WEBVTT

00:00:00.717 --> 00:00:05.514
Sizleri uzay aracı Rosetta'nın, 
destansı araştırmasına götürmek istiyorum:

00:00:05.514 --> 00:00:09.540
bir kuyruklu yıldıza eşlik etmek 
ve üzerine keşif aracı indirmek.

00:00:09.540 --> 00:00:12.730
Bu iki yıldır benim için bir tutkuydu.

00:00:13.450 --> 00:00:14.545
Öncelikle size

00:00:14.545 --> 00:00:18.015
Güneş Sistemi'nin kökeni hakkında 
bir şey açıklamam gerek.

NOTE Paragraph

00:00:18.015 --> 00:00:20.238
4,5 milyar yıl önce, gaz ve

00:00:20.238 --> 00:00:21.957
tozdan oluşan bir bulut vardı.

00:00:21.957 --> 00:00:26.484
Bu bulutun ortasında, güneşimiz oluştu 
ve tutuştu.

00:00:26.484 --> 00:00:32.195
Bu sırada, gezegenler, kuyruklu yıldız ve 
asteroit dediğimiz şeyler de şekillendi.

00:00:32.195 --> 00:00:35.608
Sonra teoriye göre, 
Dünya şekillenmesinden az sonra

00:00:35.608 --> 00:00:39.625
soğudu ve kuyruklu yıldızlar yoğun 
şekilde Dünya'ya çarptı

00:00:39.625 --> 00:00:44.396
ve Dünya'ya suyu getirdiler.

00:00:45.082 --> 00:00:49.516
Muhtemelen karmaşık organik 
maddeyi de Dünya'ya getirdiler

00:00:49.516 --> 00:00:52.906
ve bu da yaşamın başlamasında 
tetikleyici rol oynamış olabilir.

00:00:52.906 --> 00:00:56.366
Bunu, 2000 değil de 
250 parçalı bir yapbozu

00:00:56.366 --> 00:00:59.570
çözmek zorunda olmakla 
kıyaslayabilirsiniz.

NOTE Paragraph

00:00:59.570 --> 00:01:03.053
Daha sonrasında, Jupiter ve Satürn 
gibi büyük gezegenler,

00:01:03.053 --> 00:01:05.631
şu an bulundukları 
konumlarında değillerdi ve

00:01:05.631 --> 00:01:08.278
yerçekimsel olarak etkileşip

00:01:08.278 --> 00:01:11.830
tüm güneş sisteminin 
içini süpürüp geçtiler ve

00:01:11.830 --> 00:01:13.752
şimdi kuyruklu yıldız dediğimiz

00:01:13.752 --> 00:01:15.905
şeyler, Neptün'ün yörüngesinin ötesinde

00:01:15.905 --> 00:01:19.213
bir cisimler kuşağı olan 
Kuiper Kuşağı'nı oluşturdu.

00:01:19.213 --> 00:01:22.906
Bazen bu objeler birbirleri ile çarpışır,

00:01:22.906 --> 00:01:25.971
ve yerçekimsel olarak yön değiştirir,

00:01:25.971 --> 00:01:30.428
ve Jupiter'in yerçekimi onları 
tekrar Güneş sisteminin içine çeker

00:01:30.428 --> 00:01:34.120
ve böylece gökyüzünde gördüğümüz 
kuyruklu yıldızlar olurlar.

NOTE Paragraph

00:01:34.120 --> 00:01:37.394
Burada, not düşülmesi gereken 
önemli nokta,

00:01:37.394 --> 00:01:39.693
bu kuyruklu yıldızların 
4,5 milyar yıl boyunca,

00:01:39.693 --> 00:01:42.875
güneş sisteminin dışında, değişmeden

00:01:42.875 --> 00:01:44.290
güneş sisteminin dondurulmuş

00:01:44.290 --> 00:01:47.193
versiyonları gibi durduklarıdır.

NOTE Paragraph

00:01:47.193 --> 00:01:49.282
Gökyüzünde, bu şekilde gözüküyorlar.

00:01:49.282 --> 00:01:51.233
Onları kuyruklarıyla tanıyoruz.

00:01:51.233 --> 00:01:52.904
Aslında 2 tane kuyruk var.

00:01:52.904 --> 00:01:56.759
Biri güneş rüzgarıyla sürüklenen 
toz kuyruk,

00:01:56.759 --> 00:02:00.404
Diğeri güneş sistemindeki 
manyetik alanı takip eden

00:02:00.404 --> 00:02:03.143
yüklü parçacıklardan 
oluşan iyon kuyruk.

00:02:03.143 --> 00:02:04.292
Buradaki yıldız bulutu,

00:02:04.292 --> 00:02:07.199
ve sonra nüve, çok küçük 
olduğundan görmesi zor.

00:02:07.199 --> 00:02:09.689
Bu arada, Rosetta'nın durumunda, 
uzay aracının

00:02:09.689 --> 00:02:11.866
bu merkez pikselde 
bulunduğunu unutmayın.

00:02:11.866 --> 00:02:15.976
Kuyruklu yıldızdan sadece 
20, 30, 40 kilometre uzaktayız.

NOTE Paragraph

00:02:15.976 --> 00:02:18.297
Şimdi neleri aklımızda tutmamız gerek?

00:02:18.297 --> 00:02:23.166
Kuyruklu yıldızlar güneş sistemimizin 
oluştuğu orijinal materyali içerir.

00:02:23.166 --> 00:02:25.526
Bu yüzden de dünyanın ve yaşamın

00:02:25.526 --> 00:02:29.791
başlangıcında var olan 
bileşenleri çalışmak için idealler.

00:02:29.791 --> 00:02:31.673
Ayrıca kuyruklu yıldızların, yaşamın

00:02:31.673 --> 00:02:35.944
başlangıcını tetikleyen elementleri 
getirdiği de düşünülmektedir.

00:02:35.944 --> 00:02:40.309
1983'de, ESA (Avrupa Uzay Ajansı), 
içerdiği görevlerden biri

00:02:40.309 --> 00:02:44.233
bir kuyruklu yıldız misyonu olacak, uzun 
vadeli Horizon 2000 programını kurdu.

00:02:44.233 --> 00:02:49.123
Paralelinde ufak bir kuyruk yıldız görevi 
için gördüğünüz Giotto fırlatıldı ve 86'da

00:02:49.123 --> 00:02:55.329
diğer uzay araçlarından bir armada ile 
Halley kuyruklu yıldızının yanından geçti

00:02:55.329 --> 00:02:58.900
Bu misyonun sonuçları 
şunu kanıtlamış oldu kuyruklu yıldızlar

00:02:58.900 --> 00:03:04.087
güneş sistemini anlayabilmek 
için çalışılabilecek ideal cisimlerdi.

00:03:04.087 --> 00:03:08.599
Böylece, Rosetta misyonu 
1993' de onaylandı,

00:03:08.599 --> 00:03:12.234
ilk planda 2003 yılında 
fırlatılması gerekiyordu

00:03:12.234 --> 00:03:14.858
ama Ariane roketi ile 
ilgili bir sorun oluştu.

00:03:14.858 --> 00:03:17.923
Ama halkla ilişkiler bölümümüz 
çoktan coşkuyla gidip üstünde

00:03:17.923 --> 00:03:20.145
yanlış kuyruklu yıldız
isimleri olan 1000 adet

00:03:20.145 --> 00:03:22.535
mavi Delft porselen 
tabak yaptırmıştı bile.

00:03:22.535 --> 00:03:26.102
O günden beri hiç porselen almadım.
En azından böyle bir artısı oldu.

00:03:26.102 --> 00:03:27.821
(Kahkahalar)

NOTE Paragraph

00:03:27.821 --> 00:03:29.701
Sorun çözüldükten sonra,

00:03:29.701 --> 00:03:32.882
2004'de yeni seçilen

00:03:32.882 --> 00:03:35.970
Churyumov-Gerasimenko kuyruklu yıldızı 
için dünyadan ayrıldık.

00:03:35.970 --> 00:03:38.826
Bu kuyruklu yıldız özenle seçilmeliydi

00:03:38.826 --> 00:03:41.480
Çünkü A: ulaşabilir 
olmalıydı

00:03:41.480 --> 00:03:44.261
ve B: güneş sisteminde çok 
uzun süre bulunmuş olmamalıydı.

00:03:44.261 --> 00:03:48.208
Bu seçtiğimiz kuyruklu yıldız 
1959'dan beri güneş sistemindeydi.

00:03:48.208 --> 00:03:51.523
Bu ilk kez Jupiter 
tarafından saptırılıp değişmeye

00:03:51.523 --> 00:03:54.500
başlamasına yetecek kadar 
güneşe yaklaştığı tarihti.

00:03:54.500 --> 00:03:56.421
Epeyce genç bir kuyruklu yıldızdı.

NOTE Paragraph

00:03:56.611 --> 00:03:59.502
Rosetta bir çok tarihi ilke imza attı.

00:03:59.502 --> 00:04:02.018
Bir kuyruklu yıldız yörüngesine 
oturup,

00:04:02.018 --> 00:04:05.640
güneş sistemi boyunca tam bir 
turuna eşlik eden ilk uydu oldu,

00:04:05.640 --> 00:04:08.938
Ağustosta güneşe en yakın 
mesafeye ulaştı

00:04:08.938 --> 00:04:11.259
ve sonra tekrar dışa doğru devam etti.

00:04:11.259 --> 00:04:13.860
Bir kuyruklu yıldıza ilk 
inişi gerçekleştirdi.

00:04:13.860 --> 00:04:17.552
Aslında kuyruklu yıldızın yörüngesinde 
dönmeyi normalde yapılmayan

00:04:17.552 --> 00:04:19.001
bir şeyi yaparak başardık.

00:04:19.001 --> 00:04:22.636
Normalde, gökyüzüne bakarsın nereyi 
gösterdiğini, nerede olduğunu bilirsin.

00:04:22.636 --> 00:04:24.772
Ama bu durum için bu yeterli değildi.

00:04:24.772 --> 00:04:28.070
Kuyruklu yıldız üstündeki 
işaretlere baka baka dolaştık

00:04:28.070 --> 00:04:30.545
Yapıları tanıdık, 
kaya parçalarını, kraterleri ve

00:04:30.545 --> 00:04:34.562
bu şekilde kuyruklu yıldıza 
göre nerede olduğumuzu anladık.

NOTE Paragraph

00:04:34.562 --> 00:04:39.091
Tabi birde, güneş hücreleri kullanarak, 
Jüpiter'in yörüngesinin ötesine geçebilen

00:04:39.091 --> 00:04:40.292
ilk uydu oldu.

00:04:40.292 --> 00:04:42.619
Kulağa aslında olduğundan 
daha destansı geliyor

00:04:42.619 --> 00:04:47.715
çünkü radyoizotop termal jeneratör 
kullanmak için gereken teknoloji o sırada

00:04:47.715 --> 00:04:51.013
Avrupa'da mevcut değildi 
yani başka çare yoktu aslında.

00:04:51.013 --> 00:04:52.590
Ama bu güneş panelleri büyüktü.

00:04:52.590 --> 00:04:55.865
Bu sadece bir kanat ve bu insanlar 
özellikle ufak seçilmiş değiller.

00:04:55.865 --> 00:04:57.699
Sizin benim gibi insanlar.

00:04:57.699 --> 00:05:00.090
(Kahkahalar)

00:05:00.090 --> 00:05:04.291
Bu kanatlardan iki tane var, 
65 metrekare.

00:05:04.291 --> 00:05:07.310
Sonrasında tabi, 
kuyruklu yıldıza ulaşınca

00:05:07.310 --> 00:05:10.839
65 metrekarelik yelkenlerin gaz çıkaran 
bir cismin yakınlarında

00:05:10.839 --> 00:05:16.481
çok da kullanışlı bir 
seçim olmadığını anlıyorsunuz.

NOTE Paragraph

00:05:16.481 --> 00:05:18.525
Peki, kuyruklu yıldıza nasıl ulaştık?

00:05:18.525 --> 00:05:22.193
Rosetta'nın bilimsel amaçları için, 
çok uzaklara gitmek durumundaydık,

00:05:22.193 --> 00:05:26.001
dünyanın güneşe uzaklığının 
dört katı bir uzaklık

00:05:26.001 --> 00:05:30.111
ve bunu yakıtla yapabileceğimizden çok 
daha yüksek vektörel hızla yaptık çünkü

00:05:30.111 --> 00:05:34.430
yakıt kullansaydık, aracın ağırlığının 
6 katı kadar yakıt koymamız gerekecekti.

00:05:34.430 --> 00:05:35.840
Peki bu nasıl yapıldı?

00:05:35.840 --> 00:05:39.323
Yerçekimsel geçişlerle, 
sapan etkisini kullanarak

00:05:39.323 --> 00:05:42.690
bir gezegenin yanından, oldukça 
düşük irtifada geçiyorsunuz,

00:05:42.690 --> 00:05:44.455
bir kaç bin kilometre kadar

00:05:44.455 --> 00:05:49.168
ve o gezegenin güneş etrafındaki vektörel 
hızını bedavaya kazanmış oluyorsunuz.

00:05:49.168 --> 00:05:51.211
Bunu bir kaç kez yaptık.

00:05:51.211 --> 00:05:53.690
Dünya ile, Mars ile, 
yine Dünya ile ikinci kez,

00:05:53.690 --> 00:05:57.658
iki asteroitin de yanından geçtik,
Lutetia ve Steins.

00:05:58.318 --> 00:06:02.983
Sonra 2011'de, güneşten o kadar 
uzaklaştık ki aracın bir sorunu olsa

00:06:02.983 --> 00:06:06.792
artık kurtaracak bir şey 
yapamayacağımız kadar.

00:06:06.792 --> 00:06:08.765
Bu yüzden hibernasyona geçtik.

00:06:08.765 --> 00:06:12.103
Tek bir saat hariç 
her şey kapatıldı.

00:06:12.103 --> 00:06:15.614
Beyazla gösterilmiş uçuş yörüngesini 
ve nasıl işlediğini görüyorsunuz.

00:06:15.614 --> 00:06:18.057
Başlangıç çemberimizi görüyorsunuz,

00:06:18.057 --> 00:06:21.873
beyaz çizgili olan,
sonra gittikçe daha da elipsleşti

00:06:21.873 --> 00:06:24.822
ve sonunda Mayıs 2014'de kuyruklu yıldıza

00:06:24.822 --> 00:06:29.187
yaklaştık ve randevu 
manevralarına başladık.

NOTE Paragraph

00:06:29.187 --> 00:06:33.784
Giderken, Dünya'nın yanından geçtik ve 
kameraları test etmek için resimler çektik

00:06:33.784 --> 00:06:35.962
Bu, Ay'ın Dünya'ya doğuşu.

00:06:35.962 --> 00:06:37.917
bu şimdi selfie dediklerimizden,

00:06:37.917 --> 00:06:41.609
ki o zamanlar böyle bir kelime yoktu. 
(Kahkahalar)

00:06:41.609 --> 00:06:44.580
Bu Mars'ta. 
CIVA kamerasıyla çekildi.

00:06:44.580 --> 00:06:46.762
Bu iniş aracındaki kameralardan biri,

00:06:46.762 --> 00:06:49.177
tam güneş panellerinin altından bakıyor,

00:06:49.177 --> 00:06:53.450
Mars gezegenini ve uzakta 
güneş panellerini görüyorsunuz.

NOTE Paragraph

00:06:53.450 --> 00:06:59.118
Ocak 2014'de, 
hibernasyondan çıktıktan sonra

00:06:59.118 --> 00:07:00.903
Mayıs'ta kuyruklu yıldızla

00:07:00.903 --> 00:07:03.736
2 milyon kilometrelik bir
mesafeye varmaya başladık.

00:07:03.736 --> 00:07:07.845
Ancak aracın vektörel hızı 
çok yüksekti, saatte 2800 kilometre

00:07:07.845 --> 00:07:13.906
gidiyorduk, kuyruklu yıldızdan hızlıydık, 
bu yüzden frenlemek zorunda kaldık.

00:07:13.906 --> 00:07:15.763
Sekiz manevra yapmamız gerekti,

00:07:15.763 --> 00:07:18.340
görüyorsunuz bazıları 
gerçekten büyük.

00:07:18.340 --> 00:07:24.364
İlk seferde, saat başı bir kaç 
yüz kilometre ile başladık,

00:07:24.364 --> 00:07:28.674
yedi saatlik bir süreçti ve

00:07:28.674 --> 00:07:31.622
218 kilo yakıt harcandı.

00:07:31.622 --> 00:07:35.572
Bu yedi saat ayrıca çok sinir bozucu 
bir süreydi çünkü 2007'de

00:07:35.572 --> 00:07:38.762
Rosetta'nın tahrik sisteminde 
bir kaçak olmuştu ve

00:07:38.762 --> 00:07:40.909
bir kolu kapatmak 
durumunda kalmıştık

00:07:40.909 --> 00:07:43.487
yani sistem, aslında bunu 
yapabilecek şekilde veya

00:07:43.487 --> 00:07:47.755
amaçla tasarlanmadığı 
bir basınçta çalışıyordu.

NOTE Paragraph

00:07:47.795 --> 00:07:52.704
Kuyruklu yıldızın civarına geldiğimizde, 
gördüğümüz ilk görüntüler bunlardı

00:07:52.704 --> 00:07:55.277
kuyruklu yıldızın gerçek 
rotasyon periyodu aslında

00:07:55.277 --> 00:07:57.196
12 buçuk saattir bu hızlandırılmış hali.

00:07:57.196 --> 00:08:00.197
Ama herhalde uçuş dinamiği 
mühendislerimizin neden

00:08:00.197 --> 00:08:03.917
inişin zor olacağını 
düşündüklerini anlamışsınızdır.

00:08:03.917 --> 00:08:04.831
(Kahkahalar)

00:08:04.831 --> 00:08:08.475
Kolayca inebileceğimiz, yumrumtrak

00:08:08.475 --> 00:08:11.281
bir şey bulmayı ümit ediyorduk ama işte...

00:08:11.281 --> 00:08:14.572
Ama bir umudumuz daha vardı: 
tamamen düz olma ihtimali.

00:08:14.572 --> 00:08:18.310
Hayır. Bu hayalimiz de suya düştü. 
(Kahkahalar)

NOTE Paragraph

00:08:18.310 --> 00:08:21.003
Kısacası, şu artık kaçınılmazdı: 
bu cismi bulabildiğimiz

00:08:21.003 --> 00:08:24.534
her detayıyla tamamen haritalayacaktık.

00:08:24.534 --> 00:08:29.687
Çünkü 500 metre çapında 
ve düz bir alan bulmamız lazımdı.

00:08:29.687 --> 00:08:34.286
Niye 500 metre? Bu sondanın inişi için 
hesaplanmış yaklaşık bir değerdi.

00:08:34.286 --> 00:08:37.467
Neyse, bu işlemi yaptık ve 
kuyruklu yıldızın haritasını çıkardık.

00:08:37.467 --> 00:08:39.834
Fotoklinometri denilen 
bir teknik kullandık.

00:08:39.834 --> 00:08:42.064
Güneşin düşürdüğü 
gölgeleri kullanıyorsunuz.

00:08:42.064 --> 00:08:45.151
Gördüğünüz taş kuyruklu yıldızın 
yüzeyinde duruyor ve

00:08:45.151 --> 00:08:48.077
yukarıdan güneş vuruyor.

00:08:48.077 --> 00:08:50.236
Gölgeden doğru, aklımızla,

00:08:50.236 --> 00:08:53.880
anında kayanın şeklini 
kabaca belirleyebiliyoruz.

00:08:53.880 --> 00:08:55.922
Bunu bir bilgisayarda programlayıp,

00:08:55.922 --> 00:09:00.176
tüm kuyruklu yıldızı tarayıp 
haritasını çıkarabilirsiniz.

00:09:00.176 --> 00:09:03.856
Bunu yapmak için Ağustos'da, bazı özel 
yörüngelerde uçuşlar yaptık.

00:09:03.856 --> 00:09:06.765
İlki, kenarı 100 kilometre olan bir üçgen,

00:09:06.765 --> 00:09:08.428
100 kilometrelik mesafede,

00:09:08.428 --> 00:09:11.432
bütün bu şeyi 
50 kilometrede de tekrarladık.

00:09:11.432 --> 00:09:15.079
Kuyruklu yıldızı tüm 
açılardan görmüş olduk,

00:09:15.079 --> 00:09:19.752
ve bütün cismin haritasını 
çıkarmak için bu tekniği kullandık.

NOTE Paragraph

00:09:19.752 --> 00:09:23.019
Bunu iniş alanını seçme 
aşaması takip etti.

00:09:23.019 --> 00:09:27.279
Kuyruklu yıldızın haritasını 
çıkarmamızdan, iniş alanının kesin

00:09:27.279 --> 00:09:30.844
belirlenmesine kadar 
geçen süre 60 gündü.

00:09:30.844 --> 00:09:32.230
Daha fazla zamanımız yoktu.

00:09:32.230 --> 00:09:34.350
Bir fikir vermesi açısından, 
ortalama bir

00:09:34.350 --> 00:09:38.134
Mars misyonunda, 'Nereye gidelim?' 
sorusuna cevap bulmak

00:09:38.134 --> 00:09:40.201
yüzlerce bilim adamının yıllarını alır.

00:09:40.201 --> 00:09:42.359
Bizim 60 günümüz vardı, o kadar.

NOTE Paragraph

00:09:42.359 --> 00:09:45.402
Nihayetinde, iniş alanını belirledik

00:09:45.402 --> 00:09:50.455
ve Rosetta'nın Philae'yi fırlatması 
için emirler hazırlandı.

00:09:50.455 --> 00:09:54.830
Bu şöyle oluyor, Rosetta'nın tam olarak 
doğru noktada durması ve

00:09:54.830 --> 00:09:57.653
kuyruklu yıldızı hedeflemesi gerekiyor 
çünkü sonda pasif.

00:09:57.653 --> 00:10:01.330
Sonra sonda dışarı itiliyor ve 
kuyruklu yıldıza doğru hareket ediyor.

00:10:01.330 --> 00:10:03.120
Philae ayrılırken kameralarının 


00:10:03.120 --> 00:10:07.677
onu tam olarak görebilmesi ve 
haberleşmeyi sağlayabilmek için

00:10:07.677 --> 00:10:10.146
Rosetta'nın dönmesi gerekiyordu.

NOTE Paragraph

00:10:10.146 --> 00:10:14.720
İniş yolu toplam yedi saat sürdü.

00:10:14.720 --> 00:10:17.507
Şimdi basit bir hesap yapalım:

00:10:17.507 --> 00:10:21.546
Rosetta'nın vektörel hızı, saniyede 
bir santimetre sapıyorsa

00:10:21.546 --> 00:10:25.888
ve 7 saat 25000 saniyeyse,

00:10:25.888 --> 00:10:30.253
bu kuyruklu yıldızı 252 metre 
kaçırmak demek.

00:10:30.253 --> 00:10:33.597
Bu yüzden, Dünya'dan 
500 milyon kilometre uzakta,

00:10:33.597 --> 00:10:36.104
Rosetta'nın vektörel hızını 
saniyede bir santimden

00:10:36.104 --> 00:10:40.168
ve uzayda bulunduğu noktayı 100 metreden

00:10:40.168 --> 00:10:43.372
daha net şekilde bilmemiz gerekiyordu.

00:10:43.372 --> 00:10:45.740
Kolay bir şey değil.

NOTE Paragraph

00:10:45.740 --> 00:10:50.129
Şimdi size kullandığımız bilim ve 
aletlerle ilgili bir kaç şey anlatayım.

00:10:50.129 --> 00:10:53.565
Tüm aletlerin bütün 
detaylarıyla sıkmayacağım sizi

00:10:53.565 --> 00:10:55.214
ama bu nokta önemli.

00:10:55.214 --> 00:10:58.348
Gaz kokusunu alabiliriz, 
toz partiküllerininin şeklini,

00:10:58.348 --> 00:11:00.600
bileşimlerini ölçebiliriz,

00:11:00.600 --> 00:11:03.108
manyetometreler falan, her şey var.

00:11:03.108 --> 00:11:06.707
Bu Rosetta'nın bulunduğu 
pozisyondaki gaz yoğunluğunu

00:11:06.707 --> 00:11:08.565
ölçen bir aletten çıkan sonuçlar,

00:11:08.565 --> 00:11:10.794
bu, kuyruklu yıldızı terk eden gaz.

00:11:10.794 --> 00:11:13.278
Alttaki grafik, 
geçen yılın Eylül ayından.

00:11:13.278 --> 00:11:16.575
Kendi içinde uzun vadede 
varyasyon göstermesi şaşırtıcı değil

00:11:16.575 --> 00:11:18.456
ama şu keskin uç noktalara bakın.

00:11:18.456 --> 00:11:20.546
Bu bir kuyruklu yıldız günü.

00:11:20.546 --> 00:11:24.656
Güneşin, gaz buharlaşması üzerindeki 
etkisini ve

00:11:24.656 --> 00:11:27.604
kuyruklu yıldızın döndüğünü 
görebiliyorsunuz.

00:11:27.604 --> 00:11:29.312
İçinden bir sürü şey çıkan

00:11:29.312 --> 00:11:31.459
bir nokta var, bu nokta 
güneşin altındayken

00:11:31.459 --> 00:11:34.756
ısınıyor, arka tarafta 
kaldığında ise soğuyor.

00:11:34.756 --> 00:11:38.262
Bu yoğunluk dalgalanmalarını 
görebiliyoruz.

NOTE Paragraph

00:11:38.262 --> 00:11:42.395
Bunlar şimdiden ölçtüğümüz

00:11:42.395 --> 00:11:44.090
gazlar ve organik bileşikler.

00:11:44.090 --> 00:11:45.878
Gördüğünüz gibi etkileyici bir liste,

00:11:45.878 --> 00:11:48.362
ve liste aslında bundan 
çok ama çok daha uzun

00:11:48.362 --> 00:11:50.308
çünkü yapılacak daha bir sürü ölçüm var.

00:11:50.308 --> 00:11:53.656
Aslında şu an Houston'da 
bir konferans var ve

00:11:53.656 --> 00:11:56.117
bu sonuçlardan bir çoğu orada sunulmakta.

NOTE Paragraph

00:11:56.827 --> 00:11:58.448
Toz partiküllerini de ölçtük.

00:11:58.448 --> 00:12:01.250
Şimdi bu size çok da etkileyici 
gelmeyebilir tabi ama

00:12:01.250 --> 00:12:04.523
bilim adamları bunu gördüklerinde 
çok heyecanlandılar.

00:12:04.523 --> 00:12:05.940
İki toz partikülü:

00:12:05.940 --> 00:12:08.934
sağdakine Boris diyorlar ve 
analiz edebilmek için

00:12:08.934 --> 00:12:11.048
tantalla muamele ettiler.

00:12:11.048 --> 00:12:13.439
Magnezyum ve sodyum bulundu.

00:12:13.439 --> 00:12:17.688
Bunun anlamı şu, bu konsantrasyonlar, 
bu iki materyalin

00:12:17.688 --> 00:12:20.404
güneş sistemi şekillendiği zamanki 
konsantrasyonları.

00:12:20.404 --> 00:12:23.771
Böylece, gezegen oluştuğunda ortamda

00:12:23.771 --> 00:12:26.859
hangi materyaller vardı öğreniyoruz.

NOTE Paragraph

00:12:26.859 --> 00:12:29.577
Tabi ki, önemli unsurlardan 
biri de görüntüleme.

00:12:29.577 --> 00:12:32.943
Bu Rosetta'nın kameralarından biri, 
OSIRIS kamerasından bir resim,

00:12:32.943 --> 00:12:35.938
bu sene ocağın 23'ünde

00:12:35.938 --> 00:12:38.608
Science dergisinin kapağına çıktı.

00:12:38.608 --> 00:12:42.046
Kimse bu cismin böyle 
görüneceğini beklemiyordu.

00:12:42.046 --> 00:12:45.644
Kayalar, taşlar,-- başka bir şeydense 
Yosemite Parkı'ndaki

00:12:45.644 --> 00:12:48.151
Yarım Kubbe'ye daha çok benziyor.

00:12:48.151 --> 00:12:50.729
Şuna benzer şeyler de gördük:

00:12:50.729 --> 00:12:55.651
kum tepecikleri, ve sağ tarafta rüzgar 
dalgalanmalarının gölgeleri.

00:12:55.651 --> 00:12:59.575
Bu tip şeyleri Mars'tan biliyoruz zaten 
ama, bu kuyruklu yıldızın atmosferi yok

00:12:59.575 --> 00:13:02.454
yani kumda rüzgar dalgalanması 
gölgesi olması biraz zor.

00:13:02.454 --> 00:13:04.439
Sebebi bölgesel gaz çıkışı veya yükselip

00:13:04.439 --> 00:13:06.622
tekrar inen şeyler olabilir.

00:13:06.622 --> 00:13:09.803
Şu an bilemiyoruz, 
araştırılacak çok şey var.

00:13:09.803 --> 00:13:11.893
Burada, aynı resimden 
iki tane görüyorsunuz

00:13:11.893 --> 00:13:14.410
Sol taraftakinde ortada 
bir çukur görüyorsunuz

00:13:14.410 --> 00:13:16.627
Sağdakinde ise, 
dikkatle bakarsanız

00:13:16.627 --> 00:13:19.858
o çukurdan gelen 
üç püskürme görülüyor.

00:13:19.858 --> 00:13:22.155
Bu kuyruklu yıldızın aktivitesi.

00:13:22.155 --> 00:13:26.172
Görülüyor ki, bu püskürmelerin altındaki 
kısım aktif bölgelerin bulunduğu

00:13:26.172 --> 00:13:28.935
ve materyalin uzaya doğru
buharlaştığı yer.

00:13:28.935 --> 00:13:32.545
Burada, kuyruklu yıldızın boyun 
kısmında ilginç bir yarık görüyorsunuz.

00:13:32.545 --> 00:13:34.541
Sağ kenarda.

00:13:34.541 --> 00:13:38.237
Bir kilometre uzunluğunda 
ve iki buçuk metre genişliğinde.

00:13:38.237 --> 00:13:40.483
Bazı insanlar diyor ki,

00:13:40.483 --> 00:13:42.551
güneşe yaklaştığımızda

00:13:42.551 --> 00:13:44.409
kuyruklu yıldız ikiye ayrılabilir

00:13:44.409 --> 00:13:46.089
biz de hangi yarısını seçeceğimize

00:13:46.089 --> 00:13:48.341
karar vermek zorunda kalırız.

00:13:48.341 --> 00:13:51.514
Burada yine sonda -- bir sürü alet

00:13:51.514 --> 00:13:56.855
yere saplanıp, kazabilen şeyler falan 
hariç çoğu Rosetta'dakilerle benzer

00:13:56.855 --> 00:14:00.732
çünkü uzayda bulduğunuz şeylerle 
kuyruklu yıldızda

00:14:00.732 --> 00:14:04.238
bulduğunuz şeyleri 
karşılaştırmak istiyorsunuz.

00:14:04.238 --> 00:14:06.931
Bunlara referans değeri 
ölçümleri deniyor.

NOTE Paragraph

00:14:06.931 --> 00:14:10.162
Bunlar inişteki düşüşünün görüntüleri

00:14:10.162 --> 00:14:12.210
OSIRIS kamerası tarafından çekildiler.

00:14:12.210 --> 00:14:16.436
Sondanın Rosetta'dan daha ve daha 
uzaklaştığını görüyorsunuz.

00:14:16.436 --> 00:14:20.244
Sağ yukarıda, sondanın 
çektiği bir resim var,

00:14:20.244 --> 00:14:23.100
kuyruklu yıldızın yüzeyinden 
60 metre yüksekten çekilmiş.

00:14:23.100 --> 00:14:25.514
Oradaki kaya parçası 10 metre falan.

00:14:25.514 --> 00:14:30.228
Bu kuyruklu yıldıza inmeden önce 
çektiğimiz son resimlerden biri.

00:14:30.228 --> 00:14:33.786
Burada bütün seriyi tekrar görüyoruz 
ama farklı bir açıdan

00:14:33.786 --> 00:14:37.971
ve sol alttan ortaya doğru sondayı 
kuyruklu yıldız yüzeyi üstünde

00:14:37.971 --> 00:14:42.156
yol alırken gösteren 
büyütülmüş üç kare var.

00:14:42.156 --> 00:14:46.342
En üstte de, inişin bir 
öncesi/sonrası resmi var.

00:14:46.342 --> 00:14:50.269
'Sonrası' resminin tek sorunu, 
sondanın görünmemesi.

00:14:50.269 --> 00:14:53.540
Ama aslında dikkatli bakarsanız, 
resmin sağ tarafında

00:14:53.540 --> 00:14:57.569
sondanın orada olduğunu ama 
sıçradığını görürsünüz.

00:14:57.569 --> 00:14:59.230
Tekrar yüzeyden ayrılmış.

NOTE Paragraph

00:14:59.230 --> 00:15:02.317
Komik bir not düşeyim bu noktada,

00:15:02.317 --> 00:15:06.937
ilk planda Rosetta'nın sıçrayabilen bir 
sondası olacağı tasarlanmıştı ama

00:15:06.937 --> 00:15:09.510
bu fikirden vazgeçildi çünkü 
çok pahalıya malolacaktı.

00:15:09.510 --> 00:15:11.784
Biz bunu unuttuk ama demek ki 
sonda unutmamış.

00:15:11.784 --> 00:15:13.388
(Kahkahalar)

00:15:13.388 --> 00:15:15.895
İlk sıçrama sırasında, 
manyetometrelerden alınan

00:15:15.895 --> 00:15:19.725
sonuçları görüyorsunuz burada, 
üç eksenden, x,y ve z.

00:15:19.725 --> 00:15:21.931
Yarısına doğru kırmızı bir çizgi 
görüyorsunuz.

00:15:21.931 --> 00:15:23.765
Bu kırmızı çizgide, 
bir değişim var.

00:15:23.765 --> 00:15:27.690
Olan şu, ilk sıçrama sırasında, 
sondanın bir ayağı

00:15:27.690 --> 00:15:32.416
bir yerlerde, bir kraterin 
kenarına çarptı ve bu

00:15:32.416 --> 00:15:35.236
sondanın dönme
hızını değiştirdi.

00:15:35.236 --> 00:15:37.209
Olduğumuz yerde olduğumuz

00:15:37.209 --> 00:15:39.485
için oldukça şanslıydık yani.

NOTE Paragraph

00:15:39.485 --> 00:15:43.154
Bu Rosetta'nın sembolleşmiş 
resimlerinden biri.

00:15:43.154 --> 00:15:47.077
İnsan yapısı bir nesne, 
sondanın bir ayağı,

00:15:47.077 --> 00:15:49.028
bir kuyruklu yıldızın üstünde duruyor.

00:15:49.028 --> 00:15:54.159
Bence bu, gördüğüm uzay bilimi resimleri 
arasında gelmiş geçmiş en iyilerden biri.

NOTE Paragraph

00:15:54.159 --> 00:15:59.340
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:15:59.340 --> 00:16:03.191
Hala yapmamız gereken şeylerden biri, 
sondayı bulmak.

00:16:03.191 --> 00:16:06.887
Buradaki mavi bölge, 
olduğunu tahmin ettiğimiz yer.

00:16:06.887 --> 00:16:10.505
Henüz bulamadık 
ama aramalar da

00:16:10.505 --> 00:16:14.270
sondayı tekrar çalışır hale getirme 
çabalarımız da devam ediyor.

00:16:14.270 --> 00:16:16.012
Her gün dinliyoruz,

00:16:16.012 --> 00:16:18.570
ve umuyoruz ki bugünlerle 
Nisan arasında bir yerde

00:16:18.570 --> 00:16:20.308
sonda tekrar uyanacak.

NOTE Paragraph

00:16:20.308 --> 00:16:22.445
Kuyruklu yıldızda 
bulduğumuz bulgular:

00:16:23.795 --> 00:16:26.251
Bu şey suda yüzebilir.

00:16:26.251 --> 00:16:28.875
Suyun yoğunluğunun yarısına sahip.

00:16:28.875 --> 00:16:31.893
Çok büyük bir 
kaya gibi gözüküyor ama değil.

00:16:31.893 --> 00:16:35.539
Haziran, Temmuz, Ağustos'ta 
gördüğümüz aktivite artışı

00:16:35.539 --> 00:16:37.930
dört kat büyüklüğe sahip bir artıştı.

00:16:37.930 --> 00:16:39.673
Güneşe geldiğimiz zaman,

00:16:39.673 --> 00:16:44.246
saniyede 100 kilo 
kuyruklu yıldızdan ayrılıyor olacak

00:16:44.246 --> 00:16:45.802
gaz, toz, falan.

00:16:45.802 --> 00:16:48.333
Bu günde 100 milyon kilo eder.

NOTE Paragraph

00:16:49.603 --> 00:16:51.978
Ve son olarak, iniş günü.

00:16:51.978 --> 00:16:57.366
Hiçbir zaman unutamayacağım, tam bir 
çılgınlık, Almanya'da 250 TV ekibi.

00:16:57.366 --> 00:16:59.385
BBC benimle röportaj yapıyordu, 
diğer bir

00:16:59.385 --> 00:17:02.357
TV ekibi ise bütün gün beni takip edip,

00:17:02.357 --> 00:17:04.493
ben röportaj verirken kayda alıyordu

00:17:04.493 --> 00:17:06.931
Bütün gün böyle 
devam etti.

00:17:06.931 --> 00:17:08.742
Discovery Channel ekibi,

00:17:08.742 --> 00:17:11.064
beni kontrol odasından 
çıkarken yakaladı

00:17:11.064 --> 00:17:13.177
ve doğru soruyu sordu.

00:17:13.177 --> 00:17:16.802
Ve dostlarım, göz yaşlarına boğuldum 
hala da öyle hissediyorum.

00:17:16.802 --> 00:17:18.485
Bir buçuk ay boyunca,

00:17:18.485 --> 00:17:21.319
iniş gününü düşürken 
ağlamadan duramadım.

00:17:21.319 --> 00:17:24.034
ve hala da bu duygudayım.

NOTE Paragraph

00:17:24.034 --> 00:17:26.983
Kuyruklu yıldızın bu resmi ile, 
sizlerden ayrılıyorum.

NOTE Paragraph

00:17:26.983 --> 00:17:29.096
Teşekkür ederim.

NOTE Paragraph

00:17:29.096 --> 00:17:33.975
(Alkışlar)