1
00:00:06,506 --> 00:00:10,144
Đã là nửa đêm, mọi thứ đều yên ắng,

2
00:00:10,144 --> 00:00:14,834
không gì ngoài tiếng đớp nhẹ nhàng 
của một chú tắc kè đang săn nhện.

3
00:00:14,834 --> 00:00:19,502
Tắc kè có vẻ coi thường trọng lực,
nó leo tường, treo lơ lửng trên trần nhà,

4
00:00:19,502 --> 00:00:23,966
mà không cần chút móng vuốt,
keo dán hay mạng nhện siêu dính nào.

5
00:00:23,966 --> 00:00:27,014
Thay vào đó, chúng tận dụng
một nguyên tắc đơn giản:

6
00:00:27,014 --> 00:00:29,986
các điện cực trái dấu thì hút nhau.

7
00:00:29,986 --> 00:00:33,569
Lực hút này giúp hợp chất 
gắn kết với nhau, ví dụ như muối ăn,

8
00:00:33,569 --> 00:00:36,620
vốn được cấu thành từ những ion natri
mang điện tích dương

9
00:00:36,620 --> 00:00:39,923
dính với các ion clorua 
mang điện tích âm.

10
00:00:39,923 --> 00:00:42,434
Nhưng bàn chân tắc kè 
không mang điện tích

11
00:00:42,434 --> 00:00:45,103
và bề mặt mà chúng đi trên cũng vậy.

12
00:00:45,103 --> 00:00:47,355
Vậy điều gì khiến chúng dính với nhau?

13
00:00:47,355 --> 00:00:53,255
Câu trả lời nằm ở sự kết hợp thông minh
của lực liên phân tử và kỹ thuật kết cấu.

14
00:00:53,255 --> 00:00:56,725
Tất cả nguyên tố trong bảng tuần hoàn
tương tác với electron

15
00:00:56,725 --> 00:00:58,485
theo những cách khác nhau.

16
00:00:58,485 --> 00:01:02,765
Các nguyên tố như oxy và flo
rất muốn nhận thêm electron,

17
00:01:02,765 --> 00:01:07,237
các nguyên tố như hydro và lithi
lại không hút electron mạnh mẽ bằng.

18
00:01:07,237 --> 00:01:13,784
"Lòng tham" electron tương đối 
của một nguyên tử gọi là độ âm điện.

19
00:01:13,784 --> 00:01:16,037
Các electron luôn chuyển động xung quanh

20
00:01:16,037 --> 00:01:19,760
và có thể dễ dàng rời đến nơi 
mà chúng mong muốn nhất.

21
00:01:19,760 --> 00:01:23,815
Thế nên, khi có các nguyên tử với
độ âm điện khác nhau trong cùng phân tử,

22
00:01:23,815 --> 00:01:25,835
đám mây phân tử của electron

23
00:01:25,835 --> 00:01:29,771
được kéo lại gần nguyên tử 
có độ âm điện lớn hơn.

24
00:01:29,771 --> 00:01:33,066
Điều này tạo ra một điểm loãng
trong đám mây electron,

25
00:01:33,066 --> 00:01:36,309
nơi có cực dương 
từ hạt nhân nguyên tử chạy qua,

26
00:01:36,309 --> 00:01:40,811
đồng thời, xuất hiện tập hợp các electron 
tích điện âm ở một nơi khác.

27
00:01:40,811 --> 00:01:43,245
Thế nên, bản thân phân tử 
không mang điện,

28
00:01:43,245 --> 00:01:47,812
nhưng lại có các mảng 
tích điện dương và âm.

29
00:01:47,812 --> 00:01:51,675
Những điện tích dạng mảng này có thể 
thu hút các phân tử lân cận.

30
00:01:51,675 --> 00:01:54,273
Xếp thành hàng, 
điểm cực dương của phân tử này

31
00:01:54,273 --> 00:01:57,803
sẽ kề với điểm cực âm 
của phân tử khác.

32
00:01:57,803 --> 00:02:01,143
Thậm chí, không cần phải có một nguyên tử 
có độ âm điện mạnh

33
00:02:01,143 --> 00:02:03,399
để tạo ra những lực hấp dẫn này.

34
00:02:03,399 --> 00:02:05,261
Các electron luôn luôn di chuyển,

35
00:02:05,261 --> 00:02:08,472
đôi khi, chồng chất tạm thời
tại một điểm.

36
00:02:08,472 --> 00:02:12,360
Điểm tích điện thoáng qua ấy cũng đủ để
hút phân tử lại gần nhau.

37
00:02:12,360 --> 00:02:15,234
Tương tác giữa 
các phân tử không mang điện này

38
00:02:15,234 --> 00:02:17,790
được gọi là lực van der Waals.

39
00:02:17,790 --> 00:02:21,003
Chúng không mạnh bằng tương tác 
giữa các hạt tích điện,

40
00:02:21,003 --> 00:02:24,890
nhưng sẽ gây tác động đáng kể
nếu có số lượng vừa đủ.

41
00:02:24,890 --> 00:02:26,768
Đây chính là bí mật của tắc kè.

42
00:02:26,768 --> 00:02:30,026
Ngón chân của chúng được độn
những lằn gợn linh hoạt,

43
00:02:30,026 --> 00:02:33,308
bọc trong các cấu trúc 
giống như lông nhỏ xíu,

44
00:02:33,308 --> 00:02:36,870
mảnh hơn rất nhiều so với tóc người,
được gọi là tơ (seta).

45
00:02:36,870 --> 00:02:42,811
Mỗi seta được bao bọc bởi những sợi 
nhỏ hơn, gọi là spatula.

46
00:02:42,811 --> 00:02:47,434
Hình que nhỏ xíu này 
chính là thứ tắc kè cần:

47
00:02:47,434 --> 00:02:50,249
bám dính và thả ra theo ý muốn.

48
00:02:50,249 --> 00:02:53,645
Khi tắc kè mở những ngón chân 
linh hoạt trên trần nhà,

49
00:02:53,645 --> 00:02:59,197
spatula được đưa vào góc độ hoàn hảo
để tạo lực van der Waals.

50
00:02:59,197 --> 00:03:00,865
Spatula được đè phẳng,

51
00:03:00,865 --> 00:03:04,945
tạo nhiều bề mặt tiếp xúc
giúp các miếng tích điện âm và dương

52
00:03:04,945 --> 00:03:08,389
tìm các mảng trái dấu tương ứng 
trên trần nhà.

53
00:03:08,389 --> 00:03:13,690
Mỗi spatula chỉ đóng góp 
một lực dính van der Waals rất nhỏ.

54
00:03:13,690 --> 00:03:16,613
Nhưng một con tắc kè 
có khoảng 2 tỉ lực dính như vậy,

55
00:03:16,613 --> 00:03:20,334
tạo tổng lực đủ để 
nâng đỡ trọng lượng của nó.

56
00:03:20,334 --> 00:03:25,253
Thực tế, tắc kè có thể treo mình,
đong đưa bằng một ngón duy nhất.

57
00:03:25,253 --> 00:03:28,247
Tuy nhiên, lực siêu dính đó 
có thể bị phá vỡ,

58
00:03:28,247 --> 00:03:31,236
chỉ bằng một thay đổi nhỏ về góc độ.

59
00:03:31,236 --> 00:03:33,831
Vì thế, tắc kè 
có thể dễ dàng buông mình,

60
00:03:33,831 --> 00:03:37,949
đuổi theo con mồi
hay trốn chạy kẻ thù.

61
00:03:37,949 --> 00:03:41,644
Chiến lược này, sử dụng 
khối sợi có hình dạng đặc biệt

62
00:03:41,644 --> 00:03:45,271
để tối đa hóa lực van der Waals
giữa các phân tử

63
00:03:45,271 --> 00:03:48,273
đã truyền cảm hứng 
cho ngành vật liệu nhân tạo,

64
00:03:48,273 --> 00:03:51,992
đang cố bắt chước khả năng 
bắt dính tuyệt vời của tắc kè.

65
00:03:51,992 --> 00:03:55,511
Các phiên bản này, tuy vẫn chưa 
hoàn hảo như bản gốc,

66
00:03:55,511 --> 00:03:57,923
cũng đủ giúp 
một người trưởng thành

67
00:03:57,923 --> 00:04:01,943
trèo được 7,62 m trên tường kính.

68
00:04:01,943 --> 00:04:08,502
Vì con mồi, giờ đây, cũng dùng 
lực van der Waals để bám lên trần nhà,

69
00:04:08,502 --> 00:04:13,016
tắc kè quyết định thả mình
và cuộc truy đuổi lại tiếp tục.