0:00:01.000,0:00:03.903
Кітап сөресінде қандай кітаптар бар [br]екеніне қарап адам туралы

0:00:03.927,0:00:06.422
біраз нәрсе айтуға болатыны[br]туралы жиі естиміз.

0:00:07.679,0:00:09.666
Кітап сөрем мен туралы не айтар екен?

0:00:10.402,0:00:14.086
Біраз жыл бұрын осы сұрақты[br]өзіме қойған кезде,

0:00:14.110,0:00:16.411
мазамды қашырған бір жаңалық аштым.

0:00:17.131,0:00:20.135
Мен өзімді жоғары мәдениетті[br]адам деп ойлайтынмын,

0:00:20.159,0:00:22.584
космополит адам.

0:00:22.608,0:00:25.704
Бірақ менің кітап сөрем басқа[br]нәрселерден хабардар етті.

0:00:26.439,0:00:28.091
Кітап мұқабаларының бәрінде

0:00:28.115,0:00:30.974
Британ және Солтүстік Америка авторлары[br]болатын және

0:00:30.998,0:00:33.534
ол жерде бірде бір аударма кітабы жоқ еді.

0:00:34.327,0:00:38.177
Оқитын кітаптарым туралы бұл жаңалық

0:00:38.201,0:00:40.002
мені біраз есеңгіретіп тастады.

0:00:40.026,0:00:43.519
Мен бұл туралы ойлағанда,[br]шынымен ұялған сезімде болдым.

0:00:43.543,0:00:46.915
Мен ағылшын тілінен басқа тілдерде[br]жазатын жазушылардың

0:00:46.939,0:00:50.316
керемет шығармалары бар екені[br]туралы білетінмін.

0:00:50.340,0:00:53.642
Менің оқудағы әдеттерім[br]басқа кітаптарды ашуға мүмкіндік

0:00:53.666,0:00:56.023
бермейтіні туралы ойлау тым өкінішті еді.

0:00:56.435,0:00:59.301
Сөйтіп мен өзіме әлемдік

0:00:59.325,0:01:01.943
кітап оқу жедел курсын жаздырып[br]алуды шештім.

0:01:02.602,0:01:06.340
Ұлы Британия үшін 2012 жыл[br]халықаралық жыл болды;

0:01:06.364,0:01:08.436
бұл Лондон Олимпиадасы жылы еді.

0:01:08.460,0:01:11.982
Мен осы уақытта

0:01:12.006,0:01:15.213
дүние жүзінің әр елінде шыққан[br]новеллалар мен қысқа әңгімелер

0:01:15.237,0:01:19.554
жинақтарын оқуға немесе [br]естеліктерді оқуға бел будым.

0:01:20.771,0:01:22.104
Және мен оны жүзеге асырдым.

0:01:22.128,0:01:23.755
Бұл өте қызық болды,

0:01:23.779,0:01:25.675
мен керемет нәрселерге қанықтым,

0:01:25.699,0:01:27.814
кейбір ерекше байланыстар жасадым,

0:01:27.838,0:01:29.707
солар туралы сіздермен бөліскім келеді.

0:01:30.088,0:01:33.286
Бірақ басында сәл қиындық болды.

0:01:33.849,0:01:38.516
Мен дүние жүзіндегі елдерді[br]санамалаған түрлі тізімдерді

0:01:38.540,0:01:40.746
жобамда қолдану үшін көрдім,

0:01:40.770,0:01:43.920
соңында БҰҰ жасаған тізімге[br]тоқталдым,

0:01:43.944,0:01:45.167
оған Тайванды қостым,

0:01:45.191,0:01:48.547
соңында 196 елі бар тізім шықты.

0:01:49.143,0:01:51.998
Мен кітап оқу мен блог жүргізуді[br]жоспарладым,

0:01:52.022,0:01:54.332
аптасына 5 күн жұмыс істей жүріп

0:01:54.356,0:01:57.467
аптасына 4 кітап оқу,

0:01:57.491,0:02:01.195
сонан соң мен тағы бір фактіні[br]байқадым, әр елден

0:02:01.219,0:02:03.947
ағылшын тіліндегі кітаптарды[br]қалай алатынымды білмедім.

0:02:04.546,0:02:08.291
Тек қана шамамен[br]Британияда шығатын

0:02:08.315,0:02:10.966
басылымдардың 4,5 %[br]аударма екен,

0:02:10.990,0:02:14.616
бұл статистика, басқа да ағылшын[br]тілді елдерде де осындай.

0:02:14.640,0:02:17.593
Дегенмен аударылып басылатын[br]кітаптардың үлесі

0:02:17.617,0:02:20.409
басқа елдерде жоғарырақ екен.

0:02:21.101,0:02:24.409
4,5 % бастауға жеткілікті болғанымен

0:02:24.433,0:02:26.268
бұл не көрсететініне мән берейікші,

0:02:26.292,0:02:28.965
яғни бұл кітаптардың көбі

0:02:28.989,0:02:31.163
баспа желілері мықты[br]елдерден

0:02:31.187,0:02:35.354
және кәсіби мамандар осы кітаптарды[br]ағылшын тілді

0:02:35.378,0:02:37.338
баспаларға сатуға жұмыс істейді.

0:02:37.711,0:02:42.283
Мысалы, француз тілінен 100-ден[br]аса кітап аударылып

0:02:42.307,0:02:44.210
жыл сайын Британияда[br]басылып шығады,

0:02:44.234,0:02:48.647
бірақ оның басым бөлігі Франция[br]немесе Швейцариядан.

0:02:49.107,0:02:51.845
Ал француз тілінде сөйлейтін Африкаға

0:02:51.869,0:02:53.511
көңіл бөлінуі екіталай.

0:02:54.284,0:02:57.607
Нәтижесінде өте көп ұлттың

0:02:57.631,0:03:01.262
әдебиеті ағылшын тілінде жоқ

0:03:01.286,0:03:02.439
немесе жоқтың қасы.

0:03:03.074,0:03:06.140
Бұл кітаптар оқырманға көрінбейді,[br]яғни

0:03:06.164,0:03:09.002
ең көп кітап басылып шығатын тіл[br]оқырмандарына жетпейді.

0:03:10.002,0:03:11.820
Бірақ мәселе кітап оқуға дейін[br]жеткенде

0:03:11.844,0:03:13.614
мен үшін ең үлкен проблема -

0:03:13.638,0:03:16.772
қай жерден бастайтынымды[br]білмеу еді.

0:03:17.201,0:03:20.559
Өмірімді негізінен Британ және[br]Солтүстік Америка

0:03:20.583,0:03:22.232
кітаптарын оқумен өткізген мен

0:03:22.256,0:03:25.845
қалай бастау және іздеу[br]керектігін және

0:03:25.869,0:03:28.580
айналадағы әлемнен қалай таңдау[br]керектігін білмедім.

0:03:28.604,0:03:31.989
Мен сіздерге Швейцария кітаптарын[br]қалай таңдауды айта алмаймын.

0:03:32.013,0:03:34.648
Намибияда шыққан жақсы новелла[br]туралы білмеймін.

0:03:35.125,0:03:36.718
Жасыратыны жоқ,

0:03:36.742,0:03:40.065
мен тоғышар әдеби ксенофоб едім.

0:03:40.541,0:03:42.995
Қалай мен жер бетінде Бүкіл[br]әлемді оқи алар едім?

0:03:43.777,0:03:45.634
Мен көмек сұрауға бел будым.

0:03:45.658,0:03:49.157
2011 жылдың қазанында мен[br]блогымды тіркедім,

0:03:49.181,0:03:50.952
ayearofreadingtheworld.com,

0:03:50.976,0:03:53.461
блогымда онлайн қысқаша[br]жазба жарияладым.

0:03:53.863,0:03:55.092
Мен өзім туралы және

0:03:55.116,0:03:57.124
оқыған кітаптарымның[br]тым біржақты екенін,

0:03:57.148,0:03:59.005
қызығушылық танытқандар[br]оқитын кітапты

0:03:59.029,0:04:01.594
ұсынып, әлемнің қай жерінде[br]болса да хат жазуларына

0:04:01.618,0:04:03.302
болатынын жаздым.

0:04:03.913,0:04:07.986
Қазір біреу қызыға ма[br]жоқ па білмеймін,

0:04:08.010,0:04:11.124
бірақ мен онлайн жазба[br]жариялағаннан бірнеше сағат

0:04:11.148,0:04:13.584
өткеннен кейін адамдар маған[br]хабарласа бастады.

0:04:13.608,0:04:16.106
Алдымен достарым мен әріптестерім болды.

0:04:16.466,0:04:18.017
Сонан соң достарымның достары.

0:04:18.383,0:04:20.660
Соңында - танымайтын адамдар.

0:04:21.399,0:04:24.201
Онлайнға хабарлама салғаннан[br]4 күн өткенде,

0:04:24.225,0:04:27.956
маған Куала Лумпурдан Рафидах[br]есімді әйелден хат келді.

0:04:28.292,0:04:30.967
Ол менің жобамның аты[br]ұнағанын айтты,

0:04:30.991,0:04:33.890
ол жергілікті ағылшын тіліндегі[br]кітаптар сататын дүкеннен

0:04:33.914,0:04:37.204
маған Малайзия кітабын сатып алып[br]жіберуге бола ма деп сұрады.

0:04:37.912,0:04:39.665
Мен бар ықыласыммен келістім,

0:04:39.689,0:04:41.191
бір-екі аптадан кейін маған

0:04:41.215,0:04:45.763
1 емес 2 кітаптан тұратын[br]сәлемдеме келді,

0:04:47.263,0:04:49.681
Малайзиядан Рафидахтың таңдауы,

0:04:50.908,0:04:54.791
және тағы бір кітап[br]Сингапурдан еді.

0:04:56.428,0:04:58.865
Мені таңқалдырғаны

0:04:58.889,0:05:02.465
6000 миль қашықтықтағы[br]танымайтын адам

0:05:02.489,0:05:04.414
біреуге көмектесу үшін[br]сонша қашықтықтан

0:05:04.438,0:05:06.497
ешқашан кездестірмейтін[br]адамға хабарласқаны.

0:05:07.100,0:05:10.751
Рафидахтың мейірімі осы[br]жылдың үлгілі әрекеті еді.

0:05:11.240,0:05:14.530
Уақыт пен адамдар маған[br]қайта-қайта көмектесті.

0:05:15.226,0:05:17.835
Кейбіреулер менің атымнан зерттеу[br]жүргізіпті,

0:05:17.859,0:05:20.882
басқалары демалыстары мен[br]сапарларында

0:05:20.906,0:05:22.842
мен үшін кітап дүкендеріне[br]барған.

0:05:23.526,0:05:26.762
Егер сіз әлем кітаптарын[br]оқығыңыз келсе,

0:05:26.786,0:05:30.187
егер сіз оларды бар жүрегіңізбен[br]ашқыңыз келсе,

0:05:30.211,0:05:32.141
әлем сізге көмектеседі.

0:05:33.118,0:05:34.333
Кезек кішкентай

0:05:34.357,0:05:37.863
немесе ағылшын тілінде әдебиеті[br]жоқ елдерге келгенде,

0:05:37.887,0:05:39.700
адамдар одан да зорына барды.

0:05:40.689,0:05:43.901
Кітаптар көбінесе қызық[br]қайнаркөздерден келетін еді.

0:05:44.536,0:05:47.575
Панамадан кітабым, мысалы,

0:05:47.599,0:05:50.618
Панама каналының Туиттердегі[br]парақшасындағы әңгімеден келді.

0:05:51.497,0:05:55.007
Иә, Панама каналының туиттерде[br]аккаунты бар.

0:05:55.731,0:05:58.105
Мен оларға жобам туралы жаздым,

0:05:58.129,0:06:01.508
олар маған мына кітаптың[br]ұнауы мүмкін екенін айтты,

0:06:01.532,0:06:04.111
ол панамалық автор[br]Хуан Давид Морган еді.

0:06:04.898,0:06:07.468
Мен Морганның уеб-сайтын[br]тауып, хабар жібердім,

0:06:07.492,0:06:09.924
одан испан тілінде шыққан[br]шығармасы

0:06:09.948,0:06:11.938
ағылшын тіліне аударылған ба[br]деп сұрадым.

0:06:12.432,0:06:14.863
Ол бірде-бір шығармасы[br]аударылмағанын айтты,

0:06:14.887,0:06:17.317
бірақ оның басылмаған аудармасы[br]бар екен,

0:06:17.341,0:06:19.325
"The Golden Horse" деген кітабы.

0:06:19.887,0:06:21.225
Ол пошта арқылы жіберді,

0:06:21.249,0:06:24.383
сөйтіп маған осы кітапты[br]ағылшын тілінде оқитын

0:06:24.407,0:06:26.251
бірінші оқырман[br]болу мүмкіндігі туды.

0:06:26.929,0:06:29.579
Морган менімен кітабын осылай[br]бөліскен

0:06:29.603,0:06:31.593
жалғыз адам болған жоқ.

0:06:32.015,0:06:33.777
Швециядан Палауға дейін

0:06:33.801,0:06:37.792
жазушылар мен аудармашылар[br]өздерінің кітаптарын және

0:06:37.816,0:06:39.546
басылып шықпаған[br]қолжазбаларын

0:06:39.570,0:06:42.450
жіберетін, оларды ағылшын[br]баспагерлері көрмес еді,

0:06:42.474,0:06:44.496
немесе енді қолжетімсіз еді,

0:06:44.520,0:06:49.228
бұл маған керемет әлеммен[br]байланысу артықшылығын берді.

0:06:50.008,0:06:51.159
Мысалы, мен

0:06:51.183,0:06:55.773
Солтүстік Африка патшасы[br]Нгунгунхан туралы оқыдым,

0:06:55.797,0:06:58.459
ол ХІХ ғасырда Португалияға[br]қарсы шыққан еді;

0:06:59.113,0:07:01.884
сонымен бірге Түркменстандағы[br]Каспий теңізінің

0:07:01.908,0:07:04.906
жағалауындағы қашық ауылдағы[br]үйлену салттары туралы оқыдым.

0:07:06.524,0:07:10.133
Брижит Джонсқа Кувейт жауабын көрдім.

0:07:10.450,0:07:12.450
(Күлкі)

0:07:13.301,0:07:16.867
Анголадағы ағаштағы[br]оргия туралы оқыдым.

0:07:20.870,0:07:23.022
Бірақ ең керемет мысал

0:07:23.046,0:07:25.450
адамдардың маған дүние [br]жүзі кітаптарын

0:07:25.474,0:07:27.101
оқуға көмектесу үшін [br]дайындығы,

0:07:27.125,0:07:29.574
іздеулерімнің соңы

0:07:29.598,0:07:33.432
португалша сөйлейтін кішкене[br]елден кітап табу болатын,

0:07:33.456,0:07:36.723
кітап Африканың Сао Том және[br]Принсип аралынан еді.

0:07:37.364,0:07:41.013
Қазір бірнеше ай өткесін[br]қолдан келгеннің бәрі

0:07:41.037,0:07:44.376
істеліп, ағылшын тіліне аударылған[br]кітап табылмағанда,

0:07:44.400,0:07:46.642
маған берілген жалғыз мүмкіндік

0:07:46.666,0:07:49.873
басынан аударылған кітапты[br]алу болатын.

0:07:50.404,0:07:51.905
Енді маған көмектесетін

0:07:51.929,0:07:54.325
біреу барына сенімсіз[br]болдым және

0:07:54.349,0:07:56.848
өз уақыттарын бөлмейді[br]деп ойладым.

0:07:57.525,0:08:01.788
Бірақ Twitter мен Facebook-тегі[br]португалша

0:08:01.812,0:08:03.766
сөйлейтіндерге[br]хабарлаған апта ішінде

0:08:03.790,0:08:07.361
маған жобаға қатысқандардан да[br]көп адам хабарласты, ішінде

0:08:07.385,0:08:11.743
өз саласының танымал адамы[br]Маргарет Джил Коста да бар,

0:08:11.767,0:08:17.068
ол Нобель сыйлығының иегері[br]Джозе Сарамагоны аударған.

0:08:18.443,0:08:20.378
Менің тоғыз ерікті аудармашыммен

0:08:20.402,0:08:22.990
мен Сао Томеан авторының[br]кітабын тауып

0:08:23.014,0:08:25.524
онлайн арқылы жеткілікті[br]көшірмесін сатып алдым.

0:08:25.548,0:08:26.702
Мынау солардың біреуі.

0:08:27.268,0:08:30.832
Мен тоғыз еріктіге көшірмесін[br]жібердім.

0:08:30.856,0:08:34.030
Олар осы жинақтан қысқа[br]әңгімелерді алды,

0:08:34.054,0:08:37.681
аудармасын маған қайта жіберу[br]үшін, бас алмастан аударды,

0:08:37.705,0:08:41.494
сөйтіп алты апта ішінде[br]мен оқитын кітапты алдым.

0:08:42.422,0:08:46.884
Осылай мен жыл бойы[br]оқитындарымды тапқанда,

0:08:46.908,0:08:50.993
менің шектеулерім

0:08:51.017,0:08:53.158
маған үлкен мүмкіндік ашты.

0:08:53.935,0:08:56.122
Сао Том мен Принсипке келгенде

0:08:56.146,0:08:59.492
бұл тек қана жаңа нәрсемен танысу[br]ғана емес, сонымен бірге

0:08:59.516,0:09:02.191
жаңа әңгімелер жинағын ашу,

0:09:02.215,0:09:05.161
оған қоса бір топ адамды[br]бірлестіру және

0:09:05.185,0:09:08.414
олардың бірігіп шығармашылықпен[br]айналысуына мүмкіндік жасау.

0:09:08.901,0:09:12.801
Менің әлсіздігім жобаның[br]сәттілігіне айналды.

0:09:13.929,0:09:17.485
Осы жылы оқыған кітаптарым[br]менің көзімді көп нәрсеге ашты.

0:09:17.509,0:09:19.696
Кітап оқығаннан рахаттанатындар

0:09:19.720,0:09:23.500
кітаптардың сізді өзіңізден басқа[br]жаққа алып кететін

0:09:23.524,0:09:25.668
ерекше күші бар екенін біледі,

0:09:25.692,0:09:27.534
аз уақытқа болса да,

0:09:27.558,0:09:29.783
әлемге басқа көздермен[br]қарайсыз.

0:09:30.390,0:09:32.853
Бұл ыңғайсыз тәжірибе болар еді,

0:09:32.877,0:09:34.649
әсіресе, сіз кітап оқып жатсаңыз[br]және

0:09:34.673,0:09:38.097
бұл кітап сіздің құндылықтарыңызға[br]сай келмейтін мәдениеттен болса.

0:09:38.601,0:09:40.750
Бірақ ол пайдалы[br]да болуы мүмкін.

0:09:41.402,0:09:45.316
Таңсық идеялармен күресу ойыңызды[br]айқындауға көмектесері сөзсіз.

0:09:45.742,0:09:47.909
Сонымен бірге ол

0:09:47.933,0:09:50.575
сіздің әлемді қабылдаудағы[br]ақтаңдақтарды да көрсетеді,

0:09:51.072,0:09:53.954
Мен кішкентайымнан оқып[br]өскен ағылшын тіліндегі

0:09:53.978,0:09:55.664
әдебиетке қарап, мысалы,

0:09:55.688,0:09:58.725
әлем ұсынып отырған байлықпен[br]салыстырғанда

0:09:58.749,0:10:01.561
олардың біразының шеңбері тар[br]болғанын көрдім.

0:10:02.886,0:10:05.048
Кітапты парақтаған сайын,

0:10:05.072,0:10:07.538
басқа нәрселер бола бастады.

0:10:08.150,0:10:09.301
Күннен күнге

0:10:09.325,0:10:13.610
жыл басындағы елдердің ұзын[br]тізімі өзгере бастады,

0:10:13.634,0:10:17.993
құрғақ академиялық атаудан

0:10:18.017,0:10:20.698
тірі жанды атуаларға дейін.

0:10:21.475,0:10:24.198
Қазір мен бұл мүмкін екеніне[br]сен алмаймын,

0:10:24.222,0:10:28.428
бір кітап оқу арқылы ел туралы[br]жалпы мағлұмат алу.

0:10:29.010,0:10:32.599
Осы жылы оқыған кітаптарым

0:10:32.623,0:10:35.683
мені бұрынғыға қарағанда[br]шынайы етті,

0:10:35.707,0:10:41.781
керемет планетамыздағы қиындыққа,[br]байлыққа, әртүрлілікке басқаша қарадым.

0:10:42.654,0:10:44.647
Бұл әлем оқиғасы сияқты еді,

0:10:44.671,0:10:48.571
онда адамдар маған оқуға көмектесу[br]үшін алысқа кетіп,

0:10:48.595,0:10:50.500
мұны маған шынайы етті.

0:10:52.086,0:10:54.621
Осы күндері мен кітап сөреме қарағанда

0:10:54.645,0:10:57.770
немесе электронды оқу құралымдағы[br]шығармаларды көргенде,

0:10:57.794,0:10:59.909
олар маған басқа оқиғаны көрсетеді.

0:11:00.649,0:11:03.995
Бұл - біздерді байланыстыратын[br]кітаптың күші, ол

0:11:04.019,0:11:08.764
саяси, географиялық, мәдени,[br]әлеуметтік, діни бөлінуден ада.

0:11:09.422,0:11:13.564
Бұл адамдардың бірге жұмыс[br]істеуінің әлеуеті туралы ертегі.

0:11:14.320,0:11:15.662
Бұл - өсиет,

0:11:15.686,0:11:20.309
біз ерекше уақытта өмір сүрудеміз,[br]интернетке рақмет,

0:11:20.333,0:11:22.250
бұрынғыға қарағанда оңайырақ[br]танысамыз,

0:11:22.274,0:11:26.703
танымайтын адамдармен әңгіме,[br]көзқарас, кітаппен бөлісеміз,

0:11:26.727,0:11:30.520
бірақ планетаның басқа жағындағы ол[br]адаммен ешқашан кездеспеуіміз мүмкін.

0:11:31.595,0:11:34.693
Мен оқып жатқан әңгіме қайтып[br]келер деп үміттенемін.

0:11:35.074,0:11:37.923
Маған көптеген адамдар қосылады[br]деп сенемін.

0:11:37.947,0:11:40.561
Егер біз көбірек оқысақ,

0:11:40.585,0:11:43.132
баспагерлерді көп кітап аударуға[br]итермелер едік және

0:11:43.156,0:11:45.095
біз бәріміз байырақ болар едік.

0:11:45.713,0:11:46.870
Рақмет!

0:11:46.894,0:11:50.628
(Қошемет)