh điều đó với việc 
chơi bộ ghép hình có 250 mảnh

16
00:00:56,366 --> 00:00:59,570
và không phải bộ 2.000 mảnh ghép.

17
00:00:59,570 --> 00:01:03,053
Sau đó, những hành tinh lớn 
như sao Mộc và sao Thổ,

18
00:01:03,053 --> 00:01:05,631
chúng ở vị trí khác so với hiện nay,

19
00:01:05,631 --> 00:01:08,278
và hút lẫn nhau bởi lực hấp dẫn,

20
00:01:08,278 --> 00:01:11,830
chúng quét sạch tất cả 
những gì bên trong hệ mặt trời,

21
00:01:11,830 --> 00:01:13,432
và các sao chổi

22
00:01:13,432 --> 00:01:15,545
tập hợp lại trong Vành đai Kuiper,

23
00:01:15,545 --> 00:01:19,213
đó là vành đai các vật thể 
ở ngoài quỹ đạo của sao Hải Vương.

24
00:01:19,213 --> 00:01:22,906
Và đôi khi các vật thể này rơi vào nhau,

25
00:01:22,906 --> 00:01:25,971
chúng chuyển hướng đi vì lực hấp dẫn,

26
00:01:25,971 --> 00:01:30,428
rồi trọng lượng của sao Mộc 
hút chúng lại trong hệ mặt trời.

27
00:01:30,428 --> 00:01:34,120
Và chúng trở thành sao chổi như 
chúng ta thấy trên bầu trời.

28
00:01:34,120 --> 00:01:37,394
Điều cần chú ý ở đây 
là trong thời gian đó,

29
00:01:37,394 --> 00:01:39,693
khoảng 4.5 tỷ năm,

30
00:01:39,693 --> 00:01:42,875
những sao chổi di chuyển 
bên ngoài hệ mặt trời,

31
00:01:42,875 --> 00:01:44,290
và không hề thay đổi--

32
00:01:44,290 --> 00:01:47,193
giống như hệ mặt trời nhưng ở xa và lạnh.

33
00:01:47,193 --> 00:01:49,282
Trên bầu trời, chúng giống như thế này.

34
00:01:49,282 --> 00:01:51,233
Ta nhận biết chúng nhờ vào cái đuôi.

35
00:01:51,233 --> 00:01:52,904
Thực ra có hai cái đuôi.

36
00:01:52,904 --> 00:01:56,759
Một đuôi chứa bụi, bị thổi 
ra xa do gió mặt trời.

37
00:01:56,759 --> 00:02:00,404
Đuôi kia chứa các hạt ion mang điện tích,

38
00:02:00,404 --> 00:02:03,143
và chúng theo từ trường của hệ mặt trời.

39
00:02:03,143 --> 00:02:04,292
Có lớp mây phủ sao chổi,

40
00:02:04,292 --> 00:02:07,199
rồi đến phần lõi cứng, 
nó nhỏ quá chúng ta không thấy được,

41
00:02:07,199 --> 00:02:09,689
quý vị cần lưu ý 
trong trường hợp của tàu Rosetta,

42
00:02:09,689 --> 00:02:11,866
nó chỉ là một chấm trong bức ảnh.

43
00:02:11,866 --> 00:02:15,976
Chúng ta chỉ ở cách xa sao chổi 
khoảng 20, 30, 40 kilomet

44
00:02:15,976 --> 00:02:18,297
Vậy cái gì là cần nhớ?

45
00:02:18,297 --> 00:02:23,166
Sao chổi chứa vật chất nguyên thủy 
để hệ mặt trời được hình thành,

46
00:02:23,166 --> 00:02:25,526
vậy chúng có thành phần 
lý tưởng để nghiên cứu

47
00:02:25,526 --> 00:02:29,791
nó là món quà được tặng tại thời 
điểm trái đất và sự sống hình thành.

48
00:02:29,791 --> 00:02:31,673
Ta cũng chưa rõ trong sao chổi có

49
00:02:31,673 --> 00:02:35,944
thành phần gì liên quan nguồn gốc sự sống.

50
00:02:35,944 --> 00:02:40,309
Năm 1983, Cơ quan Vũ trụ Châu Âu ESA có 
chương trình dài hạn Horizon 2000,

51
00:02:40,309 --> 00:02:44,233
gồm chương trình chính là 
chuyến hành trình đến sao chổi.

52
00:02:44,233 --> 00:02:49,123
Và một nhiệm vụ phụ là phóng Giotto 
đến sao chổi, mà quý vị thấy đây,

53
00:02:49,123 --> 00:02:55,329
năm 1986, Giotto bay về hướng sao chổi 
Halley trong đoàn của một tàu vũ trụ khác.

54
00:02:55,329 --> 00:02:58,900
Từ kết quả của chương trình, 
ta thấy sáng tỏ :

55
00:02:58,900 --> 00:03:04,087
các sao chổi là đối tượng lý tưởng 
để nghiên cứu hệ mặt trời.

56
00:03:04,087 --> 00:03:08,599
Vì thế, chương trình tàu Rosetta đã 
được phê duyệt vào năm 1993

57
00:03:08,599 --> 00:03:12,234
và nó được chuẩn bị phóng vào năm 2003,

58
00:03:12,234 --> 00:03:14,858
nhưng một vấn đề xuất hiện 
với tên lửa Ariane.

59
00:03:14,858 --> 00:03:17,923
Tuy nhiên, bộ phận P.R. của chúng tôi 
rất hào hứng,

60
00:03:17,923 --> 00:03:20,145
sản xuất 1.000 cái đĩa sành Delft Blue

61
00:03:20,145 --> 00:03:22,535
có ghi tên của những sao chổi nhỏ.

62
00:03:22,535 --> 00:03:26,102
Vậy tôi không phải mua đĩa của Tàu nữa. 
Cái đó cũng hay.

63
00:03:26,102 --> 00:03:27,821
(Tiếng cười)

64
00:03:27,821 --> 00:03:29,701
Khi vấn để đã được giải quyết,

65
00:03:29,701 --> 00:03:32,882
chúng tôi rời trái đất vào năm 2004

66
00:03:32,882 --> 00:03:35,970
để đến sao chổi mới được chọn, 
Churyumov-Gerasimenko.

67
00:03:35,970 --> 00:03:38,826
Sao chổi này được chọn 
rất đặt biệt vì 2 lý do :

68
00:03:38,826 --> 00:03:41,480
A. bạn phải có thể bay đến nó,

69
00:03:41,480 --> 00:03:44,261
B. nó không ở trong hệ mặt trời quá lâu.

70
00:03:44,261 --> 00:03:48,208
Sao chổi phần tử này ở 
trong hệ mặt trời từ 1959.

71
00:03:48,208 --> 00:03:51,523
Đó là lần đầu tiên 
nó bị đổi hướng do sao Mộc,

72
00:03:51,523 --> 00:03:54,500
và nó đủ gần mặt trời để bắt đầu thay đổi.

73
00:03:54,500 --> 00:03:56,151
Vậy sao chổi này còn rất trẻ.

74
00:03:56,611 --> 00:03:59,502
Rosetta làm những chuyến lịch sử đầu tiên.

75
00:03:59,502 --> 00:04:02,018
Là vệ tinh đầu tiên vào quỹ đạo sao chổi,

76
00:04:02,018 --> 00:04:05,640
và hộ tống sao chổi suốt hành trình 
xuyên qua hệ mặt trời --

77
00:04:05,640 --> 00:04:08,938
đó là tiếp cận gần mặt trời nhất, 
như chúng ta thấy vào tháng tám,

78
00:04:08,938 --> 00:04:11,259
và sau đó sao chổi bay ra ngoài.

79
00:04:11,259 --> 00:04:13,860
Đó là lần đáp đầu tiên trên một sao chổi.

80
00:04:13,860 --> 00:04:17,552
Chúng ta thật sự đã bay quanh 
sao chổi một cách không

81
00:04:17,552 --> 00:04:19,001
bình thường với tàu vũ trụ.

82
00:04:19,001 --> 00:04:22,636
Thông thường, bạn nhìn lên trời, 
biết mình đang nhìn nơi nào và đang ở đâu.

83
00:04:22,636 --> 00:04:24,772
Trong trường hợp này, như thế là chưa đủ.

84
00:04:24,772 --> 00:04:28,070
Chúng tôi đã bay ngang để thấy 
những điểm mốc trên sao chổi đó.

85
00:04:28,070 --> 00:04:30,545
Chúng tôi nhận ra những điểm -- 
tảng đá, hố trũng --

86
00:04:30,545 --> 00:04:34,562
và như thế chúng tôi biết chúng tôi 
ở đâu so với sao chổi.

87
00:04:34,562 --> 00:04:39,091
Và, đương nhiên, đó là vệ tinh đầu tiên 
đi bên ngoài quỹ đạo của sao Mộc

88
00:04:39,091 --> 00:04:40,292
với tấm pin mặt trời.

89
00:04:40,292 --> 00:04:42,619
Bây giờ, nghe có vẻ oai 
hơn lúc đang thực hiện,

90
00:04:42,619 --> 00:04:47,715
vì công nghệ dùng máy 
phát nhiệt chất phóng xạ đồng vị

91
00:04:47,715 --> 00:04:51,013
chưa thịnh hành ở châu Âu vào lúc đó, 
nên không có chọn lựa nào khác.

92
00:04:51,013 --> 00:04:52,590
Nhưng pin mặt trời thì quá rộng.

93
00:04:52,590 --> 00:04:55,865
Đó là một chiếc cánh, 
và không ai nhỏ con được chọn.

94
00:04:55,865 --> 00:04:57,699
Họ phải như quý vị và tôi đây.

95
00:04:57,699 --> 00:05:00,090
(Tiếng cười)

96
00:05:00,090 --> 00:05:04,291
Chúng tôi có hai cánh này, 65 mét vuông.

97
00:05:04,291 --> 00:05:07,310
Rồi sau đó, đương nhiên, 
khi chúng tôi đến sao chổi,

98
00:05:07,310 --> 00:05:10,839
quý vị tưởng tượng xem, 65 mét vuông cánh

99
00:05:10,839 --> 00:05:16,481
khép lại trên một thân máy nóng rực 
không phải là một chọn lựa dễ dàng.

100
00:05:16,481 --> 00:05:18,525
Bây giờ, làm sao hạ cánh trên sao chổi?

101
00:05:18,525 --> 00:05:22,193
Chúng tôi phải đến đó để thực
hiện những mục tiêu khoa học của Rosetta

102
00:05:22,193 --> 00:05:26,001
ở rất xa -- bằng bốn lần khoảng cách 
từ trái đất đến mặt trời --

103
00:05:26,001 --> 00:05:30,111
và cũng bay với vận tốc cao hơn rất nhiều 
so với vận tốc động cơ xăng,

104
00:05:30,111 --> 00:05:34,430
chúng tôi phải chở gấp sáu lần 
lượng nhiên liệu của toàn bộ tàu.

105
00:05:34,430 --> 00:05:35,840
Chúng tôi phải làm gì đây?

106
00:05:35,840 --> 00:05:39,323
Bạn dùng chuyến bay thám thính 
nhờ lực hấp dẫn và máy phóng,

107
00:05:39,323 --> 00:05:42,690
ở đó bạn bay ngang qua 
rất gần một hành tinh ,

108
00:05:42,690 --> 00:05:44,455
khoảng một nghìn mét,

109
00:05:44,455 --> 00:05:49,168
rồi bạn đạt vận tốc của hành tinh này 
trên quỹ đạo xung quanh mặt trời.

110
00:05:49,168 --> 00:05:51,211
Chúng tôi bay như thế một lúc.

111
00:05:51,211 --> 00:05:53,690
Bay qua trái đất, sao hỏa, 
rồi trái đất 2 lần nữa,

112
00:05:53,690 --> 00:05:57,658
rồi chúng tôi cũng bay đến hai 
tiểu hành tinh Lutetia và Steins.

113
00:05:58,318 --> 00:06:02,983
Từ 2011 đến nay, quan sát vùng mặt trời, 
để kiểm tra các vấn đề của tàu vũ trụ,

114
00:06:02,983 --> 00:06:06,792
chúng tôi không chữa tàu lần nào nữa,

115
00:06:06,792 --> 00:06:08,765
vậy chúng tôi đi vào mùa ngủ đông.

116
00:06:08,765 --> 00:06:12,103
Mọi thứ chuyển sang dạng ngủ trừ đồng hồ.

117
00:06:12,103 --> 00:06:15,614
Ở đây, bạn thấy đường bay màu trắng, 
và đoạn đường nó đã đi qua.

118
00:06:15,614 --> 00:06:18,057
Bạn thấy từ vòng chúng tôi bắt đầu,

119
00:06:18,057 --> 00:06:21,873
đường trắng, bạn thấy nó 
ngày càng dài ra theo hình ê líp,

120
00:06:21,873 --> 00:06:24,822
sau cùng, chúng tôi tiếp cận sao chổi

121
00:06:24,822 --> 00:06:29,187
vào tháng 5, 2014, và chúng tôi bắt đầu 
thao tác hạ cánh.

122
00:06:29,187 --> 00:06:33,784
Trên quỹ đạo đó, chúng tôi bay qua 
trái đất và chụp hình để kiểm tra camera.

123
00:06:33,784 --> 00:06:35,962
Đây là hình trăng nhô lên khỏi trái đất,

124
00:06:35,962 --> 00:06:37,917
và cái này, giờ được gọi "hình tự sướng,"

125
00:06:37,917 --> 00:06:41,609
vào thời điểm đó, từ này 
chưa ai dám dùng. (Tiếng cười)

126
00:06:41,609 --> 00:06:44,580
Đó là sao hỏa. Nó được chụp 
bởi camera CIVA,

127
00:06:44,580 --> 00:06:46,762
một trong những camera trên tàu đổ bộ,

128
00:06:46,762 --> 00:06:49,177
và nó chỉ hoạt động nhờ tấm pin mặt trời,

129
00:06:49,177 --> 00:06:53,450
bạn thấy sao hỏa còn xa tấm pin mặt trời.

130
00:06:53,450 --> 00:06:59,118
Bây giờ, khi chúng tôi ra khỏi 
giấc ngủ đông vào tháng một, 2014,

131
00:06:59,118 --> 00:07:00,903
chúng tôi vượt qua quảng đường

132
00:07:00,903 --> 00:07:03,736
2 triệu km từ sao chổi vào tháng 5.

133
00:07:03,736 --> 00:07:07,845
Tuy nhiên, vận tốc 
của phi thuyền quá nhanh.

134
00:07:07,845 --> 00:07:13,906
Chúng tôi đi nhanh hơn sao chổi 
2.800 km/h, vậy chúng tôi phải giảm tốc.

135
00:07:13,906 --> 00:07:15,763
Chúng tôi phải điều chỉnh tám lần,

136
00:07:15,763 --> 00:07:18,340
và bạn thấy đây, 
một vài điều chỉnh đó rất lớn.

137
00:07:18,340 --> 00:07:24,364
Chúng tôi phải giảm tốc lần đầu 
khoảng 100 km/h,

138
00:07:24,364 --> 00:07:28,674
và kéo dài trong 7 giờ,

139
00:07:28,674 --> 00:07:31,622
nó tiêu thụ 218 kilo nhiên liệu,

140
00:07:31,622 --> 00:07:35,572
đó là 7 giờ rất căng thẳng, 
vì vào năm 2007,

141
00:07:35,572 --> 00:07:38,762
có một sự rò rỉ trong hệ thống 
phản lực của Rosetta,

142
00:07:38,762 --> 00:07:40,909
và chúng tôi đã phải tắt một động cơ,

143
00:07:40,909 --> 00:07:43,487
thế là hệ thống hoạt động với một động cơ

144
00:07:43,487 --> 00:07:46,785
điều đó không được dự kiến 
và thử nghiệm trước.

145
00:07:47,795 --> 00:07:52,704
Rồi chúng tôi đến gần sao chổi, 
và đã thấy những bức hình đầu tiên.

146
00:07:52,704 --> 00:07:55,277
Chu kỳ quay đúng của 
sao chổi là 12 giờ 30 phút,

147
00:07:55,277 --> 00:07:57,366
nó đã tăng tốc,

148
00:07:57,366 --> 00:08:00,617
nhưng bạn sẽ hiểu những gì mà 
kỹ sư thiết kế của chúng tôi đã nghĩ,

149
00:08:00,617 --> 00:08:04,471
thật không dễ dàng đáp xuống.

150
00:08:04,471 --> 00:08:09,115
Chúng tôi đã hy vọng gặp 
tình huống đơn giản

151
00:08:09,115 --> 00:08:11,281
để đáp xuống dễ dàng.

152
00:08:11,281 --> 00:08:14,572
Nhưng chúng tôi ước: mọi việc trơn tru.

153
00:08:14,572 --> 00:08:18,310
Ôi không. Không được rồi . (Tiếng cười)

154
00:08:18,310 --> 00:08:21,003
Vào thời điểm đó, không thể tránh khỏi :

155
00:08:21,003 --> 00:08:24,534
chúng tôi phải vẽ bản đồ chi tiết 
như bạn thấy đây,

156
00:08:24,534 --> 00:08:29,687
vì chúng tôi phải tìm ra khu vực 
bằng phẳng có đường kính 500 m.

157
00:08:29,687 --> 00:08:34,286
Tại sao 500 m? Đó là sai lầm 
của chúng tôi khi thăm dò để đáp.

158
00:08:34,286 --> 00:08:37,467
Chúng tôi hoàn thiện quá trình và 
vẻ bản đồ bề mặt sao chổi.

159
00:08:37,467 --> 00:08:39,834
Chúng tôi đã dùng 
kĩ thuật photoclinometry.

160
00:08:39,834 --> 00:08:42,064
Đó là vẽ bóng của vật dưới mặt trời.

161
00:08:42,064 --> 00:08:45,151
Cái bạn thấy đây là một hòn đá 
trên bề mặt sao chổi,

162
00:08:45,151 --> 00:08:48,077
dưới ánh sáng mặt trời.

163
00:08:48,077 --> 00:08:50,236
Với cái bóng đó,

164
00:08:50,236 --> 00:08:53,880
chúng tôi có thể xác định một cách 
khá chính xác hình dạng của tảng đá.

165
00:08:53,880 --> 00:08:55,922
Bạn có thể lập trình trên máy tính,

166
00:08:55,922 --> 00:09:00,176
bạn có thể mô tả toàn bộ sao chổi 
và vẽ bản đồ cho nó.

167
00:09:00,176 --> 00:09:03,856
Để làm điều đó chúng tôi bắt đầu bay theo 
những quỹ đạo đặt biệt từ tháng 8.

168
00:09:03,856 --> 00:09:06,765
Trước hết, theo hình tam giác 
với độ dài cạnh 100 km

169
00:09:06,765 --> 00:09:08,428
tại khoảng cách 100 km,

170
00:09:08,428 --> 00:09:11,432
chúng tôi xác định 
tất cả mọi vật trong 50 km.

171
00:09:11,432 --> 00:09:15,079
Lúc đó, chúng tôi thấy sao chổi 
có nhiều góc cạnh,

172
00:09:15,079 --> 00:09:19,752
và chúng tôi dùng kỹ thuật này 
để vẽ bản đồ đầy đủ.

173
00:09:19,752 --> 00:09:23,019
Bây giờ, kết quả đó giúp chọn 
nơi để đáp xuống.

174
00:09:23,019 --> 00:09:27,279
Chúng tôi phải làm toàn bộ quá trình, 
từ việc vẽ bản đồ sao chổi

175
00:09:27,279 --> 00:09:30,844
đến việc tìm ra nơi đáp, 
mất hết 60 ngày.

176
00:09:30,844 --> 00:09:32,230
Chúng tôi có 60 ngày thôi.

177
00:09:32,230 --> 00:09:34,350
Để bạn hiểu, xin nói rõ 
chương trình sao hỏa

178
00:09:34,350 --> 00:09:38,134
cần hàng trăm nhà khoa học 
làm việc với nhau trong nhiều năm

179
00:09:38,134 --> 00:09:40,201
chỉ để kết luận họ sẽ đi đâu.

180
00:09:40,201 --> 00:09:42,359
Chúng tôi đã làm việc đó trong 60 ngày.

181
00:09:42,359 --> 00:09:45,402
Chúng tôi đã chọn được nơi đáp

182
00:09:45,402 --> 00:09:50,455
và các lệnh được chuẩn bị 
cho Rosetta phóng Philae.

183
00:09:50,455 --> 00:09:54,830
Theo cách này, Rosetta 
cần đến điểm bên phải trong không gian,

184
00:09:54,830 --> 00:09:57,653
và nhắm đến sao chổi, 
vì tàu đổ bộ không tự di chuyển.

185
00:09:57,653 --> 00:10:01,330
Tàu đổ bộ được phóng ra 
và di chuyển đến sao chổi.

186
00:10:01,330 --> 00:10:03,120
Rosetta phải bay vòng quanh

187
00:10:03,120 --> 00:10:07,677
để camera có thể quay 
được Philae hoạt động

188
00:10:07,677 --> 00:10:10,146
và có thể liên lạc với nó.

189
00:10:10,146 --> 00:10:14,720
Bây giờ, toàn bộ 
thời gian đáp đã là 7 giờ.

190
00:10:14,720 --> 00:10:17,507
Hãy là một phép tính đơn giản :

191
00:10:17,507 --> 00:10:21,546
nếu vận tốc tĩnh của Rosetta là 1cm/giây,

192
00:10:21,546 --> 00:10:25,888
7 giờ là 25.000 giây.

193
00:10:25,888 --> 00:10:30,253
Có nghĩa là 252 m lệch so với sao chổi.

194
00:10:30,253 --> 00:10:33,597
Vậy chúng tôi cần biết vận tốc của Rosetta

195
00:10:33,597 --> 00:10:36,104
lệch bao nhiêu cm trong một giây,

196
00:10:36,104 --> 00:10:40,168
và vị trí của nó trong không gian 
lệch bao nhiêu mét

197
00:10:40,168 --> 00:10:43,372
tại khoảng cách 500 triệu km từ trái đất.

198
00:10:43,372 --> 00:10:45,740
Đó là thành công tuyệt vời.

199
00:10:45,740 --> 00:10:50,129
Xin giới thiệu với các bạn về 
ngành khoa học này và những thiết bị.

200
00:10:50,129 --> 00:10:53,565
Tôi sẽ làm bạn chán 
với những chi tiết máy quá nhỏ,

201
00:10:53,565 --> 00:10:55,214
nhưng đây là tất cả.

202
00:10:55,214 --> 00:10:58,348
Chúng tôi có thể kiểm khí ga, 
có thể đo được phân tử bụi,

203
00:10:58,348 --> 00:11:00,600
những hình dáng, thành phần,

204
00:11:00,600 --> 00:11:03,108
có cả máy đo từ trường, mọi thứ.

205
00:11:03,108 --> 00:11:06,707
Đây là một trong những kết quả 
của máy về độ đậm đặc khí ga

206
00:11:06,707 --> 00:11:08,565
tại vị trí của Rosetta,

207
00:11:08,565 --> 00:11:10,794
đó là khí ga sao chổi thải ra.

208
00:11:10,794 --> 00:11:13,278
Hình đồ thị phóng lớn 
là vào tháng 9 năm ngoái.

209
00:11:13,278 --> 00:11:16,575
Có thay đổi dài hạn bên 
trong hình, và không có gì ngạc nhiên,

210
00:11:16,575 --> 00:11:18,456
nhưng bạn thấy những đỉnh nhọn.

211
00:11:18,456 --> 00:11:20,546
Đó là một ngày sao chổi.

212
00:11:20,546 --> 00:11:24,656
Bạn có thể thấy ảnh hưởng của mặt trời 
trên việc bay hơi khí ga

213
00:11:24,656 --> 00:11:27,604
và ảnh hưởng do sự quay của sao chổi.

214
00:11:27,604 --> 00:11:29,312
Vậy có dấu vết rõ ràng về

215
00:11:29,312 --> 00:11:31,459
nguồn gốc của nhiều thứ,

216
00:11:31,459 --> 00:11:34,756
chúng nóng lên ở phía mặt trời, 
và nguội đi ở phía kia.

217
00:11:34,756 --> 00:11:38,262
Và chúng ta có thể thấy 
sự thay đổi độ đậm đặc khí ga.

218
00:11:38,262 --> 00:11:42,395
Đây là các loại khí ga 
và những hỗn hợp hữu cơ

219
00:11:42,395 --> 00:11:44,090
mà chúng tôi đã đo được.

220
00:11:44,090 --> 00:11:45,878
Bạn thấy một danh sách rất ấn tượng,

221
00:11:45,878 --> 00:11:48,362
và còn nhiều nhiều nữa,

222
00:11:48,362 --> 00:11:50,308
vì còn nhiều phép đo khác nữa.

223
00:11:50,308 --> 00:11:53,656
Thật vậy, có một hội thảo 
ở Houston đang diễn ra vào lúc này

224
00:11:53,656 --> 00:11:56,117
để trình bày về các kết quả đó.

225
00:11:56,827 --> 00:11:58,448
Chúng tôi đã kiểm tra phân tử bụi.

226
00:11:58,448 --> 00:12:01,250
Bây giờ, các bạn thấy nó 
không ấn tượng lắm,

227
00:12:01,250 --> 00:12:04,523
nhưng các nhà khoa học 
lúc đó rất phấn khích khi thấy nó.

228
00:12:04,523 --> 00:12:05,940
Hai phân tử bụi :

229
00:12:05,940 --> 00:12:08,934
bên phải là Boris, 
và họ đã bắn nó với chất tantalum

230
00:12:08,934 --> 00:12:11,048
để có thể phân tích nó.

231
00:12:11,048 --> 00:12:13,439
Bây giờ, chúng tôi tìm thấy 
natri và ma-nhê.

232
00:12:13,439 --> 00:12:17,688
Điều đó cho thấy 
có sự tập trung của hai chất này

233
00:12:17,688 --> 00:12:20,404
vào thời điểm hệ mặt trời hình thành,

234
00:12:20,404 --> 00:12:23,771
vậy chúng ta biết được những vật chất

235
00:12:23,771 --> 00:12:26,859
ở thời điểm hành tinh hình thành.

236
00:12:26,859 --> 00:12:29,577
Một trong những phần quan trọng 
này là kỹ thuật hình ảnh.

237
00:12:29,577 --> 00:12:32,943
Đây là một trong những camera 
của Rosetta, camera OSIRIS,

238
00:12:32,943 --> 00:12:35,938
đây là trang bìa của tạp chí Science

239
00:12:35,938 --> 00:12:38,608
vào ngày 23 tháng 1 năm nay.

240
00:12:38,608 --> 00:12:42,046
Không ai ngờ lại có được hình ảnh thế này.

241
00:12:42,046 --> 00:12:45,644
Đá tảng, đá sỏi -- liệu có gì 
còn giống Đỉnh Núi Chẻ tại Yosemite

242
00:12:45,644 --> 00:12:48,151
hơn thế này không.

243
00:12:48,151 --> 00:12:50,729
Chúng tôi cũng thấy những thứ giống

244
00:12:50,729 --> 00:12:55,651
đụn cát, bên phải giống như 
bóng gợn sóng cát.

245
00:12:55,651 --> 00:12:59,575
Ta đã biết các hình thể này trên sao hỏa, 
nhưng sao chổi không có khí quyển,

246
00:12:59,575 --> 00:13:02,454
vậy thật khó để tạo ra được sóng cát.

247
00:13:02,454 --> 00:13:04,439
Có thể do khí thải ra từ các vùng cục bộ,

248
00:13:04,439 --> 00:13:06,622
chúng bốc lên và thổi trở lại.

249
00:13:06,622 --> 00:13:09,803
Chúng tôi không chắc, 
vậy phải tìm hiểu thêm về hiện tượng này.

250
00:13:09,803 --> 00:13:11,893
Ở đây, bạn thấy hình này hai lần.

251
00:13:11,893 --> 00:13:14,410
Bên phía trái, bạn thấy một cái hố ở giữa.

252
00:13:14,410 --> 00:13:16,627
Hình bên phải, nếu nhìn kỹ,

253
00:13:16,627 --> 00:13:19,858
bạn sẽ thấy 3 tia nhỏ từ đáy hố.

254
00:13:19,858 --> 00:13:22,155
Đó là hoạt động của sao chổi.

255
00:13:22,155 --> 00:13:26,172
Chúng ta thấy ở đáy các hố 
là các vùng hoạt động,

256
00:13:26,172 --> 00:13:28,935
ở đó các vật chất bốc hơi lên.

257
00:13:28,935 --> 00:13:32,545
Có một khe nứt nhỏ ở cổ sao chổi.

258
00:13:32,545 --> 00:13:34,541
Bạn thấy nó ở hình phải,

259
00:13:34,541 --> 00:13:38,237
dài một kilomet, và rộng hai mét rưỡi.

260
00:13:38,237 --> 00:13:40,483
Vài người đoán là,

261
00:13:40,483 --> 00:13:42,551
khi chúng tôi đến gần mặt trời,

262
00:13:42,551 --> 00:13:44,409
sao chổi sẽ bị gãy ra làm hai,

263
00:13:44,409 --> 00:13:46,089
và chúng tôi tự hỏi :

264
00:13:46,089 --> 00:13:48,341
chúng tôi sẽ chọn phần nào để nghiên cứu?

265
00:13:48,341 --> 00:13:51,514
Trở lại tàu đổ bộ -- với nhiều thiết bị,

266
00:13:51,514 --> 00:13:56,855
phần lớn giống như những dụng cụ 
để đục và khoan đất.

267
00:13:56,855 --> 00:14:00,732
Nhưng cũng như Rosetta, 
và vì bạn muốn so sánh

268
00:14:00,732 --> 00:14:04,238
cái bạn thấy trong không gian 
với cái bạn thấy trên sao chổi.

269
00:14:04,238 --> 00:14:06,931
Đây được gọi là thăm dò địa chất.

270
00:14:06,931 --> 00:14:10,162
Có những hình ảnh về đổ bộ

271
00:14:10,162 --> 00:14:12,210
được chụp bởi camera OSIRIS.

272
00:14:12,210 --> 00:14:16,436
Bạn thấy tàu đổ bộ đi xa dần Rosetta.

273
00:14:16,436 --> 00:14:20,244
Ở phía trên, bên phải , bạn thấy một hình 
chụp cách tàu đổ bộ 60 m,

274
00:14:20,244 --> 00:14:23,100
60 mét bên trên mặt của sao chổi.

275
00:14:23,100 --> 00:14:25,514
Tảng đá khoảng 10m.

276
00:14:25,514 --> 00:14:30,228
Đây là hình cuối cùng mà chúng tôi chụp 
trước khi chúng tôi đáp xuống sao chổi.

277
00:14:30,228 --> 00:14:33,786
Hãy xem lại toàn bộ các hình lần nữa, 
nhưng với góc nhìn khác,

278
00:14:33,786 --> 00:14:37,971
và bạn thấy ba hình phóng lớn 
từ dưới bên trái đến giữa

279
00:14:37,971 --> 00:14:42,156
của hành trình tàu đổ bộ 
trên bề mặt sao chổi.

280
00:14:42,156 --> 00:14:46,342
Ở trên cao, có một hình 
trước và một hình sau đổ bộ.

281
00:14:46,342 --> 00:14:50,269
Vấn đề với hình sau là 
không thấy tàu đổ bộ.

282
00:14:50,269 --> 00:14:53,540
Nhưng nếu nhìn kỹ bên trái của hình,

283
00:14:53,540 --> 00:14:57,569
chúng ta thấy tàu đổ bộ vẫn còn đó, 
nhưng nó bị tung lên cao.

284
00:14:57,569 --> 00:14:59,230
Rồi nó rơi trở lại.

285
00:14:59,230 --> 00:15:02,317
Bây giờ, trên một ghi chép về sao chổi

286
00:15:02,317 --> 00:15:06,937
đây là Rosetta được thiết kế 
có tàu đổ bộ chịu xốc.

287
00:15:06,937 --> 00:15:09,510
Tàu này bị loại bỏ vì quá đắt.

288
00:15:09,510 --> 00:15:11,784
Chúng tôi quên rồi, nó 
còn nhớ đã bị loại đấy.

289
00:15:11,784 --> 00:15:13,388
(Tiếng cười)

290
00:15:13,388 --> 00:15:15,895
Khi bị tung lên lần đầu, 
trong máy đo từ trường,

291
00:15:15,895 --> 00:15:19,725
bạn thấy dữ liệu từ chúng, 
từ ba trục x,y và z.

292
00:15:19,725 --> 00:15:21,931
Ở giữa, bạn thấy một đường đỏ.

293
00:15:21,931 --> 00:15:23,765
Tại đường đỏ này, có một thay đổi.

294
00:15:23,765 --> 00:15:27,690
Điều xảy ra là trong khi 
bị tung lên lần đầu,

295
00:15:27,690 --> 00:15:32,416
ở đâu đó, một chân của tàu đổ bộ 
va đập vào bờ của một miệng hố,

296
00:15:32,416 --> 00:15:35,236
và vận tốc quay của tàu đổ bộ thay đổi.

297
00:15:35,236 --> 00:15:37,209
Chúng tôi khá may mắn

298
00:15:37,209 --> 00:15:39,485
vì đang ở ngay đó.

299
00:15:39,485 --> 00:15:43,154
Đây là một trong 
những ảnh đại diện của Rosetta.

300
00:15:43,154 --> 00:15:47,077
Đối tượng là sản phẩm nhân tạo, 
một chân của tàu đổ bộ,

301
00:15:47,077 --> 00:15:49,028
đang đứng trên một sao chổi.

302
00:15:49,028 --> 00:15:54,159
Theo tôi, đây là một trong những 
hình vũ trụ đẹp nhất mà tôi từng thấy.

303
00:15:54,159 --> 00:15:59,340
(Vỗ tay)

304
00:15:59,340 --> 00:16:03,191
Một trong những thứ mà tôi vẫn 
phải làm là tìm ra tàu đổ bộ.

305
00:16:03,191 --> 00:16:06,887
Vùng xanh ở đây là nơi 
chúng tôi nghĩ nó phải ở đó.

306
00:16:06,887 --> 00:16:10,505
Chúng tôi chưa thể tìm ra nó, 
nhưng cuộc tìm kiếm vẫn tiếp tục,

307
00:16:10,505 --> 00:16:14,270
như là những cố gắng để 
khởi động lại tàu đổ bộ.

308
00:16:14,270 --> 00:16:16,012
Chúng tôi lắng nghe mỗi ngày,

309
00:16:16,012 --> 00:16:18,570
và chúng tôi hy vọng từ bây giờ 
đến tháng 4,

310
00:16:18,570 --> 00:16:20,308
tàu đổ bộ sẽ tỉnh lại.

311
00:16:20,308 --> 00:16:22,445
Kết quả chúng tôi 
tìm thấy trên sao chổi là

312
00:16:23,795 --> 00:16:26,251
thứ có thể trôi nổi trong nước.

313
00:16:26,251 --> 00:16:28,875
Độ đậm đặc của nó bằng một nửa của nước.

314
00:16:28,875 --> 00:16:31,893
Nó giống một hòn đá 
rất lớn, nhưng không phải.

315
00:16:31,893 --> 00:16:35,539
Sự tăng hoạt động của sao chổi được 
quan sát trong tháng 6, 7 và 8 năm ngoái

316
00:16:35,539 --> 00:16:37,930
đã tăng gấp bốn.

317
00:16:37,930 --> 00:16:39,673
Lúc đó, chúng tôi gần mặt trời,

318
00:16:39,673 --> 00:16:44,246
sẽ có 100 kilo mỗi giây 
bốc hơi khỏi sao chổi:

319
00:16:44,246 --> 00:16:45,802
khí ga, bụi, và những thứ khác.

320
00:16:45,802 --> 00:16:48,333
Tức là 100 triệu kg mỗi ngày.

321
00:16:49,603 --> 00:16:51,978
Cuối cùng là ngày trở về trái đất.

322
00:16:51,978 --> 00:16:57,366
Tôi không bao giờ quên -- sự lên cơn 
cực độ với 250 nhóm truyền hình Đức.

323
00:16:57,366 --> 00:16:59,385
BBC đang phỏng vấn tôi,

324
00:16:59,385 --> 00:17:02,357
và một nhóm truyền hình khác 
liên tục theo tôi

325
00:17:02,357 --> 00:17:04,493
đang quay phim cuộc phỏng vấn,

326
00:17:04,493 --> 00:17:06,931
và nhóm này cứ tiếp tục theo 
đến cuối ngày.

327
00:17:06,931 --> 00:17:08,742
Nhóm Discovery Channel

328
00:17:08,742 --> 00:17:11,064
gọi cho tôi khi tôi 
đang rời phòng điều khiển,

329
00:17:11,064 --> 00:17:13,177
và họ đã hỏi thăm tôi,

330
00:17:13,177 --> 00:17:16,802
và tôi đã rơi nước mắt, 
tôi còn nhớ cảm giác này.

331
00:17:16,802 --> 00:17:18,485
Trong bốn tháng rưỡi,

332
00:17:18,485 --> 00:17:21,319
tôi không thể nghĩ đến 
ngày về mà không có nước mắt,

333
00:17:21,319 --> 00:17:24,034
và tôi vẫn giữ mãi cảm xúc này.

334
00:17:24,034 --> 00:17:26,983
Với hình ảnh của sao chổi, 
tôi xin chào tạm biệt.

335
00:17:26,983 --> 00:17:29,096
Cám ơn.

336
00:17:29,096 --> 00:17:33,975
(Vỗ tay)