0:00:00.717,0:00:05.514
Sizleri uzay aracı Rosetta'nın, [br]destansı araştırmasına götürmek istiyorum:

0:00:05.514,0:00:09.540
bir kuyruklu yıldıza eşlik etmek [br]ve üzerine keşif aracı indirmek.

0:00:09.540,0:00:12.730
Bu iki yıldır benim için bir tutkuydu.

0:00:13.450,0:00:14.545
Öncelikle size

0:00:14.545,0:00:18.015
Güneş Sistemi'nin kökeni hakkında [br]bir şey açıklamam gerek.

0:00:18.015,0:00:20.238
4,5 milyar yıl önce, gaz ve

0:00:20.238,0:00:21.957
tozdan oluşan bir bulut vardı.

0:00:21.957,0:00:26.484
Bu bulutun ortasında, güneşimiz oluştu [br]ve tutuştu.

0:00:26.484,0:00:32.195
Bu sırada, gezegenler, kuyruklu yıldız ve [br]asteroit dediğimiz şeyler de şekillendi.

0:00:32.195,0:00:35.608
Sonra teoriye göre, [br]Dünya şekillenmesinden az sonra

0:00:35.608,0:00:39.625
soğudu ve kuyruklu yıldızlar yoğun [br]şekilde Dünya'ya çarptı

0:00:39.625,0:00:44.396
ve Dünya'ya suyu getirdiler.

0:00:45.082,0:00:49.516
Muhtemelen karmaşık organik [br]maddeyi de Dünya'ya getirdiler

0:00:49.516,0:00:52.906
ve bu da yaşamın başlamasında [br]tetikleyici rol oynamış olabilir.

0:00:52.906,0:00:56.366
Bunu, 2000 değil de [br]250 parçalı bir yapbozu

0:00:56.366,0:00:59.570
çözmek zorunda olmakla [br]kıyaslayabilirsiniz.

0:00:59.570,0:01:03.053
Daha sonrasında, Jupiter ve Satürn [br]gibi büyük gezegenler,

0:01:03.053,0:01:05.631
şu an bulundukları [br]konumlarında değillerdi ve

0:01:05.631,0:01:08.278
yerçekimsel olarak etkileşip

0:01:08.278,0:01:11.830
tüm güneş sisteminin [br]içini süpürüp geçtiler ve

0:01:11.830,0:01:13.752
şimdi kuyruklu yıldız dediğimiz

0:01:13.752,0:01:15.905
şeyler, Neptün'ün yörüngesinin ötesinde

0:01:15.905,0:01:19.213
bir cisimler kuşağı olan [br]Kuiper Kuşağı'nı oluşturdu.

0:01:19.213,0:01:22.906
Bazen bu objeler birbirleri ile çarpışır,

0:01:22.906,0:01:25.971
ve yerçekimsel olarak yön değiştirir,

0:01:25.971,0:01:30.428
ve Jupiter'in yerçekimi onları [br]tekrar Güneş sisteminin içine çeker

0:01:30.428,0:01:34.120
ve böylece gökyüzünde gördüğümüz [br]kuyruklu yıldızlar olurlar.

0:01:34.120,0:01:37.394
Burada, not düşülmesi gereken [br]önemli nokta,

0:01:37.394,0:01:39.693
bu kuyruklu yıldızların [br]4,5 milyar yıl boyunca,

0:01:39.693,0:01:42.875
güneş sisteminin dışında, değişmeden

0:01:42.875,0:01:44.290
güneş sisteminin dondurulmuş

0:01:44.290,0:01:47.193
versiyonları gibi durduklarıdır.

0:01:47.193,0:01:49.282
Gökyüzünde, bu şekilde gözüküyorlar.

0:01:49.282,0:01:51.233
Onları kuyruklarıyla tanıyoruz.

0:01:51.233,0:01:52.904
Aslında 2 tane kuyruk var.

0:01:52.904,0:01:56.759
Biri güneş rüzgarıyla sürüklenen [br]toz kuyruk,

0:01:56.759,0:02:00.404
Diğeri güneş sistemindeki [br]manyetik alanı takip eden

0:02:00.404,0:02:03.143
yüklü parçacıklardan [br]oluşan iyon kuyruk.

0:02:03.143,0:02:04.292
Buradaki yıldız bulutu,

0:02:04.292,0:02:07.199
ve sonra nüve, çok küçük [br]olduğundan görmesi zor.

0:02:07.199,0:02:09.689
Bu arada, Rosetta'nın durumunda, [br]uzay aracının

0:02:09.689,0:02:11.866
bu merkez pikselde [br]bulunduğunu unutmayın.

0:02:11.866,0:02:15.976
Kuyruklu yıldızdan sadece [br]20, 30, 40 kilometre uzaktayız.

0:02:15.976,0:02:18.297
Şimdi neleri aklımızda tutmamız gerek?

0:02:18.297,0:02:23.166
Kuyruklu yıldızlar güneş sistemimizin [br]oluştuğu orijinal materyali içerir.

0:02:23.166,0:02:25.526
Bu yüzden de dünyanın ve yaşamın

0:02:25.526,0:02:29.791
başlangıcında var olan [br]bileşenleri çalışmak için idealler.

0:02:29.791,0:02:31.673
Ayrıca kuyruklu yıldızların, yaşamın

0:02:31.673,0:02:35.944
başlangıcını tetikleyen elementleri [br]getirdiği de düşünülmektedir.

0:02:35.944,0:02:40.309
1983'de, ESA (Avrupa Uzay Ajansı), [br]içerdiği görevlerden biri

0:02:40.309,0:02:44.233
bir kuyruklu yıldız misyonu olacak, uzun [br]vadeli Horizon 2000 programını kurdu.

0:02:44.233,0:02:49.123
Paralelinde ufak bir kuyruk yıldız görevi [br]için gördüğünüz Giotto fırlatıldı ve 86'da

0:02:49.123,0:02:55.329
diğer uzay araçlarından bir armada ile [br]Halley kuyruklu yıldızının yanından geçti

0:02:55.329,0:02:58.900
Bu misyonun sonuçları [br]şunu kanıtlamış oldu kuyruklu yıldızlar

0:02:58.900,0:03:04.087
güneş sistemini anlayabilmek [br]için çalışılabilecek ideal cisimlerdi.

0:03:04.087,0:03:08.599
Böylece, Rosetta misyonu [br]1993' de onaylandı,

0:03:08.599,0:03:12.234
ilk planda 2003 yılında [br]fırlatılması gerekiyordu

0:03:12.234,0:03:14.858
ama Ariane roketi ile [br]ilgili bir sorun oluştu.

0:03:14.858,0:03:17.923
Ama halkla ilişkiler bölümümüz [br]çoktan coşkuyla gidip üstünde

0:03:17.923,0:03:20.145
yanlış kuyruklu yıldız[br]isimleri olan 1000 adet

0:03:20.145,0:03:22.535
mavi Delft porselen [br]tabak yaptırmıştı bile.

0:03:22.535,0:03:26.102
O günden beri hiç porselen almadım.[br]En azından böyle bir artısı oldu.

0:03:26.102,0:03:27.821
(Kahkahalar)

0:03:27.821,0:03:29.701
Sorun çözüldükten sonra,

0:03:29.701,0:03:32.882
2004'de yeni seçilen

0:03:32.882,0:03:35.970
Churyumov-Gerasimenko kuyruklu yıldızı [br]için dünyadan ayrıldık.

0:03:35.970,0:03:38.826
Bu kuyruklu yıldız özenle seçilmeliydi

0:03:38.826,0:03:41.480
Çünkü A: ulaşabilir [br]olmalıydı

0:03:41.480,0:03:44.261
ve B: güneş sisteminde çok [br]uzun süre bulunmuş olmamalıydı.

0:03:44.261,0:03:48.208
Bu seçtiğimiz kuyruklu yıldız [br]1959'dan beri güneş sistemindeydi.

0:03:48.208,0:03:51.523
Bu ilk kez Jupiter [br]tarafından saptırılıp değişmeye

0:03:51.523,0:03:54.500
başlamasına yetecek kadar [br]güneşe yaklaştığı tarihti.

0:03:54.500,0:03:56.421
Epeyce genç bir kuyruklu yıldızdı.

0:03:56.611,0:03:59.502
Rosetta bir çok tarihi ilke imza attı.

0:03:59.502,0:04:02.018
Bir kuyruklu yıldız yörüngesine [br]oturup,

0:04:02.018,0:04:05.640
güneş sistemi boyunca tam bir [br]turuna eşlik eden ilk uydu oldu,

0:04:05.640,0:04:08.938
Ağustosta güneşe en yakın [br]mesafeye ulaştı

0:04:08.938,0:04:11.259
ve sonra tekrar dışa doğru devam etti.

0:04:11.259,0:04:13.860
Bir kuyruklu yıldıza ilk [br]inişi gerçekleştirdi.

0:04:13.860,0:04:17.552
Aslında kuyruklu yıldızın yörüngesinde [br]dönmeyi normalde yapılmayan

0:04:17.552,0:04:19.001
bir şeyi yaparak başardık.

0:04:19.001,0:04:22.636
Normalde, gökyüzüne bakarsın nereyi [br]gösterdiğini, nerede olduğunu bilirsin.

0:04:22.636,0:04:24.772
Ama bu durum için bu yeterli değildi.

0:04:24.772,0:04:28.070
Kuyruklu yıldız üstündeki [br]işaretlere baka baka dolaştık

0:04:28.070,0:04:30.545
Yapıları tanıdık, [br]kaya parçalarını, kraterleri ve

0:04:30.545,0:04:34.562
bu şekilde kuyruklu yıldıza [br]göre nerede olduğumuzu anladık.

0:04:34.562,0:04:39.091
Tabi birde, güneş hücreleri kullanarak, [br]Jüpiter'in yörüngesinin ötesine geçebilen

0:04:39.091,0:04:40.292
ilk uydu oldu.

0:04:40.292,0:04:42.619
Kulağa aslında olduğundan [br]daha destansı geliyor

0:04:42.619,0:04:47.715
çünkü radyoizotop termal jeneratör [br]kullanmak için gereken teknoloji o sırada

0:04:47.715,0:04:51.013
Avrupa'da mevcut değildi [br]yani başka çare yoktu aslında.

0:04:51.013,0:04:52.590
Ama bu güneş panelleri büyüktü.

0:04:52.590,0:04:55.865
Bu sadece bir kanat ve bu insanlar [br]özellikle ufak seçilmiş değiller.

0:04:55.865,0:04:57.699
Sizin benim gibi insanlar.

0:04:57.699,0:05:00.090
(Kahkahalar)

0:05:00.090,0:05:04.291
Bu kanatlardan iki tane var, [br]65 metrekare.

0:05:04.291,0:05:07.310
Sonrasında tabi, [br]kuyruklu yıldıza ulaşınca

0:05:07.310,0:05:10.839
65 metrekarelik yelkenlerin gaz çıkaran [br]bir cismin yakınlarında

0:05:10.839,0:05:16.481
çok da kullanışlı bir [br]seçim olmadığını anlıyorsunuz.

0:05:16.481,0:05:18.525
Peki, kuyruklu yıldıza nasıl ulaştık?

0:05:18.525,0:05:22.193
Rosetta'nın bilimsel amaçları için, [br]çok uzaklara gitmek durumundaydık,

0:05:22.193,0:05:26.001
dünyanın güneşe uzaklığının [br]dört katı bir uzaklık

0:05:26.001,0:05:30.111
ve bunu yakıtla yapabileceğimizden çok [br]daha yüksek vektörel hızla yaptık çünkü

0:05:30.111,0:05:34.430
yakıt kullansaydık, aracın ağırlığının [br]6 katı kadar yakıt koymamız gerekecekti.

0:05:34.430,0:05:35.840
Peki bu nasıl yapıldı?

0:05:35.840,0:05:39.323
Yerçekimsel geçişlerle, [br]sapan etkisini kullanarak

0:05:39.323,0:05:42.690
bir gezegenin yanından, oldukça [br]düşük irtifada geçiyorsunuz,

0:05:42.690,0:05:44.455
bir kaç bin kilometre kadar

0:05:44.455,0:05:49.168
ve o gezegenin güneş etrafındaki vektörel [br]hızını bedavaya kazanmış oluyorsunuz.

0:05:49.168,0:05:51.211
Bunu bir kaç kez yaptık.

0:05:51.211,0:05:53.690
Dünya ile, Mars ile, [br]yine Dünya ile ikinci kez,

0:05:53.690,0:05:57.658
iki asteroitin de yanından geçtik,[br]Lutetia ve Steins.

0:05:58.318,0:06:02.983
Sonra 2011'de, güneşten o kadar [br]uzaklaştık ki aracın bir sorunu olsa

0:06:02.983,0:06:06.792
artık kurtaracak bir şey [br]yapamayacağımız kadar.

0:06:06.792,0:06:08.765
Bu yüzden hibernasyona geçtik.

0:06:08.765,0:06:12.103
Tek bir saat hariç [br]her şey kapatıldı.

0:06:12.103,0:06:15.614
Beyazla gösterilmiş uçuş yörüngesini [br]ve nasıl işlediğini görüyorsunuz.

0:06:15.614,0:06:18.057
Başlangıç çemberimizi görüyorsunuz,

0:06:18.057,0:06:21.873
beyaz çizgili olan,[br]sonra gittikçe daha da elipsleşti

0:06:21.873,0:06:24.822
ve sonunda Mayıs 2014'de kuyruklu yıldıza

0:06:24.822,0:06:29.187
yaklaştık ve randevu [br]manevralarına başladık.

0:06:29.187,0:06:33.784
Giderken, Dünya'nın yanından geçtik ve [br]kameraları test etmek için resimler çektik

0:06:33.784,0:06:35.962
Bu, Ay'ın Dünya'ya doğuşu.

0:06:35.962,0:06:37.917
bu şimdi selfie dediklerimizden,

0:06:37.917,0:06:41.609
ki o zamanlar böyle bir kelime yoktu. [br](Kahkahalar)

0:06:41.609,0:06:44.580
Bu Mars'ta. [br]CIVA kamerasıyla çekildi.

0:06:44.580,0:06:46.762
Bu iniş aracındaki kameralardan biri,

0:06:46.762,0:06:49.177
tam güneş panellerinin altından bakıyor,

0:06:49.177,0:06:53.450
Mars gezegenini ve uzakta [br]güneş panellerini görüyorsunuz.

0:06:53.450,0:06:59.118
Ocak 2014'de, [br]hibernasyondan çıktıktan sonra

0:06:59.118,0:07:00.903
Mayıs'ta kuyruklu yıldızla

0:07:00.903,0:07:03.736
2 milyon kilometrelik bir[br]mesafeye varmaya başladık.

0:07:03.736,0:07:07.845
Ancak aracın vektörel hızı [br]çok yüksekti, saatte 2800 kilometre

0:07:07.845,0:07:13.906
gidiyorduk, kuyruklu yıldızdan hızlıydık, [br]bu yüzden frenlemek zorunda kaldık.

0:07:13.906,0:07:15.763
Sekiz manevra yapmamız gerekti,

0:07:15.763,0:07:18.340
görüyorsunuz bazıları [br]gerçekten büyük.

0:07:18.340,0:07:24.364
İlk seferde, saat başı bir kaç [br]yüz kilometre ile başladık,

0:07:24.364,0:07:28.674
yedi saatlik bir süreçti ve

0:07:28.674,0:07:31.622
218 kilo yakıt harcandı.

0:07:31.622,0:07:35.572
Bu yedi saat ayrıca çok sinir bozucu [br]bir süreydi çünkü 2007'de

0:07:35.572,0:07:38.762
Rosetta'nın tahrik sisteminde [br]bir kaçak olmuştu ve

0:07:38.762,0:07:40.909
bir kolu kapatmak [br]durumunda kalmıştık

0:07:40.909,0:07:43.487
yani sistem, aslında bunu [br]yapabilecek şekilde veya

0:07:43.487,0:07:47.755
amaçla tasarlanmadığı [br]bir basınçta çalışıyordu.

0:07:47.795,0:07:52.704
Kuyruklu yıldızın civarına geldiğimizde, [br]gördüğümüz ilk görüntüler bunlardı

0:07:52.704,0:07:55.277
kuyruklu yıldızın gerçek [br]rotasyon periyodu aslında

0:07:55.277,0:07:57.196
12 buçuk saattir bu hızlandırılmış hali.

0:07:57.196,0:08:00.197
Ama herhalde uçuş dinamiği [br]mühendislerimizin neden

0:08:00.197,0:08:03.917
inişin zor olacağını [br]düşündüklerini anlamışsınızdır.

0:08:03.917,0:08:04.831
(Kahkahalar)

0:08:04.831,0:08:08.475
Kolayca inebileceğimiz, yumrumtrak

0:08:08.475,0:08:11.281
bir şey bulmayı ümit ediyorduk ama işte...

0:08:11.281,0:08:14.572
Ama bir umudumuz daha vardı: [br]tamamen düz olma ihtimali.

0:08:14.572,0:08:18.310
Hayır. Bu hayalimiz de suya düştü. [br](Kahkahalar)

0:08:18.310,0:08:21.003
Kısacası, şu artık kaçınılmazdı: [br]bu cismi bulabildiğimiz

0:08:21.003,0:08:24.534
her detayıyla tamamen haritalayacaktık.

0:08:24.534,0:08:29.687
Çünkü 500 metre çapında [br]ve düz bir alan bulmamız lazımdı.

0:08:29.687,0:08:34.286
Niye 500 metre? Bu sondanın inişi için [br]hesaplanmış yaklaşık bir değerdi.

0:08:34.286,0:08:37.467
Neyse, bu işlemi yaptık ve [br]kuyruklu yıldızın haritasını çıkardık.

0:08:37.467,0:08:39.834
Fotoklinometri denilen [br]bir teknik kullandık.

0:08:39.834,0:08:42.064
Güneşin düşürdüğü [br]gölgeleri kullanıyorsunuz.

0:08:42.064,0:08:45.151
Gördüğünüz taş kuyruklu yıldızın [br]yüzeyinde duruyor ve

0:08:45.151,0:08:48.077
yukarıdan güneş vuruyor.

0:08:48.077,0:08:50.236
Gölgeden doğru, aklımızla,

0:08:50.236,0:08:53.880
anında kayanın şeklini [br]kabaca belirleyebiliyoruz.

0:08:53.880,0:08:55.922
Bunu bir bilgisayarda programlayıp,

0:08:55.922,0:09:00.176
tüm kuyruklu yıldızı tarayıp [br]haritasını çıkarabilirsiniz.

0:09:00.176,0:09:03.856
Bunu yapmak için Ağustos'da, bazı özel [br]yörüngelerde uçuşlar yaptık.

0:09:03.856,0:09:06.765
İlki, kenarı 100 kilometre olan bir üçgen,

0:09:06.765,0:09:08.428
100 kilometrelik mesafede,

0:09:08.428,0:09:11.432
bütün bu şeyi [br]50 kilometrede de tekrarladık.

0:09:11.432,0:09:15.079
Kuyruklu yıldızı tüm [br]açılardan görmüş olduk,

0:09:15.079,0:09:19.752
ve bütün cismin haritasını [br]çıkarmak için bu tekniği kullandık.

0:09:19.752,0:09:23.019
Bunu iniş alanını seçme [br]aşaması takip etti.

0:09:23.019,0:09:27.279
Kuyruklu yıldızın haritasını [br]çıkarmamızdan, iniş alanının kesin

0:09:27.279,0:09:30.844
belirlenmesine kadar [br]geçen süre 60 gündü.

0:09:30.844,0:09:32.230
Daha fazla zamanımız yoktu.

0:09:32.230,0:09:34.350
Bir fikir vermesi açısından, [br]ortalama bir

0:09:34.350,0:09:38.134
Mars misyonunda, 'Nereye gidelim?' [br]sorusuna cevap bulmak

0:09:38.134,0:09:40.201
yüzlerce bilim adamının yıllarını alır.

0:09:40.201,0:09:42.359
Bizim 60 günümüz vardı, o kadar.

0:09:42.359,0:09:45.402
Nihayetinde, iniş alanını belirledik

0:09:45.402,0:09:50.455
ve Rosetta'nın Philae'yi fırlatması [br]için emirler hazırlandı.

0:09:50.455,0:09:54.830
Bu şöyle oluyor, Rosetta'nın tam olarak [br]doğru noktada durması ve

0:09:54.830,0:09:57.653
kuyruklu yıldızı hedeflemesi gerekiyor [br]çünkü sonda pasif.

0:09:57.653,0:10:01.330
Sonra sonda dışarı itiliyor ve [br]kuyruklu yıldıza doğru hareket ediyor.

0:10:01.330,0:10:03.120
Philae ayrılırken kameralarının [br]

0:10:03.120,0:10:07.677
onu tam olarak görebilmesi ve [br]haberleşmeyi sağlayabilmek için

0:10:07.677,0:10:10.146
Rosetta'nın dönmesi gerekiyordu.

0:10:10.146,0:10:14.720
İniş yolu toplam yedi saat sürdü.

0:10:14.720,0:10:17.507
Şimdi basit bir hesap yapalım:

0:10:17.507,0:10:21.546
Rosetta'nın vektörel hızı, saniyede [br]bir santimetre sapıyorsa

0:10:21.546,0:10:25.888
ve 7 saat 25000 saniyeyse,

0:10:25.888,0:10:30.253
bu kuyruklu yıldızı 252 metre [br]kaçırmak demek.

0:10:30.253,0:10:33.597
Bu yüzden, Dünya'dan [br]500 milyon kilometre uzakta,

0:10:33.597,0:10:36.104
Rosetta'nın vektörel hızını [br]saniyede bir santimden

0:10:36.104,0:10:40.168
ve uzayda bulunduğu noktayı 100 metreden

0:10:40.168,0:10:43.372
daha net şekilde bilmemiz gerekiyordu.

0:10:43.372,0:10:45.740
Kolay bir şey değil.

0:10:45.740,0:10:50.129
Şimdi size kullandığımız bilim ve [br]aletlerle ilgili bir kaç şey anlatayım.

0:10:50.129,0:10:53.565
Tüm aletlerin bütün [br]detaylarıyla sıkmayacağım sizi

0:10:53.565,0:10:55.214
ama bu nokta önemli.

0:10:55.214,0:10:58.348
Gaz kokusunu alabiliriz, [br]toz partiküllerininin şeklini,

0:10:58.348,0:11:00.600
bileşimlerini ölçebiliriz,

0:11:00.600,0:11:03.108
manyetometreler falan, her şey var.

0:11:03.108,0:11:06.707
Bu Rosetta'nın bulunduğu [br]pozisyondaki gaz yoğunluğunu

0:11:06.707,0:11:08.565
ölçen bir aletten çıkan sonuçlar,

0:11:08.565,0:11:10.794
bu, kuyruklu yıldızı terk eden gaz.

0:11:10.794,0:11:13.278
Alttaki grafik, [br]geçen yılın Eylül ayından.

0:11:13.278,0:11:16.575
Kendi içinde uzun vadede [br]varyasyon göstermesi şaşırtıcı değil

0:11:16.575,0:11:18.456
ama şu keskin uç noktalara bakın.

0:11:18.456,0:11:20.546
Bu bir kuyruklu yıldız günü.

0:11:20.546,0:11:24.656
Güneşin, gaz buharlaşması üzerindeki [br]etkisini ve

0:11:24.656,0:11:27.604
kuyruklu yıldızın döndüğünü [br]görebiliyorsunuz.

0:11:27.604,0:11:29.312
İçinden bir sürü şey çıkan

0:11:29.312,0:11:31.459
bir nokta var, bu nokta [br]güneşin altındayken

0:11:31.459,0:11:34.756
ısınıyor, arka tarafta [br]kaldığında ise soğuyor.

0:11:34.756,0:11:38.262
Bu yoğunluk dalgalanmalarını [br]görebiliyoruz.

0:11:38.262,0:11:42.395
Bunlar şimdiden ölçtüğümüz

0:11:42.395,0:11:44.090
gazlar ve organik bileşikler.

0:11:44.090,0:11:45.878
Gördüğünüz gibi etkileyici bir liste,

0:11:45.878,0:11:48.362
ve liste aslında bundan [br]çok ama çok daha uzun

0:11:48.362,0:11:50.308
çünkü yapılacak daha bir sürü ölçüm var.

0:11:50.308,0:11:53.656
Aslında şu an Houston'da [br]bir konferans var ve

0:11:53.656,0:11:56.117
bu sonuçlardan bir çoğu orada sunulmakta.

0:11:56.827,0:11:58.448
Toz partiküllerini de ölçtük.

0:11:58.448,0:12:01.250
Şimdi bu size çok da etkileyici [br]gelmeyebilir tabi ama

0:12:01.250,0:12:04.523
bilim adamları bunu gördüklerinde [br]çok heyecanlandılar.

0:12:04.523,0:12:05.940
İki toz partikülü:

0:12:05.940,0:12:08.934
sağdakine Boris diyorlar ve [br]analiz edebilmek için

0:12:08.934,0:12:11.048
tantalla muamele ettiler.

0:12:11.048,0:12:13.439
Magnezyum ve sodyum bulundu.

0:12:13.439,0:12:17.688
Bunun anlamı şu, bu konsantrasyonlar, [br]bu iki materyalin

0:12:17.688,0:12:20.404
güneş sistemi şekillendiği zamanki [br]konsantrasyonları.

0:12:20.404,0:12:23.771
Böylece, gezegen oluştuğunda ortamda

0:12:23.771,0:12:26.859
hangi materyaller vardı öğreniyoruz.

0:12:26.859,0:12:29.577
Tabi ki, önemli unsurlardan [br]biri de görüntüleme.

0:12:29.577,0:12:32.943
Bu Rosetta'nın kameralarından biri, [br]OSIRIS kamerasından bir resim,

0:12:32.943,0:12:35.938
bu sene ocağın 23'ünde

0:12:35.938,0:12:38.608
Science dergisinin kapağına çıktı.

0:12:38.608,0:12:42.046
Kimse bu cismin böyle [br]görüneceğini beklemiyordu.

0:12:42.046,0:12:45.644
Kayalar, taşlar,-- başka bir şeydense [br]Yosemite Parkı'ndaki

0:12:45.644,0:12:48.151
Yarım Kubbe'ye daha çok benziyor.

0:12:48.151,0:12:50.729
Şuna benzer şeyler de gördük:

0:12:50.729,0:12:55.651
kum tepecikleri, ve sağ tarafta rüzgar [br]dalgalanmalarının gölgeleri.

0:12:55.651,0:12:59.575
Bu tip şeyleri Mars'tan biliyoruz zaten [br]ama, bu kuyruklu yıldızın atmosferi yok

0:12:59.575,0:13:02.454
yani kumda rüzgar dalgalanması [br]gölgesi olması biraz zor.

0:13:02.454,0:13:04.439
Sebebi bölgesel gaz çıkışı veya yükselip

0:13:04.439,0:13:06.622
tekrar inen şeyler olabilir.

0:13:06.622,0:13:09.803
Şu an bilemiyoruz, [br]araştırılacak çok şey var.

0:13:09.803,0:13:11.893
Burada, aynı resimden [br]iki tane görüyorsunuz

0:13:11.893,0:13:14.410
Sol taraftakinde ortada [br]bir çukur görüyorsunuz

0:13:14.410,0:13:16.627
Sağdakinde ise, [br]dikkatle bakarsanız

0:13:16.627,0:13:19.858
o çukurdan gelen [br]üç püskürme görülüyor.

0:13:19.858,0:13:22.155
Bu kuyruklu yıldızın aktivitesi.

0:13:22.155,0:13:26.172
Görülüyor ki, bu püskürmelerin altındaki [br]kısım aktif bölgelerin bulunduğu

0:13:26.172,0:13:28.935
ve materyalin uzaya doğru[br]buharlaştığı yer.

0:13:28.935,0:13:32.545
Burada, kuyruklu yıldızın boyun [br]kısmında ilginç bir yarık görüyorsunuz.

0:13:32.545,0:13:34.541
Sağ kenarda.

0:13:34.541,0:13:38.237
Bir kilometre uzunluğunda [br]ve iki buçuk metre genişliğinde.

0:13:38.237,0:13:40.483
Bazı insanlar diyor ki,

0:13:40.483,0:13:42.551
güneşe yaklaştığımızda

0:13:42.551,0:13:44.409
kuyruklu yıldız ikiye ayrılabilir

0:13:44.409,0:13:46.089
biz de hangi yarısını seçeceğimize

0:13:46.089,0:13:48.341
karar vermek zorunda kalırız.

0:13:48.341,0:13:51.514
Burada yine sonda -- bir sürü alet

0:13:51.514,0:13:56.855
yere saplanıp, kazabilen şeyler falan [br]hariç çoğu Rosetta'dakilerle benzer

0:13:56.855,0:14:00.732
çünkü uzayda bulduğunuz şeylerle [br]kuyruklu yıldızda

0:14:00.732,0:14:04.238
bulduğunuz şeyleri [br]karşılaştırmak istiyorsunuz.

0:14:04.238,0:14:06.931
Bunlara referans değeri [br]ölçümleri deniyor.

0:14:06.931,0:14:10.162
Bunlar inişteki düşüşünün görüntüleri

0:14:10.162,0:14:12.210
OSIRIS kamerası tarafından çekildiler.

0:14:12.210,0:14:16.436
Sondanın Rosetta'dan daha ve daha [br]uzaklaştığını görüyorsunuz.

0:14:16.436,0:14:20.244
Sağ yukarıda, sondanın [br]çektiği bir resim var,

0:14:20.244,0:14:23.100
kuyruklu yıldızın yüzeyinden [br]60 metre yüksekten çekilmiş.

0:14:23.100,0:14:25.514
Oradaki kaya parçası 10 metre falan.

0:14:25.514,0:14:30.228
Bu kuyruklu yıldıza inmeden önce [br]çektiğimiz son resimlerden biri.

0:14:30.228,0:14:33.786
Burada bütün seriyi tekrar görüyoruz [br]ama farklı bir açıdan

0:14:33.786,0:14:37.971
ve sol alttan ortaya doğru sondayı [br]kuyruklu yıldız yüzeyi üstünde

0:14:37.971,0:14:42.156
yol alırken gösteren [br]büyütülmüş üç kare var.

0:14:42.156,0:14:46.342
En üstte de, inişin bir [br]öncesi/sonrası resmi var.

0:14:46.342,0:14:50.269
'Sonrası' resminin tek sorunu, [br]sondanın görünmemesi.

0:14:50.269,0:14:53.540
Ama aslında dikkatli bakarsanız, [br]resmin sağ tarafında

0:14:53.540,0:14:57.569
sondanın orada olduğunu ama [br]sıçradığını görürsünüz.

0:14:57.569,0:14:59.230
Tekrar yüzeyden ayrılmış.

0:14:59.230,0:15:02.317
Komik bir not düşeyim bu noktada,

0:15:02.317,0:15:06.937
ilk planda Rosetta'nın sıçrayabilen bir [br]sondası olacağı tasarlanmıştı ama

0:15:06.937,0:15:09.510
bu fikirden vazgeçildi çünkü [br]çok pahalıya malolacaktı.

0:15:09.510,0:15:11.784
Biz bunu unuttuk ama demek ki [br]sonda unutmamış.

0:15:11.784,0:15:13.388
(Kahkahalar)

0:15:13.388,0:15:15.895
İlk sıçrama sırasında, [br]manyetometrelerden alınan

0:15:15.895,0:15:19.725
sonuçları görüyorsunuz burada, [br]üç eksenden, x,y ve z.

0:15:19.725,0:15:21.931
Yarısına doğru kırmızı bir çizgi [br]görüyorsunuz.

0:15:21.931,0:15:23.765
Bu kırmızı çizgide, [br]bir değişim var.

0:15:23.765,0:15:27.690
Olan şu, ilk sıçrama sırasında, [br]sondanın bir ayağı

0:15:27.690,0:15:32.416
bir yerlerde, bir kraterin [br]kenarına çarptı ve bu

0:15:32.416,0:15:35.236
sondanın dönme[br]hızını değiştirdi.

0:15:35.236,0:15:37.209
Olduğumuz yerde olduğumuz

0:15:37.209,0:15:39.485
için oldukça şanslıydık yani.

0:15:39.485,0:15:43.154
Bu Rosetta'nın sembolleşmiş [br]resimlerinden biri.

0:15:43.154,0:15:47.077
İnsan yapısı bir nesne, [br]sondanın bir ayağı,

0:15:47.077,0:15:49.028
bir kuyruklu yıldızın üstünde duruyor.

0:15:49.028,0:15:54.159
Bence bu, gördüğüm uzay bilimi resimleri [br]arasında gelmiş geçmiş en iyilerden biri.

0:15:54.159,0:15:59.340
(Alkışlar)

0:15:59.340,0:16:03.191
Hala yapmamız gereken şeylerden biri, [br]sondayı bulmak.

0:16:03.191,0:16:06.887
Buradaki mavi bölge, [br]olduğunu tahmin ettiğimiz yer.

0:16:06.887,0:16:10.505
Henüz bulamadık [br]ama aramalar da

0:16:10.505,0:16:14.270
sondayı tekrar çalışır hale getirme [br]çabalarımız da devam ediyor.

0:16:14.270,0:16:16.012
Her gün dinliyoruz,

0:16:16.012,0:16:18.570
ve umuyoruz ki bugünlerle [br]Nisan arasında bir yerde

0:16:18.570,0:16:20.308
sonda tekrar uyanacak.

0:16:20.308,0:16:22.445
Kuyruklu yıldızda [br]bulduğumuz bulgular:

0:16:23.795,0:16:26.251
Bu şey suda yüzebilir.

0:16:26.251,0:16:28.875
Suyun yoğunluğunun yarısına sahip.

0:16:28.875,0:16:31.893
Çok büyük bir [br]kaya gibi gözüküyor ama değil.

0:16:31.893,0:16:35.539
Haziran, Temmuz, Ağustos'ta [br]gördüğümüz aktivite artışı

0:16:35.539,0:16:37.930
dört kat büyüklüğe sahip bir artıştı.

0:16:37.930,0:16:39.673
Güneşe geldiğimiz zaman,

0:16:39.673,0:16:44.246
saniyede 100 kilo [br]kuyruklu yıldızdan ayrılıyor olacak

0:16:44.246,0:16:45.802
gaz, toz, falan.

0:16:45.802,0:16:48.333
Bu günde 100 milyon kilo eder.

0:16:49.603,0:16:51.978
Ve son olarak, iniş günü.

0:16:51.978,0:16:57.366
Hiçbir zaman unutamayacağım, tam bir [br]çılgınlık, Almanya'da 250 TV ekibi.

0:16:57.366,0:16:59.385
BBC benimle röportaj yapıyordu, [br]diğer bir

0:16:59.385,0:17:02.357
TV ekibi ise bütün gün beni takip edip,

0:17:02.357,0:17:04.493
ben röportaj verirken kayda alıyordu

0:17:04.493,0:17:06.931
Bütün gün böyle [br]devam etti.

0:17:06.931,0:17:08.742
Discovery Channel ekibi,

0:17:08.742,0:17:11.064
beni kontrol odasından [br]çıkarken yakaladı

0:17:11.064,0:17:13.177
ve doğru soruyu sordu.

0:17:13.177,0:17:16.802
Ve dostlarım, göz yaşlarına boğuldum [br]hala da öyle hissediyorum.

0:17:16.802,0:17:18.485
Bir buçuk ay boyunca,

0:17:18.485,0:17:21.319
iniş gününü düşürken [br]ağlamadan duramadım.

0:17:21.319,0:17:24.034
ve hala da bu duygudayım.

0:17:24.034,0:17:26.983
Kuyruklu yıldızın bu resmi ile, [br]sizlerden ayrılıyorum.

0:17:26.983,0:17:29.096
Teşekkür ederim.

0:17:29.096,0:17:33.975
(Alkışlar)