20160127 Wij leven in een wereld met ongenadige veranderingen. Massa-migratie naar nieuwe mega-steden in hoge wolkenkrabbers en uitgestrekte sloppenwijken. Met een grote honger naar olie en voedsel, onvoorspelbare klimaatverandering, met een steeds groeiende bevolking. Moeten we ons zorgen maken? Moeten we bang zijn? Hoe daar een zicht op krijgen? 7 miljard mensen leven nu op onze planeet. Is dat niet mooi? Wanneer sommigen nadenken over de toekomst van de wereld, dan slaat paniek toe. Anderen kiezen ervoor om helemaal niet te denken. Ik ga je tonen hoe de zaken er echt uitzien. Mijn naam is Hans Rosling, "statistiek-specialist" Nee, nee, NEE, niet op stop drukken! Met de nieuwste gegevens, laat ik u de wereld zien op een nieuwe manier. Ik vertel je hoe de wereldbevolking aan het veranderen is en wat huidige gegevens vertellen over de toekomst. We staan we voor enorme uitdagingen. Het goeie nieuws is dat de mensheid het al beter doet dan de meesten onder ons denken! Geen paniek dus! "De waarheid over de wereldbevolking" met professor Hans Rosling. Baby's... elk kind is een zegen. Veel mensen denken: de bevolkingsgroei is niet in de hand te houden. Sommigen spreken zelfs over een "overbevolkingsbom" ! Hebben ze gelijk? Waar staan we vandaag met de bevolkingsaangroei? Hoe zijn we daar geraakt? Ik vertel de geschiedenis van zij die ooit leefden. Tenminste, deze van de laatste 1000 jaar. Ziehier ... 2 assen: X en Y horizontaal: de tijd in jaren, vertikaal: de wereldbevolking in miljarden. In het jaar 10 000 voor Christus, toen de mensheid overschakelde op landbouw, schatten archeologen dat de wereldbevolking slechts 10 miljoen bedroeg. Beeld u in, dat is zoals Zweden vandaag. Een wereld met alleen maar Zweden! Na eeuwen kwamen er meer boeren, er was meer voedsel, er ontstonden grote machtsgebieden: Egypte, China, India en uiteindelijk Europa De bevolking bleef groeien, maar zeer langzaam. Ik stop hier in het jaar 1800. Omdat in 1800 het bevolkingsaantal 1 miljard bereikte. De bevolkingsgroei was een fractie van een procent gedurende 1000 jaar. Maar in 1800, met de industriële revolutie, veranderde alles en de groei ging veel sneller. In iets meer dan 100 jaar, bereikte het aantal 2 miljard. En dan, toen ik naar school ging: 3 miljard. De meeste mensen dachten: de planeet kan niet méér mensen onderhouden. Zelfs specialisten verklaarden dat. Maar wat gebeurde was dit... Het werden er 4 miljard, 5 miljard, 6 miljard, 7 miljard. Beeld je in: tijdens mijn leven een aangroei met méér dan de helft van de wereldbevolking en het aantal stijgt nog steeds. De grootste aangroei, in de laatste jaren, gebeurde in Azië, zoals hier in Bangladesh, waar de bevolking verdrievoudigde gedurende mijn leven. Van 50 miljoen naar meer dan 150 miljoen. Het is nu één van de meest bevolkte landen ter wereld. Een 15 miljoen mensen leven in de drukke hoofdstad Dhaka. De mensen hier zijn intens bekommerd over de grootte van het gezin, zowel op het platteland als in de stad. Er ontluikt een nieuw Bangladesh. Zoals de familie Khan: moeder Taslima, de dochters Tanjina en de kleine Sadia... en vader Hannan. --- Vrouwen hebben een eeuwigheid nodig om zich klaar te maken. Mannen doen dat sneller. --- --- Als je het toch met je handen wegveegt, waarom doe je het dan op? --- Taslima en Hannan groeiden zelf op in een groot gezin. Maar zij beslisten slechts 2 kinderen te hebben. --- In Bangladesh klinkt een slogan die je overal hoort: --- --- "Maximum twee kinderen. --- --- Eén kind is zelfs beter!" --- --- Gelukkig heb ik maar twee kinderen om groot te brengen. --- --- Als ik er meer had, zou ik ze niet kunnen onderhouden. --- --- Met twee kinderen kan ik hun de dingen kopen die ze willen. --- --- Al mijn geld is op! --- . Taslima en Hannan: deelgenoten van een culturele verandering, weg van grote gezinnen. En voor Taslima werd het ook haar job. Zij werkt voor de "dienst familieplanning" van de regering die vrouwen zoals zij tewerkstelt in elk dorp. Ze gaat van deur tot deur om anderen te overtuigen om ook voor een klein gezin te gaan. --- Wanneer had je je laatste maandstonden? --- --- Afgelopen 22ste... --- . --- Je gebruikt dus geen anticonceptie-methode. --- --- Is het geen probleem als je terug zwanger geraakt? --- --- Ik wordt niet zo gemakkelijk zwanger. --- --- Maar je hebt wel al 2 kinderen. --- . --- Ik heb geen tijd om naar het ziekenhuis te gaan. --- Taslima geeft advies, morele ondersteuning en vooral --- Ik heb geen tijd om naar het ziekenhuis te gaan. --- Taslima geeft advies, morele ondersteuning en vooral verschillende soorten voorbehoedsmiddelen. --- Je hebt 3 dochters. Wil je echt nog meer kinderen ? --- --- Die beslissing ligt bij de vader. --- . --- Jij bent diegene die ze zal moeten baren. --- --- Waarom ligt de beslissing bij hem? --- --- Jij moet door de zorgen en de pijn, hij niet! --- . --- Wie moet er door de pijn ? --- . --- Ik moet door die pijn. Maar als hij een jongen wil? Wat kan ik dan doen? --- --- Hier is "de pil", neem die wanneer je cyclus start. --- --- Het is moeilijk om hun te overtuigen wanneer ze laaggeschoold zijn. --- --- Maar langzaam krijgen we onze boodschap verspreid. --- Hoe succesvol waren Taslima en Bangladesh om het geboortecijfer te verminderen? Dat is het aantal baby's per moeder. In Zweden hebben we de "Gapminder Foudation" opgericht om statistische gegevens beschikbaar te maken zodat iedereen ze kan verstaan. Zo kan ik u laten zien wat er in Bangladesh gebeurde. Hier, op de horizontale as: de baby's per moeder Van 1 tot 2 ... van 7 tot 8, en op de verticale as: de levensduur. De levensverwachting, hoeveel jaar kan een pasgeborene verwachten te leven. Van 30 tot ... 90. We starten in 1972. Een belangrijk jaar voor Bangladesh: het jaar van de onafhankelijkheid. Dat jaar situeerde Bangladesh zich hier en had elke vrouw gemiddeld 7 baby's. en de levensduur bedroeg minder dan 50 jaar. Wat gebeurde er nu na de onafhankelijkheid? Werd de levensduur langer in Bangladesh? Kwamen er minder kinderen? Hier zijn de gegegens, ik start Bangladesh... Inderdaad, de levensduur wordt langer, het aantal baby's minder, 6 - 5... en de levensduur nog langer, 4 - 3 en ze komen bijna aan 2. Het is 2,2 en de levensduur is 70 ! Het is absoluut verbluffend! In 40 jaar ging Bangladesh van 7 naar 6, naar 5, 4, 3, 2. Een mirakel ! Enkel in Bangladesh? Ik laat u de hele wereld zien. Ik ga 50 jaar terug in tijd, tot 1963. Hier zijn alle landen. De groene: Noord- en Zuid-Amerika. De gele: Europa, Oost en West. Blauw is Afrika, rood is Azië met Australië en Nieuw-Zeeland. De grootte van de bubbel toont de omvang van de bevolking. Kijk: de dikke daar zijn China en Indië, Bangladesh juist erachter. In 1963 was in de wereld het gemiddeld aantal baby's per vrouw: 5. De aantallen waren erg verdeeld! Kan je dat zien? Deze landen hier: de 'ontwikkelde' landen, met kleine gezinnen en een lang leven. Hier de 'ontwikkelingslanden' met grote gezinnen en een kort leven. Met maar weinig landen ertussenin. Nu gaan we zien wat gebeurde. Ik 'start' de wereld! Hier gaan we... Zie China: de dikke bubbel, krijgt betere gezondheid... ze starten met familieplanning, ze gaan naar kleinere gezinnen. Het dikke groene, Mexico, komt naar daar! Brazilië, ook groen voor Zuid-Amerika en India volgt. De rode bubbels zijn Aziatische landen, die deze kant opgaan. Veel Afrikaanse landen hebben nog veel baby's per vrouw. En Bangladesh schiet India voorbij op weg naar kleinere gezinnen. En nu... bijna alle landen gaan naar deze kant, zelfs Afrika begint te bewegen. Oooh! Dat was de aardbeving in Haïti! En iedereen eindigt nu hier. Wat een verandering! Vandaag is 2,5 het gemiddelde in de wereld. Het was 5, vijftig jaar geleden. De wereld is veranderd: het gemiddelde aantal baby's per vrouw is verminderd van 5 tot 2,5 en het daalt nog steeds. Wat een grote verandering! Mensen denken dat landen als Bangladesh 'bevolkingsbommen' zijn. Ze kunnen niet meer fout zitten. Voor mij zijn de gezondheidswerkers zoals mevrouw Taslima en haar collega's de helden van onze tijd. In enkele tientallen jaren hebben zij hun land helemaal naar de andere kant gebracht, naar een betere gezondheid en kleinere gezinnen. De helden van onze tijd! Het is een verbluffende verandering. We leven niet meer in die 'verdeelde' wereld. Maar hoeveel mensen hebben kennis van deze verbluffende verandering? Gapminder toont niet alleen de gegevens, maar meet ook hoeveel mensen kennis hebben van deze situaties in de wereld. Het eerste onderzoek deden we in Zweden. Van de resultaten werd je depressief! Voor het tweede onderzoek, in Groot-Brittanië, hadden we meer hoop, zij zijn overal in de wereld geweest. We hoopten op goede resultaten. De eerste vraag was: hoeveel baby's hebben vrouwen gemiddeld in Bangladesh? We gaven 4 mogelijkheden: 2,5 - 3,5 - 4,5 of 5,5 ? Dit is het resultaat van het Brits onderzoek. Jullie kennen het juiste antwoord: het is 2,5. Slechts 12 procent van de Britten had het juist. We dachten: misschien zorgt de lage scholingsgraad voor de mindere resultaten. Dus bekeken we de resultaten van de Britten met een universitair diploma. Hier het resultaat. Ze deden het slechter. Je zou nu kunnen besluiten dat de Britten gebrek hebben aan kennis over de wereld. Nee, nee! Wat indien we het zouden vragen aan deze chimpansees? We zouden de verschillende antwoorden op bananen geschreven hebben, en hen er één laten uitkiezen. Dit zou het resultaat zijn. Natuurlijk: chimpansees weten niets over Bangladesh. Maar door zuivere willekeur zouden ze 2 keer meer juiste antwoorden scoren als de Britten. Meer dan de helft van de Britten denkt dat het 4,5 of meer is. Het probleem is niet gebrek aan kennis, maar vooringenomen ideeën. De Britten kunnen zich niet inbeelden, zelfs niet geloven, dat vrouwen in Bangladesh gemiddeld 2,5 kinderen hebben. Het is nu al 2,2. Wat de Britten niet weten is dat Taslima en haar gezin de norm is in Bangladesh, de meest voorkomende gezinsgrootte. maar ook in heel de wereld. In Brazilië: het 2-kind-gezin. Vietnam: het 2-kind-gezin Zelfs in Indië is vandaag het meest voorkomende gezinstype: 2 kinderen. Op het Afrikaanse continent, in de grote steden zoals Addis Abeba, zijn er minder dan 2 kinderen per gezin. Of ze nu moslim, boeddhist, hindoe, of christen zijn... er is geen godsdienst, cultuur of continent waar het 2-kind-gezin niet voorkomt. Deze verandering van grote gezinnen naar 2-kind-gezinnen is één van de belangrijkste zaken die tijdens mijn leven gebeurden. Het is nooit eerder voorgekomen in de menselijke geschiedenis! Terug naar Bangladesh. Op zoek naar de reden voor deze historische verandering van grote naar kleine gezinnen. Bijna alle meisjes in (islamitisch) Bangladesh, zoals Tanjina, 15 jaar oud, gaan naar school vandaag. De regering keert zelfs geld uit aan families om hun dochters op de middelbare school te houden. Op Tanjina's school zijn meisjes nu in de meerderheid. --- Wat "type" gezin is dit? --- . --- Een groot gezin! --- . --- Gaan zijn een gebrek aan voeding hebben? --- --- Ja! --- Het doel van deze les is duidelijk. --- Gaan zijn een gebrek aan voeding hebben? --- --- Ja! --- Het doel van deze les is duidelijk. --- Wat "type" gezin is dit? --- --- Een klein gezin! --- --- Gaan zij veel moeilijkheden tegenkomen? --- --- Nee! --- . Opvoeding is effectief en er zijn ook nieuwe kansen voor vrouwen uit Bangladesh. Ondanks voortdurende ongelijkheid, zijn er meer jobs en Tanjina mikt hoog. --- Ik ga graag naar school. --- . --- Het was een gewoonte dat mijn moeder op jonge leeftijd trouwde. --- --- Ze had niet de kans om te studeren. --- --- Nu kunnen we verder kijken en misschien dokter of ingenieur worden. --- Meer en meer jonge vrouwen zien hoe anders het leven kan worden voor hen. --- Nu kunnen we verder kijken en misschien dokter of ingenieur worden. --- Meer en meer jonge vrouwen zien hoe anders het leven kan worden voor hen. --- Ik kan me niet voorstellen dat je al getrouwd was op je 17de. --- --- Ik kan het me niet voorstellen: al trouwen binnen 2 jaar. --- --- Onmogelijk! --- . --- Toen begrepen ze het nog niet. --- . --- Maar de mensen weten ondertussen wel beter. --- --- Op welke leeftijd denk je dat je zal trouwen? --- --- Vijfentwintig. --- . --- Ik maak eerst mijn studies af en zoek een job. --- --- Ik word dokter, trouwen doe ik daarna wel. --- --- Je bent een slimme meid! --- . Wonderbaarlijk hoe Taslima een hoopvolle toekomst ziet voor haar 2 dochters. Maar iets essentieels ondersteunt de verandering in Bangladesh: de spectaculaire verbetering in overlevingskansen voor kinderen. Het is nu ramadan, de Moslimmaand voor vasten en bezinning. Hannan helpt zijn ouders het familiegraf te verzorgen. --- Druk de aarde aan met je handen. --- . 3 van zijn broertjes en zusjes stierven vrij jong. --- Druk de aarde aan met je handen. --- . 3 van zijn broertjes en zusjes stierven vrij jong. Ze zijn hier begraven. --- Ze zijn gestorven aan de mazelen. --- --- We hebben veel verdriet gehad, het was zo triestig. --- --- Als er dokters waren geweest dan hadden ze een kans op genezing. --- --- Dan hadden ze het misschien wel overleefd. --- --- Hoe kan ik het vergeten? Heel mijn leven zal ik ze herinneren. --- Toen Hannans ouders een jong koppel waren, stierf 1 op 5 kinderen voor ze de leeftijd van 5 jaar haalden. Alle families leefden met de constante angst één of meer kinderen te verliezen. --- Je was zwanger van een kind, het ene kind na het andere. --- --- Als een kind stierf, dan bleef er toch een ander kind over. --- --- Zo ging dat vroeger. --- . --- We hadden niet het besef dat we teveel kinderen hadden en wat hun toekomst zou zijn. --- De laaste tientallen jaren maakte Bangladesh grote vooruitgang op basis van gezondheidszorg. speciaal op het vlak van overlevingskansen voor kinderen. Vaccinatie, behandeling van infecties, betere voeding en hygiëne redden het leven van miljoenen kinderen. En toen ouders zagen dat al hun kinderen hun kindertijd overleefden, verdween het grootste obstakel voor familieplanning. Zelfs in de sloppenwijken van Dhaka hebben de vrouwen gemiddeld 2 kinderen. Overlevingskansen voor kinderen drijft alles aan. Terug de geschiedenis in. Waarom groeide de wereld- bevolking zo langzaam voor 1800? Alle historische verslagen tonen ons dat gemiddeld een ouderpaar ongeveer 6 kinderen kreeg. Maar dat lijkt op een snelle bevolkingstoename. Waarom nam ze niet toe? Omdat 1, 2, 3 soms 4 kinderen stierven voor ze zelf ouders konden worden. Mensen "leefden" niet in een ecologische balans met de natuur, zij "stierven" in ecologische balans met de natuur. Het was echt dramatisch! Maar met de industriële revolutie, veranderde dit. Betere lonen, meer voeding, zuiver water, beter sanitair, zeep, medische vooruitgang... Met al deze vooruitgang groeide de bevolking. Waarom? Kregen ze meer kinderen? Neen! In 1963 toen ik school liep, verminderde het aantal kinderen per vrouw een beetje in de wereld, tot 5. En de reden van snelle bevolkingsaangroei was de hogere overlevingskans van kinderen. 4 overleefden in die tijd. Maar 1 op 5 stierf. Het bleef tragisch. Alleen de laatste tientallen jaren nam men grote sprongen vooruit in overlevingskansen van kinderen en in familieplanning. Zodat we nu een nieuwe balans naderen. Een mooie balans: een ouderpaar krijgt gemiddeld 2 kinderen die overleven. Een gelukkig evenwicht voor de gezinnen. Het is het meest voorkomende gezinstype vandaag de dag. En wat betekent dat voor de toekomst? Ik toon jullie de beste voorspelling van de toekomst, van de beste demografen van de Verenigde Naties. Het ziet er als volgt uit. Aangroei tot 8, dan tot 9, en dan tot hier. Zie, het vertraagt ... Op het eeuw-einde wordt het platter. Een close-up, je kan zien ... dat we een einde verwachten van de snelle bevolkingsgroei. Dit vooruitzicht heeft natuurlijk een bepaalde graad van onzekerheid. Maar we zijn zeker dat de bevolkingsgroei stopt tegen het einde van deze eeuw. Allemaal door dalende kinderrijkdom. Kijk hier, terugkerend naar het kinderaantal in de wereld van kinderen van 0 tot 15 jaar. Hier... Kijk: Het aantal kinderen stijgt langzaam en dan daalt het snel. En bij de eeuwwisseling, hier waren er 2 miljard kinderen in de wereld. Voor mij een belangrijk jaar omdat toen mijn eerste kleinkind Doris werd geboren. Ze is geboren op een speciaal moment voor kinderen in de wereld. Omdat demografen verwachten dat vanaf dat jaar het aantal kinderen zo zal blijven. Het zal niet langer meer groeien. Op het eind van de eeuw hebben we nog steeds 2 miljard kinderen in de wereld. Met Doris' geboorte trad de wereld het tijdperk in van "peak child" (cfr. peak oil). Het aantal kinderen vermeerdert niet meer. Dit kan je in verwarring brengen. Immers, hoe kan de totale bevolking groeien, als het aantal kinderen niet toeneemt? Waar komen al die volwassenen vandaan? Om dat uit te leggen, maak ik geen gebruik meer van dit aantrekkelijke digitale materiaal. Ik toon u echt krachtig educatief materiaal dat we ontwikkelden. Ik toon u de wereldbevolking, dames en heren... als blokken uit schuimrubber. Eén blok = één miljard. Dat betekent dat we 2 miljard kinderen in de wereld hebben. Vervolgens hebben we er 2 miljard mensen tussen 15 en 30 jaar oud. Dat zijn afgeronde cijfers. We hebben 1 miljard mensen van 30 tot 45 jaar, een miljard mensen tussen 45 en 60 jaar en tenslotte hebben we mijn blok: 60 jaar en ouder. Dat is de wereldbevolking vandaag. Je kan zien dat er hier 3 miljard ontbreken. Weinigen ontbreken omdat zij gestorven zijn. De meesten ontbreken omdat ze nooit geboren zijn. Omdat er voor 1980 minder kinderen geboren werden in de wereld. Omdat er minder vrouwen waren met geboortes. Dat is wat we vandaag hebben. Wat zal in de toekomst gebeuren? Weet je wat er gebeurt met oude mensen zoals ik? Zij sterven! ... Zo, zij sterven! De rest wordt 15 jaar ouder en ze hebben 2 miljard kinderen. Deze zijn nu oud, tijd om te sterven. En deze worden 15 jaar ouder en ze hebben 2 miljard kinderen. Deze sterven en de rest wordt 15 jaar ouder en heeft 2 miljard kinderen. Ah! Zonder het aantal kinderen te vermeerderen, zonder de levensduur te verlengen, hebben we 3 miljard méér mensen door deze grote en onvermijdbare opvulling van volwassenen... Wat gebeurt wanneer de ruime jonge generatie opgroeit? Nog een detail, wat goed nieuws is voor de ouderen hier, zoals ik. Men verwacht dat oudere mensen wat langer zullen leven. Dus moeten we 1 miljard ouderen toevoegen hier op de top. Ik hoop dat ik deel zal uitmaken van die groep. Dan kan ik lang leven en elk jaar nieuwe statistieken lezen en rapporteren... Wanneer ik met plichtsbewuste activisten spreek, die echt bezorgd zijn over het milieu, zeggen ze me dikwijls: "we moeten stoppen op 8 miljard!" Maar vooreerst: zij zijn zich niet bewust dat we de "peak-child" al bereikt hebben en dat de overblijvende bevolkingsgroei slechts een opvulling is met volwassenen. We eindigen dus, min of meer, bij dit aantal van de bevolking. We weten nu hoeveel miljard er zullen zijn, maar waar zullen ze leven? Nu en in de toekomst. Hier de wereld en hier zijn de 7 miljard. Van de 7 miljard leeft 1 miljard in Amerika, Noord en Zuid samen. 1 miljard in uitgebreid Europa, 1 in Afrika, en 4 miljard in Azië Nu dus, maar hoe dat onthouden? Op een simpele manier: ik zet de cijfers op deze manier en dat is dan de pin-code van de wereld: 1114. Wat zal tegen het midden van de eeuw gebeuren? Dat weten we bijna zeker. In Europa zal het niet stijgen, integendeel de bevolking daalt. In Amerika, een beetje meer bevolking. Hoofdzakelijk gepensioneerden in Zuid-Amerika. Het maakt geen verschil, bijna hetzelfde. In Azië zullen we er 1 miljard meer hebben en dan is het gedaan met de bevolkingsgroei in Azië. In Afrika zal, de komende 40 jaar de bevolking verdubbelen tot 2 miljard. Tot het einde van de eeuw..? Niet méér in Europa, niet in Amerika, niet méér bevolking in Azië. Volgens de gegevens van vandaag, nog een verdubbeling in Afrika. Ze zullen dus met 4 miljard mensen zijn in Afrika! In 2100, zal de vermoedelijke pin-code zijn:1145 In 2100 zullen we een nogal verschillende wereld hebben. Mensen die leven, in wat ik het "oude Westen" noem, West-Europa en Noord-Amerika zullen minder dan 10 procent uitmaken van de wereldbevolking. 80 procent van de wereldbevolking zal in Azië en Afrika leven. Zullen er genoeg middelen zijn om die mensen te laten bestaan? Dit is een grote uitdaging en niets zal automatisch gebeuren. Naar mijn opvatting is het mogelijk al deze miljarden mensen een goed leven te geven. Het is gemakkelijk het potentiëel te zien voor een voorspoedig en vredig Azië met 5 miljard mensen. Japan, Zuid-Korea en andere landen zijn reeds rijk. Op die route worden ze gevolgd door steeds grotere delen van China, India, Indonesië en vele andere Aziatische landen. Zelfs armere Aziatische landen krijgen er meer en meer een menswaardig leven. Maar wat met de toekomst van Afrika en deze van de 4 miljard mensen? Zullen de meesten niet in verschrikkelijke armoede leven? Ik heb extreme armoede in Afrika gezien. 30 jaar geleden bracht ik de meest intense 2 jaren van mijn leven door als geneesheer, in een van de armste landen: Mozambique, aan de oostkust van Afrika. Mozambique was net onafhankelijk geworden na een lange oorlog tegen het Portugese bewind. Mijn job: één van de 2 artsen voor 300 000 mensen. Dit was het hospitaal, mijn vrouw werkte er als vroedvrouw. Dit was het volledige personeel van het ziekenhuis. Diegenen met een witte jas kregen de kans om een professionele training te krijgen van minstens 1 jaar. Van de anderen konden velen niet lezen of schrijven. Maar allen werkten met toewijding en motivatie. Maar de patiënten kwamen met de ergste ziekten als gevolg van extreme armoede en onze hulpmiddelen waren dikwijls niet voldoende... en mijn kennis als jonge dokter was niet opgewassen voor de noden van sommige patiënten. Mozambique is nog steeds een echt arm land. Maar er is enorme vooruitgang geboekt sinds ik daar 30 jaar geleden was. Er is nu een splinternieuw hospitaal in deze stad. Het nieuwe en grotere hospitaal telt 15 dokters waarvan 11 uit Mozambique. Het personeel is goed opgeleid. De directeur is Dr. Cashimo, een gynaecoloog. ----- Alles duidt erop ... --- . --- dat het ... --- . --- tweelingen gaan worden! --- . De ommekeer is verbazend voor mij! --- We hebben te maken met een ongeval en een ander noodgeval... --- --- ...en een pediatrische en orthopedische ingreep. --- --- We hebben grote laboratoria, een apotheek standby 24/24h. --- De routine met keizersnede was onmogelijk in mijn tijd hier. --- We hebben grote laboratoria, een apotheek standby 24/24h. --- De routine met keizersnede was onmogelijk in mijn tijd hier. --- Momenteel kunnen we die dingen hier uitvoeren, met een professioneel team, --- --- in een operatie-zaal met een uitrusting zoals overal in de wereld. --- Alles is zoveel verbeterd. Wie nu geboren wordt in Mozambique zal een veel betere toekomst hebben. Niet alleen omwille van een betere gezondheidszorg, maar ook omdat de economie boomt met drukke havens en markten en met nieuwe industrie met veel nieuwe jobs. Misschien denk je, dat is goed nieuws voor de steden. Dat is waar! De ergste uitdaging: de landelijke streken, waar de meeste mensen leven. Maar dingen veranderen ook daar. Diep in het landelijke noorden ligt het district "Mogovolas". Waar Olivia en André met hun jong gezin wonen. Zoals zovele arme mensen in de wereld zijn Olivia en André boeren. afhankelijk van hun oogst voor wat ze eten. 4 uur 's ochtends, de dagtaak begint... André gaat recht naar de velden. Olivia gaat eerst water halen. Beiden moeten kilometers wandelen. --- Ik heb twee uur nodig gehad om tot hier te geraken. --- --- Wanneer het druk is, neemt het water putten soms tot twee uur in beslag. --- --- Wanneer ik terug thuis ben, ben ik uitgeput en heb ik honger. --- Ze moeten alles dragen, bij gebrek aan transport. Olivia en André hebben 8 kinderen. De vruchtbaarheidscijfers zijn nog steeds hoog in landelijk Afrika. Het zijn de armste gezinnen die de meeste monden moeten voeden. Alles wat het gezin kan overhouden van het veld verkopen ze. --- Het is telkens een strijd leveren. --- --- Ik plant meerdere soorten gewassen. Maar zelfs met alle opbrengsten... --- --- ...kan ik niet voldoende verdienen om mijn kinderen groot te brengen. --- Toch trekt de economische groei langzaam aan op de boerenbuiten. --- Ik heb drie jaar gespaard voor een echt dak boven mijn huis. --- André heeft zijn hoofd gezet op iets wat alles kan veranderen. --- Ik heb drie jaar gespaard voor een echt dak boven mijn huis. --- André heeft zijn hoofd gezet op iets wat alles kan veranderen. --- Ik heb dringend een fiets nodig. Zonder fiets geraakt je nergens. --- Fietsen kunnen een groot verschil maken voor arme boeren. Ze sparen elk dag uren uit en je krijgt er méér mee gedaan. Fietsen kunnen een veel groter gewicht naar de markt brengen en helpen meer geld te verdienen. Ze kunnen reizen om werk te vinden en als men ziek is, kan men het ziekenhuis nog op tijd bereiken. --- Een fiets: dat zou me echt gelukkig maken! --- --- Een huis zonder een fiets, dat is geen écht huis. --- André en Olivia sparen al 2 jaar. Ze hebben bijna genoeg. Alles hangt nu af van het sesamzaad dat ze nu oogsten. Indien ze een goede prijs krijgen, kan het misschien. Olivia en André leven in één van de armste landen. Ze leven in landelijk gebied en dat is het armste deel van het land. Hoeveel mensen in deze regio's leven zoals zij? En, hoeveel zijn zo arm? Ik ga het u tonen..... Heel eenvoudig: arm en rijk. Hier hebben we de 7 miljard mensen terug. Op een vereenvoudigde manier opgelijnd van de armsten tot de rijksten. Hoeveel verdient het "rijkste" miljard mensen, in dollars, elke dag? Kijk hier. Oh, oh! Het gaat omhoog, het gaat omhoog... Ooh, yoi-yoi, yoi-yoi... Het kan zelfs de 100 dollar per dag bereiken. Kijken we naar het "middelste" miljard mensen. Hoeveel verdienen zij per dag? Juist: 10 dollar per dag. En dan gaan we naar "het armste" miljard mensen. Hoeveel verdienen zij? Wel. Maar 1 dollar per dag. Dat is het verschil in de wereld vandaag. Economisten trokken een lijn die zij "de lijn voor extreme armoede" noemen. Deze ligt een klein beetje boven 1 dollar. Dat is wanneer je nauwelijks genoeg voedsel hebt voor je gezin en je niet zeker bent dat je alle dagen voedsel hebt. 1 miljard mensen bevindt zich alsnog beneden deze lijn. En het 2de miljard mensen: een deel erboven en eronder..... De andere zitten erboven. De armsten kunnen zich nauwelijks schoenen veroorloven. En wanneer ze schoenen hebben, is het volgende ding waar ze voor sparen: een fiets. Dit is de positie waarin André en Olivia zich bevinden. En na een fiets, gaat men voor een brommer. En na de brommer komt de auto. Ik herinner me toen mijn ouders hun eerste auto kregen, een kleine grijze Volkswagen. Het eerste wat ons gezin deed: in Noorwegen op vakantie gaan. Noorwegen is zoveel mooier dan Zweden. Het was een fantastische reis! En nu behoor ik tot deze groep. Ik kan zoals het rijkste miljard mensen op vakantie gaan met het vliegtuig. Natuurlijk zijn er mensen die veel rijker zijn dan de "vliegtuigreizigers". Sommigen zijn zo rijk dat ze kunnen nadenken over een toeristische ruimtereis! Het verschil in inkomen tussen het "vliegtuigreizigers" en de echte rijken daar is vrijwel even groot als het verschil tussen het "vliegtuigreizigers" hier en de armsten hier helemaal opzij. Het belangrijkste om te onthouden over deze lijn is dit: en om dat te tonen heb ik mijn trapladder nodig, soms heb je oude, goedwerkende technologie nodig. Hier. Zo kan ik ze bereiken, hier zijn ze, ik ben aan de top. Het probleem van ons, 100-dollar-mensen-per-dag, is dat, als wij neerkijken op zij die 10 dollar of 1 dollar verdienen, ze even arm lijken. We kunnen het verschil niet zien. Het lijkt of iedereen even weinig geld heeft. En we zeggen: "Och, ze zijn allemaal arm." Neen, dat kan ik je verzekeren omdat ik gesproken heb met mensen die hier beneden leven. Ik kan je verzekeren dat de mensen hier beneden weten hoeveel beter het leven kan zijn als je opschuift van 1 naar 10 dollar. Een 10 keer hoger inkomen. Dat is een groot verschil. Om dit te verstaan, dit is wat Olivia en André nu trachten te bereiken. Elke kleine stap die zij nemen langs deze lijn hier, van schoenen naar een fiets, het lijkt klein van ver, maar het maakt een groot verschil in hun leven. En indien André en Olivia die fiets krijgen, leidt het hen naar een beter leven en een betere welstand. Vandaag, bereiden Olivia en André de verkoop van hun oogst voor waarvan de groei maanden duurde. --- De prijs was vroeger zo'n 25 Meticais. --- --- Dit jaar is het beter. --- . --- We hopen het te verkopen voor een 40 à 45 Meticais. --- Maar André en Olivia moeten voorzichtig zijn om een eerlijke prijs betaald te krijgen. --- We hebben ondekt dat sommige opkopers sjoemelen met de weegschalen. --- --- Als we het zelf wegen en het is bijvoorbeeld 10 kilogram... --- --- ...en we brengen het naar de opkopers, dan zeggen zij dat het 'maar' 7 of 8 kilo is. --- André doet de verkoop. En voor de laatste keer hoopt hij hulp te moeten vragen voor transport naar de markt. André moet er nu zijn verstand bij houden. --- Hey, vriend! Doe een correcte berekening! --- De transactie is rond. André is tevreden over de prijs die hij kreeg. --- Nu ga ik mijn verdiende centen uitgeven! --- Het is het moment waarvoor het gezin zo hard gewerkt heeft. Andrés reis te voet naar de markt nam de hele morgen in beslag. Nu fietst hij in minder dan een uur naar huis. --- Je hebt een fiets gekocht! --- . --- Ja liefste, ik heb een fiets gekocht! --- De fiets wordt voor verschillende zaken gebruikt. De kinderen halen er water mee. André vervoert er méér oogst mee naar de markt en, even belangrijk, Olivia en André kunnen nu gemakkelijk naar de lessen voor volwassenen. Zo leren ze beter rekenen, lezen en schrijven. --- De volgende stap is sparen voor een bromfiets om vrouw en kinderen te vervoeren. --- --- Dat is mijn volgende doelstelling. --- . Het is fantastisch om te zien hoe Olivia en André wegfietsen van de extreme armoede. En zij gebruiken de fiets om alfabetiseringslessen te volgen. Onderwijs is enorm belangrijk voor de vooruitgang van mensen en landen. Maar hoevelen weten wat werkelijk gebeurde inzake scholing in de wereld? Opnieuw tijd voor "Het Grote Britse Onwetenheidsonderzoek". Hier gaan we. We vroegen hoeveel procent volwassenen in de wereld kan lezen en schrijven? Mag ik het hier vragen? Hoeveel schat 20 procent? Handen omhoog. 40 ? 60 ? en 80 ? Ah, ah,ah. Dit is het resultaat van de Britse proef. Nu kan je het resultaat van het Britse onderzoek gebruiken om uit te zoeken wat het juiste antwoord is. Niet? Natuurlijk, 80 procent is het juiste antwoord. Jullie waren duidelijk beter dan het Britse gemiddelde. Ja, vandaag kan 80 procent van de volwassen wereldbevolking lezen en schrijven. 80 procent, de laatste cijfers zijn lichtjes hoger. Weet je, als je het opnieuw met de resultaten van chimpansees zou vergelijken zou je eens te meer een willekeurig resultaat krijgen. Maar je zou 3 keer meer correcte antwoorden krijgen dan van de Britten. En nu de universitaire geschoolden... Misschien weten zij het... oh, het is nog slechter. Wat leren ze in godsnaam op Britse universiteiten? Het algemene beeld op de wereld is tientallen jaren verouderd. De media hebben gefaald in communicatie. Misschien omdat de wereld zo vlug verandert. Dames en heren, ik ga u mijn meest favoriete grafiek tonen. De geschiedenis van 200 landen gedurende 200 jaar in minder dan 1 minuut. Ik heb een as met het inkomen. Ik heb een andere as voor de levensduur. Ik start in 1800 en hier zijn alle landen. In 1800 zat iedereen in de arme en zieke hoek zoals jullie kunnen zien, lage levensduur, weinig geld. En hier komt het effect van de industriële revolutie. Natuurlijk, de West-Europese landen bereiken een betere welstand, maar zijn niet veel gezonder in het begin. En de landen onder koloniaal bewind blijven verstoken van het voordeel. Zij blijven daar in de arme en zieke hoek. De gezondheid verbetert langzaam, het gaat omhoog, we komen in een nieuwe eeuw. En de verschrikkelijke 1ste Wereldoorlog, en dan de economische recessie. Dan de 2de Wereldoorlog. Ooh. En nu onafhankelijkheid. En met de onafhankelijkheid verbeterde de gezondheid sneller dan het ooit deed in de andere landen hier. En nu start de snelle economische inhaalbeweging van China en andere Zuid-Amerikaanse landen. Hier komen ze. en Indië volgt daar en de Afrikaanse landen volgen ook. Het is een verbazende verandering die de wereld overkwam. Vooraan hebben we nu de VS en het VK, maar ze gaan niet meer zo snel vooruit. De snelle bewegers zitten hier in het midden. China loopt snel in. Bangladesh... Kijk, Bangladesh is reeds hier, nogal gezond en het start nu met snelle economische groei. En Mozambique. Ja, Mozambique is daar beneden, maar zij bewegen snel in de juiste richting. Maar dit alles toont u de gemiddelden per land. En de mensen, hebben de mensen een beter leven? Ik toon u iets wat me opwindt als statisticus. De inkomensverdeling, het verschil tussen mensen. Daarvoor ga ik met de bubbels 50 jaar terug. En we kijken dan alleen naar het geld. Daarvoor moeten we de X-as verlengen, omdat de rijken zo rijk zijn en de armen zo arm zijn. Hier is er een groter verschil dan het verschil tussen landen. Laten we de landen naar beneden halen, hier Amerika met de spreiding binnen het land zelf. Ik trek alle Amerikaanse landen naar beneden. Nu zie je een schaal van de rijkste persoon tot de armste persoon. De hoogte toont hoeveel er zijn op elk inkomensniveau. Laten we Europa nemen. Daarbovenop leg ik Afrika. En tenslotte Azië daar bovenop, de regio met de meeste mensen. In 1963 bestond de wereld uit 2 bulten. Eerst de rijkste bult. Net zoals bij een kameel! Niet? De eerste bult hier bestaat overwegend uit Europa en Amerika. En de armste bult hoofdzakelijk uit Azië en Afrika. En de "armoedelijn" bevindt zich daar. Kan je zien hoeveel mensen in extreme armoede leefden 50 jaar geleden? De meesten leefden in Azië. Men zei toen: Azië zal nooit uit de armoede raken, hetzelfde wat vandaag mensen over Afrika zeggen. Wat gebeurde er? Ik start de wereld. Je kan zien hoeveel mensen in armoede geboren zijn, maar Azië gaat naar een hoger inkomen. En 1 miljard mensen raken zo uit extreme armoede. En de ganse vorm van de wereld is veranderd en de kameel is dood. Hij is herboren als dromedaris. Wat je hier kan zien, is de variatie van de rijksten, dat zijn de meeste mensen in het midden. Nu leeft er een veel kleiner deel van de wereld in extreme armoede. Opgepast, het gaat nog over veel mensen: meer dan 1 miljard in extreme armoede. Kan deze beweging uit extreme armoede blijven doorgaan voor de huidige Afrikanen en zelfs voor de komende miljarden in Afrika? Ik denk dat het mogelijk, zelfs waarschijnlijk is, dat de meeste landen in Afrika ook uit de armoede geraken. Met een verstandige aanpak en reusachtige investeringen kan het. De meeste Afrikaanse landen gaan niet allemaal vooruit in het zelfde tempo. Enkele gaan snel vooruit, andere zitten klem door conflicten. Maar de meeste, zoals Mozambique, maken gestadige vooruitgang. Maar hoe die toekomstige Afrikanen allemaal voeden? Ja, er zijn vandaag tekorten, maar er is ook veel potentiëel. De landbouwopbrengsten zijn maar een fractie van wat zij zouden kunnen zijn met een betere technologie. Afrikaanse rivieren worden nauwelijks afgetapt voor irrigatie. Op een dag zullen we wellicht het gezoem van maaidorsers en tractoren horen en groeit er voedsel voor miljarden. Denk nu niet dat ik het alleen ben, die denkt dat Afrika het zal maken. De Verenigde Naties stelde als officiële doelstelling: extreme armoede uitroeien binnen20 jaar. Iedereen begrijpt dat dit een enorme uitdaging is, maar serieus, ik geloof dat het mogelijk is. Beeld u in dat dit zou gebeuren. Wat we tot nu toe hebben gezien is dat het rijke deel beweegt... en het middengedeelte... beweegt. Maar het armste deel zit klem. In het extreme arme deel vinden we alle ongeletterden, de hoogste kindersterfte en vele kinderen per vrouw. Extreme armoede lijkt zich te reproduceren, indien je er niet snel een eind aan maakt. Maar mensen zoals André en Olivia, werken zo hard om er uit te raken. en indien zij de juiste hulp van hun regering en van de wereld in het algemeen krijgen met dingen zoals scholen, gezondheidszorg, vaccinatie, wegen, elektriciteit, voorbehoedsmiddelen... zal het hen lukken, maar het zal hen vooral lukken door hun eigen hard werk. Hier gaan we: volg André en Olivia als ze de "armoedelijn" oversteken. Het is mogelijk binnen enkele tientallen jaren. Ja! Uit de armoede komen is maar het begin. Mensen willen doorgroeien naar een goed leven. Maar wat betekent "een goed leven"? Het streven naar een goed leven, betekent meer machines en veel meer energieverbruik. Dat vergroot één van de grootste bedreigingen van de toekomst: ernistige klimaatsverandering. 80 procent komt nog steeds van fossiele brandstoffen. En de wetenschap toont aan dat het klimaat dramatisch kan veranderen in de toekomst omwille van de CO2-uitstoot door het gebruik van fossiele brandstoffen. Ik ben niet de aangewezen persoon om te vertellen hoe slecht de klimaatverandering zal zijn, noch de specialist in het voorkomen ervan. Ik kan jullie wel de gegevens tonen om te begrijpen wie degenen zijn die CO2-uitstoten. Ik toon dit. Herinner jullie de maatstaf om het armste miljard tot het rijkste miljard te meten. Van zij die zich nauwelijks schoenen kunnen veroorloven tot de "vliegtuigreizigers". Dit toont het totaalverbruik van de wereld aan fossiele brandstoffen in 1 jaar. Kolen, olie en gas. Het staat min of meer voor de totale emissie van CO2. Hoeveel wordt nu verbruikt door het rijkste miljard? De helft. En het 2de rijkste miljard? De helft van wat overblijft. Je begrijpt wat het 3de miljard gebruikt: de helft van wat over is. En de anderen verbruiken nauwelijks iets. Afgeronde cijfers, maar het toont duidelijk aan dat bijna alle fossiele brandstof wordt verbruikt door de 1 .. 2 .. 3 miljard rijkste mensen. Meer dan 85 procent verbruiken zij. Het rijkste miljard heeft tenminste de toename gestopt, maar zal er ook een afname komen? En in de komende tientallen jaren is het de economische groei van deze 2 miljard die het verbruik verhogen en daarmee ook de CO2-uitstoot. Zelfs als diegenen die uit extreme armoede komen, geld hebben om bromfietsen te kopen, dan draagt dat niet veel bij tot de CO2-uitstoot. Met de bevolkingsgroei, zullen de bijkomende miljarden, in de komende 40 jaar, tot deze groep horen. Maar als je aan het rijkste deel vraagt wat fout loopt, dan kijken ze vanuit de hoogte neer op de tweede groep en zeggen ze... Oh, zij kunnen niet zoals ons leven. Ze zullen de planeet vernietigen. Hun antwoord vind ik veel logischer en correcter. Zij zeggen: "Wie zijn jullie om ons te vertellen dat we niet mogen leven zoals jullie?" "Veranderen jullie maar eerst, als je wenst dat wij het anders aanpakken." Er zijn veel basisbehoeften om een een goed leven te hebben dat miljarden nog missen. Andrés dorp en huis, net als zovele andere, heeft geen elektriciteit. Mozambique heeft een enorme reserve aan kolen. En indien de armste landen betaalbare kolencentrales bouwen voor elektriciteit en industrie vind ik niet dat diegene die meer uitstoot daarin mag tussenkomen. Ik ga jullie nu 2 vragen voorleggen. Ik stel ze dikwijls aan mijn Zweedse studenten. De eerste: "Wie van jullie is NIET met het vliegtuig op vakantie geweest dit jaar?" Uh-uh... Toch een aantal kunnen zonder vliegvakantie. De volgende vraag is: "Wie gebruikt... GEEN wasmachine? Wie wast alles met de hand? Handgewassen lakens op het bed... ...tijdens het afgelopen jaar?" Zoals ik al dacht: niemand! Wie zich een wasmachine kan veroorloven, gebruikt die, zelfs de harde kern van de milieubeweging. Ik herinner me de dag dat mijn familie een wasmachine kocht. De 1ste november 1952. Grootmoeder was uitgenodigd om als eerste de machine te laden. Heel haar leven had ze de was met de hand gedaan voor een gezin van 9. Toen ze de machine geladen had, ging ze zitten en bekeek het hele wasprogramma gedurende een uur. Gehypnotiseerd was ze. Voor mijn moeder betekende het vrije tijd voor andere zaken. Ze kon nu boeken voor me lezen, wat mij tot professor maakte. Niet verwonderlijk dat we zeiden: dank je wel, staalfabriek. Dank je wel, waspoederfabriek. Dank je wel, elektriciteitscentrale. Nu... Met dit in gedachten, heb ik nog alleen een nederig, klein advies voor jullie. Naast alle andere zaken: kijk naar de gegevens. Kijk naar de feiten over de wereldsituatie. Zo kan je zien waar we vandaag staan en hoe we vooruit kunnen met al deze miljarden mensen op onze prachtige planeet. De uitdaging van extreme armoede is grotendeels verminderd. Voor de eerste keer in de geschiedenis ligt het in onze macht om deze armoede te beëindigen. Voorgoed te beëindigen. De uitdaging van bevolkingsgroei is wordt in feite momenteel al opgelost. Het kinderaantal groeit niet meer. En voor het klimaatvraagstuk: we kunnen het ergste nog vermijden. Dat veronderstelt dat de rijksten, zo vlug als mogelijk, een manier vinden om hun verbruik van grondstoffen en energie aan te passen, stap voor stap, aan de verwachte 10 of 11 miljard mensen tegen het einde van deze eeuw. Ik heb mezelf nooit een optimist genoemd, wel iemand die vertelt wat mogelijk is. En ik zeg dus ook: "Het ziet er voor de wereld veel beter uit dan de meesten denken." Dank u wel! -- Vertaling uit het Engels naar het Nederlands (Vlaams) door Frans Luys -- -- Correcties: Danny Reyskens -- -- Nabewerking & Sync: Ronny Vanrusselt -- www.gapminder.org