1 00:00:04,780 --> 00:00:10,400 Sürekli değişen bir dünyada yaşıyoruz. 2 00:00:11,334 --> 00:00:15,155 Sayısız insan mega şehirlere göç ediyor, 3 00:00:15,158 --> 00:00:18,327 bulutlara ulaşan gökdelenlere ve 4 00:00:18,500 --> 00:00:21,436 uçsuz bucaksız varoşlara doluşuyorlar. 5 00:00:21,440 --> 00:00:25,760 Yiyecek ve yakıta duyulan gözü dönmüş bir açlık, 6 00:00:25,770 --> 00:00:28,500 öngörülemez iklim değişiklikleri; 7 00:00:29,000 --> 00:00:35,087 ve tüm bunlar nüfusun halen artmakta olduğu bir dünyada. 8 00:00:36,460 --> 00:00:38,277 Kaygılanmalı mıyız? 9 00:00:38,280 --> 00:00:41,516 Korkmalı mıyız? 10 00:00:42,660 --> 00:00:46,100 Tüm bunları nasıl anlamlandırmalıyız? 11 00:00:52,501 --> 00:00:59,000 7 milyar insan şu bizim gezegende yaşıyor... Nefis değil mi? 12 00:00:59,010 --> 00:01:03,500 Yine de bazı insanlar dünya ve geleceği hakkında düşündüklerinde panikliyorlar. 13 00:01:03,510 --> 00:01:06,267 Bazısı da hiç düşünmemeyi tercih ediyor. 14 00:01:06,280 --> 00:01:09,800 Bu akşam size dünyanın gerçekte ne durumda olduğunu göstereceğim. 15 00:01:09,971 --> 00:01:13,000 Adım Hans Rosling, istatistikçiyim ve konum... 16 00:01:13,010 --> 00:01:15,036 Durun, durun bir dakika... kapatmayın! 17 00:01:15,040 --> 00:01:19,509 Size tüm ülkelerden gelen son verilerle dünyayı yeni bir gözle görmeyi ögreteceğim. 18 00:01:19,510 --> 00:01:22,654 Dünya nüfusun nasıl değiştiğini ve bugün elimizdeki verilerin 19 00:01:22,656 --> 00:01:27,622 geleceğimiz hakkında neler söylediğini anlatacağım. 20 00:01:27,630 --> 00:01:32,500 Önümüzde zor sınavlar olduğu şüphe götürmez 21 00:01:32,730 --> 00:01:36,693 ancak gelecek o kadar da kasvetli değil 22 00:01:36,800 --> 00:01:42,400 ve insanlık çoğunuzun düşündüğünden çok daha iyi bir iş çıkartıyor. 23 00:01:44,000 --> 00:01:45,400 Paniklemeyin! 24 00:01:45,500 --> 00:01:47,300 Nüfus Hakkındaki Gerçekler 25 00:01:47,400 --> 00:01:49,740 Sunan: Prof. Hans Rosling 26 00:01:51,495 --> 00:01:53,350 Bebekler... 27 00:01:53,355 --> 00:01:55,170 her biri çok kıymetli. 28 00:01:55,300 --> 00:01:59,000 Fakat birçok insan nüfus artışının kontrolden çıktığını düşünüyor. 29 00:01:59,500 --> 00:02:02,400 Hatta nüfus bombası tabirini kullananlar bile mevcut. 30 00:02:03,450 --> 00:02:05,800 Sizce haklılar mı? 31 00:02:08,000 --> 00:02:11,810 Şu anda nüfus olarak ne noktadayız? Ve oraya nasıl geldik? 32 00:02:11,900 --> 00:02:16,279 Size şimdiye kadar yaşamış tüm insanları kapsayan tarihsel bilgileri aktaracağım. 33 00:02:16,345 --> 00:02:20,200 Ya da en azından son 1000 içinde yaşamış olanları. 34 00:02:20,250 --> 00:02:21,700 Haydi başlayalım. 35 00:02:21,800 --> 00:02:25,122 İşte size iki eksen. 36 00:02:25,123 --> 00:02:33,194 Bu eksen yıl olarak zaman, bu da milyar olarak dünya nüfusu. 37 00:02:33,240 --> 00:02:41,404 M.Ö. 10000 yılında, yani insanlar tarım yapmaya ilk başladığında 38 00:02:41,420 --> 00:02:45,338 arkeologlar dünya nüfusunun 10 milyon civarında olduğunu tahmin ediyor. 39 00:02:45,340 --> 00:02:49,488 Bir düşünün: 10 milyon! Şu anki İsveç gibi! 40 00:02:49,490 --> 00:02:53,000 Sadece İsveçlilerin yaşadığı bir dünya! 41 00:02:53,414 --> 00:03:01,385 Yüzyıllar sonra, daha çok çiftçi, yiyecek ve insan... Büyük imparatorluklar kuruluyor. 42 00:03:01,390 --> 00:03:06,110 Mısır, Çin, Hindistan.. ve son olarak da Avrupa! 43 00:03:06,120 --> 00:03:09,672 Nüfus artmaya devam ediyor, ama çok yavaşça. 44 00:03:09,682 --> 00:03:13,772 Burada duruyorum, 1800 yılında. 45 00:03:13,782 --> 00:03:19,972 Çünkü 1800 yılında dünya nüfusu 1 milyar oluyor. 46 00:03:19,982 --> 00:03:28,693 Düşünün bir... Bütün bu zaman boyunca nüfus artışı %1'in bile çok altındaydı. 47 00:03:28,699 --> 00:03:35,460 Ama 1800 yılinda, sanayi devrimiyle beraber herşey değişti ve nüfus hızla artmaya başladı. 48 00:03:35,504 --> 00:03:39,308 100 yıldan kısa bir sürede 2 milyara ulaştı. 49 00:03:39,315 --> 00:03:43,273 Sonra, ben okula giderken 3 milyar oldu. 50 00:03:43,283 --> 00:03:49,658 Birçok insan "Gezegen daha fazla insanı kaldıramaz" dedi. Uzmanlar bile... 51 00:03:49,685 --> 00:03:52,128 Ama gerçekler şöyle gelişti... 52 00:03:52,133 --> 00:03:58,609 4 milyar, 5 milyar, 6 milyar, 7 milyar olduk! 53 00:03:58,620 --> 00:04:05,380 Düşünsenize! Dünya nüfusunun yarısı ben hayattayken eklendi. 54 00:04:05,407 --> 00:04:08,992 ve rakamla artmaya devam ediyor. 55 00:04:10,414 --> 00:04:15,595 Son yıllardaki nüfus artışı çoğunlukla Asya ülkelerinde oldu. 56 00:04:15,619 --> 00:04:21,438 Mesela burası Bangladeş. Buradaki nüfus benim ömrümde üçe katlandı. 57 00:04:21,466 --> 00:04:27,504 50 milyon iken 150 milyona çıktı. 58 00:04:28,288 --> 00:04:32,780 Şu anda nüfus yoğunluğunun en yüksek olduğu yerlerden biri. 59 00:04:32,790 --> 00:04:40,031 15 milyon kişi oldukça kalabalık olan başkent Dakar'da yaşıyor. 60 00:04:40,100 --> 00:04:48,470 Burada insanlar, köyde veya şehirde olsun, ailelerin genişliği hakkında kaygılı. 61 00:04:48,942 --> 00:04:52,150 Ama yeni bir Bangladeş doğuyor... 62 00:04:52,168 --> 00:04:59,100 Khan ailesi gibi. Anne Taslima, kızları Tanjina ve küçük Sadia. 63 00:04:59,200 --> 00:05:03,602 ve babaları Hannan. 64 00:05:04,000 --> 00:05:07,300 Kadınların hazırlanması çok uzun sürüyor, erkekler çok daha hızlı. 65 00:05:08,500 --> 00:05:12,800 Madem elinle silecektin, niye makyaj yaptın? 66 00:05:14,176 --> 00:05:17,736 Hem Taslima, hem de Hannan geniş ailelerden geliyor. 67 00:05:17,738 --> 00:05:21,500 Ama yalnızca iki çocuk yapmaya karar vermişler. 68 00:05:21,700 --> 00:05:25,402 Bangladeş'te, her yerde duyduğunuz bir slogan var. 69 00:05:26,200 --> 00:05:29,300 "En fazla iki çocuk - hatta en iyisi bir!" 70 00:05:34,000 --> 00:05:36,600 İyi ki iki çocuğum var 71 00:05:37,000 --> 00:05:39,500 daha fazlasına para yetiştiremezdim. 72 00:05:39,900 --> 00:05:42,000 İki çocuğuma da istediklerini alabiliyorum. 73 00:05:47,000 --> 00:05:50,300 Cebimde beş kuruşum kalmadı! 74 00:05:50,812 --> 00:05:56,002 Taslima ve Hannan büyük ailelerden uzaklaşan kültürel değişimin parçası. 75 00:05:56,010 --> 00:05:59,728 Hatta Taslima için aynı zamanda bu bir iş. 76 00:05:59,740 --> 00:06:03,525 Devletin Aile Planlama Hizmetlerinde çalışıyor. 77 00:06:03,527 --> 00:06:06,583 Her kasabada onun gibi kadınlar var. 78 00:06:06,691 --> 00:06:14,295 Kapı kapı dolaşıp, başkalarının da az çoçuk yapmasına yardımcı oluyor. 79 00:06:15,000 --> 00:06:16,600 En son ne zaman regl oldun? 80 00:06:16,900 --> 00:06:19,000 22sinde. 81 00:06:19,300 --> 00:06:21,000 Hiç bir doğum kontrolü metodu kullanmıyor musun? 82 00:06:21,500 --> 00:06:23,200 Hamile kalman sorun yaratmaz mı? 83 00:06:23,600 --> 00:06:25,900 Pek kolay hamile kalmıyorum. 84 00:06:26,400 --> 00:06:28,400 Ama zaten iki çocuğun var. 85 00:06:28,800 --> 00:06:31,000 Hastahaneye gidecek zamanım yok. 86 00:06:31,500 --> 00:06:35,622 Taslima tavsiye, manevi destek ve en önemlisi 87 00:06:35,850 --> 00:06:38,400 birkaç çeşit gebelik önleyici sunuyor. 88 00:06:39,800 --> 00:06:43,000 Üç kızın var, gerçekten daha çocuk istiyor musun? 89 00:06:45,200 --> 00:06:46,400 Valla, babasına bakar. 90 00:06:46,500 --> 00:06:50,200 Ama doğuran sensin, niye karar ona kalıyor? 91 00:06:50,600 --> 00:06:53,200 Acısını sen çekeceksin, o değil. 92 00:06:53,700 --> 00:06:55,122 Haksız mıyım? 93 00:06:55,900 --> 00:06:59,600 Tamam acısını ben çekiyorum ama erkek istiyor, ne yapayım? 94 00:07:00,000 --> 00:07:04,600 Bak bu hapı regl'in başladığında al. 95 00:07:10,000 --> 00:07:13,300 Eğitimsiz olanlara ulaşmak çok daha zor oluyor. 96 00:07:13,700 --> 00:07:16,200 Ama yavaş yavaş fikirlerini değiştiriyoruz. 97 00:07:17,270 --> 00:07:23,468 Peki doğum oranlarını düşürmede Taslima ve Bangladeş ne kadar başarılı? 98 00:07:23,487 --> 00:07:26,089 Yani kadın başına doğan bebek sayısı nedir? 99 00:07:26,108 --> 00:07:28,912 Dünyadan gelen verileri herkesin anlayabileceği bir şekilde sunmak 100 00:07:28,914 --> 00:07:33,717 için İsveç'te Gapminder derneğini kurduk. 101 00:07:33,749 --> 00:07:37,712 Böylece size Bangladeş'te ne olduğunu gösterebilirim. 102 00:07:37,720 --> 00:07:41,375 Yatay eksen kadın başına çocuk sayısı. 103 00:07:41,427 --> 00:07:44,853 1,2'den başlıyor, ta 7'ye 8'e kadar gidiyor. 104 00:07:44,871 --> 00:07:48,936 düşey eksende ise yaşam beklentisi var, 105 00:07:48,937 --> 00:07:53,557 doğan bir bebeğin ortalama kaç yaşına kadar yaşayacağı. 106 00:07:53,692 --> 00:07:56,111 30'dan başlayıp 90'a kadar gidiyor. 107 00:07:56,111 --> 00:08:00,093 1972'den başlıyoruz. 108 00:08:00,115 --> 00:08:04,970 Bangladeş için önemli bir sene. Bağımsızlıklarını kazandıkları sene. 109 00:08:04,980 --> 00:08:08,400 Bangladeş o zaman ta buradaymış, 110 00:08:08,500 --> 00:08:11,489 kadın başına ortalama 7 bebek, 111 00:08:11,522 --> 00:08:14,949 yaşam beklentisi ise 50 yıldan kısa. 112 00:08:14,984 --> 00:08:17,336 Peki bağımsızlıktan sonra ne oldu? 113 00:08:17,386 --> 00:08:22,309 Yaşam beklentisi uzadı mı? Çocuk sayısı azaldı mı? 114 00:08:22,326 --> 00:08:25,000 İşte veriler burada. Bangladeş'i başlatıyorum. 115 00:08:25,010 --> 00:08:28,669 Beklendiği gibi, yaşam beklentisi uzuyor ve bebek sayısı azalıyor... 6... 5... 116 00:08:28,680 --> 00:08:30,941 yaşam daha da uzadı... 4... 3... 117 00:08:30,941 --> 00:08:37,443 ve bugüne geldiğimizde neredeyse 2. Tam olarak 2,2. Yaşam beklentisi ise 70 yıl. 118 00:08:37,480 --> 00:08:43,325 İnanılmaz bir şey! 40 yılda Bangladeş 119 00:08:43,357 --> 00:08:48,131 7 çocuktan, 6... 5... 4... 3... 2... 120 00:08:48,150 --> 00:08:52,248 Bangladeş'te bir mucize gerçekleşmiş! 121 00:08:52,300 --> 00:08:56,690 Peki Bangladeş bu konuda yalnız mı? Size tüm dünyayı göstereceğim. 122 00:08:56,700 --> 00:09:02,376 50 sene geriye gideceğim, 1963 yılına. 123 00:09:02,390 --> 00:09:04,863 İşte tüm ülkeler. 124 00:09:04,890 --> 00:09:13,037 Bu yeşiller Amerika, kuzey ve güney. Sarılar Avrupa, doğu ve batı. 125 00:09:13,049 --> 00:09:20,915 Mavi Afrika, Sahra çölünün kuzeyi ve güneyi. Kırmızı ise Asya, Avrustralya ve Yeni Zelanda da dahil. 126 00:09:20,986 --> 00:09:25,400 Baloncuğun boyutu nüfusu gösteriyor. Bakın: 127 00:09:25,428 --> 00:09:31,636 Şu iri olanlar Çin ve Hindistan. Bangladeş de hemen arkalarında. 128 00:09:32,121 --> 00:09:38,211 1963'te kadın başına ortalama doğan bebek sayısı dünyada 5'ti. 129 00:09:38,293 --> 00:09:41,700 Ama bölünmüş bir dünyaydı, görebiliyor musunuz? 130 00:09:41,800 --> 00:09:49,002 Buradaki ülkeler, gelişmiş ülkeler küçük ailelere ve uzun yaşamlara sahipken, 131 00:09:49,073 --> 00:09:55,340 buradaki gelişmekte olan ülkeler büyük ailelere ve kısa yaşamlara sahipti. 132 00:09:55,350 --> 00:09:57,827 Arada pek ülke yoktu. 133 00:09:57,839 --> 00:10:00,078 Ama şimdi ne olduğunu göreceğiz. 134 00:10:00,089 --> 00:10:02,328 Dünyayı başlatıyorum. 135 00:10:02,399 --> 00:10:03,986 Haydi bakalım... 136 00:10:03,998 --> 00:10:07,890 İşte Çin, koca baloncuk sağlıkta ileri gidiyor. 137 00:10:07,904 --> 00:10:10,974 Sonra aile planlaması başlıyor ve aileler küçülmeye başlıyor. 138 00:10:10,987 --> 00:10:13,900 Şu büyük yeşil şey Meksika, o da bu tarafa doğru geliyor. 139 00:10:14,095 --> 00:10:16,957 Burası Meksika, yine yeşil Latin Amerika. 140 00:10:16,970 --> 00:10:22,169 Hindistan da takip ediyor. Büyük kırmızı baloncuklar Asya ülkeleri. 141 00:10:22,200 --> 00:10:25,439 Birçok Afrikalı hala kadın başına yüksek bebek sayısında. 142 00:10:25,440 --> 00:10:29,500 Sonra Bangladeş, Hindistan'ı bebek sayısında solluyor. 143 00:10:29,705 --> 00:10:33,363 Şimdi de bütün ülkeler yukarı, buraya doğru kaymaya başladı. Afrika bile. 144 00:10:33,436 --> 00:10:36,502 Of! Bu Haiti'deki depremdi! 145 00:10:36,516 --> 00:10:41,537 Ve sonunda herkes yukarılara geliyor. Amma değişti ha! 146 00:10:42,084 --> 00:10:47,578 Bugün dünya ortalaması 2,5. 147 00:10:47,592 --> 00:10:51,902 Elli yıl önce ortalama 5'ti 148 00:10:52,004 --> 00:10:59,157 Dünya değişti ve kadın başına ortalama bebek sayısı 5'ten 2,5'a düştü. 149 00:10:59,171 --> 00:11:04,192 Ve hala da düşmeye devam ediyor. Ne büyük bir fark! 150 00:11:04,220 --> 00:11:11,300 İnsanlar Bangladeş ve benzeri ülkelerin birer nüfus bombası olduğunu düşünüyor. 151 00:11:11,372 --> 00:11:13,491 Bu düşüncenin iter tutar yanı yok. 152 00:11:13,563 --> 00:11:17,459 Ülkelerini bu taraftan ta bu tarafa, 153 00:11:17,470 --> 00:11:23,738 küçük aile ve sağlıklı bir yaşama birkaç on yıl içinde taşıyan, 154 00:11:23,810 --> 00:11:28,713 Taslima hanım gibi sağlık görevlileri bence günümüzün kahramanlarıdır! 155 00:11:28,785 --> 00:11:32,326 Bu inanılmaz bir değişim. 156 00:11:32,339 --> 00:11:36,057 Artık bölünmüş bir dünyada yaşamıyoruz. 157 00:11:36,544 --> 00:11:41,802 Peki insanlar bunun ne kadar farkında? 158 00:11:41,816 --> 00:11:50,500 Gapminder'da verileri göstermenin yanında, insanların bilgilerini de ölçüyoruz. 159 00:11:50,523 --> 00:11:56,788 İlk anketi İsveç'te yaptık. Sonuçlar asap bozucuydu! 160 00:11:56,800 --> 00:12:04,429 İkinci anketi İngiltere'de yaptık. İngilizler her yerde olduğundan daha 161 00:12:04,501 --> 00:12:06,916 iyi bir sonuç çıkacağını düşündük. 162 00:12:06,950 --> 00:12:12,898 İlk sorduğumuz soru şuydu: Bangladeş'te kadınlar ortalama kaç çocuk doğuruyordur? 163 00:12:13,000 --> 00:12:19,300 2,5, 3,5, 4,5 ve 5,5 şıklarını sunduk. 164 00:12:19,500 --> 00:12:22,450 İngiltere anketinin sonucu bu. 165 00:12:28,458 --> 00:12:33,420 Zaten doğru cevabı biliyorsunuz. Cevap 2,5. 166 00:12:33,450 --> 00:12:37,507 İngilizlerin sadece %12'si doğru cevabı seçti. 167 00:12:37,520 --> 00:12:43,489 Biz de belki eğitimsiz kişiler sonuçları aşağı çekiyordur diye düşündük. 168 00:12:43,500 --> 00:12:49,531 Sadece iyi İngiliz üniversitelerinden mezun olanları seçip değerlendirdik. 169 00:12:49,545 --> 00:12:55,632 İşte sonuç bu: 170 00:12:57,541 --> 00:13:00,785 Ortalamadan bile kötü! 171 00:13:00,799 --> 00:13:04,931 Şimdi İngilizler dünyayı pek tanımıyor demek ki diye düşünebilirsiniz. 172 00:13:04,950 --> 00:13:07,182 Hayır, hayır! 173 00:13:07,196 --> 00:13:11,683 Bu soruyu şempanzelere sorsaydık ne olurdu? 174 00:13:11,697 --> 00:13:18,021 Şıkları muzların üzerine yazıp her birine birer muz seçtirsem? 175 00:13:18,035 --> 00:13:20,923 Sonuç böyle olurdu. 176 00:13:20,950 --> 00:13:23,766 Tabi şempanzelerin Bangladeş hakkında hiç bir fikri yok. 177 00:13:29,052 --> 00:13:34,487 Ama rastgele yaptıkları tercihlerle, İngilizleri ikiye katlayabilirler. 178 00:13:35,620 --> 00:13:42,500 İngilizlerin yarısından fazlası 4,5'tan yüksek olduğunu düşünüyor. 179 00:13:43,149 --> 00:13:48,703 Buradaki problem bilgisizlik değil, tamamen önyargı. 180 00:13:48,797 --> 00:13:52,300 İngilizler cevabın 2,5 olduğunu bile hayal edemiyorlar. 181 00:13:52,325 --> 00:13:57,726 Aslında bugün bu sayı 2,2 olmuş durumda. 182 00:13:57,728 --> 00:14:04,894 İngilizler'in Taslima ve ailesinin bugün Bangladeş'teki en yaygın aile boyutu olduğundan habersiz. 183 00:14:04,908 --> 00:14:12,120 Ve sadece orası değil, Brezilya'da iki çocuklu aileler. 184 00:14:12,150 --> 00:14:16,088 Vietnam, iki çocuk. 185 00:14:16,103 --> 00:14:21,656 Hatta ve hatta Hindistan'da bile en yaygın çocuk sayısı iki. 186 00:14:21,671 --> 00:14:26,217 Afrika kıtasında da Adis Ababa gibi büyük şehirlere giderseniz, 187 00:14:26,600 --> 00:14:29,593 kadın başına düşen çocuk sayısı 2'den az. 188 00:14:29,600 --> 00:14:34,213 Müslüman, Budist, Hindu, Hristiyan... 189 00:14:34,228 --> 00:14:39,400 Her din, her kültür ve her kıtada 190 00:14:39,405 --> 00:14:41,020 iki çocuklu aileler yaygınlaşıyor. 191 00:14:42,000 --> 00:14:45,680 Büyük ailelerden iki çocuklu ailelere geçiş benim 192 00:14:45,702 --> 00:14:51,200 ömrümde gerçekleşen en önemli dünya olaylarından biri. 193 00:14:51,227 --> 00:14:54,500 İnsan tarihinde benzeri görülmemiş bir şey! 194 00:14:59,600 --> 00:15:02,515 Yine Bangladeş'e dönüyoruz. 195 00:15:02,800 --> 00:15:09,867 Büyük ailelerden, küçük ailelere giden bu sürecin sebeplerine bakalım. 196 00:15:10,500 --> 00:15:17,686 Bugün müslüman Bangladeş'teki neredeyse tüm kızlar, 15 yaşındaki Tanjina gibi okula gidiyor. 197 00:15:17,755 --> 00:15:24,693 Ailelerin kızlarını ortaöğretime devam ettirmesi için devlet maddi yardım bile yapıyor. 198 00:15:25,000 --> 00:15:31,400 Tanjina'nın okulunda kız sayısı, oğlan sayısını geçmiş durumda. 199 00:15:33,500 --> 00:15:36,300 Bu nasıl bir aile? 200 00:15:36,400 --> 00:15:37,700 Büyük bir aile! 201 00:15:38,000 --> 00:15:40,500 Yiyecek sıkıntısı çekecekler mi? Evet! 202 00:15:40,900 --> 00:15:43,550 Bu dersin amacını anlamanız mümkün değil. 203 00:15:44,600 --> 00:15:47,800 Bu nasıl bir aile? Küçük bir aile. 204 00:15:48,000 --> 00:15:49,000 Sıkıntı çekecekler mi? 205 00:15:49,600 --> 00:15:50,500 Hayır! 206 00:15:51,104 --> 00:15:57,500 Eğitim oldukça etkili. Bangladeş'li kadınlar için yeni olanaklar da doğuruyor. 207 00:15:57,916 --> 00:16:04,726 Eşitsizlik devam ediyor olsa da, iş olanakları artıyor. Tanjina'nın gözü yüksekte. 208 00:16:05,000 --> 00:16:08,000 Okula gitmeyi seviyorum. 209 00:16:09,000 --> 00:16:12,200 Annemin zamanında erkenden evlenirlermiş. 210 00:16:12,400 --> 00:16:14,500 Okumaya fırsatları olmamış. 211 00:16:15,200 --> 00:16:19,950 Ama şimdi biz doktor veya mühendis olabiliyoruz. 212 00:16:20,129 --> 00:16:24,984 Genç kızlar her geçen gün, hayatlarının ne kadar farklı olabileceğini daha iyi görüyor. 213 00:16:26,500 --> 00:16:30,700 17 yaşında nasıl evlendin anlamıyorum. 214 00:16:30,800 --> 00:16:34,500 İki sene sonra evlenmeyi hayal bile edemiyorum. 215 00:16:34,500 --> 00:16:36,000 İmkansız geliyor. 216 00:16:36,800 --> 00:16:38,700 O zamanlar bunun önemini anlamıyorduk. 217 00:16:39,000 --> 00:16:41,000 Şimdi insanlar daha akıllıca karar veriyor. 218 00:16:42,700 --> 00:16:47,000 Sen ne zaman evlenmeyi düşünüyorsun? 219 00:16:47,500 --> 00:16:49,000 Yirmi beş. 220 00:16:50,000 --> 00:16:53,300 Önce okulu bitirip bir iş bulacağım. 221 00:16:54,100 --> 00:16:56,400 Doktor olduktan sonra evleneceğim. 222 00:16:56,900 --> 00:16:58,800 Çok akıllısın! 223 00:17:03,299 --> 00:17:09,457 Taslima'nın kızlarının geleceği hakkında bu kadar umutlu olduğunu görmek çok güzel. 224 00:17:09,460 --> 00:17:15,084 Bangladeş'teki bu değişimi sağlayan çok önemli bir faktör var. 225 00:17:15,086 --> 00:17:19,500 Çocuk ölümlerinde ciddi bir azalma. 226 00:17:24,208 --> 00:17:30,062 Müslümanların oruç tuttuğu Ramazan ayındayız. 227 00:17:30,124 --> 00:17:37,058 Bu kutsal ayda, Hanan ailesine aile mezarlığını temizlemekte yardımcı oluyor. 228 00:17:37,900 --> 00:17:40,200 Toprağa ellerinde bastır. 229 00:17:40,319 --> 00:17:47,957 Hannan'ın üç kardeşi çok küçükken ölmüş. Mezarları burada. 230 00:17:48,500 --> 00:17:50,500 Kızamıktan ölmüşler. 231 00:17:51,200 --> 00:17:54,400 Çok ağladık, perişan olduk. 232 00:17:55,000 --> 00:17:57,500 Doktor olsaydı tedavi edilebilirlerdi 233 00:17:57,700 --> 00:17:59,000 Belki biri hayatta kalırdı 234 00:17:59,500 --> 00:18:02,800 Nasıl unuturum? Yaşadığım sürece onları hatırlayacağım. 235 00:18:03,093 --> 00:18:06,080 Hannan'ın ailesi genç bir çiftken, Bangladeş'te her 5 çocuktan 1'i 236 00:18:06,243 --> 00:18:11,974 5 yaşına gelemeden ölüyordu. 237 00:18:11,978 --> 00:18:17,484 Bütün aileler bir ya da daha fazla çocuğunu kaybetme korkusuyla yaşıyordu. 238 00:18:18,400 --> 00:18:21,600 Bu yüzden sürekli çocuk yapıyorlardı. 239 00:18:21,800 --> 00:18:24,500 Biri ölürse diğeri yalnız kalmasın diye. 240 00:18:25,300 --> 00:18:27,400 O zamanlar öyleydi. 241 00:18:28,000 --> 00:18:33,300 O zamanlar çok çocuk sahibi olduklarını, ya da çocukların geleceğini düşünmüyorlardı. 242 00:18:36,383 --> 00:18:44,495 Son bir kaç on yılda Bangladeş temel sağlık, özellikle de çocuk ölümleri konusunda çok yol katetti. 243 00:18:44,510 --> 00:18:48,498 Aşılama, enfeksiyonların tedavisi ve daha iyi beslenme ve hijyen 244 00:18:48,500 --> 00:18:51,260 milyonlarca çocuğun hayatını kurtardı. 245 00:18:51,990 --> 00:18:57,243 Ebeveynler de çocuklarının artık ölmediğini görünce 246 00:18:57,270 --> 00:19:02,041 aile planlamanın önündeki en büyük engel kalkmış oldu. 247 00:19:02,070 --> 00:19:08,500 Dakar'ın varoşlarında bile kadınlar artık ortalama 2 çocuk yapıyor. 248 00:19:14,000 --> 00:19:16,525 Çocuk ölümlerindeki azalma her şeyi değiştiriyor. 249 00:19:17,000 --> 00:19:18,900 Tarihe geri dönelim. 250 00:19:18,950 --> 00:19:24,791 1800'den önce nüfus artışı niçin bu kadar yavaştı? 251 00:19:24,810 --> 00:19:30,003 Tarih boyunca tüm kayıtlar bize 2 ebeveynin ortama 252 00:19:30,010 --> 00:19:33,794 6 çocuğu olduğunu gösteriyor. 253 00:19:33,810 --> 00:19:38,710 İyi de öyleyse nüfus niçin hızla artmıyor? 254 00:19:38,740 --> 00:19:47,358 Çünkü o çocukların 1... 2... 3... 4 tanesi kendisi çocuk yapamadan ölüyor. 255 00:19:47,380 --> 00:19:51,900 Geçmişteki insanların doğayla uyum içinde yaşadıkları bir yalan. 256 00:19:51,916 --> 00:19:55,057 Doğayla uyum içinde ölüyorlardı. 257 00:19:55,700 --> 00:19:59,086 Tam bir trajediydi. 258 00:19:59,120 --> 00:20:02,995 Ama sanayi devrimiyle bu durum değişti. 259 00:20:03,010 --> 00:20:10,636 Daha yüksek maaşlar, bol yiyecek, daha iyi hijyen, musluk suyu, sabun, tıptaki gelişmeler... 260 00:20:10,680 --> 00:20:16,618 Bütüm bu gelişmeler nasıl nüfusun artmasını sağladı? Daha çok çocuk yaptıklarından mı? 261 00:20:16,667 --> 00:20:26,688 Hayır! 1963'te ben okuldayken, kadın başına çocuk sayısı biraz azalarak 5'e düşmüştü. 262 00:20:26,700 --> 00:20:31,886 Nüfustaki hızlı artışın sebebi çocuk ölümlerindeki azalma oldu. 263 00:20:31,900 --> 00:20:35,025 Artık 4 çocuk hayatta kalıyordu. 264 00:20:35,100 --> 00:20:39,823 Ama hala 5 çocuktan birinin ölüyor olması dehşet vericiydi. 265 00:20:39,850 --> 00:20:49,000 Birçok ülke ancak son birkaç on yılda çocuk ölümleri ve aile planlaması yolunda büyük adımlar attı. 266 00:20:49,500 --> 00:20:52,554 Şu anda yeni bir denge noktasına geliyoruz. 267 00:20:52,580 --> 00:20:58,714 Ve bu çok hoş bir denge noktası. 2 ebeveyne, 2'si de hayatta kalan 2 çocuk. 268 00:20:58,750 --> 00:21:01,730 Ailelerimiz artık çok mutlu bir dengede. 269 00:21:01,732 --> 00:21:05,900 Artık dünyadaki en yaygın aile durumu bu. 270 00:21:05,901 --> 00:21:09,494 Peki bu nasıl bir geleceğe işaret ediyor? 271 00:21:09,510 --> 00:21:13,370 Şimdi size Birleşmiş Milletler'in nüfus bölümünde çalışan en iyi demografların hazırladığı 272 00:21:13,374 --> 00:21:19,208 en güvenilir gelecek tahminini göstereceğim. 273 00:21:19,412 --> 00:21:20,866 Şöyle bir şey: 274 00:21:20,892 --> 00:21:27,618 Önce artış devam edecek. 8, sonra 9 milyar. Sonra buralara çıkacak. 275 00:21:27,880 --> 00:21:29,851 Ama bakın yavaşlamaya başladı! 276 00:21:29,854 --> 00:21:33,837 Yüzyılın sonuna doğru artık neredeyse düzlüğe vardık. 277 00:21:33,880 --> 00:21:37,568 Buraya yakınlaşırsan göreceksiniz ki, 278 00:21:37,590 --> 00:21:43,669 nüfus artışının yavaşlayıp durmasını bekliyoruz. 279 00:21:45,059 --> 00:21:49,533 Tabi bu projeksiyonun biraz hata payı var. 280 00:21:49,536 --> 00:21:55,373 Ama hızlı nüfus artışının bu yüzyıl içinde sonlanacağına eminiz. 281 00:21:55,755 --> 00:21:59,993 Bütün bunlar düşen doğum oranı sayesinde oluyor. 282 00:21:59,999 --> 00:22:02,007 Bakın, buraya dönersek 283 00:22:03,015 --> 00:22:05,798 size dünyadaki çocuk sayısını da göstereceğim. 284 00:22:05,810 --> 00:22:09,589 0-15 yaş arası çocukların sayısı. 285 00:22:09,800 --> 00:22:12,254 İşte geliyor. Bakın: 286 00:22:12,643 --> 00:22:17,320 Çocuk sayısı yavaşça artıyor, sonra artışı hızlanıyor... 287 00:22:17,322 --> 00:22:19,630 Yüzyılın başında 288 00:22:19,632 --> 00:22:22,619 dünyada 2 milyar çocuk olduğunu görüyoruz. 289 00:22:22,630 --> 00:22:29,800 Benim için önemli bir yıldı bu çünkü ilk torunum Doris o sene dünyaya geldi. 290 00:22:29,880 --> 00:22:34,971 Dünyada çocuklar için çok özel olan bir seneydi, 291 00:22:35,211 --> 00:22:40,540 Çünkü konunun uzmanı demograflar bu seneden itibaren 292 00:22:40,545 --> 00:22:44,745 dünyadaki çocuk sayısının şu şekilde seyredeceğini hesaplıyor. 293 00:22:44,748 --> 00:22:47,114 Artık artış olmayacak. 294 00:22:47,115 --> 00:22:52,385 Yüzyılın sonunda hala dünyada 2 milyar çocuk olacak. 295 00:22:52,446 --> 00:22:59,730 Dorisin doğduğu yıl, dünyanın maksimum çocuk sayısı çağına girdiği yıldı. 296 00:23:00,087 --> 00:23:02,980 Artık çocuk sayısı artmıyor. 297 00:23:02,989 --> 00:23:05,890 Biraz kafanız karışmış olabilir. 298 00:23:05,900 --> 00:23:13,000 Çocuk sayısı artmıyor ise toplam nüfus nasıl bu şekilde artıyor olabilir? 299 00:23:13,020 --> 00:23:15,784 Bütün bu yetişkinler nereden geliyor? 300 00:23:15,842 --> 00:23:19,989 Bunu açıklamak için bu lüks dijital zımbırtıları terkedip 301 00:23:19,999 --> 00:23:26,386 sizi kendi geliştirdiğimiz çok kuvvetli bir eğitim aracıyla tanıştıracağım. 302 00:23:26,400 --> 00:23:30,220 Baylar, bayanlar! Sizlere dünya nüfusunu... 303 00:23:30,222 --> 00:23:33,901 köpükten küplerle anlatacağım. 304 00:23:35,222 --> 00:23:39,890 Her küp 1 milyar insan. 305 00:23:39,910 --> 00:23:44,155 Burası dünyada 2 milyar çocuk var demek. 306 00:23:44,180 --> 00:23:49,663 2 milyar da 15-30 yaş arası insan var. 307 00:23:49,674 --> 00:23:51,617 Tabii bunlar yuvarlak sayılar. 308 00:23:51,628 --> 00:23:54,230 1 milyar 30-45 yaş arası, 309 00:23:54,232 --> 00:23:57,836 1 milyar 45-60 yaş arası, 310 00:23:57,966 --> 00:24:03,167 son olarak da burada tepede, benim küpüm, 60 yaş üstü olanlar var. 311 00:24:03,297 --> 00:24:05,654 Bugünkü dünya nüfusu böyle. 312 00:24:05,725 --> 00:24:09,563 Gördüğünüz gibi burada 3 milyar eksik. 313 00:24:09,600 --> 00:24:12,535 Birkaçı öldükleri için burada değil, 314 00:24:12,540 --> 00:24:15,960 Ama büyük çoğunluğu hiç doğmadıkları için burada değiller. 315 00:24:16,090 --> 00:24:22,052 Çünkü 1980 öncesinde çocuk doğuracak kadın sayısı daha az olduğu için 316 00:24:22,054 --> 00:24:24,695 çok daha az çocuk doğuyordu. 317 00:24:24,700 --> 00:24:26,800 Tamam bugünkü durumumuz bu. 318 00:24:26,810 --> 00:24:29,400 Peki gelecekte ne olacak? 319 00:24:29,475 --> 00:24:32,130 Benim gibi ihtiyarlara ne olur, biliyor musunuz? 320 00:24:32,939 --> 00:24:34,291 Ölürler! 321 00:24:34,310 --> 00:24:38,496 Tebrikler! Şurda hastahanede çalışan biri var galiba. 322 00:24:38,566 --> 00:24:40,746 Evet ölürler! 323 00:24:40,800 --> 00:24:45,781 Geriye kalanlar 15 yıl yaşlanır ve 2 milyar çocuk yaparlar. 324 00:24:46,740 --> 00:24:49,749 Şimdi bunlar yaşlandı, vakitleri doldu. 325 00:24:49,800 --> 00:24:53,900 Bunlar 15 yıl yaşlandı ve 2 milyar çocuk yaptılar. 326 00:24:53,900 --> 00:24:58,561 Bunlar öldü, ve geri kalanlar yine 15 yıl yaşlanıp 2 milyar çocuk yaptılar. 327 00:24:58,580 --> 00:25:00,041 Ha! 328 00:25:00,125 --> 00:25:02,765 Çocuk sayısını arttırmadan, 329 00:25:02,800 --> 00:25:05,608 ömrü uzatmadan, 330 00:25:05,633 --> 00:25:11,353 yetişkinler ister istemez bu 3 milyarı doldurdu. 331 00:25:11,390 --> 00:25:15,440 Tamamen genç nesillerin büyümesiyle oldu bu. 332 00:25:15,465 --> 00:25:21,100 Ufak bir detay daha var. Benim gibi ihtiyarlar önemli bir detay. 333 00:25:21,507 --> 00:25:24,876 Yaşlı insanların biraz daha uzun yaşaması bekleniyor. 334 00:25:24,900 --> 00:25:28,667 Bu yüzden tepeye de bir 1 milyar yaşlı daha koyuyoruz. 335 00:25:28,911 --> 00:25:32,635 Ben de bu grubun üyesi olmayı çok istiyorum. 336 00:25:32,642 --> 00:25:38,617 Böylece uzun yaşayıp her yıl senelik istatistikleri size sunabilirim. 337 00:25:38,694 --> 00:25:46,328 Ama ne zaman çevre hakkında haklı kaygıları olan çevrecilerle görüşsem 338 00:25:46,394 --> 00:25:50,798 bana nüfus artışını 8 milyarda durdurmalıyız diyorlar. 339 00:25:50,800 --> 00:25:55,998 Her şeyden önce maksimum çocuk sayısına ulaştığımızdan haberleri yok. 340 00:25:56,000 --> 00:26:03,900 Geri kalan nüfus artışının da şu an hayatta olan çocukların büyümesinden kaynaklandığını anlamıyorlar. 341 00:26:03,905 --> 00:26:10,198 Eninde sonunda bu civarda insan olacak. Bu kaçınılmaz. 342 00:26:10,850 --> 00:26:15,766 Tamam ne kadar insan olacağını artık biliyoruz. Peki nerede yaşıyor olacaklar? 343 00:26:16,128 --> 00:26:19,497 Şimdi ve gelecekte. 344 00:26:21,281 --> 00:26:25,894 İşte size dünya ve 7 milyar insan. 345 00:26:26,434 --> 00:26:33,061 7 milyarın 1'i kuzeyi ve güneyi dahil Amerika'da. 346 00:26:33,068 --> 00:26:37,681 1'i Avrupa'da, 1'i Afrika'da 347 00:26:37,695 --> 00:26:41,531 ve 4'ü Asya'da. 348 00:26:41,538 --> 00:26:43,735 Günümüzde durum bu. Bunu nasıl kolayca hatırlarız? 349 00:26:43,740 --> 00:26:47,513 Ben şöyle yapıyorum. Rakamları böyle yanyana koyup, 350 00:26:47,550 --> 00:26:51,304 dünyanın pin kodu bu diyorum: 1114. 351 00:26:51,607 --> 00:26:55,272 Peki yüzyılın ortasında ne olacak? 352 00:26:55,336 --> 00:26:57,342 Bunu gayet net biliyoruz. 353 00:26:57,350 --> 00:27:02,080 Avrupa... artış yok. Hatta Avrupa'da nüfus azalıyor bile. 354 00:27:02,100 --> 00:27:06,490 Amerika'da biraz daha fazla insan olacak. Özellikle Latin Amerika'daki emekliler. 355 00:27:06,492 --> 00:27:09,790 Yani çok bir fark yok, neredeyse aynı. 356 00:27:09,800 --> 00:27:13,005 Asya'ya 1 milyar daha eklenecek 357 00:27:13,046 --> 00:27:16,322 ve oradaki nüfus artışı duracak. 358 00:27:16,363 --> 00:27:21,238 Afrika'da önümüzdeki 40 senede nüfus ikiye katlanııp 2 milyar olacak. 359 00:27:21,457 --> 00:27:25,088 Yüzyılın sonlarında ise... 360 00:27:25,100 --> 00:27:29,767 Yine Avrupa'da artış yok, Amerika'da yok, Asya'da yok. 361 00:27:29,868 --> 00:27:34,600 Ama Afrika bugünkü verilere göre bir kez daha nüfusunu ikiye katlayacak. 362 00:27:34,606 --> 00:27:39,628 Yani Afrika nüfusu 4 milyar olacak. 363 00:27:39,640 --> 00:27:45,440 2100 yılında muhtemelen son pin kodumuz 1145 olacak. 364 00:27:45,978 --> 00:27:49,900 Yani 2100 yılında oldukça farklı bir dünya olacak. 365 00:27:49,946 --> 00:27:53,987 Eski batı tabir ettiğimiz Avrupa ve Kuzey Amerika'da yaşayanlar 366 00:27:53,999 --> 00:27:58,666 dünya nüfusunun %10'undan azı olacak. 367 00:27:58,772 --> 00:28:03,464 Nüfusun %80'i Asya ve Afrika'da yaşıyor olacak. 368 00:28:03,570 --> 00:28:07,314 Peki kaynaklarımız yeterli olacak mı? 369 00:28:07,700 --> 00:28:13,770 Evet, bu ciddi bir sorun ve kendiliğinden olması mümkün değil. 370 00:28:13,877 --> 00:28:21,500 Ama bence bu kadar insanın birlikte kaliteli bir hayat sürmesi mümkün. 371 00:28:28,763 --> 00:28:36,593 5 milyonluk Asya'danın refah ve barış içinde yaşayacağını öngörmek zor değil. 372 00:28:36,610 --> 00:28:39,791 Japonya ve Güney Kore gibi ülkeler çoktan zengin oldu bile. 373 00:28:39,800 --> 00:28:49,446 Onları Çin, Hindistan, Endonezya ve bir sürü Asya ülkesi takip ediyor. 374 00:28:49,494 --> 00:28:54,954 Görece fakir Asya ülkelerinde bile hayat standartları artıyor. 375 00:28:56,780 --> 00:29:02,500 Peki ya gelecekteki Afrika? 4 milyar nüfusuyla? 376 00:29:02,700 --> 00:29:07,688 Çoğu fakirlikten kırılıyor olmayacak mı? 377 00:29:07,737 --> 00:29:11,716 Afrika'da açlık sınırında yaşayanları gördüm. 378 00:29:11,750 --> 00:29:19,390 30 sene önce, hayatımın en yoğun 2 yılını, Afrıka'nın doğusundaki en fakir ülkelerden 379 00:29:19,391 --> 00:29:24,806 Mozambik'te doktorluk yaparak geçirdim. 380 00:29:24,820 --> 00:29:33,039 Mozambik Portekiz'den bağımsızlığını henüz yeni kazanmıştı. 381 00:29:33,100 --> 00:29:41,276 Benim işim 300.000 insana hizmet veren iki yabancı doktordan biri olmaktı. 382 00:29:41,300 --> 00:29:47,436 Hastahane de buydu. Karım da orada ebe olarak çalışıyordu. 383 00:29:47,484 --> 00:29:49,864 Hastahanenin bütün kadrosu bu resimde. 384 00:29:49,900 --> 00:29:57,623 Beyaz önlüklü olanlar kolonyal döneminde en az 1 yıllık eğitim alma şansına sahip olanlar. 385 00:29:57,680 --> 00:30:01,295 Diğerlerinin çoğunun okuma yazması bile yok. 386 00:30:01,310 --> 00:30:05,796 Ama hepsi de inanılmaz bir fedakarlık ve şevkle çalıştılar. 387 00:30:05,964 --> 00:30:11,956 Hastalar akla gelebilecek en kötü fakir hastalıklarıyla geliyorlardı. 388 00:30:11,968 --> 00:30:15,195 Kaynaklarımız yetersizdi. 389 00:30:15,210 --> 00:30:21,962 Benim genç bir doktor olarak yeteneklerim de hastaların ihtiyaçlarını karşılayamıyordu. 390 00:30:21,963 --> 00:30:25,723 Mozambik bugün hala çok fakir bir ülke. 391 00:30:25,724 --> 00:30:30,595 Ama 30 yıl önce ben oraya gittiğimden beri çok şey değişti. 392 00:30:36,193 --> 00:30:42,767 Herşeyden evvel, benim gittiğim şehirde artık yepyeni bir hastahane var. 393 00:30:44,000 --> 00:30:50,117 Yeni, eskisinden çok daha büyük olan hastahane'de 11'i Mozambikli 15 doktor çalışıyor. 394 00:30:50,119 --> 00:30:53,938 Tüm kadro artık eğitimli. 395 00:30:55,450 --> 00:31:00,853 Hastahane'nin başhekimi Doğum Uzmanı Dr. Cashimo. 396 00:31:02,000 --> 00:31:04,000 Burada gördüklerime göre 397 00:31:04,300 --> 00:31:06,200 söyleyebilirim ki... 398 00:31:06,500 --> 00:31:08,000 ikizleriniz olacak! 399 00:31:08,665 --> 00:31:13,031 Buradaki dönüşüm beni şaşkına çeviriyor. 400 00:31:14,000 --> 00:31:16,000 Kaza ve acil servisimiz... 401 00:31:16,400 --> 00:31:19,500 çocuk sağlığı ve ortopedik ameliyet bölümlerimiz var. 402 00:31:20,700 --> 00:31:24,600 Büyük laboratuarlarımız ve 24 saat açık bir eczanemiz var. 403 00:31:24,800 --> 00:31:31,985 Sürekli sezeryanla kadınların hayatını kurtarıyorlar. Benim zamanımda bu imkansızdı. 404 00:31:34,000 --> 00:31:37,500 Şimdi artık burada, profesyonel bir takımla 405 00:31:38,000 --> 00:31:45,000 ve dünyadaki benzerleri kadar iyi ekipmanlarla bu işi burada yapmak mümkün. 406 00:31:47,973 --> 00:31:51,666 Herşey çok gelişmiş. 407 00:31:51,690 --> 00:31:56,600 Bugün Mozambik'te doğanların çok daha parlak bir geleceği olacak! 408 00:32:00,339 --> 00:32:05,162 Sadece sağlık yüzünden değil, ekonomi de canlanıyor. 409 00:32:05,190 --> 00:32:07,545 işlek limanlar ve pazar yerleri 410 00:32:07,547 --> 00:32:11,500 ve yeni iş alanları sağlayan yeni sanayiler. 411 00:32:15,650 --> 00:32:20,474 Bu iyi haberin sadece şehir ve kasabaları ilgilendirdiğini düşünebilirsiniz. 412 00:32:20,476 --> 00:32:22,142 Doğrudur da! 413 00:32:22,144 --> 00:32:26,968 En zoru bu işi insanların çoğununun yaşadığı kırsalda başarmak. 414 00:32:27,268 --> 00:32:30,185 Ama orada da işler değişiyor. 415 00:32:33,166 --> 00:32:39,062 Kırsal kuzey Mozambik'in derinliklerinde, Mogovolas bölgesi. 416 00:32:40,137 --> 00:32:45,300 Olivia, Andre ve çocukları burada yaşıyor. 417 00:32:46,750 --> 00:32:51,496 Dünyadaki çoğu fakir insan gibi, Olivia ve Andre de çiftçi. 418 00:32:51,516 --> 00:32:56,262 Yemek yiyebilmek için yetiştirdiklerine muhtaçlar. 419 00:33:00,036 --> 00:33:04,246 Saat sabahın dördü ve günlük işler onları bekliyor. 420 00:33:06,769 --> 00:33:09,489 Andre doğruca tarlanın yoluna koyuluyor. 421 00:33:09,688 --> 00:33:12,706 Olivia ilk olarak su almaya gidiyor. 422 00:33:12,726 --> 00:33:16,500 İkisinin de kilometrelerce yürümesi gerekecek. 423 00:33:17,900 --> 00:33:20,500 Yürüyerek gitmem iki saati buluyor. 424 00:33:21,600 --> 00:33:25,800 Kalabalık olduğunda iki saati falan buluyor. 425 00:33:28,000 --> 00:33:31,600 Geri döndüğümde yorgun ve acıkmış oluyorum. 426 00:33:33,703 --> 00:33:39,682 Ulaşım araçları olmadığından herşeyi kendileri taşımaları gerekiyor. 427 00:33:42,540 --> 00:33:46,653 Olivia ve Andre'nin 8 çocuğu var. 428 00:33:46,680 --> 00:33:50,049 Afrika kırsalında doğum oranları hala yüksek. 429 00:33:50,080 --> 00:33:54,517 En çok boğazı beslemesi gerekenler de en fakir aileler. 430 00:33:54,854 --> 00:33:59,045 Acil ihtiyaçları olmayan her şeyi satıyorlar. 431 00:33:59,800 --> 00:34:02,000 Hayat gerçekten çok zor. 432 00:34:02,800 --> 00:34:09,600 Her tür şeyi ekiyorum ama yine de yetiştirdiğim onca şeye rağmen... 433 00:34:09,800 --> 00:34:17,600 hala çocuklarıma yetecek kadar para kazanamıyorum. 434 00:34:18,800 --> 00:34:22,699 Ama ekonomik büyüme yavaşça köylere sızmaya başlamış. 435 00:34:23,500 --> 00:34:29,500 3 sene para biriktirip evimin çatısını yaptırdım. 436 00:34:29,800 --> 00:34:35,451 Şimdi Andre herşeyi değiştireceğini düşündüğü bir şeye göz koymuş. 437 00:34:35,800 --> 00:34:40,400 Bir bisiklete ihtiyacım var. Bisikletsiz olmuyor. 438 00:34:42,342 --> 00:34:47,427 Kırsalda yaşayanlar için bisiklet çok önemli. 439 00:34:47,467 --> 00:34:51,775 Günlük işlerini saatlerce kısaltabilir. 440 00:34:52,054 --> 00:34:56,304 Pazara çok daha ağır şeyler taşıyabilirler. 441 00:34:56,350 --> 00:34:58,210 Ve böylece daha çok para kazanabilirler. 442 00:34:58,230 --> 00:35:00,286 İş bulmak için seyahat edebilirler, 443 00:35:00,288 --> 00:35:04,108 hatta hastalanırlarsa, hastahaneye zamanında ulaşabilirler. 444 00:35:05,600 --> 00:35:12,800 Bir bisikletim olursa çok mutlu olacağım. 445 00:35:13,200 --> 00:35:17,400 Bence bisikletsiz bir ev, ev değildir. 446 00:35:17,682 --> 00:35:24,137 Andre ve Olivia 2 senedir para biriktiriyorlar. Ama henüz yeterli miktarı toplayamadılar. 447 00:35:24,200 --> 00:35:29,261 Şimdi her şey şu anda topladıkları susam tohumlarına bakıyor. 448 00:35:29,300 --> 00:35:34,146 Eğer iyi bir para karşılığında satabilirlerse, paraları sonunda bisiklet almaya yetecek. 449 00:35:36,331 --> 00:35:40,283 Andre ve Olivia en fakir ülkelerden birinde yaşıyor. 450 00:35:40,323 --> 00:35:44,275 Ve köyde, o ülkenin en fakir yerlerinden birinde. 451 00:35:44,434 --> 00:35:50,531 Dünyada böyle yaşayan kaç kişi var? Bu kadar fakir olan? 452 00:35:50,690 --> 00:35:52,974 Size bu grafikte göstereceğim. 453 00:35:52,999 --> 00:35:56,429 Çok basit. Fakir... ve... zengin. 454 00:35:56,470 --> 00:35:59,467 Yine bütün 7 milyar insan burada. 455 00:35:59,626 --> 00:36:04,710 Basitçe fakirden zengine dizilmiş durumdalar. 456 00:36:05,167 --> 00:36:11,323 Burdaki en zengin 1 milyar günde kaç dolar kazanıyor? 457 00:36:11,363 --> 00:36:13,000 Bir bakalım. 458 00:36:13,091 --> 00:36:14,570 Vay canına... 459 00:36:14,580 --> 00:36:16,357 Yükseliyor, yükseliyor... 460 00:36:16,400 --> 00:36:17,727 Vay vay vay.... 461 00:36:17,800 --> 00:36:20,408 Uzanamıyorum bile, günde 100$. 462 00:36:21,077 --> 00:36:26,319 Bir de ortadaki 1 milyara bakalım. Onlar ne kadar kazanıyor? 463 00:36:26,350 --> 00:36:30,853 Şimdi gelecek... sadece 10$. 464 00:36:30,955 --> 00:36:35,549 Şimdi bu taraftaki en fakir 1 milyara bakıyorum. Onlar ne kadar kazanıyor? 465 00:36:35,570 --> 00:36:37,897 Evet... 466 00:36:37,950 --> 00:36:40,083 Sadece 1$. 467 00:36:40,509 --> 00:36:43,240 İşte dünyadaki sınıf farkı şimdilik böyle. 468 00:36:43,343 --> 00:36:48,400 Ekonomistlerin açlık sınırı diye bahsettiği çizgi ise... 469 00:36:48,450 --> 00:36:49,900 1$'ın hemen üstünde bir yerlerde. 470 00:36:50,000 --> 00:36:56,357 Bu çizgi ailenin karnını ancak doyurabildiği, ve bazı günler yemeksiz kalabileceği yer. 471 00:36:56,558 --> 00:36:58,595 1 milyar insan hala bu çizginin altında. 472 00:36:58,635 --> 00:37:02,672 Sınır ikinci bir milyarı ise kabaca ikiye bölüyor. 473 00:37:02,874 --> 00:37:05,263 Geri kalanlar ise sınırın üzerinde. 474 00:37:05,600 --> 00:37:10,202 En fakir olanlar neredeyse ayakkabı bile alamayacak durumda. 475 00:37:10,220 --> 00:37:14,979 Ayakkabı aldıklarında bir sonraki istekleri bisiklet almak. 476 00:37:14,999 --> 00:37:17,327 İşte Andre ve Olivia tam da bu noktada. 477 00:37:17,350 --> 00:37:20,600 Bisikletten sonra ise bir moped isteyecekler. 478 00:37:20,610 --> 00:37:24,486 Daha sonra da bir araba. 479 00:37:24,572 --> 00:37:29,425 Ailemin ilk araba aldığı zamanı hatırlıyorum. Küçük gri bir Volkswagen'dı. 480 00:37:29,511 --> 00:37:35,255 İlk yaptığımız şey tatile Norveç'e gitmek olmuştu. Norveç, İsveçle kıyaslandığında harike bir yer. 481 00:37:35,310 --> 00:37:39,089 Çok güzel bir yolculuktu! 482 00:37:39,175 --> 00:37:45,052 Şimdi ben bu gruptayım. En zenginler gibi ben de tatile uçakla gidiyorum. 483 00:37:45,057 --> 00:37:48,452 Tabii ki uçak kullananlardan çok daha zengin insanlar da var. 484 00:37:48,538 --> 00:37:54,929 Bazısı o kadar zengin ki turist olarak uzaya gitmek istiyor. 485 00:37:54,935 --> 00:37:59,999 Ve uçak kullananlarla bu insalar arasındaki fark, 486 00:38:00,010 --> 00:38:05,019 neredeyse burda uçak kullananlarla, 487 00:38:05,030 --> 00:38:08,095 şuradaki en fakirler kadar büyük. 488 00:38:08,200 --> 00:38:13,925 Velhasıl, bu grafiğin en önemli noktası şu. 489 00:38:13,963 --> 00:38:18,135 Bunu göstermek için bir merdivene ihtiyacım olacak. 490 00:38:18,335 --> 00:38:22,999 Bazen sağlam eski teknolojiye de ihtiyacım oluyor. 491 00:38:23,274 --> 00:38:26,250 İşte geldi. 492 00:38:29,023 --> 00:38:33,114 Hele bir çıkayım. Tamam, şimdi tepedeyim. 493 00:38:33,152 --> 00:38:39,834 Bizim gibi günde 100$'la yaşayan insanların sorunu, aşağı baktığımızda 494 00:38:39,953 --> 00:38:44,773 10$ kazananla 1$ kazananın aynı derecede fakir gözükmesi. 495 00:38:44,900 --> 00:38:46,800 Farkı göremiyoruz. 496 00:38:46,850 --> 00:38:50,767 Sanki herkez aynı miktarda parayla yaşıyor gibi. 497 00:38:50,802 --> 00:38:52,710 Sonra "vah vah, hepsi fakir" diyoruz. 498 00:38:52,826 --> 00:38:59,592 Fakat emin olun ki, aşağıdaki insanlarla konuştum. 499 00:38:59,708 --> 00:39:04,693 Oradaki insanlar 1$'dan 10$'a geçtiklerinde 500 00:39:04,700 --> 00:39:10,999 hayat kalitelerinin ne kadar değişeceğinin çok iyi biliyorlar. 501 00:39:11,000 --> 00:39:13,147 10 kat fazla gelir. 502 00:39:13,148 --> 00:39:16,594 Ciddi bir fark. 503 00:39:16,620 --> 00:39:22,667 Şöyle anlatayım. Olivia ve Andre şu anda bunu yapıyor. 504 00:39:22,741 --> 00:39:27,162 Her attıkları küçücük adım onları 505 00:39:27,200 --> 00:39:30,362 ayakkabıdan bisiklete giden şu çizgide ilerletiyor. 506 00:39:30,390 --> 00:39:36,435 Fark uzaktan küçük gözükse de, onların hayatlarında büyük bir fark yaratacak. 507 00:39:36,550 --> 00:39:46,152 Ve Andre ve Olivia o bisikleti aldıklarında, bisiklet onların yükselişini de hızlandıracak. 508 00:39:47,356 --> 00:39:53,900 Bugün, Andre ve Olivia aylardır yetiştirdikleri susam hasatlarını satmaya hazırlanıyorlar. 509 00:39:54,500 --> 00:39:58,200 Fiyat geçen sene 25 metical'di. 510 00:39:58,600 --> 00:40:01,500 Bu sene daha iyi. 511 00:40:02,000 --> 00:40:05,300 40-45 metical'e satmayı ümit ediyoruz. 512 00:40:05,985 --> 00:40:11,901 Fakat Andre ve Olivia'nın doğru fiyattan satmak için dikkatli olması gerek. 513 00:40:12,400 --> 00:40:19,800 Bazı alıcılar terazilerle oynuyor diye duyduk. 514 00:40:20,100 --> 00:40:25,800 Mesela biz tarttığımızda 10 kilo gelen mal 515 00:40:26,000 --> 00:40:35,500 alıcı tartınca yedi ve sekiz kilo çıkabiliyor. 516 00:40:36,183 --> 00:40:38,865 Satışı Andre yapacak. 517 00:40:38,936 --> 00:40:44,900 Ve son kez olduğunu ümit ederek malı yaşımak için yardıma ihtiyacı olacak. 518 00:40:48,005 --> 00:40:51,400 Andre'nin şu anda uyanık olması gerek. 519 00:40:53,000 --> 00:40:57,400 Şşt arkadaşım. Hesabı düzgün yap! 520 00:40:57,974 --> 00:41:02,713 Satış tamam. Andre aldığı fiyattan memnun. 521 00:41:06,300 --> 00:41:08,800 Şimdi gidip bu parayı harcayacağım. 522 00:41:10,354 --> 00:41:15,021 İşte ailenin canına dişine takarak beklediği o an geldi. 523 00:41:32,974 --> 00:41:37,722 Andre'nin pazara yürümesi bütün sabahını aldı. 524 00:41:37,800 --> 00:41:42,661 Şimdi bir saatten kısa sürede bisikletle dönecek. 525 00:41:49,700 --> 00:41:52,000 Bisikleti almışsın! 526 00:41:52,300 --> 00:41:54,000 Evet tatlım, bisikleti aldım! 527 00:42:02,043 --> 00:42:05,496 Bisiklet vakit geçirmeden işe koşuluyor. 528 00:42:05,520 --> 00:42:08,399 Çocuklar su getirmeye gidiyor. 529 00:42:08,440 --> 00:42:11,813 Andre pazara geri kalan mallarını taşıyor. 530 00:42:11,900 --> 00:42:17,724 ve bir o kadar önemlisi, Olivia ve Andre yetişkin okuluna kolayca ulaşabiliyorlar. 531 00:42:17,750 --> 00:42:23,149 böylece okuma yazma ve matematik öğrenebilecekler. 532 00:42:24,700 --> 00:42:30,700 Şimdi karım ve çocuklarımı taşımak için bir moped almak istiyorum. 533 00:42:32,400 --> 00:42:34,100 Bir sonraki herdefim bu. 534 00:42:39,372 --> 00:42:45,741 Olivia ve Andreyi fakirlikten pedal basarak uzaklaşırken görmek bir harika. 535 00:42:45,850 --> 00:42:49,465 Okuma yazma derslerine de bisikletle gidiyorlar. 536 00:42:49,500 --> 00:42:54,647 Eğitim halkların ve ülkelerin ilerlemesi için çok önemli. 537 00:42:55,249 --> 00:43:00,558 Peki kaç kişi dünyada eğitimin ne durumda olduğundan haberdar? 538 00:43:00,600 --> 00:43:04,768 Yine İngiliz cehalet anketi zamanı. 539 00:43:04,810 --> 00:43:05,739 Başlıyoruz. 540 00:43:05,774 --> 00:43:11,163 Dünyadaki insanların yüzde kaçının okuma yazma bildiğini sorduk. 541 00:43:11,685 --> 00:43:17,700 Size de sorabilir miyim? Kimler %20 diyor? Ellerinizi kaldırın. 542 00:43:18,000 --> 00:43:20,394 Yüzde 40? 543 00:43:21,700 --> 00:43:23,962 Yüzde 60? 544 00:43:23,963 --> 00:43:26,923 Peki ya yüzde 80? Ya, ya... 545 00:43:27,121 --> 00:43:30,647 İngiltere anketinin sonuçları şöyle. 546 00:43:35,947 --> 00:43:42,955 Zaten artık İngiliz anketinin sonuçlarını kullanarak doğru cevabı kestirebilirsiniz. 547 00:43:43,072 --> 00:43:46,922 Tabii ki de yüzde 80 doğru yanıt. 548 00:43:46,950 --> 00:43:50,808 En azından buradakiler İngilizler'den bariz şekilde iyiydi. 549 00:43:51,492 --> 00:43:55,300 Evet nüfusun %80'i bugün okuma yazma biliyor. 550 00:43:55,310 --> 00:43:59,834 Okuma yazma oranı %80... Aslında son verilerde biraz daha yüksek. 551 00:43:59,912 --> 00:44:04,530 Yine şempanzelerle karşılaştırmam gerekirse... 552 00:44:04,542 --> 00:44:08,300 yine şempanzeler rastgele yanıt veriyor. 553 00:44:08,340 --> 00:44:12,834 Ama İngilizlerden 3 kat fazla doğru yanıt var. 554 00:44:13,352 --> 00:44:17,125 Şimdi de üniversiteliler. 555 00:44:17,189 --> 00:44:20,364 Belki onlar biliyordur... Öf, daha da berbat. 556 00:44:20,477 --> 00:44:24,250 İngiliz ünivertsitelerinde ne öğretiyorlar Allah aşkına? 557 00:44:24,282 --> 00:44:31,132 İnsanlar dünya görüşü birkaç on yıl geriden geliyor. Medya bunları aktarmayı başaramadı. 558 00:44:31,488 --> 00:44:35,423 Belki de dünya çok hızlı geliştiği için bu böyle. 559 00:44:35,430 --> 00:44:37,366 Baylar, bayanlar! 560 00:44:37,398 --> 00:44:41,171 Sizlere en sevdiğim grafiği göstereceğim. 561 00:44:41,190 --> 00:44:48,863 1 dakikanın kısa sürede size 200 ülkenin, 200 yıllık tarihini anlatacağım. 562 00:44:48,880 --> 00:44:55,179 Gelir eksenim var, ömür eksenim var. 563 00:44:55,190 --> 00:44:59,551 1800'den başlıyorum. İşte tüm ülkeler. 564 00:44:59,580 --> 00:45:04,409 1800lerde herkes fakir ve hasta köşesinde görüyor musunuz? 565 00:45:04,420 --> 00:45:06,595 Kısa hayatlar, az para. 566 00:45:06,708 --> 00:45:08,265 Ve işte sanayi devriminin etkisi geliyor. 567 00:45:09,265 --> 00:45:11,265 Tabii ki, Batı Avrupa'daki ülkeler daha yüksek sağlık seviyesine ulaşıyordu, fakat başlangıçta o kadar da hızlı bir şekilde değil 568 00:45:15,291 --> 00:45:18,202 Ve kolonyal bölgelerdekiler bundan yararlanmıyordu, 569 00:45:18,202 --> 00:45:19,202 ikinci en fakir bölgede yer alıyorlardı. 570 00:45:21,202 --> 00:45:27,243 Ve şimdi sağlık bu bölgede yavaşça iyileşiyor, buraya geliyor ve yeni yüzyıla giriyoruz. 571 00:45:27,243 --> 00:45:30,243 Ve berbat Birinci Dünya Savaşı ve sonrasındaki ekonomik durgunluk. 572 00:45:31,800 --> 00:45:34,200 Ve İkinci Dünya Savaşı. 573 00:45:34,500 --> 00:45:36,858 Oo. Ve şimdi bağımsızlıklar. 574 00:45:36,900 --> 00:45:41,473 Ve bağımsızlıkla beraber bu diğer ülkelerde sağlık daha öncesinden daha hızlı gelişiyor. 575 00:45:41,520 --> 00:45:47,384 Ve Çin'in ve diğer Latin Amerika ülkelerinin hızlı ekonomik yakalayışı. 576 00:45:47,593 --> 00:45:49,003 Buraya ulaşıyorlar. 577 00:45:49,050 --> 00:45:53,213 Ve Hindistan buradan takip ediyor ve Afrika ülkeleri de takipte. 578 00:45:53,260 --> 00:45:56,500 Dünyada gerçekleşen şaşırtıcı bir değişim. 579 00:45:56,550 --> 00:46:02,800 Bildiğiniz gibi, burada en önde ABD ve Britanya, ama artık hızlı ilerlemiyorlar. 580 00:46:02,801 --> 00:46:05,406 Hızlılar artık ortadakiler. 581 00:46:05,450 --> 00:46:08,968 Çin yakalamak için çok hızlı geliyor. Ve Bangladeş... 582 00:46:09,000 --> 00:46:14,750 Bakın, Bangladeş şimdiden burada, artık oldukça sağlıklı ve hızlı ekonomik büyümeye başlıyor. 583 00:46:15,010 --> 00:46:20,499 Ve Mozambik... Evet, Mozambik tekrar burada, ama artık doğru yönde daha hızlı hareket ediyor. 584 00:46:20,856 --> 00:46:24,952 Ama bütün bu gösterdiklerim ülke ortalamaları. 585 00:46:25,066 --> 00:46:29,648 Peki insanlar hakkında durum ne? İnsanların da daha iyi yaşamları var mı? 586 00:46:29,681 --> 00:46:34,263 Bir istatistikçi olarak beni heyecanlandıran birşey göstermek istiyorum. 587 00:46:34,377 --> 00:46:39,000 Gelir dağılımını göstereceğim. İnsanlar arasındaki farkları. 588 00:46:39,100 --> 00:46:42,359 Ve bunu yapmak için balonları 50 yıl öncesine götürelim 589 00:46:42,380 --> 00:46:45,354 ve sadece paraya bakalım. 590 00:46:45,380 --> 00:46:52,074 Ve bunu yapmak için eksenleri genişletiyor ve düzeltiyoruz, çünkü en zengin o kadar zengin ve en fakir o kadar fakir ki, 591 00:46:52,100 --> 00:46:55,231 bu ülkeler arasındaki farklardan daha büyük fark olacak. 592 00:46:55,265 --> 00:47:00,332 Ve ülkenin aşağıya düşmesine izin verelim. Bu Amerika Birleşik Devletleri, 593 00:47:00,332 --> 00:47:03,332 ve ülke içindeki dağılımı göstermek için yayalım. 594 00:47:03,450 --> 00:47:06,484 Ve Amerika'daki bütün ülkeleri alıyorum. 595 00:47:06,490 --> 00:47:10,370 Ve şimdi en zenginden en fakire kadar hepsini görebiliyorsunuz. 596 00:47:10,486 --> 00:47:15,228 Ve burada yükseklik her gelir seviyesinde kaç kişi olduğunu gösteriyor. 597 00:47:15,263 --> 00:47:18,800 Ve şimdi Avrupa'ya bakalım. 598 00:47:19,000 --> 00:47:22,900 Ve üzerine Afrika'yı koyalım. 599 00:47:23,278 --> 00:47:29,500 Ve son olarak, en fazla insanın yaşadığı yer, hepsinin üstüne, Asya. 600 00:47:29,990 --> 00:47:36,100 Şimdi, 1963'te dünya iki hörgüçten oluşuyordu. 601 00:47:36,144 --> 00:47:40,075 ilk olarak, zengin hörgüç, deve gibi değil mi? 602 00:47:40,111 --> 00:47:44,042 İlk hörgüç genel olarak en zengin Avrupa ve Amerika. 603 00:47:44,060 --> 00:47:49,062 Ve fakir hörgüç temel olarak Asya ve Afrika. 604 00:47:49,423 --> 00:47:50,423 Ve yoksulluk çizgisi burada idi. 605 00:47:52,137 --> 00:47:52,852 50 yıl önce aşırı fakirlik içerisinde ne kadar fazla insan olduğunu görüyor musunuz? 606 00:47:58,087 --> 00:48:00,074 Ve çoğu Asya'da idi. 607 00:48:00,110 --> 00:48:06,147 Ve insanlar diyordu ki Asya hiçbir zaman fakirlikten kurtulamayacak, şimdi bazı insanların Afrika için dediği gibi. 608 00:48:06,160 --> 00:48:07,160 Şimdi peki ne oldu? 609 00:48:07,941 --> 00:48:08,722 Dünyayı oynatıyorum. 610 00:48:09,503 --> 00:48:15,053 Ve gördüğünüz gibi birçok insanın burada fakirlik içinde doğmuş olmasına rağmen, Asya yüksek gelire doğru hareket ediyor 611 00:48:15,090 --> 00:48:19,101 ve 1 milyar insan aşırı fakirlikten bu şekilde kurtuluyor 612 00:48:19,300 --> 00:48:24,121 ve bütün dünyanın biçimi değişiyor, artık deve öldü. 613 00:48:24,150 --> 00:48:27,360 Tek hörgüçlü olarak yeniden doğuyor. 614 00:48:27,640 --> 00:48:30,518 Ve gördüğünüz gibi, 615 00:48:30,636 --> 00:48:36,024 bu en zenginden itibaren dağılım, en fazla insanın ortada yer aldığı, 616 00:48:36,142 --> 00:48:40,963 ve artık dünyanın çok daha az bir bölümü aşırı fakirlikte. 617 00:48:41,000 --> 00:48:46,307 ama dikkatli olun, hala çok sayıda insan var: 1 milyardan fazla insan aşırı fakir. 618 00:48:46,668 --> 00:48:52,866 Şimdi soru şu: bu 'aşırı fakirlikten çıkış' devam edecek mi 619 00:48:52,867 --> 00:48:57,238 Afrika ve Afrika'da gelecek yeni milyarlar için? 620 00:48:59,380 --> 00:49:06,630 Bence bu mümkün, hatta olası, Afrika'daki birçok ülke fakirlikten çıkacak. 621 00:49:06,630 --> 00:49:12,298 Bilgece davranış ve büyük yatırım gerektirecek, ama olabilir. 622 00:49:14,427 --> 00:49:19,735 Afrika'daki birçok ülke aynı hızda iyileşmiyor. 623 00:49:20,000 --> 00:49:24,350 Az bir kısmı hızlı gidiyor, diğerleri kargaşa içinde takılı kalmış durumda. 624 00:49:24,351 --> 00:49:28,722 Ama çoğu, Mozambik gibi, artık yavaş bir ilerleme içinde. 625 00:49:30,910 --> 00:49:35,281 Ve peki gelecekte bütün yeni Afrikalıların beslenmesi ne olacak? 626 00:49:35,363 --> 00:49:41,600 Evet, bugün kıtlık var, ama burada daha fazla potansiyel var. 627 00:49:42,002 --> 00:49:49,400 Afrika'daki tarımsal üretim, daha iyi teknolojiyle olabileceklerin sadece bir bölümü. 628 00:49:53,095 --> 00:49:57,386 Ve Afrika'nın nehirleri halihazırda sulama için çok az kullanılıyor. 629 00:49:57,399 --> 00:50:05,483 Bir gün Afrika çiftçi ve traktörlerle beraber harekete geçebilir ve daha fazla milyarlar için yiyecek üretebilir. 630 00:50:05,888 --> 00:50:10,989 Ve lütfen, Afrika'nın bunu gerçekleştirebileceğini düşünenin sadece ben olmadığımı bilin. 631 00:50:10,999 --> 00:50:20,463 Birleşmiş Milletler kendisine yeni bir resmi hedef koymakta: aşırı fakirliğin 20 yıl içerisinde bitirilmesi. 632 00:50:21,030 --> 00:50:26,698 Herkes bunun büyük bir sorun olduğunu anlıyor, fakat ben ciddi olarak bunun mümkün olduğunu düşünüyorum. 633 00:50:27,993 --> 00:50:29,937 Bunun gerçekleştiğini hayal edin. 634 00:50:30,017 --> 00:50:34,957 Şimdi, bugüne kadar gördüklerimiz zengin kısmın hareketi... 635 00:50:34,990 --> 00:50:40,949 ve orta kesimin... hareket ettiği. Ama fakir kısım takılmış durumda. 636 00:50:41,919 --> 00:50:46,860 Burada aşırı fakir kısımda okuma yazma bilmeyen nüfusun neredeyse tamamını görüyoruz. 637 00:50:46,990 --> 00:50:51,394 Burada yüksek çocuk ölümleri ve kadın başına en yüksek çocuk oranını görüyoruz. 638 00:50:51,558 --> 00:50:58,927 Eğer hızlıca bitmezse, aşırı fakirlik kendisini tekrar üretebilir. 639 00:50:58,928 --> 00:51:05,200 Ama Andre ve Olivia, ve onlar gibi insanlar, bundan kurtulmak için çok çalışıyorlar, 640 00:51:05,220 --> 00:51:10,992 ve eğer ancak onlar hükümetten ve dünyanın geri kalanından doğru yardımı alabilirse 641 00:51:10,999 --> 00:51:18,884 okul, sağlık, aşılar, yollar, elektrik, doğum kontrolleri gibi, 642 00:51:19,015 --> 00:51:25,443 sonuç olarak başarabilecekler, ama en çok da kendi zor çabalarıyla başaracaklar. 643 00:51:25,493 --> 00:51:31,921 Buradan devam ediyoruz... Andre ve Olivia'yı çizgi boyunca takip edin. 644 00:51:31,950 --> 00:51:36,698 Birkaç on yıl içinde mümkün... Evet! 645 00:51:36,800 --> 00:51:40,660 Ama fakirlikten çıkış sadece başlangıç. 646 00:51:40,664 --> 00:51:46,333 İnsanlar bu yoldan devam etmek ve daha iyi bir yaşama sahip olmak istiyorlar. 647 00:51:46,384 --> 00:51:49,225 Peki daha iyi bir yaşam ne demek? 648 00:51:50,756 --> 00:51:57,727 İnsanların çoğu için iyi yaşam, daha fazla makine ve daha fazla enerji tüketimi demek. 649 00:51:58,043 --> 00:52:06,715 İşte burada bir sorun var. Çünkü bu gelecek için en büyük tehditlere ek yük getiriyor: ciddi küresel iklim değişimi. 650 00:52:06,950 --> 00:52:11,816 Dünyanın kullandığı enerjinin yüzde 80'i hala fosil yakıtlar, 651 00:52:11,970 --> 00:52:17,160 ve bilim diyor ki gelecekte küresel ısınma daha da kötüye gidebilir 652 00:52:17,190 --> 00:52:24,800 bu fosil yakıtların kullanımından yayılan karbon dioksit sonucu. 653 00:52:26,416 --> 00:52:31,281 İklim değişikliğinin sonucunun ne kadar kötü olabileceğini söyleyebilecek en iyi kişi ben değilim 654 00:52:31,355 --> 00:52:34,358 ya da bunun nasıl önlenebileceğini. 655 00:52:34,513 --> 00:52:42,212 Benim yapabileceğim, karbon dioksidi salanın kim olduğunu daha iyi anlayabilmeniz için size veri göstermek. 656 00:52:42,250 --> 00:52:44,641 Ve bunu göstereceğim. 657 00:52:44,670 --> 00:52:49,350 En fakir milyardan en zengin milyara çubuğunu hatırlıyorsunuz değil mi? 658 00:52:49,411 --> 00:52:53,884 ayakkabılarını zor alabilenden havayollarında uçabilene 659 00:52:53,945 --> 00:53:02,548 Şimdi bu dünyadaki bir yılda tüketilen toplam fosil yakıt miktarını gösteriyor 660 00:53:02,690 --> 00:53:05,301 kömür, petrol ve doğal gaz. 661 00:53:05,362 --> 00:53:09,187 Ve bu kabaca bütün karbon dioksit salınımını temsil ediyor. 662 00:53:09,250 --> 00:53:13,154 Şimdi bunun ne kadarı en zengin milyar tarafından kullanılıyor? 663 00:53:14,105 --> 00:53:16,150 Yarısı. 664 00:53:16,291 --> 00:53:18,903 Şimdi ikinci en zengin milyar. 665 00:53:18,950 --> 00:53:21,332 Kalanın yarısı. 666 00:53:21,392 --> 00:53:24,004 Ve üçüncünün ne kadar kullandığını görüyorsunuz. 667 00:53:24,226 --> 00:53:28,214 Kalanın yarısı. Ve diğerleri neredeyse hiçbir şey kullanmıyor. 668 00:53:28,250 --> 00:53:37,687 Bunlar yuvarlak rakamlar, ama açıkça gösteriyor ki bütün fosil yakıtlar 1.,2., 3. zengin milyar tarafından kullanılıyor 669 00:53:37,688 --> 00:53:40,197 yüzde 85'ten fazlasını kullanıyorlar. 670 00:53:40,200 --> 00:53:47,646 En zengin milyar en azından artırmayı kesti, ama azaltıp azaltamayacaklarını görmeyi bekliyoruz. 671 00:53:47,649 --> 00:53:52,909 Ve gelen onyıllarda bu 2 milyarın ekonomik büyümesi 672 00:53:52,950 --> 00:53:57,443 karbon dioksit salınımını daha da artıracak 673 00:53:57,527 --> 00:54:03,273 Buradakiler aşırı fakirlikten çıkıp motorsiklete doğru zenginliğe yol alsalar bile 674 00:54:03,276 --> 00:54:07,807 karbon dioksit salınımına çok fazla katkı yapmayacaklar. 675 00:54:07,810 --> 00:54:15,013 Ve nüfus büyümesini göz önünde bulundurursak, sonraki 40 yıldaki ek milyarlar burada bu grup içinden olacak. 676 00:54:15,078 --> 00:54:19,999 Ama hala daha, en zengin tarafa sorarsanız herşeyi yanlış anlıyor gibi görünüyorlar. 677 00:54:20,017 --> 00:54:24,709 Yüksek tüketimlerinden dünyaya aşağıya doğru bakıyor ve şunu söylüyorlar: 678 00:54:24,750 --> 00:54:30,296 "Oo, siz oradakiler, bizim gibi yaşayamazsınız, dünyayı yok edeceksiniz." 679 00:54:30,866 --> 00:54:37,907 Görüyorsunuz, burada yakalamaya çalışanların yorumlarını daha doğru ve mantıklı buluyorum. 680 00:54:38,072 --> 00:54:42,846 Onlar diyor ki: "Hah! Siz kimsiniz ki sizin gibi yaşayamayacağımızı bize söylüyorsunuz? 681 00:54:43,335 --> 00:54:48,109 Önce kendinizi değiştirin, bizim de farklı davranmamızı istiyorsanız." 682 00:54:50,460 --> 00:54:56,125 Bugün dünyadaki milyarların henüz sahip olmadığı iyi yaşam için gereken birçok temel gereksinim var. 683 00:54:56,128 --> 00:55:02,926 Andre'nin köyü ve evi, ve birçok benzerleri, henüz elektriğe bile sahip değil. 684 00:55:03,577 --> 00:55:06,893 Mozambik'in büyük kömür rezervleri var. 685 00:55:06,999 --> 00:55:13,937 ve eğer onun gibi diğer fakir ülkeler sanayi ve elektrik için kömür yakan karşılanabilir yeni güç istasyonları kurarsa 686 00:55:14,021 --> 00:55:19,767 daha fazla karbon yayan kimsenin karışmaması gerektiğini düşünüyorum. 687 00:55:19,770 --> 00:55:26,001 Şimdi, size İsveçli öğrencilerime sık sorduğum iki soru soracağım. 688 00:55:26,247 --> 00:55:31,479 İlki: kaçınız bu yıl bir uçakla seyahat etmedi? 689 00:55:33,615 --> 00:55:35,232 Ah-ha. 690 00:55:35,477 --> 00:55:39,766 Çok azınız uçmadan durabiliyor. Sıradaki soru şu: 691 00:55:39,768 --> 00:55:45,982 Kaçınız çamaşır makinesinden uzak durabildi ve bütün çarşaflarını, 692 00:55:45,984 --> 00:55:48,886 giysilerini ve çamaşırlarını bu sene elle yıkadı? 693 00:55:50,281 --> 00:55:52,870 Beklediğim gibi, kimse. 694 00:55:53,034 --> 00:55:59,105 Çamaşır makinesini alabilen herkes, hatta en sıkı çevreci hareket içinde yeralanlar bile. 695 00:55:59,795 --> 00:56:03,437 Ve hala ailemin ilk çamaşır makinesini aldığı zamanı hatırlıyorum. 696 00:56:03,520 --> 00:56:07,080 1 Kasım 1952 idi. 697 00:56:07,083 --> 00:56:11,209 Anneannem makineyi ilk yükleyecek olmak üzere davet edilmişti. 698 00:56:11,455 --> 00:56:15,338 9 kişilik bir aile için bütün ömrü boyunca elde yıkamıştı. 699 00:56:15,422 --> 00:56:24,002 Ve makineyi yükledikten sonra, ayakları üzerine oturdu ve bir saat boyunca bütün çalışmasını seyretti. 700 00:56:24,010 --> 00:56:26,269 Büyülenmişti. 701 00:56:26,300 --> 00:56:32,018 Annem için de başka şeyler yapabilmek için daha çok boş zaman demekti ve büyük anlam ifade ediyordu. 702 00:56:32,183 --> 00:56:37,119 Bana daha fazla kitap okuyabiliyordu, galiba beni profesör yapan şey bu olmuştu. 703 00:56:37,200 --> 00:56:40,762 Çelik mil için teşekkür ettiğimize şüphe yok. 704 00:56:40,800 --> 00:56:45,539 Detarjan fabrikasına teşekkürler, elektrik güç istasyonuna teşekkürler. 705 00:56:47,566 --> 00:56:49,587 Şimdi... 706 00:56:49,995 --> 00:56:57,116 Bütün bunların bizi götürdüğü şeyi düşünürken, size ufak bir tavsiyem olacak, 707 00:56:57,120 --> 00:57:00,922 herşeyin dışında: veriye bakın. 708 00:57:00,925 --> 00:57:02,865 Dünya hakkındaki gerçeklere bakın. 709 00:57:02,900 --> 00:57:11,042 Ve bugün nerede olduğumuzu ve bu harika gezegenimizde bütün bu milyarlarla beraber ileriye nasıl gidebileceğimizi göreceksiniz. 710 00:57:12,342 --> 00:57:16,144 Aşırı fakirliğin bütün zorlukları oldukça azaldı 711 00:57:16,145 --> 00:57:21,200 ve artık tarihte ilk kez bunu bitirmek bizim elimizde. 712 00:57:22,625 --> 00:57:27,479 Nüfus büyümesinin sorunları, aslında, halihazırda çözülmekte, 713 00:57:27,563 --> 00:57:31,100 çocuk sayısı büyümeyi durdurdu. 714 00:57:31,150 --> 00:57:36,687 Ve iklim değişikliği sorunu için, en kötüyü en azından görmeyebiliriz. 715 00:57:37,125 --> 00:57:44,226 Ama bu, en zenginlerin, olabildiğince erken, 716 00:57:44,250 --> 00:57:51,675 kendi enerji tüketimlerini, adım adım, aşağıya çekmek için bir yol bulmalarını gerektiriyor, 717 00:57:51,690 --> 00:57:54,934 ki bu tüketim 10 milyar veya 11 milyar tarafından yüzyılın sonuna doğru paylaşılabilsin. 718 00:57:57,934 --> 00:58:01,230 Kendimi hiçbir zaman iyimser olarak adlandırmadım, 719 00:58:01,334 --> 00:58:03,983 ama ben bir olabilirciyim diyorum. 720 00:58:03,984 --> 00:58:08,193 Ve diyorum ki dünya çoğunuzun düşündüğünden çok daha iyi durumda. 721 00:58:08,459 --> 00:58:11,432 Çok teşekkürler!