0:00:00.717,0:00:05.514
Tôi xin mời quý vị đến với [br]câu chuyện của tàu vũ trụ Rosetta.

0:00:05.514,0:00:09.540
Bay theo và thả tàu thăm dò[br]xuống bề mặt sao chổi,

0:00:09.540,0:00:12.730
là đam mê của tôi trong hai năm qua.

0:00:13.450,0:00:14.545
Để thực hiện điều đó,

0:00:14.545,0:00:18.015
tôi xin cung cấp cho quý vị vài thông tin[br]về nguồn gốc của hệ mặt trời.

0:00:18.015,0:00:20.238
4.5 tỷ năm trước,

0:00:20.238,0:00:21.957
có một đám mây khí và bụi.

0:00:21.957,0:00:26.484
Ở trung tâm đám mây này, mặt [br]trời của chúng ta hình thành và phát sáng.

0:00:26.484,0:00:32.195
Cùng với đó là sự hình thành của[br]các hành tinh, sao chổi và thiên thạch.

0:00:32.195,0:00:35.608
Theo lý thuyết, điều đã xảy ra là

0:00:35.608,0:00:39.625
khi trái đất nguội đi sau [br]thời điểm hình thành,

0:00:39.625,0:00:44.396
rất nhiều sao chổi va đập với Trái đất và [br]cung cấp nước cho nó

0:00:45.082,0:00:49.516
Có lẽ, chúng cũng mang tới Trái đất [br]những chất hữu cơ phức tạp,

0:00:49.516,0:00:52.906
và điều đó khởi đầu cho sự sống xuất hiện.

0:00:52.906,0:00:56.366
Quý vị có thể so sánh điều đó với việc [br]chơi bộ ghép hình có 250 mảnh

0:00:56.366,0:00:59.570
và không phải bộ 2.000 mảnh ghép.

0:00:59.570,0:01:03.053
Sau đó, những hành tinh lớn [br]như sao Mộc và sao Thổ,

0:01:03.053,0:01:05.631
chúng ở vị trí khác so với hiện nay,

0:01:05.631,0:01:08.278
và hút lẫn nhau bởi lực hấp dẫn,

0:01:08.278,0:01:11.830
chúng quét sạch tất cả [br]những gì bên trong hệ mặt trời,

0:01:11.830,0:01:13.432
và các sao chổi

0:01:13.432,0:01:15.545
tập hợp lại trong Vành đai Kuiper,

0:01:15.545,0:01:19.213
đó là vành đai các vật thể [br]ở ngoài quỹ đạo của sao Hải Vương.

0:01:19.213,0:01:22.906
Và đôi khi các vật thể này rơi vào nhau,

0:01:22.906,0:01:25.971
chúng chuyển hướng đi vì lực hấp dẫn,

0:01:25.971,0:01:30.428
rồi trọng lượng của sao Mộc [br]hút chúng lại trong hệ mặt trời.

0:01:30.428,0:01:34.120
Và chúng trở thành sao chổi như [br]chúng ta thấy trên bầu trời.

0:01:34.120,0:01:37.394
Điều cần chú ý ở đây [br]là trong thời gian đó,

0:01:37.394,0:01:39.693
khoảng 4.5 tỷ năm,

0:01:39.693,0:01:42.875
những sao chổi di chuyển [br]bên ngoài hệ mặt trời,

0:01:42.875,0:01:44.290
và không hề thay đổi--

0:01:44.290,0:01:47.193
giống như hệ mặt trời nhưng ở xa và lạnh.

0:01:47.193,0:01:49.282
Trên bầu trời, chúng giống như thế này.

0:01:49.282,0:01:51.233
Ta nhận biết chúng nhờ vào cái đuôi.

0:01:51.233,0:01:52.904
Thực ra có hai cái đuôi.

0:01:52.904,0:01:56.759
Một đuôi chứa bụi, bị thổi [br]ra xa do gió mặt trời.

0:01:56.759,0:02:00.404
Đuôi kia chứa các hạt ion mang điện tích,

0:02:00.404,0:02:03.143
và chúng theo từ trường của hệ mặt trời.

0:02:03.143,0:02:04.292
Có lớp mây phủ sao chổi,

0:02:04.292,0:02:07.199
rồi đến phần lõi cứng, [br]nó nhỏ quá chúng ta không thấy được,

0:02:07.199,0:02:09.689
quý vị cần lưu ý [br]trong trường hợp của tàu Rosetta,

0:02:09.689,0:02:11.866
nó chỉ là một chấm trong bức ảnh.

0:02:11.866,0:02:15.976
Chúng ta chỉ ở cách xa sao chổi [br]khoảng 20, 30, 40 kilomet

0:02:15.976,0:02:18.297
Vậy cái gì là cần nhớ?

0:02:18.297,0:02:23.166
Sao chổi chứa vật chất nguyên thủy [br]để hệ mặt trời được hình thành,

0:02:23.166,0:02:25.526
vậy chúng có thành phần [br]lý tưởng để nghiên cứu

0:02:25.526,0:02:29.791
nó là món quà được tặng tại thời [br]điểm trái đất và sự sống hình thành.

0:02:29.791,0:02:31.673
Ta cũng chưa rõ trong sao chổi có

0:02:31.673,0:02:35.944
thành phần gì liên quan nguồn gốc sự sống.

0:02:35.944,0:02:40.309
Năm 1983, Cơ quan Vũ trụ Châu Âu ESA có [br]chương trình dài hạn Horizon 2000,

0:02:40.309,0:02:44.233
gồm chương trình chính là [br]chuyến hành trình đến sao chổi.

0:02:44.233,0:02:49.123
Và một nhiệm vụ phụ là phóng Giotto [br]đến sao chổi, mà quý vị thấy đây,

0:02:49.123,0:02:55.329
năm 1986, Giotto bay về hướng sao chổi [br]Halley trong đoàn của một tàu vũ trụ khác.

0:02:55.329,0:02:58.900
Từ kết quả của chương trình, [br]ta thấy sáng tỏ :

0:02:58.900,0:03:04.087
các sao chổi là đối tượng lý tưởng [br]để nghiên cứu hệ mặt trời.

0:03:04.087,0:03:08.599
Vì thế, chương trình tàu Rosetta đã [br]được phê duyệt vào năm 1993

0:03:08.599,0:03:12.234
và nó được chuẩn bị phóng vào năm 2003,

0:03:12.234,0:03:14.858
nhưng một vấn đề xuất hiện [br]với tên lửa Ariane.

0:03:14.858,0:03:17.923
Tuy nhiên, bộ phận P.R. của chúng tôi [br]rất hào hứng,

0:03:17.923,0:03:20.145
sản xuất 1.000 cái đĩa sành Delft Blue

0:03:20.145,0:03:22.535
có ghi tên của những sao chổi nhỏ.

0:03:22.535,0:03:26.102
Vậy tôi không phải mua đĩa của Tàu nữa. [br]Cái đó cũng hay.

0:03:26.102,0:03:27.821
(Tiếng cười)

0:03:27.821,0:03:29.701
Khi vấn để đã được giải quyết,

0:03:29.701,0:03:32.882
chúng tôi rời trái đất vào năm 2004

0:03:32.882,0:03:35.970
để đến sao chổi mới được chọn, [br]Churyumov-Gerasimenko.

0:03:35.970,0:03:38.826
Sao chổi này được chọn [br]rất đặt biệt vì 2 lý do :

0:03:38.826,0:03:41.480
A. bạn phải có thể bay đến nó,

0:03:41.480,0:03:44.261
B. nó không ở trong hệ mặt trời quá lâu.

0:03:44.261,0:03:48.208
Sao chổi phần tử này ở [br]trong hệ mặt trời từ 1959.

0:03:48.208,0:03:51.523
Đó là lần đầu tiên [br]nó bị đổi hướng do sao Mộc,

0:03:51.523,0:03:54.500
và nó đủ gần mặt trời để bắt đầu thay đổi.

0:03:54.500,0:03:56.151
Vậy sao chổi này còn rất trẻ.

0:03:56.611,0:03:59.502
Rosetta làm những chuyến lịch sử đầu tiên.

0:03:59.502,0:04:02.018
Là vệ tinh đầu tiên vào quỹ đạo sao chổi,

0:04:02.018,0:04:05.640
và hộ tống sao chổi suốt hành trình [br]xuyên qua hệ mặt trời --

0:04:05.640,0:04:08.938
đó là tiếp cận gần mặt trời nhất, [br]như chúng ta thấy vào tháng tám,

0:04:08.938,0:04:11.259
và sau đó sao chổi bay ra ngoài.

0:04:11.259,0:04:13.860
Đó là lần đáp đầu tiên trên một sao chổi.

0:04:13.860,0:04:17.552
Chúng ta thật sự đã bay quanh [br]sao chổi một cách không

0:04:17.552,0:04:19.001
bình thường với tàu vũ trụ.

0:04:19.001,0:04:22.636
Thông thường, bạn nhìn lên trời, [br]biết mình đang nhìn nơi nào và đang ở đâu.

0:04:22.636,0:04:24.772
Trong trường hợp này, như thế là chưa đủ.

0:04:24.772,0:04:28.070
Chúng tôi đã bay ngang để thấy [br]những điểm mốc trên sao chổi đó.

0:04:28.070,0:04:30.545
Chúng tôi nhận ra những điểm -- [br]tảng đá, hố trũng --

0:04:30.545,0:04:34.562
và như thế chúng tôi biết chúng tôi [br]ở đâu so với sao chổi.

0:04:34.562,0:04:39.091
Và, đương nhiên, đó là vệ tinh đầu tiên [br]đi bên ngoài quỹ đạo của sao Mộc

0:04:39.091,0:04:40.292
với tấm pin mặt trời.

0:04:40.292,0:04:42.619
Bây giờ, nghe có vẻ oai [br]hơn lúc đang thực hiện,

0:04:42.619,0:04:47.715
vì công nghệ dùng máy [br]phát nhiệt chất phóng xạ đồng vị

0:04:47.715,0:04:51.013
chưa thịnh hành ở châu Âu vào lúc đó, [br]nên không có chọn lựa nào khác.

0:04:51.013,0:04:52.590
Nhưng pin mặt trời thì quá rộng.

0:04:52.590,0:04:55.865
Đó là một chiếc cánh, [br]và không ai nhỏ con được chọn.

0:04:55.865,0:04:57.699
Họ phải như quý vị và tôi đây.

0:04:57.699,0:05:00.090
(Tiếng cười)

0:05:00.090,0:05:04.291
Chúng tôi có hai cánh này, 65 mét vuông.

0:05:04.291,0:05:07.310
Rồi sau đó, đương nhiên, [br]khi chúng tôi đến sao chổi,

0:05:07.310,0:05:10.839
quý vị tưởng tượng xem, 65 mét vuông cánh

0:05:10.839,0:05:16.481
khép lại trên một thân máy nóng rực [br]không phải là một chọn lựa dễ dàng.

0:05:16.481,0:05:18.525
Bây giờ, làm sao hạ cánh trên sao chổi?

0:05:18.525,0:05:22.193
Chúng tôi phải đến đó để thực[br]hiện những mục tiêu khoa học của Rosetta

0:05:22.193,0:05:26.001
ở rất xa -- bằng bốn lần khoảng cách [br]từ trái đất đến mặt trời --

0:05:26.001,0:05:30.111
và cũng bay với vận tốc cao hơn rất nhiều [br]so với vận tốc động cơ xăng,

0:05:30.111,0:05:34.430
chúng tôi phải chở gấp sáu lần [br]lượng nhiên liệu của toàn bộ tàu.

0:05:34.430,0:05:35.840
Chúng tôi phải làm gì đây?

0:05:35.840,0:05:39.323
Bạn dùng chuyến bay thám thính [br]nhờ lực hấp dẫn và máy phóng,

0:05:39.323,0:05:42.690
ở đó bạn bay ngang qua [br]rất gần một hành tinh ,

0:05:42.690,0:05:44.455
khoảng một nghìn mét,

0:05:44.455,0:05:49.168
rồi bạn đạt vận tốc của hành tinh này [br]trên quỹ đạo xung quanh mặt trời.

0:05:49.168,0:05:51.211
Chúng tôi bay như thế một lúc.

0:05:51.211,0:05:53.690
Bay qua trái đất, sao hỏa, [br]rồi trái đất 2 lần nữa,

0:05:53.690,0:05:57.658
rồi chúng tôi cũng bay đến hai [br]tiểu hành tinh Lutetia và Steins.

0:05:58.318,0:06:02.983
Từ 2011 đến nay, quan sát vùng mặt trời, [br]để kiểm tra các vấn đề của tàu vũ trụ,

0:06:02.983,0:06:06.792
chúng tôi không chữa tàu lần nào nữa,

0:06:06.792,0:06:08.765
vậy chúng tôi đi vào mùa ngủ đông.

0:06:08.765,0:06:12.103
Mọi thứ chuyển sang dạng ngủ trừ đồng hồ.

0:06:12.103,0:06:15.614
Ở đây, bạn thấy đường bay màu trắng, [br]và đoạn đường nó đã đi qua.

0:06:15.614,0:06:18.057
Bạn thấy từ vòng chúng tôi bắt đầu,

0:06:18.057,0:06:21.873
đường trắng, bạn thấy nó [br]ngày càng dài ra theo hình ê líp,

0:06:21.873,0:06:24.822
sau cùng, chúng tôi tiếp cận sao chổi

0:06:24.822,0:06:29.187
vào tháng 5, 2014, và chúng tôi bắt đầu [br]thao tác hạ cánh.

0:06:29.187,0:06:33.784
Trên quỹ đạo đó, chúng tôi bay qua [br]trái đất và chụp hình để kiểm tra camera.

0:06:33.784,0:06:35.962
Đây là hình trăng nhô lên khỏi trái đất,

0:06:35.962,0:06:37.917
và cái này, giờ được gọi "hình tự sướng,"

0:06:37.917,0:06:41.609
vào thời điểm đó, từ này [br]chưa ai dám dùng. (Tiếng cười)

0:06:41.609,0:06:44.580
Đó là sao hỏa. Nó được chụp [br]bởi camera CIVA,

0:06:44.580,0:06:46.762
một trong những camera trên tàu đổ bộ,

0:06:46.762,0:06:49.177
và nó chỉ hoạt động nhờ tấm pin mặt trời,

0:06:49.177,0:06:53.450
bạn thấy sao hỏa còn xa tấm pin mặt trời.

0:06:53.450,0:06:59.118
Bây giờ, khi chúng tôi ra khỏi [br]giấc ngủ đông vào tháng một, 2014,

0:06:59.118,0:07:00.903
chúng tôi vượt qua quảng đường

0:07:00.903,0:07:03.736
2 triệu km từ sao chổi vào tháng 5.

0:07:03.736,0:07:07.845
Tuy nhiên, vận tốc [br]của phi thuyền quá nhanh.

0:07:07.845,0:07:13.906
Chúng tôi đi nhanh hơn sao chổi [br]2.800 km/h, vậy chúng tôi phải giảm tốc.

0:07:13.906,0:07:15.763
Chúng tôi phải điều chỉnh tám lần,

0:07:15.763,0:07:18.340
và bạn thấy đây, [br]một vài điều chỉnh đó rất lớn.

0:07:18.340,0:07:24.364
Chúng tôi phải giảm tốc lần đầu [br]khoảng 100 km/h,

0:07:24.364,0:07:28.674
và kéo dài trong 7 giờ,

0:07:28.674,0:07:31.622
nó tiêu thụ 218 kilo nhiên liệu,

0:07:31.622,0:07:35.572
đó là 7 giờ rất căng thẳng, [br]vì vào năm 2007,

0:07:35.572,0:07:38.762
có một sự rò rỉ trong hệ thống [br]phản lực của Rosetta,

0:07:38.762,0:07:40.909
và chúng tôi đã phải tắt một động cơ,

0:07:40.909,0:07:43.487
thế là hệ thống hoạt động với một động cơ

0:07:43.487,0:07:46.785
điều đó không được dự kiến [br]và thử nghiệm trước.

0:07:47.795,0:07:52.704
Rồi chúng tôi đến gần sao chổi, [br]và đã thấy những bức hình đầu tiên.

0:07:52.704,0:07:55.277
Chu kỳ quay đúng của [br]sao chổi là 12 giờ 30 phút,

0:07:55.277,0:07:57.366
nó đã tăng tốc,

0:07:57.366,0:08:00.617
nhưng bạn sẽ hiểu những gì mà [br]kỹ sư thiết kế của chúng tôi đã nghĩ,

0:08:00.617,0:08:04.471
thật không dễ dàng đáp xuống.

0:08:04.471,0:08:09.115
Chúng tôi đã hy vọng gặp [br]tình huống đơn giản

0:08:09.115,0:08:11.281
để đáp xuống dễ dàng.

0:08:11.281,0:08:14.572
Nhưng chúng tôi ước: mọi việc trơn tru.

0:08:14.572,0:08:18.310
Ôi không. Không được rồi . (Tiếng cười)

0:08:18.310,0:08:21.003
Vào thời điểm đó, không thể tránh khỏi :

0:08:21.003,0:08:24.534
chúng tôi phải vẽ bản đồ chi tiết [br]như bạn thấy đây,

0:08:24.534,0:08:29.687
vì chúng tôi phải tìm ra khu vực [br]bằng phẳng có đường kính 500 m.

0:08:29.687,0:08:34.286
Tại sao 500 m? Đó là sai lầm [br]của chúng tôi khi thăm dò để đáp.

0:08:34.286,0:08:37.467
Chúng tôi hoàn thiện quá trình và [br]vẻ bản đồ bề mặt sao chổi.

0:08:37.467,0:08:39.834
Chúng tôi đã dùng [br]kĩ thuật photoclinometry.

0:08:39.834,0:08:42.064
Đó là vẽ bóng của vật dưới mặt trời.

0:08:42.064,0:08:45.151
Cái bạn thấy đây là một hòn đá [br]trên bề mặt sao chổi,

0:08:45.151,0:08:48.077
dưới ánh sáng mặt trời.

0:08:48.077,0:08:50.236
Với cái bóng đó,

0:08:50.236,0:08:53.880
chúng tôi có thể xác định một cách [br]khá chính xác hình dạng của tảng đá.

0:08:53.880,0:08:55.922
Bạn có thể lập trình trên máy tính,

0:08:55.922,0:09:00.176
bạn có thể mô tả toàn bộ sao chổi [br]và vẽ bản đồ cho nó.

0:09:00.176,0:09:03.856
Để làm điều đó chúng tôi bắt đầu bay theo [br]những quỹ đạo đặt biệt từ tháng 8.

0:09:03.856,0:09:06.765
Trước hết, theo hình tam giác [br]với độ dài cạnh 100 km

0:09:06.765,0:09:08.428
tại khoảng cách 100 km,

0:09:08.428,0:09:11.432
chúng tôi xác định [br]tất cả mọi vật trong 50 km.

0:09:11.432,0:09:15.079
Lúc đó, chúng tôi thấy sao chổi [br]có nhiều góc cạnh,

0:09:15.079,0:09:19.752
và chúng tôi dùng kỹ thuật này [br]để vẽ bản đồ đầy đủ.

0:09:19.752,0:09:23.019
Bây giờ, kết quả đó giúp chọn [br]nơi để đáp xuống.

0:09:23.019,0:09:27.279
Chúng tôi phải làm toàn bộ quá trình, [br]từ việc vẽ bản đồ sao chổi

0:09:27.279,0:09:30.844
đến việc tìm ra nơi đáp, [br]mất hết 60 ngày.

0:09:30.844,0:09:32.230
Chúng tôi có 60 ngày thôi.

0:09:32.230,0:09:34.350
Để bạn hiểu, xin nói rõ [br]chương trình sao hỏa

0:09:34.350,0:09:38.134
cần hàng trăm nhà khoa học [br]làm việc với nhau trong nhiều năm

0:09:38.134,0:09:40.201
chỉ để kết luận họ sẽ đi đâu.

0:09:40.201,0:09:42.359
Chúng tôi đã làm việc đó trong 60 ngày.

0:09:42.359,0:09:45.402
Chúng tôi đã chọn được nơi đáp

0:09:45.402,0:09:50.455
và các lệnh được chuẩn bị [br]cho Rosetta phóng Philae.

0:09:50.455,0:09:54.830
Theo cách này, Rosetta [br]cần đến điểm bên phải trong không gian,

0:09:54.830,0:09:57.653
và nhắm đến sao chổi, [br]vì tàu đổ bộ không tự di chuyển.

0:09:57.653,0:10:01.330
Tàu đổ bộ được phóng ra [br]và di chuyển đến sao chổi.

0:10:01.330,0:10:03.120
Rosetta phải bay vòng quanh

0:10:03.120,0:10:07.677
để camera có thể quay [br]được Philae hoạt động

0:10:07.677,0:10:10.146
và có thể liên lạc với nó.

0:10:10.146,0:10:14.720
Bây giờ, toàn bộ [br]thời gian đáp đã là 7 giờ.

0:10:14.720,0:10:17.507
Hãy là một phép tính đơn giản :

0:10:17.507,0:10:21.546
nếu vận tốc tĩnh của Rosetta là 1cm/giây,

0:10:21.546,0:10:25.888
7 giờ là 25.000 giây.

0:10:25.888,0:10:30.253
Có nghĩa là 252 m lệch so với sao chổi.

0:10:30.253,0:10:33.597
Vậy chúng tôi cần biết vận tốc của Rosetta

0:10:33.597,0:10:36.104
lệch bao nhiêu cm trong một giây,

0:10:36.104,0:10:40.168
và vị trí của nó trong không gian [br]lệch bao nhiêu mét

0:10:40.168,0:10:43.372
tại khoảng cách 500 triệu km từ trái đất.

0:10:43.372,0:10:45.740
Đó là thành công tuyệt vời.

0:10:45.740,0:10:50.129
Xin giới thiệu với các bạn về [br]ngành khoa học này và những thiết bị.

0:10:50.129,0:10:53.565
Tôi sẽ làm bạn chán [br]với những chi tiết máy quá nhỏ,

0:10:53.565,0:10:55.214
nhưng đây là tất cả.

0:10:55.214,0:10:58.348
Chúng tôi có thể kiểm khí ga, [br]có thể đo được phân tử bụi,

0:10:58.348,0:11:00.600
những hình dáng, thành phần,

0:11:00.600,0:11:03.108
có cả máy đo từ trường, mọi thứ.

0:11:03.108,0:11:06.707
Đây là một trong những kết quả [br]của máy về độ đậm đặc khí ga

0:11:06.707,0:11:08.565
tại vị trí của Rosetta,

0:11:08.565,0:11:10.794
đó là khí ga sao chổi thải ra.

0:11:10.794,0:11:13.278
Hình đồ thị phóng lớn [br]là vào tháng 9 năm ngoái.

0:11:13.278,0:11:16.575
Có thay đổi dài hạn bên [br]trong hình, và không có gì ngạc nhiên,

0:11:16.575,0:11:18.456
nhưng bạn thấy những đỉnh nhọn.

0:11:18.456,0:11:20.546
Đó là một ngày sao chổi.

0:11:20.546,0:11:24.656
Bạn có thể thấy ảnh hưởng của mặt trời [br]trên việc bay hơi khí ga

0:11:24.656,0:11:27.604
và ảnh hưởng do sự quay của sao chổi.

0:11:27.604,0:11:29.312
Vậy có dấu vết rõ ràng về

0:11:29.312,0:11:31.459
nguồn gốc của nhiều thứ,

0:11:31.459,0:11:34.756
chúng nóng lên ở phía mặt trời, [br]và nguội đi ở phía kia.

0:11:34.756,0:11:38.262
Và chúng ta có thể thấy [br]sự thay đổi độ đậm đặc khí ga.

0:11:38.262,0:11:42.395
Đây là các loại khí ga [br]và những hỗn hợp hữu cơ

0:11:42.395,0:11:44.090
mà chúng tôi đã đo được.

0:11:44.090,0:11:45.878
Bạn thấy một danh sách rất ấn tượng,

0:11:45.878,0:11:48.362
và còn nhiều nhiều nữa,

0:11:48.362,0:11:50.308
vì còn nhiều phép đo khác nữa.

0:11:50.308,0:11:53.656
Thật vậy, có một hội thảo [br]ở Houston đang diễn ra vào lúc này

0:11:53.656,0:11:56.117
để trình bày về các kết quả đó.

0:11:56.827,0:11:58.448
Chúng tôi đã kiểm tra phân tử bụi.

0:11:58.448,0:12:01.250
Bây giờ, các bạn thấy nó [br]không ấn tượng lắm,

0:12:01.250,0:12:04.523
nhưng các nhà khoa học [br]lúc đó rất phấn khích khi thấy nó.

0:12:04.523,0:12:05.940
Hai phân tử bụi :

0:12:05.940,0:12:08.934
bên phải là Boris, [br]và họ đã bắn nó với chất tantalum

0:12:08.934,0:12:11.048
để có thể phân tích nó.

0:12:11.048,0:12:13.439
Bây giờ, chúng tôi tìm thấy [br]natri và ma-nhê.

0:12:13.439,0:12:17.688
Điều đó cho thấy [br]có sự tập trung của hai chất này

0:12:17.688,0:12:20.404
vào thời điểm hệ mặt trời hình thành,

0:12:20.404,0:12:23.771
vậy chúng ta biết được những vật chất

0:12:23.771,0:12:26.859
ở thời điểm hành tinh hình thành.

0:12:26.859,0:12:29.577
Một trong những phần quan trọng [br]này là kỹ thuật hình ảnh.

0:12:29.577,0:12:32.943
Đây là một trong những camera [br]của Rosetta, camera OSIRIS,

0:12:32.943,0:12:35.938
đây là trang bìa của tạp chí Science

0:12:35.938,0:12:38.608
vào ngày 23 tháng 1 năm nay.

0:12:38.608,0:12:42.046
Không ai ngờ lại có được hình ảnh thế này.

0:12:42.046,0:12:45.644
Đá tảng, đá sỏi -- liệu có gì [br]còn giống Đỉnh Núi Chẻ tại Yosemite

0:12:45.644,0:12:48.151
hơn thế này không.

0:12:48.151,0:12:50.729
Chúng tôi cũng thấy những thứ giống

0:12:50.729,0:12:55.651
đụn cát, bên phải giống như [br]bóng gợn sóng cát.

0:12:55.651,0:12:59.575
Ta đã biết các hình thể này trên sao hỏa, [br]nhưng sao chổi không có khí quyển,

0:12:59.575,0:13:02.454
vậy thật khó để tạo ra được sóng cát.

0:13:02.454,0:13:04.439
Có thể do khí thải ra từ các vùng cục bộ,

0:13:04.439,0:13:06.622
chúng bốc lên và thổi trở lại.

0:13:06.622,0:13:09.803
Chúng tôi không chắc, [br]vậy phải tìm hiểu thêm về hiện tượng này.

0:13:09.803,0:13:11.893
Ở đây, bạn thấy hình này hai lần.

0:13:11.893,0:13:14.410
Bên phía trái, bạn thấy một cái hố ở giữa.

0:13:14.410,0:13:16.627
Hình bên phải, nếu nhìn kỹ,

0:13:16.627,0:13:19.858
bạn sẽ thấy 3 tia nhỏ từ đáy hố.

0:13:19.858,0:13:22.155
Đó là hoạt động của sao chổi.

0:13:22.155,0:13:26.172
Chúng ta thấy ở đáy các hố [br]là các vùng hoạt động,

0:13:26.172,0:13:28.935
ở đó các vật chất bốc hơi lên.

0:13:28.935,0:13:32.545
Có một khe nứt nhỏ ở cổ sao chổi.

0:13:32.545,0:13:34.541
Bạn thấy nó ở hình phải,

0:13:34.541,0:13:38.237
dài một kilomet, và rộng hai mét rưỡi.

0:13:38.237,0:13:40.483
Vài người đoán là,

0:13:40.483,0:13:42.551
khi chúng tôi đến gần mặt trời,

0:13:42.551,0:13:44.409
sao chổi sẽ bị gãy ra làm hai,

0:13:44.409,0:13:46.089
và chúng tôi tự hỏi :

0:13:46.089,0:13:48.341
chúng tôi sẽ chọn phần nào để nghiên cứu?

0:13:48.341,0:13:51.514
Trở lại tàu đổ bộ -- với nhiều thiết bị,

0:13:51.514,0:13:56.855
phần lớn giống như những dụng cụ [br]để đục và khoan đất.

0:13:56.855,0:14:00.732
Nhưng cũng như Rosetta, [br]và vì bạn muốn so sánh

0:14:00.732,0:14:04.238
cái bạn thấy trong không gian [br]với cái bạn thấy trên sao chổi.

0:14:04.238,0:14:06.931
Đây được gọi là thăm dò địa chất.

0:14:06.931,0:14:10.162
Có những hình ảnh về đổ bộ

0:14:10.162,0:14:12.210
được chụp bởi camera OSIRIS.

0:14:12.210,0:14:16.436
Bạn thấy tàu đổ bộ đi xa dần Rosetta.

0:14:16.436,0:14:20.244
Ở phía trên, bên phải , bạn thấy một hình [br]chụp cách tàu đổ bộ 60 m,

0:14:20.244,0:14:23.100
60 mét bên trên mặt của sao chổi.

0:14:23.100,0:14:25.514
Tảng đá khoảng 10m.

0:14:25.514,0:14:30.228
Đây là hình cuối cùng mà chúng tôi chụp [br]trước khi chúng tôi đáp xuống sao chổi.

0:14:30.228,0:14:33.786
Hãy xem lại toàn bộ các hình lần nữa, [br]nhưng với góc nhìn khác,

0:14:33.786,0:14:37.971
và bạn thấy ba hình phóng lớn [br]từ dưới bên trái đến giữa

0:14:37.971,0:14:42.156
của hành trình tàu đổ bộ [br]trên bề mặt sao chổi.

0:14:42.156,0:14:46.342
Ở trên cao, có một hình [br]trước và một hình sau đổ bộ.

0:14:46.342,0:14:50.269
Vấn đề với hình sau là [br]không thấy tàu đổ bộ.

0:14:50.269,0:14:53.540
Nhưng nếu nhìn kỹ bên trái của hình,

0:14:53.540,0:14:57.569
chúng ta thấy tàu đổ bộ vẫn còn đó, [br]nhưng nó bị tung lên cao.

0:14:57.569,0:14:59.230
Rồi nó rơi trở lại.

0:14:59.230,0:15:02.317
Bây giờ, trên một ghi chép về sao chổi

0:15:02.317,0:15:06.937
đây là Rosetta được thiết kế [br]có tàu đổ bộ chịu xốc.

0:15:06.937,0:15:09.510
Tàu này bị loại bỏ vì quá đắt.

0:15:09.510,0:15:11.784
Chúng tôi quên rồi, nó [br]còn nhớ đã bị loại đấy.

0:15:11.784,0:15:13.388
(Tiếng cười)

0:15:13.388,0:15:15.895
Khi bị tung lên lần đầu, [br]trong máy đo từ trường,

0:15:15.895,0:15:19.725
bạn thấy dữ liệu từ chúng, [br]từ ba trục x,y và z.

0:15:19.725,0:15:21.931
Ở giữa, bạn thấy một đường đỏ.

0:15:21.931,0:15:23.765
Tại đường đỏ này, có một thay đổi.

0:15:23.765,0:15:27.690
Điều xảy ra là trong khi [br]bị tung lên lần đầu,

0:15:27.690,0:15:32.416
ở đâu đó, một chân của tàu đổ bộ [br]va đập vào bờ của một miệng hố,

0:15:32.416,0:15:35.236
và vận tốc quay của tàu đổ bộ thay đổi.

0:15:35.236,0:15:37.209
Chúng tôi khá may mắn

0:15:37.209,0:15:39.485
vì đang ở ngay đó.

0:15:39.485,0:15:43.154
Đây là một trong [br]những ảnh đại diện của Rosetta.

0:15:43.154,0:15:47.077
Đối tượng là sản phẩm nhân tạo, [br]một chân của tàu đổ bộ,

0:15:47.077,0:15:49.028
đang đứng trên một sao chổi.

0:15:49.028,0:15:54.159
Theo tôi, đây là một trong những [br]hình vũ trụ đẹp nhất mà tôi từng thấy.

0:15:54.159,0:15:59.340
(Vỗ tay)

0:15:59.340,0:16:03.191
Một trong những thứ mà tôi vẫn [br]phải làm là tìm ra tàu đổ bộ.

0:16:03.191,0:16:06.887
Vùng xanh ở đây là nơi [br]chúng tôi nghĩ nó phải ở đó.

0:16:06.887,0:16:10.505
Chúng tôi chưa thể tìm ra nó, [br]nhưng cuộc tìm kiếm vẫn tiếp tục,

0:16:10.505,0:16:14.270
như là những cố gắng để [br]khởi động lại tàu đổ bộ.

0:16:14.270,0:16:16.012
Chúng tôi lắng nghe mỗi ngày,

0:16:16.012,0:16:18.570
và chúng tôi hy vọng từ bây giờ [br]đến tháng 4,

0:16:18.570,0:16:20.308
tàu đổ bộ sẽ tỉnh lại.

0:16:20.308,0:16:22.445
Kết quả chúng tôi [br]tìm thấy trên sao chổi là

0:16:23.795,0:16:26.251
thứ có thể trôi nổi trong nước.

0:16:26.251,0:16:28.875
Độ đậm đặc của nó bằng một nửa của nước.

0:16:28.875,0:16:31.893
Nó giống một hòn đá [br]rất lớn, nhưng không phải.

0:16:31.893,0:16:35.539
Sự tăng hoạt động của sao chổi được [br]quan sát trong tháng 6, 7 và 8 năm ngoái

0:16:35.539,0:16:37.930
đã tăng gấp bốn.

0:16:37.930,0:16:39.673
Lúc đó, chúng tôi gần mặt trời,

0:16:39.673,0:16:44.246
sẽ có 100 kilo mỗi giây [br]bốc hơi khỏi sao chổi:

0:16:44.246,0:16:45.802
khí ga, bụi, và những thứ khác.

0:16:45.802,0:16:48.333
Tức là 100 triệu kg mỗi ngày.

0:16:49.603,0:16:51.978
Cuối cùng là ngày trở về trái đất.

0:16:51.978,0:16:57.366
Tôi không bao giờ quên -- sự lên cơn [br]cực độ với 250 nhóm truyền hình Đức.

0:16:57.366,0:16:59.385
BBC đang phỏng vấn tôi,

0:16:59.385,0:17:02.357
và một nhóm truyền hình khác [br]liên tục theo tôi

0:17:02.357,0:17:04.493
đang quay phim cuộc phỏng vấn,

0:17:04.493,0:17:06.931
và nhóm này cứ tiếp tục theo [br]đến cuối ngày.

0:17:06.931,0:17:08.742
Nhóm Discovery Channel

0:17:08.742,0:17:11.064
gọi cho tôi khi tôi [br]đang rời phòng điều khiển,

0:17:11.064,0:17:13.177
và họ đã hỏi thăm tôi,

0:17:13.177,0:17:16.802
và tôi đã rơi nước mắt, [br]tôi còn nhớ cảm giác này.

0:17:16.802,0:17:18.485
Trong bốn tháng rưỡi,

0:17:18.485,0:17:21.319
tôi không thể nghĩ đến [br]ngày về mà không có nước mắt,

0:17:21.319,0:17:24.034
và tôi vẫn giữ mãi cảm xúc này.

0:17:24.034,0:17:26.983
Với hình ảnh của sao chổi, [br]tôi xin chào tạm biệt.

0:17:26.983,0:17:29.096
Cám ơn.

0:17:29.096,0:17:33.975
(Vỗ tay)