WEBVTT 00:00:04.780 --> 00:00:10.400 Sürekli değişen bir dünyada yaşıyoruz. 00:00:11.334 --> 00:00:15.155 Sayısız insan mega şehirlere göç ediyor, 00:00:15.158 --> 00:00:18.327 bulutlara ulaşan gökdelenlere ve 00:00:18.500 --> 00:00:21.436 uçsuz bucaksız varoşlara doluşuyorlar. 00:00:21.440 --> 00:00:25.760 Yiyecek ve yakıta duyulan gözü dönmüş bir açlık, 00:00:25.770 --> 00:00:28.500 öngörülemez iklim değişiklikleri; 00:00:29.000 --> 00:00:35.087 ve tüm bunlar nüfusun halen artmakta olduğu bir dünyada. 00:00:36.460 --> 00:00:38.277 Kaygılanmalı mıyız? 00:00:38.280 --> 00:00:41.516 Korkmalı mıyız? 00:00:42.660 --> 00:00:46.100 Tüm bunları nasıl anlamlandırmalıyız? 00:00:52.501 --> 00:00:59.000 7 milyar insan şu bizim gezegende yaşıyor... Nefis değil mi? 00:00:59.010 --> 00:01:03.500 Yine de bazı insanlar dünya ve geleceği hakkında düşündüklerinde panikliyorlar. 00:01:03.510 --> 00:01:06.267 Bazısı da hiç düşünmemeyi tercih ediyor. 00:01:06.280 --> 00:01:09.800 Bu akşam size dünyanın gerçekte ne durumda olduğunu göstereceğim. 00:01:09.971 --> 00:01:13.000 Adım Hans Rosling, istatistikçiyim ve konum... 00:01:13.010 --> 00:01:15.036 Durun, durun bir dakika... kapatmayın! 00:01:15.040 --> 00:01:19.509 Size tüm ülkelerden gelen son verilerle dünyayı yeni bir gözle görmeyi ögreteceğim. 00:01:19.510 --> 00:01:22.654 Dünya nüfusun nasıl değiştiğini ve bugün elimizdeki verilerin 00:01:22.656 --> 00:01:27.622 geleceğimiz hakkında neler söylediğini anlatacağım. 00:01:27.630 --> 00:01:32.500 Önümüzde zor sınavlar olduğu şüphe götürmez 00:01:32.730 --> 00:01:36.693 ancak gelecek o kadar da kasvetli değil 00:01:36.800 --> 00:01:42.400 ve insanlık çoğunuzun düşündüğünden çok daha iyi bir iş çıkartıyor. 00:01:44.000 --> 00:01:45.400 Paniklemeyin! 00:01:45.500 --> 00:01:47.300 Nüfus Hakkındaki Gerçekler 00:01:47.400 --> 00:01:49.740 Sunan: Prof. Hans Rosling 00:01:51.495 --> 00:01:53.350 Bebekler... 00:01:53.355 --> 00:01:55.170 her biri çok kıymetli. 00:01:55.300 --> 00:01:59.000 Fakat birçok insan nüfus artışının kontrolden çıktığını düşünüyor. 00:01:59.500 --> 00:02:02.400 Hatta nüfus bombası tabirini kullananlar bile mevcut. 00:02:03.450 --> 00:02:05.800 Sizce haklılar mı? 00:02:08.000 --> 00:02:11.810 Şu anda nüfus olarak ne noktadayız? Ve oraya nasıl geldik? 00:02:11.900 --> 00:02:16.279 Size şimdiye kadar yaşamış tüm insanları kapsayan tarihsel bilgileri aktaracağım. 00:02:16.345 --> 00:02:20.200 Ya da en azından son 1000 içinde yaşamış olanları. 00:02:20.250 --> 00:02:21.700 Haydi başlayalım. 00:02:21.800 --> 00:02:25.122 İşte size iki eksen. 00:02:25.123 --> 00:02:33.194 Bu eksen yıl olarak zaman, bu da milyar olarak dünya nüfusu. 00:02:33.240 --> 00:02:41.404 M.Ö. 10000 yılında, yani insanlar tarım yapmaya ilk başladığında 00:02:41.420 --> 00:02:45.338 arkeologlar dünya nüfusunun 10 milyon civarında olduğunu tahmin ediyor. 00:02:45.340 --> 00:02:49.488 Bir düşünün: 10 milyon! Şu anki İsveç gibi! 00:02:49.490 --> 00:02:53.000 Sadece İsveçlilerin yaşadığı bir dünya! 00:02:53.414 --> 00:03:01.385 Yüzyıllar sonra, daha çok çiftçi, yiyecek ve insan... Büyük imparatorluklar kuruluyor. 00:03:01.390 --> 00:03:06.110 Mısır, Çin, Hindistan.. ve son olarak da Avrupa! 00:03:06.120 --> 00:03:09.672 Nüfus artmaya devam ediyor, ama çok yavaşça. 00:03:09.682 --> 00:03:13.772 Burada duruyorum, 1800 yılında. 00:03:13.782 --> 00:03:19.972 Çünkü 1800 yılında dünya nüfusu 1 milyar oluyor. 00:03:19.982 --> 00:03:28.693 Düşünün bir... Bütün bu zaman boyunca nüfus artışı %1'in bile çok altındaydı. 00:03:28.699 --> 00:03:35.460 Ama 1800 yılinda, sanayi devrimiyle beraber herşey değişti ve nüfus hızla artmaya başladı. 00:03:35.504 --> 00:03:39.308 100 yıldan kısa bir sürede 2 milyara ulaştı. 00:03:39.315 --> 00:03:43.273 Sonra, ben okula giderken 3 milyar oldu. 00:03:43.283 --> 00:03:49.658 Birçok insan "Gezegen daha fazla insanı kaldıramaz" dedi. Uzmanlar bile... 00:03:49.685 --> 00:03:52.128 Ama gerçekler şöyle gelişti... 00:03:52.133 --> 00:03:58.609 4 milyar, 5 milyar, 6 milyar, 7 milyar olduk! 00:03:58.620 --> 00:04:05.380 Düşünsenize! Dünya nüfusunun yarısı ben hayattayken eklendi. 00:04:05.407 --> 00:04:08.992 ve rakamla artmaya devam ediyor. 00:04:10.414 --> 00:04:15.595 Son yıllardaki nüfus artışı çoğunlukla Asya ülkelerinde oldu. 00:04:15.619 --> 00:04:21.438 Mesela burası Bangladeş. Buradaki nüfus benim ömrümde üçe katlandı. 00:04:21.466 --> 00:04:27.504 50 milyon iken 150 milyona çıktı. 00:04:28.288 --> 00:04:32.780 Şu anda nüfus yoğunluğunun en yüksek olduğu yerlerden biri. 00:04:32.790 --> 00:04:40.031 15 milyon kişi oldukça kalabalık olan başkent Dakar'da yaşıyor. 00:04:40.100 --> 00:04:48.470 Burada insanlar, köyde veya şehirde olsun, ailelerin genişliği hakkında kaygılı. 00:04:48.942 --> 00:04:52.150 Ama yeni bir Bangladeş doğuyor... 00:04:52.168 --> 00:04:59.100 Khan ailesi gibi. Anne Taslima, kızları Tanjina ve küçük Sadia. 00:04:59.200 --> 00:05:03.602 ve babaları Hannan. 00:05:04.000 --> 00:05:07.300 Kadınların hazırlanması çok uzun sürüyor, erkekler çok daha hızlı. 00:05:08.500 --> 00:05:12.800 Madem elinle silecektin, niye makyaj yaptın? 00:05:14.176 --> 00:05:17.736 Hem Taslima, hem de Hannan geniş ailelerden geliyor. 00:05:17.738 --> 00:05:21.500 Ama yalnızca iki çocuk yapmaya karar vermişler. 00:05:21.700 --> 00:05:25.402 Bangladeş'te, her yerde duyduğunuz bir slogan var. 00:05:26.200 --> 00:05:29.300 "En fazla iki çocuk - hatta en iyisi bir!" 00:05:34.000 --> 00:05:36.600 İyi ki iki çocuğum var 00:05:37.000 --> 00:05:39.500 daha fazlasına para yetiştiremezdim. 00:05:39.900 --> 00:05:42.000 İki çocuğuma da istediklerini alabiliyorum. 00:05:47.000 --> 00:05:50.300 Cebimde beş kuruşum kalmadı! 00:05:50.812 --> 00:05:56.002 Taslima ve Hannan büyük ailelerden uzaklaşan kültürel değişimin parçası. 00:05:56.010 --> 00:05:59.728 Hatta Taslima için aynı zamanda bu bir iş. 00:05:59.740 --> 00:06:03.525 Devletin Aile Planlama Hizmetlerinde çalışıyor. 00:06:03.527 --> 00:06:06.583 Her kasabada onun gibi kadınlar var. 00:06:06.691 --> 00:06:14.295 Kapı kapı dolaşıp, başkalarının da az çoçuk yapmasına yardımcı oluyor. 00:06:15.000 --> 00:06:16.600 En son ne zaman regl oldun? 00:06:16.900 --> 00:06:19.000 22sinde. 00:06:19.300 --> 00:06:21.000 Hiç bir doğum kontrolü metodu kullanmıyor musun? 00:06:21.500 --> 00:06:23.200 Hamile kalman sorun yaratmaz mı? 00:06:23.600 --> 00:06:25.900 Pek kolay hamile kalmıyorum. 00:06:26.400 --> 00:06:28.400 Ama zaten iki çocuğun var. 00:06:28.800 --> 00:06:31.000 Hastahaneye gidecek zamanım yok. 00:06:31.500 --> 00:06:35.622 Taslima tavsiye, manevi destek ve en önemlisi 00:06:35.850 --> 00:06:38.400 birkaç çeşit gebelik önleyici sunuyor. 00:06:39.800 --> 00:06:43.000 Üç kızın var, gerçekten daha çocuk istiyor musun? 00:06:45.200 --> 00:06:46.400 Valla, babasına bakar. 00:06:46.500 --> 00:06:50.200 Ama doğuran sensin, niye karar ona kalıyor? 00:06:50.600 --> 00:06:53.200 Acısını sen çekeceksin, o değil. 00:06:53.700 --> 00:06:55.122 Haksız mıyım? 00:06:55.900 --> 00:06:59.600 Tamam acısını ben çekiyorum ama erkek istiyor, ne yapayım? 00:07:00.000 --> 00:07:04.600 Bak bu hapı regl'in başladığında al. 00:07:10.000 --> 00:07:13.300 Eğitimsiz olanlara ulaşmak çok daha zor oluyor. 00:07:13.700 --> 00:07:16.200 Ama yavaş yavaş fikirlerini değiştiriyoruz. 00:07:17.270 --> 00:07:23.468 Peki doğum oranlarını düşürmede Taslima ve Bangladeş ne kadar başarılı? 00:07:23.487 --> 00:07:26.089 Yani kadın başına doğan bebek sayısı nedir? 00:07:26.108 --> 00:07:28.912 Dünyadan gelen verileri herkesin anlayabileceği bir şekilde sunmak 00:07:28.914 --> 00:07:33.717 için İsveç'te Gapminder derneğini kurduk. 00:07:33.749 --> 00:07:37.712 Böylece size Bangladeş'te ne olduğunu gösterebilirim. 00:07:37.720 --> 00:07:41.375 Yatay eksen kadın başına çocuk sayısı. 00:07:41.427 --> 00:07:44.853 1,2'den başlıyor, ta 7'ye 8'e kadar gidiyor. 00:07:44.871 --> 00:07:48.936 düşey eksende ise yaşam beklentisi var, 00:07:48.937 --> 00:07:53.557 doğan bir bebeğin ortalama kaç yaşına kadar yaşayacağı. 00:07:53.692 --> 00:07:56.111 30'dan başlayıp 90'a kadar gidiyor. 00:07:56.111 --> 00:08:00.093 1972'den başlıyoruz. 00:08:00.115 --> 00:08:04.970 Bangladeş için önemli bir sene. Bağımsızlıklarını kazandıkları sene. 00:08:04.980 --> 00:08:08.400 Bangladeş o zaman ta buradaymış, 00:08:08.500 --> 00:08:11.489 kadın başına ortalama 7 bebek, 00:08:11.522 --> 00:08:14.949 yaşam beklentisi ise 50 yıldan kısa. 00:08:14.984 --> 00:08:17.336 Peki bağımsızlıktan sonra ne oldu? 00:08:17.386 --> 00:08:22.309 Yaşam beklentisi uzadı mı? Çocuk sayısı azaldı mı? 00:08:22.326 --> 00:08:25.000 İşte veriler burada. Bangladeş'i başlatıyorum. 00:08:25.010 --> 00:08:28.669 Beklendiği gibi, yaşam beklentisi uzuyor ve bebek sayısı azalıyor... 6... 5... 00:08:28.680 --> 00:08:30.941 yaşam daha da uzadı... 4... 3... 00:08:30.941 --> 00:08:37.443 ve bugüne geldiğimizde neredeyse 2. Tam olarak 2,2. Yaşam beklentisi ise 70 yıl. 00:08:37.480 --> 00:08:43.325 İnanılmaz bir şey! 40 yılda Bangladeş 00:08:43.357 --> 00:08:48.131 7 çocuktan, 6... 5... 4... 3... 2... 00:08:48.150 --> 00:08:52.248 Bangladeş'te bir mucize gerçekleşmiş! 00:08:52.300 --> 00:08:56.690 Peki Bangladeş bu konuda yalnız mı? Size tüm dünyayı göstereceğim. 00:08:56.700 --> 00:09:02.376 50 sene geriye gideceğim, 1963 yılına. 00:09:02.390 --> 00:09:04.863 İşte tüm ülkeler. 00:09:04.890 --> 00:09:13.037 Bu yeşiller Amerika, kuzey ve güney. Sarılar Avrupa, doğu ve batı. 00:09:13.049 --> 00:09:20.915 Mavi Afrika, Sahra çölünün kuzeyi ve güneyi. Kırmızı ise Asya, Avrustralya ve Yeni Zelanda da dahil. 00:09:20.986 --> 00:09:25.400 Baloncuğun boyutu nüfusu gösteriyor. Bakın: 00:09:25.428 --> 00:09:31.636 Şu iri olanlar Çin ve Hindistan. Bangladeş de hemen arkalarında. 00:09:32.121 --> 00:09:38.211 1963'te kadın başına ortalama doğan bebek sayısı dünyada 5'ti. 00:09:38.293 --> 00:09:41.700 Ama bölünmüş bir dünyaydı, görebiliyor musunuz? 00:09:41.800 --> 00:09:49.002 Buradaki ülkeler, gelişmiş ülkeler küçük ailelere ve uzun yaşamlara sahipken, 00:09:49.073 --> 00:09:55.340 buradaki gelişmekte olan ülkeler büyük ailelere ve kısa yaşamlara sahipti. 00:09:55.350 --> 00:09:57.827 Arada pek ülke yoktu. 00:09:57.839 --> 00:10:00.078 Ama şimdi ne olduğunu göreceğiz. 00:10:00.089 --> 00:10:02.328 Dünyayı başlatıyorum. 00:10:02.399 --> 00:10:03.986 Haydi bakalım... 00:10:03.998 --> 00:10:07.890 İşte Çin, koca baloncuk sağlıkta ileri gidiyor. 00:10:07.904 --> 00:10:10.974 Sonra aile planlaması başlıyor ve aileler küçülmeye başlıyor. 00:10:10.987 --> 00:10:13.900 Şu büyük yeşil şey Meksika, o da bu tarafa doğru geliyor. 00:10:14.095 --> 00:10:16.957 Burası Meksika, yine yeşil Latin Amerika. 00:10:16.970 --> 00:10:22.169 Hindistan da takip ediyor. Büyük kırmızı baloncuklar Asya ülkeleri. 00:10:22.200 --> 00:10:25.439 Birçok Afrikalı hala kadın başına yüksek bebek sayısında. 00:10:25.440 --> 00:10:29.500 Sonra Bangladeş, Hindistan'ı bebek sayısında solluyor. 00:10:29.705 --> 00:10:33.363 Şimdi de bütün ülkeler yukarı, buraya doğru kaymaya başladı. Afrika bile. 00:10:33.436 --> 00:10:36.502 Of! Bu Haiti'deki depremdi! 00:10:36.516 --> 00:10:41.537 Ve sonunda herkes yukarılara geliyor. Amma değişti ha! 00:10:42.084 --> 00:10:47.578 Bugün dünya ortalaması 2,5. 00:10:47.592 --> 00:10:51.902 Elli yıl önce ortalama 5'ti 00:10:52.004 --> 00:10:59.157 Dünya değişti ve kadın başına ortalama bebek sayısı 5'ten 2,5'a düştü. 00:10:59.171 --> 00:11:04.192 Ve hala da düşmeye devam ediyor. Ne büyük bir fark! 00:11:04.220 --> 00:11:11.300 İnsanlar Bangladeş ve benzeri ülkelerin birer nüfus bombası olduğunu düşünüyor. 00:11:11.372 --> 00:11:13.491 Bu düşüncenin iter tutar yanı yok. 00:11:13.563 --> 00:11:17.459 Ülkelerini bu taraftan ta bu tarafa, 00:11:17.470 --> 00:11:23.738 küçük aile ve sağlıklı bir yaşama birkaç on yıl içinde taşıyan, 00:11:23.810 --> 00:11:28.713 Taslima hanım gibi sağlık görevlileri bence günümüzün kahramanlarıdır! 00:11:28.785 --> 00:11:32.326 Bu inanılmaz bir değişim. 00:11:32.339 --> 00:11:36.057 Artık bölünmüş bir dünyada yaşamıyoruz. 00:11:36.544 --> 00:11:41.802 Peki insanlar bunun ne kadar farkında? 00:11:41.816 --> 00:11:50.500 Gapminder'da verileri göstermenin yanında, insanların bilgilerini de ölçüyoruz. 00:11:50.523 --> 00:11:56.788 İlk anketi İsveç'te yaptık. Sonuçlar asap bozucuydu! 00:11:56.800 --> 00:12:04.429 İkinci anketi İngiltere'de yaptık. İngilizler her yerde olduğundan daha 00:12:04.501 --> 00:12:06.916 iyi bir sonuç çıkacağını düşündük. 00:12:06.950 --> 00:12:12.898 İlk sorduğumuz soru şuydu: Bangladeş'te kadınlar ortalama kaç çocuk doğuruyordur? 00:12:13.000 --> 00:12:19.300 2,5, 3,5, 4,5 ve 5,5 şıklarını sunduk. 00:12:19.500 --> 00:12:22.450 İngiltere anketinin sonucu bu. 00:12:28.458 --> 00:12:33.420 Zaten doğru cevabı biliyorsunuz. Cevap 2,5. 00:12:33.450 --> 00:12:37.507 İngilizlerin sadece %12'si doğru cevabı seçti. 00:12:37.520 --> 00:12:43.489 Biz de belki eğitimsiz kişiler sonuçları aşağı çekiyordur diye düşündük. 00:12:43.500 --> 00:12:49.531 Sadece iyi İngiliz üniversitelerinden mezun olanları seçip değerlendirdik. 00:12:49.545 --> 00:12:55.632 İşte sonuç bu: 00:12:57.541 --> 00:13:00.785 Ortalamadan bile kötü! 00:13:00.799 --> 00:13:04.931 Şimdi İngilizler dünyayı pek tanımıyor demek ki diye düşünebilirsiniz. 00:13:04.950 --> 00:13:07.182 Hayır, hayır! 00:13:07.196 --> 00:13:11.683 Bu soruyu şempanzelere sorsaydık ne olurdu? 00:13:11.697 --> 00:13:18.021 Şıkları muzların üzerine yazıp her birine birer muz seçtirsem? 00:13:18.035 --> 00:13:20.923 Sonuç böyle olurdu. 00:13:20.950 --> 00:13:23.766 Tabi şempanzelerin Bangladeş hakkında hiç bir fikri yok. 00:13:29.052 --> 00:13:34.487 Ama rastgele yaptıkları tercihlerle, İngilizleri ikiye katlayabilirler. 00:13:35.620 --> 00:13:42.500 İngilizlerin yarısından fazlası 4,5'tan yüksek olduğunu düşünüyor. 00:13:43.149 --> 00:13:48.703 Buradaki problem bilgisizlik değil, tamamen önyargı. 00:13:48.797 --> 00:13:52.300 İngilizler cevabın 2,5 olduğunu bile hayal edemiyorlar. 00:13:52.325 --> 00:13:57.726 Aslında bugün bu sayı 2,2 olmuş durumda. 00:13:57.728 --> 00:14:04.894 İngilizler'in Taslima ve ailesinin bugün Bangladeş'teki en yaygın aile boyutu olduğundan habersiz. 00:14:04.908 --> 00:14:12.120 Ve sadece orası değil, Brezilya'da iki çocuklu aileler. 00:14:12.150 --> 00:14:16.088 Vietnam, iki çocuk. 00:14:16.103 --> 00:14:21.656 Hatta ve hatta Hindistan'da bile en yaygın çocuk sayısı iki. 00:14:21.671 --> 00:14:26.217 Afrika kıtasında da Adis Ababa gibi büyük şehirlere giderseniz, 00:14:26.600 --> 00:14:29.593 kadın başına düşen çocuk sayısı 2'den az. 00:14:29.600 --> 00:14:34.213 Müslüman, Budist, Hindu, Hristiyan... 00:14:34.228 --> 00:14:39.400 Her din, her kültür ve her kıtada 00:14:39.405 --> 00:14:41.020 iki çocuklu aileler yaygınlaşıyor. 00:14:42.000 --> 00:14:45.680 Büyük ailelerden iki çocuklu ailelere geçiş benim 00:14:45.702 --> 00:14:51.200 ömrümde gerçekleşen en önemli dünya olaylarından biri. 00:14:51.227 --> 00:14:54.500 İnsan tarihinde benzeri görülmemiş bir şey! 00:14:59.600 --> 00:15:02.515 Yine Bangladeş'e dönüyoruz. 00:15:02.800 --> 00:15:09.867 Büyük ailelerden, küçük ailelere giden bu sürecin sebeplerine bakalım. 00:15:10.500 --> 00:15:17.686 Bugün müslüman Bangladeş'teki neredeyse tüm kızlar, 15 yaşındaki Tanjina gibi okula gidiyor. 00:15:17.755 --> 00:15:24.693 Ailelerin kızlarını ortaöğretime devam ettirmesi için devlet maddi yardım bile yapıyor. 00:15:25.000 --> 00:15:31.400 Tanjina'nın okulunda kız sayısı, oğlan sayısını geçmiş durumda. 00:15:33.500 --> 00:15:36.300 Bu nasıl bir aile? 00:15:36.400 --> 00:15:37.700 Büyük bir aile! 00:15:38.000 --> 00:15:40.500 Yiyecek sıkıntısı çekecekler mi? Evet! 00:15:40.900 --> 00:15:43.550 Bu dersin amacını anlamanız mümkün değil. 00:15:44.600 --> 00:15:47.800 Bu nasıl bir aile? Küçük bir aile. 00:15:48.000 --> 00:15:49.000 Sıkıntı çekecekler mi? 00:15:49.600 --> 00:15:50.500 Hayır! 00:15:51.104 --> 00:15:57.500 Eğitim oldukça etkili. Bangladeş'li kadınlar için yeni olanaklar da doğuruyor. 00:15:57.916 --> 00:16:04.726 Eşitsizlik devam ediyor olsa da, iş olanakları artıyor. Tanjina'nın gözü yüksekte. 00:16:05.000 --> 00:16:08.000 Okula gitmeyi seviyorum. 00:16:09.000 --> 00:16:12.200 Annemin zamanında erkenden evlenirlermiş. 00:16:12.400 --> 00:16:14.500 Okumaya fırsatları olmamış. 00:16:15.200 --> 00:16:19.950 Ama şimdi biz doktor veya mühendis olabiliyoruz. 00:16:20.129 --> 00:16:24.984 Genç kızlar her geçen gün, hayatlarının ne kadar farklı olabileceğini daha iyi görüyor. 00:16:26.500 --> 00:16:30.700 17 yaşında nasıl evlendin anlamıyorum. 00:16:30.800 --> 00:16:34.500 İki sene sonra evlenmeyi hayal bile edemiyorum. 00:16:34.500 --> 00:16:36.000 İmkansız geliyor. 00:16:36.800 --> 00:16:38.700 O zamanlar bunun önemini anlamıyorduk. 00:16:39.000 --> 00:16:41.000 Şimdi insanlar daha akıllıca karar veriyor. 00:16:42.700 --> 00:16:47.000 Sen ne zaman evlenmeyi düşünüyorsun? 00:16:47.500 --> 00:16:49.000 Yirmi beş. 00:16:50.000 --> 00:16:53.300 Önce okulu bitirip bir iş bulacağım. 00:16:54.100 --> 00:16:56.400 Doktor olduktan sonra evleneceğim. 00:16:56.900 --> 00:16:58.800 Çok akıllısın! 00:17:03.299 --> 00:17:09.457 Taslima'nın kızlarının geleceği hakkında bu kadar umutlu olduğunu görmek çok güzel. 00:17:09.460 --> 00:17:15.084 Bangladeş'teki bu değişimi sağlayan çok önemli bir faktör var. 00:17:15.086 --> 00:17:19.500 Çocuk ölümlerinde ciddi bir azalma. 00:17:24.208 --> 00:17:30.062 Müslümanların oruç tuttuğu Ramazan ayındayız. 00:17:30.124 --> 00:17:37.058 Bu kutsal ayda, Hanan ailesine aile mezarlığını temizlemekte yardımcı oluyor. 00:17:37.900 --> 00:17:40.200 Toprağa ellerinde bastır. 00:17:40.319 --> 00:17:47.957 Hannan'ın üç kardeşi çok küçükken ölmüş. Mezarları burada. 00:17:48.500 --> 00:17:50.500 Kızamıktan ölmüşler. 00:17:51.200 --> 00:17:54.400 Çok ağladık, perişan olduk. 00:17:55.000 --> 00:17:57.500 Doktor olsaydı tedavi edilebilirlerdi 00:17:57.700 --> 00:17:59.000 Belki biri hayatta kalırdı 00:17:59.500 --> 00:18:02.800 Nasıl unuturum? Yaşadığım sürece onları hatırlayacağım. 00:18:03.093 --> 00:18:06.080 Hannan'ın ailesi genç bir çiftken, Bangladeş'te her 5 çocuktan 1'i 00:18:06.243 --> 00:18:11.974 5 yaşına gelemeden ölüyordu. 00:18:11.978 --> 00:18:17.484 Bütün aileler bir ya da daha fazla çocuğunu kaybetme korkusuyla yaşıyordu. 00:18:18.400 --> 00:18:21.600 Bu yüzden sürekli çocuk yapıyorlardı. 00:18:21.800 --> 00:18:24.500 Biri ölürse diğeri yalnız kalmasın diye. 00:18:25.300 --> 00:18:27.400 O zamanlar öyleydi. 00:18:28.000 --> 00:18:33.300 O zamanlar çok çocuk sahibi olduklarını, ya da çocukların geleceğini düşünmüyorlardı. 00:18:36.383 --> 00:18:44.495 Son bir kaç on yılda Bangladeş temel sağlık, özellikle de çocuk ölümleri konusunda çok yol katetti. 00:18:44.510 --> 00:18:48.498 Aşılama, enfeksiyonların tedavisi ve daha iyi beslenme ve hijyen 00:18:48.500 --> 00:18:51.260 milyonlarca çocuğun hayatını kurtardı. 00:18:51.990 --> 00:18:57.243 Ebeveynler de çocuklarının artık ölmediğini görünce 00:18:57.270 --> 00:19:02.041 aile planlamanın önündeki en büyük engel kalkmış oldu. 00:19:02.070 --> 00:19:08.500 Dakar'ın varoşlarında bile kadınlar artık ortalama 2 çocuk yapıyor. 00:19:14.000 --> 00:19:16.525 Çocuk ölümlerindeki azalma her şeyi değiştiriyor. 00:19:17.000 --> 00:19:18.900 Tarihe geri dönelim. 00:19:18.950 --> 00:19:24.791 1800'den önce nüfus artışı niçin bu kadar yavaştı? 00:19:24.810 --> 00:19:30.003 Tarih boyunca tüm kayıtlar bize 2 ebeveynin ortama 00:19:30.010 --> 00:19:33.794 6 çocuğu olduğunu gösteriyor. 00:19:33.810 --> 00:19:38.710 İyi de öyleyse nüfus niçin hızla artmıyor? 00:19:38.740 --> 00:19:47.358 Çünkü o çocukların 1... 2... 3... 4 tanesi kendisi çocuk yapamadan ölüyor. 00:19:47.380 --> 00:19:51.900 Geçmişteki insanların doğayla uyum içinde yaşadıkları bir yalan. 00:19:51.916 --> 00:19:55.057 Doğayla uyum içinde ölüyorlardı. 00:19:55.700 --> 00:19:59.086 Tam bir trajediydi. 00:19:59.120 --> 00:20:02.995 Ama sanayi devrimiyle bu durum değişti. 00:20:03.010 --> 00:20:10.636 Daha yüksek maaşlar, bol yiyecek, daha iyi hijyen, musluk suyu, sabun, tıptaki gelişmeler... 00:20:10.680 --> 00:20:16.618 Bütüm bu gelişmeler nasıl nüfusun artmasını sağladı? Daha çok çocuk yaptıklarından mı? 00:20:16.667 --> 00:20:26.688 Hayır! 1963'te ben okuldayken, kadın başına çocuk sayısı biraz azalarak 5'e düşmüştü. 00:20:26.700 --> 00:20:31.886 Nüfustaki hızlı artışın sebebi çocuk ölümlerindeki azalma oldu. 00:20:31.900 --> 00:20:35.025 Artık 4 çocuk hayatta kalıyordu. 00:20:35.100 --> 00:20:39.823 Ama hala 5 çocuktan birinin ölüyor olması dehşet vericiydi. 00:20:39.850 --> 00:20:49.000 Birçok ülke ancak son birkaç on yılda çocuk ölümleri ve aile planlaması yolunda büyük adımlar attı. 00:20:49.500 --> 00:20:52.554 Şu anda yeni bir denge noktasına geliyoruz. 00:20:52.580 --> 00:20:58.714 Ve bu çok hoş bir denge noktası. 2 ebeveyne, 2'si de hayatta kalan 2 çocuk. 00:20:58.750 --> 00:21:01.730 Ailelerimiz artık çok mutlu bir dengede. 00:21:01.732 --> 00:21:05.900 Artık dünyadaki en yaygın aile durumu bu. 00:21:05.901 --> 00:21:09.494 Peki bu nasıl bir geleceğe işaret ediyor? 00:21:09.510 --> 00:21:13.370 Şimdi size Birleşmiş Milletler'in nüfus bölümünde çalışan en iyi demografların hazırladığı 00:21:13.374 --> 00:21:19.208 en güvenilir gelecek tahminini göstereceğim. 00:21:19.412 --> 00:21:20.866 Şöyle bir şey: 00:21:20.892 --> 00:21:27.618 Önce artış devam edecek. 8, sonra 9 milyar. Sonra buralara çıkacak. 00:21:27.880 --> 00:21:29.851 Ama bakın yavaşlamaya başladı! 00:21:29.854 --> 00:21:33.837 Yüzyılın sonuna doğru artık neredeyse düzlüğe vardık. 00:21:33.880 --> 00:21:37.568 Buraya yakınlaşırsan göreceksiniz ki, 00:21:37.590 --> 00:21:43.669 nüfus artışının yavaşlayıp durmasını bekliyoruz. 00:21:45.059 --> 00:21:49.533 Tabi bu projeksiyonun biraz hata payı var. 00:21:49.536 --> 00:21:55.373 Ama hızlı nüfus artışının bu yüzyıl içinde sonlanacağına eminiz. 00:21:55.755 --> 00:21:59.993 Bütün bunlar düşen doğum oranı sayesinde oluyor. 00:21:59.999 --> 00:22:02.007 Bakın, buraya dönersek 00:22:03.015 --> 00:22:05.798 size dünyadaki çocuk sayısını da göstereceğim. 00:22:05.810 --> 00:22:09.589 0-15 yaş arası çocukların sayısı. 00:22:09.800 --> 00:22:12.254 İşte geliyor. Bakın: 00:22:12.643 --> 00:22:17.320 Çocuk sayısı yavaşça artıyor, sonra artışı hızlanıyor... 00:22:17.322 --> 00:22:19.630 Yüzyılın başında 00:22:19.632 --> 00:22:22.619 dünyada 2 milyar çocuk olduğunu görüyoruz. 00:22:22.630 --> 00:22:29.800 Benim için önemli bir yıldı bu çünkü ilk torunum Doris o sene dünyaya geldi. 00:22:29.880 --> 00:22:34.971 Dünyada çocuklar için çok özel olan bir seneydi, 00:22:35.211 --> 00:22:40.540 Çünkü konunun uzmanı demograflar bu seneden itibaren 00:22:40.545 --> 00:22:44.745 dünyadaki çocuk sayısının şu şekilde seyredeceğini hesaplıyor. 00:22:44.748 --> 00:22:47.114 Artık artış olmayacak. 00:22:47.115 --> 00:22:52.385 Yüzyılın sonunda hala dünyada 2 milyar çocuk olacak. 00:22:52.446 --> 00:22:59.730 Dorisin doğduğu yıl, dünyanın maksimum çocuk sayısı çağına girdiği yıldı. 00:23:00.087 --> 00:23:02.980 Artık çocuk sayısı artmıyor. 00:23:02.989 --> 00:23:05.890 Biraz kafanız karışmış olabilir. 00:23:05.900 --> 00:23:13.000 Çocuk sayısı artmıyor ise toplam nüfus nasıl bu şekilde artıyor olabilir? 00:23:13.020 --> 00:23:15.784 Bütün bu yetişkinler nereden geliyor? 00:23:15.842 --> 00:23:19.989 Bunu açıklamak için bu lüks dijital zımbırtıları terkedip 00:23:19.999 --> 00:23:26.386 sizi kendi geliştirdiğimiz çok kuvvetli bir eğitim aracıyla tanıştıracağım. 00:23:26.400 --> 00:23:30.220 Baylar, bayanlar! Sizlere dünya nüfusunu... 00:23:30.222 --> 00:23:33.901 köpükten küplerle anlatacağım. 00:23:35.222 --> 00:23:39.890 Her küp 1 milyar insan. 00:23:39.910 --> 00:23:44.155 Burası dünyada 2 milyar çocuk var demek. 00:23:44.180 --> 00:23:49.663 2 milyar da 15-30 yaş arası insan var. 00:23:49.674 --> 00:23:51.617 Tabii bunlar yuvarlak sayılar. 00:23:51.628 --> 00:23:54.230 1 milyar 30-45 yaş arası, 00:23:54.232 --> 00:23:57.836 1 milyar 45-60 yaş arası, 00:23:57.966 --> 00:24:03.167 son olarak da burada tepede, benim küpüm, 60 yaş üstü olanlar var. 00:24:03.297 --> 00:24:05.654 Bugünkü dünya nüfusu böyle. 00:24:05.725 --> 00:24:09.563 Gördüğünüz gibi burada 3 milyar eksik. 00:24:09.600 --> 00:24:12.535 Birkaçı öldükleri için burada değil, 00:24:12.540 --> 00:24:15.960 Ama büyük çoğunluğu hiç doğmadıkları için burada değiller. 00:24:16.090 --> 00:24:22.052 Çünkü 1980 öncesinde çocuk doğuracak kadın sayısı daha az olduğu için 00:24:22.054 --> 00:24:24.695 çok daha az çocuk doğuyordu. 00:24:24.700 --> 00:24:26.800 Tamam bugünkü durumumuz bu. 00:24:26.810 --> 00:24:29.400 Peki gelecekte ne olacak? 00:24:29.475 --> 00:24:32.130 Benim gibi ihtiyarlara ne olur, biliyor musunuz? 00:24:32.939 --> 00:24:34.291 Ölürler! 00:24:34.310 --> 00:24:38.496 Tebrikler! Şurda hastahanede çalışan biri var galiba. 00:24:38.566 --> 00:24:40.746 Evet ölürler! 00:24:40.800 --> 00:24:45.781 Geriye kalanlar 15 yıl yaşlanır ve 2 milyar çocuk yaparlar. 00:24:46.740 --> 00:24:49.749 Şimdi bunlar yaşlandı, vakitleri doldu. 00:24:49.800 --> 00:24:53.900 Bunlar 15 yıl yaşlandı ve 2 milyar çocuk yaptılar. 00:24:53.900 --> 00:24:58.561 Bunlar öldü, ve geri kalanlar yine 15 yıl yaşlanıp 2 milyar çocuk yaptılar. 00:24:58.580 --> 00:25:00.041 Ha! 00:25:00.125 --> 00:25:02.765 Çocuk sayısını arttırmadan, 00:25:02.800 --> 00:25:05.608 ömrü uzatmadan, 00:25:05.633 --> 00:25:11.353 yetişkinler ister istemez bu 3 milyarı doldurdu. 00:25:11.390 --> 00:25:15.440 Tamamen genç nesillerin büyümesiyle oldu bu. 00:25:15.465 --> 00:25:21.100 Ufak bir detay daha var. Benim gibi ihtiyarlar önemli bir detay. 00:25:21.507 --> 00:25:24.876 Yaşlı insanların biraz daha uzun yaşaması bekleniyor. 00:25:24.900 --> 00:25:28.667 Bu yüzden tepeye de bir 1 milyar yaşlı daha koyuyoruz. 00:25:28.911 --> 00:25:32.635 Ben de bu grubun üyesi olmayı çok istiyorum. 00:25:32.642 --> 00:25:38.617 Böylece uzun yaşayıp her yıl senelik istatistikleri size sunabilirim. 00:25:38.694 --> 00:25:46.328 Ama ne zaman çevre hakkında haklı kaygıları olan çevrecilerle görüşsem 00:25:46.394 --> 00:25:50.798 bana nüfus artışını 8 milyarda durdurmalıyız diyorlar. 00:25:50.800 --> 00:25:55.998 Her şeyden önce maksimum çocuk sayısına ulaştığımızdan haberleri yok. 00:25:56.000 --> 00:26:03.900 Geri kalan nüfus artışının da şu an hayatta olan çocukların büyümesinden kaynaklandığını anlamıyorlar. 00:26:03.905 --> 00:26:10.198 Eninde sonunda bu civarda insan olacak. Bu kaçınılmaz. 00:26:10.850 --> 00:26:15.766 Tamam ne kadar insan olacağını artık biliyoruz. Peki nerede yaşıyor olacaklar? 00:26:16.128 --> 00:26:19.497 Şimdi ve gelecekte. 00:26:21.281 --> 00:26:25.894 İşte size dünya ve 7 milyar insan. 00:26:26.434 --> 00:26:33.061 7 milyarın 1'i kuzeyi ve güneyi dahil Amerika'da. 00:26:33.068 --> 00:26:37.681 1'i Avrupa'da, 1'i Afrika'da 00:26:37.695 --> 00:26:41.531 ve 4'ü Asya'da. 00:26:41.538 --> 00:26:43.735 Günümüzde durum bu. Bunu nasıl kolayca hatırlarız? 00:26:43.740 --> 00:26:47.513 Ben şöyle yapıyorum. Rakamları böyle yanyana koyup, 00:26:47.550 --> 00:26:51.304 dünyanın pin kodu bu diyorum: 1114. 00:26:51.607 --> 00:26:55.272 Peki yüzyılın ortasında ne olacak? 00:26:55.336 --> 00:26:57.342 Bunu gayet net biliyoruz. 00:26:57.350 --> 00:27:02.080 Avrupa... artış yok. Hatta Avrupa'da nüfus azalıyor bile. 00:27:02.100 --> 00:27:06.490 Amerika'da biraz daha fazla insan olacak. Özellikle Latin Amerika'daki emekliler. 00:27:06.492 --> 00:27:09.790 Yani çok bir fark yok, neredeyse aynı. 00:27:09.800 --> 00:27:13.005 Asya'ya 1 milyar daha eklenecek 00:27:13.046 --> 00:27:16.322 ve oradaki nüfus artışı duracak. 00:27:16.363 --> 00:27:21.238 Afrika'da önümüzdeki 40 senede nüfus ikiye katlanııp 2 milyar olacak. 00:27:21.457 --> 00:27:25.088 Yüzyılın sonlarında ise... 00:27:25.100 --> 00:27:29.767 Yine Avrupa'da artış yok, Amerika'da yok, Asya'da yok. 00:27:29.868 --> 00:27:34.600 Ama Afrika bugünkü verilere göre bir kez daha nüfusunu ikiye katlayacak. 00:27:34.606 --> 00:27:39.628 Yani Afrika nüfusu 4 milyar olacak. 00:27:39.640 --> 00:27:45.440 2100 yılında muhtemelen son pin kodumuz 1145 olacak. 00:27:45.978 --> 00:27:49.900 Yani 2100 yılında oldukça farklı bir dünya olacak. 00:27:49.946 --> 00:27:53.987 Eski batı tabir ettiğimiz Avrupa ve Kuzey Amerika'da yaşayanlar 00:27:53.999 --> 00:27:58.666 dünya nüfusunun %10'undan azı olacak. 00:27:58.772 --> 00:28:03.464 Nüfusun %80'i Asya ve Afrika'da yaşıyor olacak. 00:28:03.570 --> 00:28:07.314 Peki kaynaklarımız yeterli olacak mı? 00:28:07.700 --> 00:28:13.770 Evet, bu ciddi bir sorun ve kendiliğinden olması mümkün değil. 00:28:13.877 --> 00:28:21.500 Ama bence bu kadar insanın birlikte kaliteli bir hayat sürmesi mümkün. 00:28:28.763 --> 00:28:36.593 5 milyonluk Asya'danın refah ve barış içinde yaşayacağını öngörmek zor değil. 00:28:36.610 --> 00:28:39.791 Japonya ve Güney Kore gibi ülkeler çoktan zengin oldu bile. 00:28:39.800 --> 00:28:49.446 Onları Çin, Hindistan, Endonezya ve bir sürü Asya ülkesi takip ediyor. 00:28:49.494 --> 00:28:54.954 Görece fakir Asya ülkelerinde bile hayat standartları artıyor. 00:28:56.780 --> 00:29:02.500 Peki ya gelecekteki Afrika? 4 milyar nüfusuyla? 00:29:02.700 --> 00:29:07.688 Çoğu fakirlikten kırılıyor olmayacak mı? 00:29:07.737 --> 00:29:11.716 Afrika'da açlık sınırında yaşayanları gördüm. 00:29:11.750 --> 00:29:19.390 30 sene önce, hayatımın en yoğun 2 yılını, Afrıka'nın doğusundaki en fakir ülkelerden 00:29:19.391 --> 00:29:24.806 Mozambik'te doktorluk yaparak geçirdim. 00:29:24.820 --> 00:29:33.039 Mozambik Portekiz'den bağımsızlığını henüz yeni kazanmıştı. 00:29:33.100 --> 00:29:41.276 Benim işim 300.000 insana hizmet veren iki yabancı doktordan biri olmaktı. 00:29:41.300 --> 00:29:47.436 Hastahane de buydu. Karım da orada ebe olarak çalışıyordu. 00:29:47.484 --> 00:29:49.864 Hastahanenin bütün kadrosu bu resimde. 00:29:49.900 --> 00:29:57.623 Beyaz önlüklü olanlar kolonyal döneminde en az 1 yıllık eğitim alma şansına sahip olanlar. 00:29:57.680 --> 00:30:01.295 Diğerlerinin çoğunun okuma yazması bile yok. 00:30:01.310 --> 00:30:05.796 Ama hepsi de inanılmaz bir fedakarlık ve şevkle çalıştılar. 00:30:05.964 --> 00:30:11.956 Hastalar akla gelebilecek en kötü fakir hastalıklarıyla geliyorlardı. 00:30:11.968 --> 00:30:15.195 Kaynaklarımız yetersizdi. 00:30:15.210 --> 00:30:21.962 Benim genç bir doktor olarak yeteneklerim de hastaların ihtiyaçlarını karşılayamıyordu. 00:30:21.963 --> 00:30:25.723 Mozambik bugün hala çok fakir bir ülke. 00:30:25.724 --> 00:30:30.595 Ama 30 yıl önce ben oraya gittiğimden beri çok şey değişti. 00:30:36.193 --> 00:30:42.767 Herşeyden evvel, benim gittiğim şehirde artık yepyeni bir hastahane var. 00:30:44.000 --> 00:30:50.117 Yeni, eskisinden çok daha büyük olan hastahane'de 11'i Mozambikli 15 doktor çalışıyor. 00:30:50.119 --> 00:30:53.938 Tüm kadro artık eğitimli. 00:30:55.450 --> 00:31:00.853 Hastahane'nin başhekimi Doğum Uzmanı Dr. Cashimo. 00:31:02.000 --> 00:31:04.000 Burada gördüklerime göre 00:31:04.300 --> 00:31:06.200 söyleyebilirim ki... 00:31:06.500 --> 00:31:08.000 ikizleriniz olacak! 00:31:08.665 --> 00:31:13.031 Buradaki dönüşüm beni şaşkına çeviriyor. 00:31:14.000 --> 00:31:16.000 Kaza ve acil servisimiz... 00:31:16.400 --> 00:31:19.500 çocuk sağlığı ve ortopedik ameliyet bölümlerimiz var. 00:31:20.700 --> 00:31:24.600 Büyük laboratuarlarımız ve 24 saat açık bir eczanemiz var. 00:31:24.800 --> 00:31:31.985 Sürekli sezeryanla kadınların hayatını kurtarıyorlar. Benim zamanımda bu imkansızdı. 00:31:34.000 --> 00:31:37.500 Şimdi artık burada, profesyonel bir takımla 00:31:38.000 --> 00:31:45.000 ve dünyadaki benzerleri kadar iyi ekipmanlarla bu işi burada yapmak mümkün. 00:31:47.973 --> 00:31:51.666 Herşey çok gelişmiş. 00:31:51.690 --> 00:31:56.600 Bugün Mozambik'te doğanların çok daha parlak bir geleceği olacak! 00:32:00.339 --> 00:32:05.162 Sadece sağlık yüzünden değil, ekonomi de canlanıyor. 00:32:05.190 --> 00:32:07.545 işlek limanlar ve pazar yerleri 00:32:07.547 --> 00:32:11.500 ve yeni iş alanları sağlayan yeni sanayiler. 00:32:15.650 --> 00:32:20.474 Bu iyi haberin sadece şehir ve kasabaları ilgilendirdiğini düşünebilirsiniz. 00:32:20.476 --> 00:32:22.142 Doğrudur da! 00:32:22.144 --> 00:32:26.968 En zoru bu işi insanların çoğununun yaşadığı kırsalda başarmak. 00:32:27.268 --> 00:32:30.185 Ama orada da işler değişiyor. 00:32:33.166 --> 00:32:39.062 Kırsal kuzey Mozambik'in derinliklerinde, Mogovolas bölgesi. 00:32:40.137 --> 00:32:45.300 Olivia, Andre ve çocukları burada yaşıyor. 00:32:46.750 --> 00:32:51.496 Dünyadaki çoğu fakir insan gibi, Olivia ve Andre de çiftçi. 00:32:51.516 --> 00:32:56.262 Yemek yiyebilmek için yetiştirdiklerine muhtaçlar. 00:33:00.036 --> 00:33:04.246 Saat sabahın dördü ve günlük işler onları bekliyor. 00:33:06.769 --> 00:33:09.489 Andre doğruca tarlanın yoluna koyuluyor. 00:33:09.688 --> 00:33:12.706 Olivia ilk olarak su almaya gidiyor. 00:33:12.726 --> 00:33:16.500 İkisinin de kilometrelerce yürümesi gerekecek. 00:33:17.900 --> 00:33:20.500 Yürüyerek gitmem iki saati buluyor. 00:33:21.600 --> 00:33:25.800 Kalabalık olduğunda iki saati falan buluyor. 00:33:28.000 --> 00:33:31.600 Geri döndüğümde yorgun ve acıkmış oluyorum. 00:33:33.703 --> 00:33:39.682 Ulaşım araçları olmadığından herşeyi kendileri taşımaları gerekiyor. 00:33:42.540 --> 00:33:46.653 Olivia ve Andre'nin 8 çocuğu var. 00:33:46.680 --> 00:33:50.049 Afrika kırsalında doğum oranları hala yüksek. 00:33:50.080 --> 00:33:54.517 En çok boğazı beslemesi gerekenler de en fakir aileler. 00:33:54.854 --> 00:33:59.045 Acil ihtiyaçları olmayan her şeyi satıyorlar. 00:33:59.800 --> 00:34:02.000 Hayat gerçekten çok zor. 00:34:02.800 --> 00:34:09.600 Her tür şeyi ekiyorum ama yine de yetiştirdiğim onca şeye rağmen... 00:34:09.800 --> 00:34:17.600 hala çocuklarıma yetecek kadar para kazanamıyorum. 00:34:18.800 --> 00:34:22.699 Ama ekonomik büyüme yavaşça köylere sızmaya başlamış. 00:34:23.500 --> 00:34:29.500 3 sene para biriktirip evimin çatısını yaptırdım. 00:34:29.800 --> 00:34:35.451 Şimdi Andre herşeyi değiştireceğini düşündüğü bir şeye göz koymuş. 00:34:35.800 --> 00:34:40.400 Bir bisiklete ihtiyacım var. Bisikletsiz olmuyor. 00:34:42.342 --> 00:34:47.427 Kırsalda yaşayanlar için bisiklet çok önemli. 00:34:47.467 --> 00:34:51.775 Günlük işlerini saatlerce kısaltabilir. 00:34:52.054 --> 00:34:56.304 Pazara çok daha ağır şeyler taşıyabilirler. 00:34:56.350 --> 00:34:58.210 Ve böylece daha çok para kazanabilirler. 00:34:58.230 --> 00:35:00.286 İş bulmak için seyahat edebilirler, 00:35:00.288 --> 00:35:04.108 hatta hastalanırlarsa, hastahaneye zamanında ulaşabilirler. 00:35:05.600 --> 00:35:12.800 Bir bisikletim olursa çok mutlu olacağım. 00:35:13.200 --> 00:35:17.400 Bence bisikletsiz bir ev, ev değildir. 00:35:17.682 --> 00:35:24.137 Andre ve Olivia 2 senedir para biriktiriyorlar. Ama henüz yeterli miktarı toplayamadılar. 00:35:24.200 --> 00:35:29.261 Şimdi her şey şu anda topladıkları susam tohumlarına bakıyor. 00:35:29.300 --> 00:35:34.146 Eğer iyi bir para karşılığında satabilirlerse, paraları sonunda bisiklet almaya yetecek. 00:35:36.331 --> 00:35:40.283 Andre ve Olivia en fakir ülkelerden birinde yaşıyor. 00:35:40.323 --> 00:35:44.275 Ve köyde, o ülkenin en fakir yerlerinden birinde. 00:35:44.434 --> 00:35:50.531 Dünyada böyle yaşayan kaç kişi var? Bu kadar fakir olan? 00:35:50.690 --> 00:35:52.974 Size bu grafikte göstereceğim. 00:35:52.999 --> 00:35:56.429 Çok basit. Fakir... ve... zengin. 00:35:56.470 --> 00:35:59.467 Yine bütün 7 milyar insan burada. 00:35:59.626 --> 00:36:04.710 Basitçe fakirden zengine dizilmiş durumdalar. 00:36:05.167 --> 00:36:11.323 Burdaki en zengin 1 milyar günde kaç dolar kazanıyor? 00:36:11.363 --> 00:36:13.000 Bir bakalım. 00:36:13.091 --> 00:36:14.570 Vay canına... 00:36:14.580 --> 00:36:16.357 Yükseliyor, yükseliyor... 00:36:16.400 --> 00:36:17.727 Vay vay vay.... 00:36:17.800 --> 00:36:20.408 Uzanamıyorum bile, günde 100$. 00:36:21.077 --> 00:36:26.319 Bir de ortadaki 1 milyara bakalım. Onlar ne kadar kazanıyor? 00:36:26.350 --> 00:36:30.853 Şimdi gelecek... sadece 10$. 00:36:30.955 --> 00:36:35.549 Şimdi bu taraftaki en fakir 1 milyara bakıyorum. Onlar ne kadar kazanıyor? 00:36:35.570 --> 00:36:37.897 Evet... 00:36:37.950 --> 00:36:40.083 Sadece 1$. 00:36:40.509 --> 00:36:43.240 İşte dünyadaki sınıf farkı şimdilik böyle. 00:36:43.343 --> 00:36:48.400 Ekonomistlerin açlık sınırı diye bahsettiği çizgi ise... 00:36:48.450 --> 00:36:49.900 1$'ın hemen üstünde bir yerlerde. 00:36:50.000 --> 00:36:56.357 Bu çizgi ailenin karnını ancak doyurabildiği, ve bazı günler yemeksiz kalabileceği yer. 00:36:56.558 --> 00:36:58.595 1 milyar insan hala bu çizginin altında. 00:36:58.635 --> 00:37:02.672 Sınır ikinci bir milyarı ise kabaca ikiye bölüyor. 00:37:02.874 --> 00:37:05.263 Geri kalanlar ise sınırın üzerinde. 00:37:05.600 --> 00:37:10.202 En fakir olanlar neredeyse ayakkabı bile alamayacak durumda. 00:37:10.220 --> 00:37:14.979 Ayakkabı aldıklarında bir sonraki istekleri bisiklet almak. 00:37:14.999 --> 00:37:17.327 İşte Andre ve Olivia tam da bu noktada. 00:37:17.350 --> 00:37:20.600 Bisikletten sonra ise bir moped isteyecekler. 00:37:20.610 --> 00:37:24.486 Daha sonra da bir araba. 00:37:24.572 --> 00:37:29.425 Ailemin ilk araba aldığı zamanı hatırlıyorum. Küçük gri bir Volkswagen'dı. 00:37:29.511 --> 00:37:35.255 İlk yaptığımız şey tatile Norveç'e gitmek olmuştu. Norveç, İsveçle kıyaslandığında harike bir yer. 00:37:35.310 --> 00:37:39.089 Çok güzel bir yolculuktu! 00:37:39.175 --> 00:37:45.052 Şimdi ben bu gruptayım. En zenginler gibi ben de tatile uçakla gidiyorum. 00:37:45.057 --> 00:37:48.452 Tabii ki uçak kullananlardan çok daha zengin insanlar da var. 00:37:48.538 --> 00:37:54.929 Bazısı o kadar zengin ki turist olarak uzaya gitmek istiyor. 00:37:54.935 --> 00:37:59.999 Ve uçak kullananlarla bu insalar arasındaki fark, 00:38:00.010 --> 00:38:05.019 neredeyse burda uçak kullananlarla, 00:38:05.030 --> 00:38:08.095 şuradaki en fakirler kadar büyük. 00:38:08.200 --> 00:38:13.925 Velhasıl, bu grafiğin en önemli noktası şu. 00:38:13.963 --> 00:38:18.135 Bunu göstermek için bir merdivene ihtiyacım olacak. 00:38:18.335 --> 00:38:22.999 Bazen sağlam eski teknolojiye de ihtiyacım oluyor. 00:38:23.274 --> 00:38:26.250 İşte geldi. 00:38:29.023 --> 00:38:33.114 Hele bir çıkayım. Tamam, şimdi tepedeyim. 00:38:33.152 --> 00:38:39.834 Bizim gibi günde 100$'la yaşayan insanların sorunu, aşağı baktığımızda 00:38:39.953 --> 00:38:44.773 10$ kazananla 1$ kazananın aynı derecede fakir gözükmesi. 00:38:44.900 --> 00:38:46.800 Farkı göremiyoruz. 00:38:46.850 --> 00:38:50.767 Sanki herkez aynı miktarda parayla yaşıyor gibi. 00:38:50.802 --> 00:38:52.710 Sonra "vah vah, hepsi fakir" diyoruz. 00:38:52.826 --> 00:38:59.592 Fakat emin olun ki, aşağıdaki insanlarla konuştum. 00:38:59.708 --> 00:39:04.693 Oradaki insanlar 1$'dan 10$'a geçtiklerinde 00:39:04.700 --> 00:39:10.999 hayat kalitelerinin ne kadar değişeceğinin çok iyi biliyorlar. 00:39:11.000 --> 00:39:13.147 10 kat fazla gelir. 00:39:13.148 --> 00:39:16.594 Ciddi bir fark. 00:39:16.620 --> 00:39:22.667 Şöyle anlatayım. Olivia ve Andre şu anda bunu yapıyor. 00:39:22.741 --> 00:39:27.162 Her attıkları küçücük adım onları 00:39:27.200 --> 00:39:30.362 ayakkabıdan bisiklete giden şu çizgide ilerletiyor. 00:39:30.390 --> 00:39:36.435 Fark uzaktan küçük gözükse de, onların hayatlarında büyük bir fark yaratacak. 00:39:36.550 --> 00:39:46.152 Ve Andre ve Olivia o bisikleti aldıklarında, bisiklet onların yükselişini de hızlandıracak. 00:39:47.356 --> 00:39:53.900 Bugün, Andre ve Olivia aylardır yetiştirdikleri susam hasatlarını satmaya hazırlanıyorlar. 00:39:54.500 --> 00:39:58.200 Fiyat geçen sene 25 metical'di. 00:39:58.600 --> 00:40:01.500 Bu sene daha iyi. 00:40:02.000 --> 00:40:05.300 40-45 metical'e satmayı ümit ediyoruz. 00:40:05.985 --> 00:40:11.901 Fakat Andre ve Olivia'nın doğru fiyattan satmak için dikkatli olması gerek. 00:40:12.400 --> 00:40:19.800 Bazı alıcılar terazilerle oynuyor diye duyduk. 00:40:20.100 --> 00:40:25.800 Mesela biz tarttığımızda 10 kilo gelen mal 00:40:26.000 --> 00:40:35.500 alıcı tartınca yedi ve sekiz kilo çıkabiliyor. 00:40:36.183 --> 00:40:38.865 Satışı Andre yapacak. 00:40:38.936 --> 00:40:44.900 Ve son kez olduğunu ümit ederek malı yaşımak için yardıma ihtiyacı olacak. 00:40:48.005 --> 00:40:51.400 Andre'nin şu anda uyanık olması gerek. 00:40:53.000 --> 00:40:57.400 Şşt arkadaşım. Hesabı düzgün yap! 00:40:57.974 --> 00:41:02.713 Satış tamam. Andre aldığı fiyattan memnun. 00:41:06.300 --> 00:41:08.800 Şimdi gidip bu parayı harcayacağım. 00:41:10.354 --> 00:41:15.021 İşte ailenin canına dişine takarak beklediği o an geldi. 00:41:32.974 --> 00:41:37.722 Andre'nin pazara yürümesi bütün sabahını aldı. 00:41:37.800 --> 00:41:42.661 Şimdi bir saatten kısa sürede bisikletle dönecek. 00:41:49.700 --> 00:41:52.000 Bisikleti almışsın! 00:41:52.300 --> 00:41:54.000 Evet tatlım, bisikleti aldım! 00:42:02.043 --> 00:42:05.496 Bisiklet vakit geçirmeden işe koşuluyor. 00:42:05.520 --> 00:42:08.399 Çocuklar su getirmeye gidiyor. 00:42:08.440 --> 00:42:11.813 Andre pazara geri kalan mallarını taşıyor. 00:42:11.900 --> 00:42:17.724 ve bir o kadar önemlisi, Olivia ve Andre yetişkin okuluna kolayca ulaşabiliyorlar. 00:42:17.750 --> 00:42:23.149 böylece okuma yazma ve matematik öğrenebilecekler. 00:42:24.700 --> 00:42:30.700 Şimdi karım ve çocuklarımı taşımak için bir moped almak istiyorum. 00:42:32.400 --> 00:42:34.100 Bir sonraki herdefim bu. 00:42:39.372 --> 00:42:45.741 Olivia ve Andreyi fakirlikten pedal basarak uzaklaşırken görmek bir harika. 00:42:45.850 --> 00:42:49.465 Okuma yazma derslerine de bisikletle gidiyorlar. 00:42:49.500 --> 00:42:54.647 Eğitim halkların ve ülkelerin ilerlemesi için çok önemli. 00:42:55.249 --> 00:43:00.558 Peki kaç kişi dünyada eğitimin ne durumda olduğundan haberdar? 00:43:00.600 --> 00:43:04.768 Yine İngiliz cehalet anketi zamanı. 00:43:04.810 --> 00:43:05.739 Başlıyoruz. 00:43:05.774 --> 00:43:11.163 Dünyadaki insanların yüzde kaçının okuma yazma bildiğini sorduk. 00:43:11.685 --> 00:43:17.700 Size de sorabilir miyim? Kimler %20 diyor? Ellerinizi kaldırın. 00:43:18.000 --> 00:43:20.394 Yüzde 40? 00:43:21.700 --> 00:43:23.962 Yüzde 60? 00:43:23.963 --> 00:43:26.923 Peki ya yüzde 80? Ya, ya... 00:43:27.121 --> 00:43:30.647 İngiltere anketinin sonuçları şöyle. 00:43:35.947 --> 00:43:42.955 Zaten artık İngiliz anketinin sonuçlarını kullanarak doğru cevabı kestirebilirsiniz. 00:43:43.072 --> 00:43:46.922 Tabii ki de yüzde 80 doğru yanıt. 00:43:46.950 --> 00:43:50.808 En azından buradakiler İngilizler'den bariz şekilde iyiydi. 00:43:51.492 --> 00:43:55.300 Evet nüfusun %80'i bugün okuma yazma biliyor. 00:43:55.310 --> 00:43:59.834 Okuma yazma oranı %80... Aslında son verilerde biraz daha yüksek. 00:43:59.912 --> 00:44:04.530 Yine şempanzelerle karşılaştırmam gerekirse... 00:44:04.542 --> 00:44:08.300 yine şempanzeler rastgele yanıt veriyor. 00:44:08.340 --> 00:44:12.834 Ama İngilizlerden 3 kat fazla doğru yanıt var. 00:44:13.352 --> 00:44:17.125 Şimdi de üniversiteliler. 00:44:17.189 --> 00:44:20.364 Belki onlar biliyordur... Öf, daha da berbat. 00:44:20.477 --> 00:44:24.250 İngiliz ünivertsitelerinde ne öğretiyorlar Allah aşkına? 00:44:24.282 --> 00:44:31.132 İnsanlar dünya görüşü birkaç on yıl geriden geliyor. Medya bunları aktarmayı başaramadı. 00:44:31.488 --> 00:44:35.423 Belki de dünya çok hızlı geliştiği için bu böyle. 00:44:35.430 --> 00:44:37.366 Baylar, bayanlar! 00:44:37.398 --> 00:44:41.171 Sizlere en sevdiğim grafiği göstereceğim. 00:44:41.190 --> 00:44:48.863 1 dakikanın kısa sürede size 200 ülkenin, 200 yıllık tarihini anlatacağım. 00:44:48.880 --> 00:44:55.179 Gelir eksenim var, ömür eksenim var. 00:44:55.190 --> 00:44:59.551 1800'den başlıyorum. İşte tüm ülkeler. 00:44:59.580 --> 00:45:04.409 1800lerde herkes fakir ve hasta köşesinde görüyor musunuz? 00:45:04.420 --> 00:45:06.595 Kısa hayatlar, az para. 00:45:06.708 --> 00:45:08.265 Ve işte sanayi devriminin etkisi geliyor. 00:45:09.265 --> 00:45:11.265 Tabii ki, Batı Avrupa'daki ülkeler daha yüksek sağlık seviyesine ulaşıyordu, fakat başlangıçta o kadar da hızlı bir şekilde değil 00:45:15.291 --> 00:45:18.202 Ve kolonyal bölgelerdekiler bundan yararlanmıyordu, 00:45:18.202 --> 00:45:19.202 ikinci en fakir bölgede yer alıyorlardı. 00:45:21.202 --> 00:45:27.243 Ve şimdi sağlık bu bölgede yavaşça iyileşiyor, buraya geliyor ve yeni yüzyıla giriyoruz. 00:45:27.243 --> 00:45:30.243 Ve berbat Birinci Dünya Savaşı ve sonrasındaki ekonomik durgunluk. 00:45:31.800 --> 00:45:34.200 Ve İkinci Dünya Savaşı. 00:45:34.500 --> 00:45:36.858 Oo. Ve şimdi bağımsızlıklar. 00:45:36.900 --> 00:45:41.473 Ve bağımsızlıkla beraber bu diğer ülkelerde sağlık daha öncesinden daha hızlı gelişiyor. 00:45:41.520 --> 00:45:47.384 Ve Çin'in ve diğer Latin Amerika ülkelerinin hızlı ekonomik yakalayışı. 00:45:47.593 --> 00:45:49.003 Buraya ulaşıyorlar. 00:45:49.050 --> 00:45:53.213 Ve Hindistan buradan takip ediyor ve Afrika ülkeleri de takipte. 00:45:53.260 --> 00:45:56.500 Dünyada gerçekleşen şaşırtıcı bir değişim. 00:45:56.550 --> 00:46:02.800 Bildiğiniz gibi, burada en önde ABD ve Britanya, ama artık hızlı ilerlemiyorlar. 00:46:02.801 --> 00:46:05.406 Hızlılar artık ortadakiler. 00:46:05.450 --> 00:46:08.968 Çin yakalamak için çok hızlı geliyor. Ve Bangladeş... 00:46:09.000 --> 00:46:14.750 Bakın, Bangladeş şimdiden burada, artık oldukça sağlıklı ve hızlı ekonomik büyümeye başlıyor. 00:46:15.010 --> 00:46:20.499 Ve Mozambik... Evet, Mozambik tekrar burada, ama artık doğru yönde daha hızlı hareket ediyor. 00:46:20.856 --> 00:46:24.952 Ama bütün bu gösterdiklerim ülke ortalamaları. 00:46:25.066 --> 00:46:29.648 Peki insanlar hakkında durum ne? İnsanların da daha iyi yaşamları var mı? 00:46:29.681 --> 00:46:34.263 Bir istatistikçi olarak beni heyecanlandıran birşey göstermek istiyorum. 00:46:34.377 --> 00:46:39.000 Gelir dağılımını göstereceğim. İnsanlar arasındaki farkları. 00:46:39.100 --> 00:46:42.359 Ve bunu yapmak için balonları 50 yıl öncesine götürelim 00:46:42.380 --> 00:46:45.354 ve sadece paraya bakalım. 00:46:45.380 --> 00:46:52.074 Ve bunu yapmak için eksenleri genişletiyor ve düzeltiyoruz, çünkü en zengin o kadar zengin ve en fakir o kadar fakir ki, 00:46:52.100 --> 00:46:55.231 bu ülkeler arasındaki farklardan daha büyük fark olacak. 00:46:55.265 --> 00:47:00.332 Ve ülkenin aşağıya düşmesine izin verelim. Bu Amerika Birleşik Devletleri, 00:47:00.332 --> 00:47:03.332 ve ülke içindeki dağılımı göstermek için yayalım. 00:47:03.450 --> 00:47:06.484 Ve Amerika'daki bütün ülkeleri alıyorum. 00:47:06.490 --> 00:47:10.370 Ve şimdi en zenginden en fakire kadar hepsini görebiliyorsunuz. 00:47:10.486 --> 00:47:15.228 Ve burada yükseklik her gelir seviyesinde kaç kişi olduğunu gösteriyor. 00:47:15.263 --> 00:47:18.800 Ve şimdi Avrupa'ya bakalım. 00:47:19.000 --> 00:47:22.900 Ve üzerine Afrika'yı koyalım. 00:47:23.278 --> 00:47:29.500 Ve son olarak, en fazla insanın yaşadığı yer, hepsinin üstüne, Asya. 00:47:29.990 --> 00:47:36.100 Şimdi, 1963'te dünya iki hörgüçten oluşuyordu. 00:47:36.144 --> 00:47:40.075 ilk olarak, zengin hörgüç, deve gibi değil mi? 00:47:40.111 --> 00:47:44.042 İlk hörgüç genel olarak en zengin Avrupa ve Amerika. 00:47:44.060 --> 00:47:49.062 Ve fakir hörgüç temel olarak Asya ve Afrika. 00:47:49.423 --> 00:47:50.423 Ve yoksulluk çizgisi burada idi. 00:47:52.137 --> 00:47:52.852 50 yıl önce aşırı fakirlik içerisinde ne kadar fazla insan olduğunu görüyor musunuz? 00:47:58.087 --> 00:48:00.074 Ve çoğu Asya'da idi. 00:48:00.110 --> 00:48:06.147 Ve insanlar diyordu ki Asya hiçbir zaman fakirlikten kurtulamayacak, şimdi bazı insanların Afrika için dediği gibi. 00:48:06.160 --> 00:48:07.160 Şimdi peki ne oldu? 00:48:07.941 --> 00:48:08.722 Dünyayı oynatıyorum. 00:48:09.503 --> 00:48:15.053 Ve gördüğünüz gibi birçok insanın burada fakirlik içinde doğmuş olmasına rağmen, Asya yüksek gelire doğru hareket ediyor 00:48:15.090 --> 00:48:19.101 ve 1 milyar insan aşırı fakirlikten bu şekilde kurtuluyor 00:48:19.300 --> 00:48:24.121 ve bütün dünyanın biçimi değişiyor, artık deve öldü. 00:48:24.150 --> 00:48:27.360 Tek hörgüçlü olarak yeniden doğuyor. 00:48:27.640 --> 00:48:30.518 Ve gördüğünüz gibi, 00:48:30.636 --> 00:48:36.024 bu en zenginden itibaren dağılım, en fazla insanın ortada yer aldığı, 00:48:36.142 --> 00:48:40.963 ve artık dünyanın çok daha az bir bölümü aşırı fakirlikte. 00:48:41.000 --> 00:48:46.307 ama dikkatli olun, hala çok sayıda insan var: 1 milyardan fazla insan aşırı fakir. 00:48:46.668 --> 00:48:52.866 Şimdi soru şu: bu 'aşırı fakirlikten çıkış' devam edecek mi 00:48:52.867 --> 00:48:57.238 Afrika ve Afrika'da gelecek yeni milyarlar için? 00:48:59.380 --> 00:49:06.630 Bence bu mümkün, hatta olası, Afrika'daki birçok ülke fakirlikten çıkacak. 00:49:06.630 --> 00:49:12.298 Bilgece davranış ve büyük yatırım gerektirecek, ama olabilir. 00:49:14.427 --> 00:49:19.735 Afrika'daki birçok ülke aynı hızda iyileşmiyor. 00:49:20.000 --> 00:49:24.350 Az bir kısmı hızlı gidiyor, diğerleri kargaşa içinde takılı kalmış durumda. 00:49:24.351 --> 00:49:28.722 Ama çoğu, Mozambik gibi, artık yavaş bir ilerleme içinde. 00:49:30.910 --> 00:49:35.281 Ve peki gelecekte bütün yeni Afrikalıların beslenmesi ne olacak? 00:49:35.363 --> 00:49:41.600 Evet, bugün kıtlık var, ama burada daha fazla potansiyel var. 00:49:42.002 --> 00:49:49.400 Afrika'daki tarımsal üretim, daha iyi teknolojiyle olabileceklerin sadece bir bölümü. 00:49:53.095 --> 00:49:57.386 Ve Afrika'nın nehirleri halihazırda sulama için çok az kullanılıyor. 00:49:57.399 --> 00:50:05.483 Bir gün Afrika çiftçi ve traktörlerle beraber harekete geçebilir ve daha fazla milyarlar için yiyecek üretebilir. 00:50:05.888 --> 00:50:10.989 Ve lütfen, Afrika'nın bunu gerçekleştirebileceğini düşünenin sadece ben olmadığımı bilin. 00:50:10.999 --> 00:50:20.463 Birleşmiş Milletler kendisine yeni bir resmi hedef koymakta: aşırı fakirliğin 20 yıl içerisinde bitirilmesi. 00:50:21.030 --> 00:50:26.698 Herkes bunun büyük bir sorun olduğunu anlıyor, fakat ben ciddi olarak bunun mümkün olduğunu düşünüyorum. 00:50:27.993 --> 00:50:29.937 Bunun gerçekleştiğini hayal edin. 00:50:30.017 --> 00:50:34.957 Şimdi, bugüne kadar gördüklerimiz zengin kısmın hareketi... 00:50:34.990 --> 00:50:40.949 ve orta kesimin... hareket ettiği. Ama fakir kısım takılmış durumda. 00:50:41.919 --> 00:50:46.860 Burada aşırı fakir kısımda okuma yazma bilmeyen nüfusun neredeyse tamamını görüyoruz. 00:50:46.990 --> 00:50:51.394 Burada yüksek çocuk ölümleri ve kadın başına en yüksek çocuk oranını görüyoruz. 00:50:51.558 --> 00:50:58.927 Eğer hızlıca bitmezse, aşırı fakirlik kendisini tekrar üretebilir. 00:50:58.928 --> 00:51:05.200 Ama Andre ve Olivia, ve onlar gibi insanlar, bundan kurtulmak için çok çalışıyorlar, 00:51:05.220 --> 00:51:10.992 ve eğer ancak onlar hükümetten ve dünyanın geri kalanından doğru yardımı alabilirse 00:51:10.999 --> 00:51:18.884 okul, sağlık, aşılar, yollar, elektrik, doğum kontrolleri gibi, 00:51:19.015 --> 00:51:25.443 sonuç olarak başarabilecekler, ama en çok da kendi zor çabalarıyla başaracaklar. 00:51:25.493 --> 00:51:31.921 Buradan devam ediyoruz... Andre ve Olivia'yı çizgi boyunca takip edin. 00:51:31.950 --> 00:51:36.698 Birkaç on yıl içinde mümkün... Evet! 00:51:36.800 --> 00:51:40.660 Ama fakirlikten çıkış sadece başlangıç. 00:51:40.664 --> 00:51:46.333 İnsanlar bu yoldan devam etmek ve daha iyi bir yaşama sahip olmak istiyorlar. 00:51:46.384 --> 00:51:49.225 Peki daha iyi bir yaşam ne demek? 00:51:50.756 --> 00:51:57.727 İnsanların çoğu için iyi yaşam, daha fazla makine ve daha fazla enerji tüketimi demek. 00:51:58.043 --> 00:52:06.715 İşte burada bir sorun var. Çünkü bu gelecek için en büyük tehditlere ek yük getiriyor: ciddi küresel iklim değişimi. 00:52:06.950 --> 00:52:11.816 Dünyanın kullandığı enerjinin yüzde 80'i hala fosil yakıtlar, 00:52:11.970 --> 00:52:17.160 ve bilim diyor ki gelecekte küresel ısınma daha da kötüye gidebilir 00:52:17.190 --> 00:52:24.800 bu fosil yakıtların kullanımından yayılan karbon dioksit sonucu. 00:52:26.416 --> 00:52:31.281 İklim değişikliğinin sonucunun ne kadar kötü olabileceğini söyleyebilecek en iyi kişi ben değilim 00:52:31.355 --> 00:52:34.358 ya da bunun nasıl önlenebileceğini. 00:52:34.513 --> 00:52:42.212 Benim yapabileceğim, karbon dioksidi salanın kim olduğunu daha iyi anlayabilmeniz için size veri göstermek. 00:52:42.250 --> 00:52:44.641 Ve bunu göstereceğim. 00:52:44.670 --> 00:52:49.350 En fakir milyardan en zengin milyara çubuğunu hatırlıyorsunuz değil mi? 00:52:49.411 --> 00:52:53.884 ayakkabılarını zor alabilenden havayollarında uçabilene 00:52:53.945 --> 00:53:02.548 Şimdi bu dünyadaki bir yılda tüketilen toplam fosil yakıt miktarını gösteriyor 00:53:02.690 --> 00:53:05.301 kömür, petrol ve doğal gaz. 00:53:05.362 --> 00:53:09.187 Ve bu kabaca bütün karbon dioksit salınımını temsil ediyor. 00:53:09.250 --> 00:53:13.154 Şimdi bunun ne kadarı en zengin milyar tarafından kullanılıyor? 00:53:14.105 --> 00:53:16.150 Yarısı. 00:53:16.291 --> 00:53:18.903 Şimdi ikinci en zengin milyar. 00:53:18.950 --> 00:53:21.332 Kalanın yarısı. 00:53:21.392 --> 00:53:24.004 Ve üçüncünün ne kadar kullandığını görüyorsunuz. 00:53:24.226 --> 00:53:28.214 Kalanın yarısı. Ve diğerleri neredeyse hiçbir şey kullanmıyor. 00:53:28.250 --> 00:53:37.687 Bunlar yuvarlak rakamlar, ama açıkça gösteriyor ki bütün fosil yakıtlar 1.,2., 3. zengin milyar tarafından kullanılıyor 00:53:37.688 --> 00:53:40.197 yüzde 85'ten fazlasını kullanıyorlar. 00:53:40.200 --> 00:53:47.646 En zengin milyar en azından artırmayı kesti, ama azaltıp azaltamayacaklarını görmeyi bekliyoruz. 00:53:47.649 --> 00:53:52.909 Ve gelen onyıllarda bu 2 milyarın ekonomik büyümesi 00:53:52.950 --> 00:53:57.443 karbon dioksit salınımını daha da artıracak 00:53:57.527 --> 00:54:03.273 Buradakiler aşırı fakirlikten çıkıp motorsiklete doğru zenginliğe yol alsalar bile 00:54:03.276 --> 00:54:07.807 karbon dioksit salınımına çok fazla katkı yapmayacaklar. 00:54:07.810 --> 00:54:15.013 Ve nüfus büyümesini göz önünde bulundurursak, sonraki 40 yıldaki ek milyarlar burada bu grup içinden olacak. 00:54:15.078 --> 00:54:19.999 Ama hala daha, en zengin tarafa sorarsanız herşeyi yanlış anlıyor gibi görünüyorlar. 00:54:20.017 --> 00:54:24.709 Yüksek tüketimlerinden dünyaya aşağıya doğru bakıyor ve şunu söylüyorlar: 00:54:24.750 --> 00:54:30.296 "Oo, siz oradakiler, bizim gibi yaşayamazsınız, dünyayı yok edeceksiniz." 00:54:30.866 --> 00:54:37.907 Görüyorsunuz, burada yakalamaya çalışanların yorumlarını daha doğru ve mantıklı buluyorum. 00:54:38.072 --> 00:54:42.846 Onlar diyor ki: "Hah! Siz kimsiniz ki sizin gibi yaşayamayacağımızı bize söylüyorsunuz? 00:54:43.335 --> 00:54:48.109 Önce kendinizi değiştirin, bizim de farklı davranmamızı istiyorsanız." 00:54:50.460 --> 00:54:56.125 Bugün dünyadaki milyarların henüz sahip olmadığı iyi yaşam için gereken birçok temel gereksinim var. 00:54:56.128 --> 00:55:02.926 Andre'nin köyü ve evi, ve birçok benzerleri, henüz elektriğe bile sahip değil. 00:55:03.577 --> 00:55:06.893 Mozambik'in büyük kömür rezervleri var. 00:55:06.999 --> 00:55:13.937 ve eğer onun gibi diğer fakir ülkeler sanayi ve elektrik için kömür yakan karşılanabilir yeni güç istasyonları kurarsa 00:55:14.021 --> 00:55:19.767 daha fazla karbon yayan kimsenin karışmaması gerektiğini düşünüyorum. 00:55:19.770 --> 00:55:26.001 Şimdi, size İsveçli öğrencilerime sık sorduğum iki soru soracağım. 00:55:26.247 --> 00:55:31.479 İlki: kaçınız bu yıl bir uçakla seyahat etmedi? 00:55:33.615 --> 00:55:35.232 Ah-ha. 00:55:35.477 --> 00:55:39.766 Çok azınız uçmadan durabiliyor. Sıradaki soru şu: 00:55:39.768 --> 00:55:45.982 Kaçınız çamaşır makinesinden uzak durabildi ve bütün çarşaflarını, 00:55:45.984 --> 00:55:48.886 giysilerini ve çamaşırlarını bu sene elle yıkadı? 00:55:50.281 --> 00:55:52.870 Beklediğim gibi, kimse. 00:55:53.034 --> 00:55:59.105 Çamaşır makinesini alabilen herkes, hatta en sıkı çevreci hareket içinde yeralanlar bile. 00:55:59.795 --> 00:56:03.437 Ve hala ailemin ilk çamaşır makinesini aldığı zamanı hatırlıyorum. 00:56:03.520 --> 00:56:07.080 1 Kasım 1952 idi. 00:56:07.083 --> 00:56:11.209 Anneannem makineyi ilk yükleyecek olmak üzere davet edilmişti. 00:56:11.455 --> 00:56:15.338 9 kişilik bir aile için bütün ömrü boyunca elde yıkamıştı. 00:56:15.422 --> 00:56:24.002 Ve makineyi yükledikten sonra, ayakları üzerine oturdu ve bir saat boyunca bütün çalışmasını seyretti. 00:56:24.010 --> 00:56:26.269 Büyülenmişti. 00:56:26.300 --> 00:56:32.018 Annem için de başka şeyler yapabilmek için daha çok boş zaman demekti ve büyük anlam ifade ediyordu. 00:56:32.183 --> 00:56:37.119 Bana daha fazla kitap okuyabiliyordu, galiba beni profesör yapan şey bu olmuştu. 00:56:37.200 --> 00:56:40.762 Çelik mil için teşekkür ettiğimize şüphe yok. 00:56:40.800 --> 00:56:45.539 Detarjan fabrikasına teşekkürler, elektrik güç istasyonuna teşekkürler. 00:56:47.566 --> 00:56:49.587 Şimdi... 00:56:49.995 --> 00:56:57.116 Bütün bunların bizi götürdüğü şeyi düşünürken, size ufak bir tavsiyem olacak, 00:56:57.120 --> 00:57:00.922 herşeyin dışında: veriye bakın. 00:57:00.925 --> 00:57:02.865 Dünya hakkındaki gerçeklere bakın. 00:57:02.900 --> 00:57:11.042 Ve bugün nerede olduğumuzu ve bu harika gezegenimizde bütün bu milyarlarla beraber ileriye nasıl gidebileceğimizi göreceksiniz. 00:57:12.342 --> 00:57:16.144 Aşırı fakirliğin bütün zorlukları oldukça azaldı 00:57:16.145 --> 00:57:21.200 ve artık tarihte ilk kez bunu bitirmek bizim elimizde. 00:57:22.625 --> 00:57:27.479 Nüfus büyümesinin sorunları, aslında, halihazırda çözülmekte, 00:57:27.563 --> 00:57:31.100 çocuk sayısı büyümeyi durdurdu. 00:57:31.150 --> 00:57:36.687 Ve iklim değişikliği sorunu için, en kötüyü en azından görmeyebiliriz. 00:57:37.125 --> 00:57:44.226 Ama bu, en zenginlerin, olabildiğince erken, 00:57:44.250 --> 00:57:51.675 kendi enerji tüketimlerini, adım adım, aşağıya çekmek için bir yol bulmalarını gerektiriyor, 00:57:51.690 --> 00:57:54.934 ki bu tüketim 10 milyar veya 11 milyar tarafından yüzyılın sonuna doğru paylaşılabilsin. 00:57:57.934 --> 00:58:01.230 Kendimi hiçbir zaman iyimser olarak adlandırmadım, 00:58:01.334 --> 00:58:03.983 ama ben bir olabilirciyim diyorum. 00:58:03.984 --> 00:58:08.193 Ve diyorum ki dünya çoğunuzun düşündüğünden çok daha iyi durumda. 00:58:08.459 --> 00:58:11.432 Çok teşekkürler!