Θα ήθελα να σας ταξιδέψω στην επική αποστολή του διαστημικού σκάφους Ροζέτα. Το να συνοδεύσω και να προσγειώσω το σκάφος σ' έναν κομήτη, αυτό ήταν το πάθος μου τα τελευταία δύο χρόνια. Για να το πετύχω αυτό, πρέπει να σας εξηγήσω κάτι για την απαρχή του ηλιακού μας συστήματος. Πριν από 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, υπήρχε ένα σύννεφο αερίων και σκόνης. Στο κέντρο του σύννεφου, διαμορφώθηκε και άρχισε να καίει ο ήλιος μας. Ταυτόχρονα, δημιουργήθηκαν οι πλανήτες, οι κομήτες κι οι αστεροειδείς. Αυτό που συνέβη μετά, σύμφωνα με τη θεωρία, είναι ότι όταν η Γη ψύχθηκε λίγο μετά τη μορφοποίηση της, μεγάλος αριθμός κομητών συγκρούστηκαν με τη Γη δίνοντάς της νερό. Πιθανότατα έδωσαν επίσης και σύνθετη οργανική ύλη στη Γη, πράγμα που έγινε ίσως η βάση για την εμφάνιση της ζωής. Αυτό μπορεί να συγκριθεί με το να έχετε να λύσετε ένα παζλ 250 κομματιών κι όχι ένα παζλ 2.000 κομματιών. Έπειτα, οι μεγάλοι πλανήτες, όπως ο Δίας κι ο Κρόνος, δεν βρισκόταν στο σημείο όπου βρίσκονται σήμερα, αλληλεπιδρούσαν μεταξύ τους βαρυτικά, καθάρισαν όλο το εσωτερικό τμήμα του ηλιακού συστήματος κι ό,τι γνωρίζουμε σήμερα ως κομήτες κατέληξε σ' αυτό που ονομάζεται Ζώνη του Κάιπερ, μια ζώνη αντικειμένων τα οποία βρίσκονται πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα. Μερικές φορές αυτά τα αντικείμενα συναντιώνται κι εκτρέπονται βαρυτικά, και μετά η βαρύτητα του Δία τα έλκει πίσω στο ηλιακό σύστημα. Έτσι γίνονται οι κομήτες όπως τους βλέπουμε στον ουρανό. Αυτό που πρέπει να επισημάνουμε είναι ότι στο μεταξύ, στα 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, αυτοί οι κομήτες έμειναν έξω από το ηλιακό σύστημα και δεν έχουν αλλάξει - είναι μια παλιά και παγωμένη εκδοχή του ηλιακού μας συστήματος. Στον ουρανό φαίνονται έτσι. Τους γνωρίζουμε από τις ουρές τους. Ουσιαστικά είναι δύο ουρές. Η μία ουρά είναι από σκόνη, η οποία παρασύρεται από τον ηλιακό άνεμο. Η άλλη είναι ιονική ουρά από φορτισμένα σωματίδια, που ακολουθούν τα μαγνητικά πεδία του ηλιακού συστήματος. Αυτή είναι η κόμη και μετά ο πυρήνας που είναι πολύ μικρός για να τον δούμε και να θυμάστε ότι στην περίπτωση της Ροζέτα, το σκάφος είναι στο κεντρικό αυτό πίξελ. Βρισκόμαστε μόνο 20, 30, 40 χιλιόμετρα μακριά απ' τον κομήτη. Τι είναι λοιπόν, σημαντικό να θυμόμαστε; Οι κομήτες περιέχουν την αρχική ύλη από την οποία δημιουργήθηκε το ηλιακό σύστημα, είναι έτσι ιδανικοί για τη μελέτη των συστατικών τα οποία ήταν παρόντα τη στιγμή που δημιουργήθηκαν η Γη και η ζωή. Οι κομήτες επίσης είναι πιθανό ότι έφεραν τα στοιχεία εκείνα που οδήγησαν στη δημιουργία της ζωής. Το 1983, ο ΕΟΔ ξεκίνησε το μακροπρόθεσμο πρόγραμμα Horizon 2000, το οποίο είχε ως ακρογωνιαίο λίθο την αποστολή σε κάποιον κομήτη. Παράλληλα, είχε ξεκινήσει μια μικρή αποστολή σ' έναν κομήτη, το Τζιότο, που το 1986 πέταξε δίπλα από τον κομήτη Χάλεϊ μαζί με αρκετά άλλα σκάφη. Από τα αποτελέσματα εκείνης της αποστολής έγινε αμέσως ξεκάθαρο ότι οι κομήτες είναι τα ιδανικά σώματα για μελέτη για να κατανοήσουμε το ηλιακό μας σύστημα. Έτσι, η αποστολή της Ροζέτα εγκρίθηκε το 1993 κι αρχικά ήταν να εκτοξευθεί το 2003, εμφανίστηκε όμως ένα πρόβλημα με έναν πύραυλο Αριάν. Ωστόσο, το τμήμα δημοσίων σχέσεων πάνω στον ενθουσιασμό του, είχε κατασκευάσει 1.000 μπλε πιάτα ολλανδικής πορσελάνης με το όνομα λάθος κομητών. Οπότε δε χρειάστηκε να ξαναγοράσω πιάτα από τότε. Αυτό ήταν κάτι θετικό. (Γέλια) Όταν το πρόβλημα λύθηκε ολοκληρωτικά, αφήσαμε τη Γη το 2004 για τον καινούριο επιλεγμένο κομήτη, Τσουριούμοφ-Γκερασιμένκο. Ο κομήτης έπρεπε να είναι ειδικά επιλεγμένος γιατί πρώτον, έπρεπε να μπορείς να τον φτάσεις, και δεύτερον, δεν έπρεπε να είναι στο ηλιακό σύστημα για πολύ καιρό. Ο συγκεκριμένος κομήτης βρισκόταν στο ηλιακό σύστημα από το 1959. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που εκτράπηκε από τον Δία κι έφτασε τόσο κοντά στον ήλιο ώστε να αρχίσει να αλλάζει. Είναι λοιπόν ένας πολύ νέος κομήτης. Η Ροζέτα έκανε μερικές ιστορικές πρωτιές. Είναι ο πρώτος δορυφόρος που μπήκε σε τροχιά γύρω από κομήτη και τον συνόδεψε στο ταξίδι του σε όλο ηλιακό σύστημα - στην πιο κοντινή προσέγγιση στον ήλιο, όπως θα δούμε τον Αύγουστο, μέχρι και την έξοδό του. Πρόκειται για την πρώτη προσεδάφιση σε κομήτη που έγινε ποτέ. Βασικά περιστρεφόμαστε γύρω από τον κομήτη χρησιμοποιώντας κάτι που δεν είθισται στα διαστημικά σκάφη. Συνήθως, κοιτάτε τον ουρανό και ξέρετε πού είστε και προς τα πού βλέπετε. Σ' αυτήν την περίπτωση, δεν είναι αρκετό. Καθοδηγηθήκαμε κοιτάζοντας ορόσημα επάνω στον κομήτη. Αναγνωρίσαμε χαρακτηριστικά - βράχους, κρατήρες - κι έτσι γνωρίζαμε πού βρισκόμαστε σε σχέση με τον κομήτη. Φυσικά, είναι επίσης ο πρώτος δορυφόρος που πήγε πέραν της τροχιάς του Δία, χρησιμοποιώντας ηλιακά κύτταρα. Ακούγεται πιο ηρωικό απ' όσο είναι, διότι η τεχνολογία ραδιοϊσοτοπικών θερμικών γεννητριών δεν ήταν ακόμη διαθέσιμη στην Ευρώπη, οπότε δεν υπήρχε άλλη επιλογή. Αυτά τα ηλιακά πάνελ όμως είναι μεγάλα. Εδώ είναι ένα φτερό κι αυτοί δεν είναι επιλεκτικά μικρόσωμοι άνθρωποι. Είναι ακριβώς σαν εμάς. (Γέλια) Έχουμε δύο απ' αυτά τα φτερά, 65 τετραγωνικά μέτρα. Φυσικά έπειτα, όταν φτάνουμε στον κομήτη, διαπιστώνουμε ότι 65 τ.μ. φτερών δίπλα σ' ένα σώμα που εκτοξεύει αέρια δεν είναι και η πιο εύχρηστη επιλογή. Πώς φτάσαμε όμως στον κομήτη; Διότι έπρεπε να φτάσουμε εκεί για τους επιστημονικούς στόχους της Ροζέτα πολύ μακριά - τέσσερις φορές την απόσταση της Γης από τον ήλιο - και με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα από αυτήν που θα πετυχαίναμε με καύσιμα, γιατί θα έπρεπε να πάρουμε καύσιμα έξι φορές όσο το βάρος του σκάφους. Τι κάνουμε λοιπόν; Χρησιμοποιούμε το φαινόμενο της βαρυτικής σφεντόνας όπου περνάτε δίπλα από έναν πλανήτη σε πολύ χαμηλό υψόμετρο, για λίγες χιλιάδες χιλιόμετρα κι έτσι αποκτάτε την ταχύτητα αυτού του πλανήτη γύρω από τον ήλιο χωρίς κόστος. Το κάναμε αυτό μερικές φορές. Χρησιμοποιήσαμε τη Γη, τον Άρη, ξανά τη Γη δυο φορές, και πετάξαμε επίσης δίπλα από δύο αστεροειδείς, τη Λουτησία και τον Στέινς. Έπειτα, το 2011, βρεθήκαμε τόσο μακριά από τον ήλιο που αν είχαμε κάποιο πρόβλημα δεν θα μπορούσαμε πια να σώσουμε το σκάφος, έτσι βάλαμε το σκάφος σε χειμερία νάρκη. Τα πάντα ήταν σβηστά εκτός από ένα ρολόι. Εδώ, σε άσπρο, βλέπετε την τροχιά και το πώς λειτουργεί όλο αυτό. Βλέπετε ότι από τον κύκλο που αρχίσαμε, η άσπρη γραμμή βασικά γίνεται ολοένα και πιο ελλειπτική και τέλος πλησιάσαμε τον κομήτη τον Μάιο του 2014 κι έπρεπε έπειτα να αρχίσουμε τις μανούβρες συνάντησης. Καθώς πηγαίναμε εκεί, περάσαμε δίπλα από τη Γη και τραβήξαμε φωτογραφίες για να ελέγξουμε τις κάμερες. Εδώ είναι το φεγγάρι που ξεπροβάλλει στη Γη, ενώ αυτήν την αποκαλούμε σέλφι, λέξη που παρεμπιπτόντως τότε δεν υπήρχε ακόμη. (Γέλια) Είναι στον Άρη, από την κάμερα CIVA. Είναι μία από τις κάμερες στον προσεδαφιστή, και κοιτάει ακριβώς κάτω από τα ηλιακά πάνελ και βλέπετε τα ηλιακά πάνελ και τον Άρη στο βάθος. Όταν βγήκαμε από τη χειμερία νάρκη τον Ιανουάριο του 2014, είχαμε αρχίσει να φτάνουμε σε απόσταση δύο εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τον κομήτη τον Μάιο. Ωστόσο, η ταχύτητα που είχε αναπτύξει το σκάφος ήταν πολύ μεγάλη. Πηγαίναμε με 2.800 χιλιόμετρα την ώρα γρηγορότερα από τον κομήτη, οπότε έπρεπε να φρενάρουμε. Χρειάστηκαν οχτώ μανούβρες κι όπως βλέπετε εδώ, κάποιες ήταν πολύ μεγάλες. Έπρεπε αρχικά να φρενάρουμε για μερικά εκατοντάδες χιλιόμετρα την ώρα κι αυτό κράτησε επτά ώρες ενώ ξοδεύτηκαν 218 κιλά καύσιμα, ήταν επτά εξαιρετικά αγχωτικές ώρες, διότι το 2007 υπήρχε μια διαρροή στο σύστημα προώθησης της Ροζέτα κι έπρεπε να σβήσουμε ένα τμήμα, έτσι το σύστημα στην πραγματικότητα λειτουργούσε με τέτοια πίεση για την οποία δεν ήταν σχεδιασμένο ή κατάλληλο. Έπειτα πλησιάσαμε τον κομήτη κι αυτές είναι οι πρώτες εικόνες που είδαμε. Η αληθινή διάρκεια περιστροφής του κομήτη είναι 12,5 ώρες οπότε αυτό είναι επιταχυμένο, όμως μπορείτε να καταλάβετε γιατί οι μηχανικοί πτήσης πίστεψαν ότι δεν θα ήταν μια εύκολη προσεδάφιση. Ελπίζαμε ότι θα ήταν κάτι που θα έμοιαζε με πατάτα όπου είναι εύκολο να προσεδαφιστείς. Είχαμε όμως μια ελπίδα: ίσως να ήταν ομαλή. Όχι. Δεν ήταν έτσι. (Γέλια) Σε αυτό το σημείο, λοιπόν, ήταν ξεκάθαρα αναπόφευκτο: έπρεπε να χαρτογραφήσουμε το αντικείμενο με κάθε πιθανή λεπτομέρεια, γιατί έπρεπε να βρούμε μια επίπεδη περιοχή με 500 μέτρα διάμετρο. Γιατί 500 μέτρα; Αυτό είναι το όριο λάθους που έχουμε στην προσεδάφιση. Οπότε ξεκινήσαμε και χαρτογραφήσαμε τον κομήτη. Χρησιμοποιήσαμε μια τεχνική που λέγεται φωτοκλινομέτρηση. Χρησιμοποιεί τις σκιές που προκαλούνται από τον ήλιο. Εδώ βλέπετε έναν βράχο επάνω στην επιφάνεια του κομήτη κι ο ήλιος λάμπει από πάνω. Από τη σκιά, εμείς, με το μυαλό μας, μπορούμε αμέσως να προσδιορίσουμε περίπου το σχήμα του βράχου. Μπορείτε να προγραμματίσετε τον υπολογιστή, να καλύψετε έπειτα όλον τον κομήτη και στο τέλος έχετε τον χάρτη του κομήτη. Γι' αυτόν τον λόγο, πετάξαμε σε μερικές ειδικές τροχιές, από τον Αύγουστο. Πρώτα, ένα τρίγωνο με πλευρά 100 χιλιόμετρα σε απόσταση 100 χιλιομέτρων, κι επαναλάβαμε το ίδιο στα 50 χιλιόμετρα. Σε εκείνο το σημείο, είχαμε δει τον κομήτη απ' όλες τις γωνιές και μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε αυτήν την τεχνική για τη χαρτογράφηση του. Αυτό οδήγησε στην επιλογή σημείων προσγείωσης. Όλη αυτή η διαδικασία, από τη χαρτογράφηση του κομήτη στο να βρούμε τελικά ένα σημείο προσεδάφισης, διήρκησε 60 μέρες. Δεν είχαμε παραπάνω. Για να σας δώσω μια ιδέα, μια συνήθης αποστολή στο Άρη χρειάζεται εκατοντάδες επιστήμονες που για χρόνια μελετάνε το πού θα προσεδαφιστούν. Εμείς είχαμε 60 μέρες, ούτε μία παραπάνω. Επιλέξαμε τελικά το σημείο προσεδάφισης και οι διαταγές προς τη Ροζέτα για την εκτόξευση του Φιλέα ήταν έτοιμες. Η Ροζέτα πρέπει να βρίσκεται στο κατάλληλο σημείο στο διάστημα και να στοχεύει προς τον κομήτη διότι ο προσεδαφιστής είναι ακίνητος. Ο προσεδαφιστής έπειτα ωθείται έξω και κινείται προς τον κομήτη. Η Ροζέτα έπρεπε να γυρίσει και να θέσει τις κάμερες έτσι ώστε να βλέπει τον Φιλέα καθώς αποχωρεί και να έχει δυνατότητα επικοινωνίας μαζί του. Η διάρκεια προσεδάφισης όλης της τροχιάς ήταν επτά ώρες. Κάντε έναν πρόχειρο υπολογισμό: εαν η ταχύτητα της Ροζέτα είναι λανθασμένη κατά ένα εκατοστό το δευτερόλεπτο επτά ώρες είναι 25.000 δευτερόλεπτα. Αυτό οδηγεί σε ένα λάθος 252 μέτρων. Έπρεπε λοιπόν να ξέρουμε την ταχύτητα της Ροζέτα πολύ καλύτερα από ένα εκατοστό ανά δευτερόλεπτο και την τοποθεσία της στο διάστημα καλύτερα από 100 μέτρα, στα 500 εκατομμύρια χιλιόμετρα από τη Γη. Είναι πολύ δύσκολο. Θα σας δείξω στα γρήγορα λίγη από την επιστήμη και τα εργαλεία. Δε θα σας κουράσω με όλες τις λεπτομέρειες όλων των εργαλείων όμως έχει τα πάντα. Μπορούμε ανιχνεύσουμε αέρια, να μετρήσουμε τα μόρια της σκόνης, τα σχήματά τους, τη σύνθεσή τους, υπάρχουν μαγνητόμετρα, τα πάντα. Εδώ είναι τα αποτελέσματα ενός εργαλείου που μετρά την πυκνότητα αερίων στην τοποθεσία της Ροζέτα, οπότε είναι αέρια προερχόμενα από τον κομήτη. Το κάτω γράφημα είναι από πέρσι τον Σεπτέμβριο. Υπάρχει μια μακροπρόθεσμη μεταβολή που από μόνη της δεν προκαλεί έκπληξη όμως βλέπετε τις μυτερές κορυφές. Πρόκειται για την ημέρα ενός κομήτη. Μπορείτε να δείτε τις επιπτώσεις του ήλιου στην εξάτμιση των αερίων και στην περιστροφή του κομήτη. Υπάρχει λοιπόν κάποιο σημείο, απ' όπου αναδύονται πολλά πράγματα, θερμαίνονται από τον ήλιο κι έπειτα ψυχραίνονται στην πίσω πλευρά. Μπορούμε να δούμε τις μεταβολές στην πυκνότητα. Αυτά είναι τα αέρια και οι οργανικές χημικές ενώσεις τα οποία έχουμε ήδη μετρήσει. Θα δείτε ότι είναι μια εντυπωσιακή λίστα κι έχουμε πολλά ακόμη γιατί υπάρχουν περισσότερες μετρήσεις. Βασικά, αυτή τη στιγμή πραγματοποιείται στο Χιούστον ένα συνέδριο όπου παρουσιάζονται πολλά από αυτά τα αποτελέσματα. Επίσης, μετρήσαμε σωματίδια σκόνης. Για εσάς δεν είναι κάτι το εντυπωσιακό όμως οι επιστήμονες ήταν κατενθουσιασμένοι όταν το είδαν. Δύο σωματίδια σκόνης: το δεξί ονομάζεται Μπόρις και του έριξαν ταντάλιο για να είναι σε θέση να το μελετήσουν. Βρήκαμε νάτριο και μαγνήσιο. Αυτό μας δίνει τη συγκέντρωση των δύο αυτών υλικών τη στιγμή σχηματισμού του ηλιακού μας συστήματος, έτσι μαθαίνουμε πράγματα για το ποια υλικά υπήρχαν εκεί όταν σχηματίστηκε ο πλανήτης. Φυσικά, ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία είναι οι εικόνες. Αυτή είναι μία από τις κάμερες της Ροζέτα, η OSIRIS, που ήταν εξώφυλλο του περιοδικού Science στις 23 Ιανουαρίου αυτού του έτους. Κανένας δεν περίμενε ότι αυτό το αντικείμενο θα έμοιαζε έτσι. Βράχοι, πέτρες - μοιάζει περισσότερο με τον βράχο Half Dome του Γιοσέμιτι παρά με οτιδήποτε άλλο. Είδαμε επίσης πράγματα όπως αυτό: αμμόλοφους, και στην αριστερή πλευρά, κάτι που μοιάζει σαν σκιές από άνεμο. Αυτά τα γνωρίζουμε από τον Άρη όμως ο κομήτης αυτός δεν έχει ατμόσφαιρα, είναι λοιπόν δύσκολο να σχηματιστούν σκιές από άνεμο. Ίσως πρόκειται για τοπικές εκπομπές αερίων, υλικά τα οποία πετάγονται και ξαναπέφτουν. Δε γνωρίζουμε, οπότε έχουμε πολλά να ερευνήσουμε. Εδώ βλέπετε την ίδια εικόνα δύο φορές. Στην αριστερή πλευρά βλέπετε στη μέση μια λακκούβα. Στη δεξιά πλευρά, εάν παρατηρήσετε προσεκτικά, υπάρχουν τρεις πίδακες που ξεπετάγονται από τον πάτο της λακκούβας. Αυτή είναι λοιπόν η δραστηριότητα του κομήτη. Προφανώς, μέσα σ' αυτές τις λακκούβες είναι οι ενεργές περιοχές κι όπου το υλικό εξατμίζεται στο διάστημα. Υπάρχει μια πολύ ενδιαφέρουσα ρωγμή στον λαιμό του κομήτη. Τη βλέπετε στη δεξιά μεριά. Έχει μήκος ένα χιλιόμετρο και 2,5 μέτρα πλάτος. Ορισμένοι πιστεύουν ότι, όταν φτάσουμε κοντά στον ήλιο, ο κομήτης ίσως να χωριστεί στα δύο και θα πρέπει να διαλέξουμε, σε ποιον κομήτη θα πάμε. Ο προσεδαφιστής - κι αυτός έχει πολλά εργαλεία, κυρίως παρόμοια εκτός από εκείνα που σφυροκοπούν και τρυπούν το έδαφος κλπ. Όμως σχεδόν τα ίδια με τη Ροζέτα κι αυτό γιατί θέλετε να συγκρίνετε αυτά που βρίσκετε στο διάστημα με αυτά που βρίσκετε στον κομήτη. Ονομάζονται εργαλεία μέτρησης του αληθινού εδάφους. Αυτές είναι οι εικόνες από την προσεδάφιση τις οποίες τράβηξε η κάμερα OSIRIS. Βλέπετε τον προσεδαφιστή να απομακρύνεται όλο και περισσότερο από τη Ροζέτα. Επάνω δεξιά, βλέπετε μια φωτογραφία τραβηγμένη από τον προσεδαφιστή, 60 μέτρα από την επιφάνεια του κομήτη. Ο βράχος εκεί είναι περίπου 10 μέτρα. Αυτή είναι μία από τις τελευταίες εικόνες που τραβήξαμε πριν την προσεδάφιση. Εδώ βλέπετε τις ίδιες σκηνές, από διαφορετική όμως προοπτική και βλέπετε τρεις μεγεθύνσεις από κάτω αριστερά προς το μέσον του προσεδαφιστή που ταξιδεύει πάνω από την επιφάνεια του κομήτη. Έπειτα στην κορυφή, υπάρχουν δύο εικόνες, πριν και μετά την προσγείωση. Το μόνο πρόβλημα στη δεύτερη εικόνα είναι ότι δεν υπάρχει προσεδαφιστής. Εάν όμως παρατηρήσετε προσεκτικά, στη δεξιά πλευρά της φωτογραφίας, θα δείτε ότι ο προσεδαφιστής είναι ακόμη εκεί, αλλά έχει αναπηδήσει. Έχει αναπηδήσει από την επιφάνεια. Μια κωμική σημείωση εδώ, η Ροζέτα αρχικά είχε σχεδιαστεί με προσεδαφιστή που θα αναπηδούσε. Αυτό απορρίφθηκε λόγω υψηλού κόστους. Εμείς το ξεχάσαμε, ο προσεδαφιστής όμως όχι. (Γέλια) Κατά τη διάρκεια της πρώτης αναπήδησης στα μαγνητόμετρα, βλέπετε εδώ τα δεδομένα τους, από τρεις άξονες - χ, ψ και ω. Στα μισά της διαδρομής βλέπετε μια κόκκινη γραμμή. Σε αυτήν την κόκκινη γραμμή υπάρχει μια αλλαγή. Αυτό που συνέβη είναι ότι προφανώς, κατά τη διάρκεια της πρώτης αναπήδησης, κάπου χτυπήσαμε την άκρη ενός κρατήρα με κάποιο πόδι του προσεδαφιστή και η ταχύτητα περιστροφής του προσεδαφιστή άλλαξε. Είμαστε λοιπόν πολύ τυχεροί που βρισκόμαστε εκεί που βρισκόμαστε. Αυτή είναι μία από τις συμβολικές εικόνες της Ροζέτα. Είναι ένα αντικείμενο φτιαγμένο από άνθρωπο, το πόδι του προσεδαφιστή που πατάει επάνω στον κομήτη. Αυτή, για μένα, είναι από τις καλύτερες εικόνες της επιστήμης του διαστήματος. (Χειροκρότημα) Κάτι που μας έχει μείνει ακόμη να κάνουμε είναι να βρούμε τον προσεδαφιστή. Υποθέτουμε ότι πρέπει να βρίσκεται σε αυτήν την μπλε περιοχή εδώ. Δεν έχουμε καταφέρει να τη βρούμε ακόμη, η έρευνα όμως συνεχίζεται, όπως και οι προσπάθειές μας να κάνουμε τον προσεδαφιστή να δουλέψει ξανά. Ακούμε κάθε μέρα κι ελπίζουμε μέχρι περίπου τον Απρίλη ο προσεδαφιστής θα ξαναξυπνήσει. Αυτά που βρήκαμε στον κομήτη: Αυτό εδώ θα μπορούσε να επιπλεύσει στο νερό. Έχει τη μισή πυκνότητα του νερού. Μοιάζει με έναν πολύ μεγάλο βράχο, όμως δεν είναι. Η δραστηριότητα που είδαμε τον περασμένο Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο ήταν τέσσερις φορές αυξημένη. Μέχρι τη στιγμή που θα είμαστε στον ήλιο ο κομήτης θα χάνει 100 κιλά το δευτερόλεπτο: από αέρια, σκόνη, οτιδήποτε. Δηλαδή 100 εκατομμύρια κιλά την ημέρα. Τέλος, η ημέρα προσεδάφισης. Δεν θα ξεχάσω ποτέ - πραγματική τρέλα, 250 τηλεοπτικές ομάδες στη Γερμανία. Έδινα συνέντευξη στο BBC, ενώ μια άλλη ομάδα που με ακολουθούσε όλη την ημέρα, τραβούσε τη συνέντευξή μου, κι όλη η μέρα πήγε κάπως έτσι. Οι ρεπόρτερ του Discovery Channel με πιάσανε τη στιγμή που έβγαινα από το δωμάτιο ελέγχου κάνοντάς μου την κατάλληλη ερώτηση και ξέσπασα σε κλάματα, έτσι νοιώθω ακόμη. Για ενάμιση μήνα, δεν μπορούσα να σκεφτώ την ημέρα προσεδάφισης χωρίς να κλάψω κι ακόμη κρατώ αυτό το συναίσθημα. Θα ήθελα να σας αφήσω με αυτή την εικόνα του κομήτη. Ευχαριστώ. (Χειροκρότημα)