1 00:00:04,780 --> 00:00:10,400 Żyjemy w świecie nieustających zmian. 2 00:00:11,334 --> 00:00:15,155 Tłumy ludzi migrujących do nowych, ogromnych miast, 3 00:00:15,158 --> 00:00:18,327 wypełniające strzeliste wieżowce 4 00:00:18,500 --> 00:00:21,436 i rozległe slumsy. 5 00:00:21,440 --> 00:00:25,760 Nienasycony apetyt na paliwo i żywność, 6 00:00:25,770 --> 00:00:28,500 nieprzewidywalne zmiany klimatu, 7 00:00:29,000 --> 00:00:35,087 a wszystko to w świecie z ciągle rosnącą populacją. 8 00:00:36,460 --> 00:00:38,277 Czy powinniśmy się martwić? 9 00:00:38,280 --> 00:00:41,516 Czy powinniśmy się bać? 10 00:00:42,660 --> 00:00:46,100 Jak nadać temu wszystkiemu sens? 11 00:00:52,501 --> 00:00:59,000 7 miliardów ludzi żyje obecnie na naszej planecie. Czy to nie piękne? 12 00:00:59,010 --> 00:01:03,500 Ale niektórzy, gdy myślą o świecie i jego przyszłości, panikują! 13 00:01:03,510 --> 00:01:06,267 Inni wolą o tym wszystkim nie myśleć. 14 00:01:06,280 --> 00:01:09,800 Ale dzisiaj pokażę, jak naprawdę się rzeczy mają. 15 00:01:09,971 --> 00:01:13,000 Nazywam się Hans Rosling, jestem statystykiem, który .... 16 00:01:13,010 --> 00:01:15,036 NIE, NIE, NIE, NIE ... nie wyłączaj! 17 00:01:15,040 --> 00:01:19,509 Ponieważ z najnowszych danych ze wszystkich krajów pokażę wam świat w nowy sposób. 18 00:01:19,510 --> 00:01:22,654 I zamierzam wam opowiedzieć, jak zmienia się światowa populacja, 19 00:01:22,656 --> 00:01:27,622 i co dzisiejsze dane mówią nam o przyszłości świata. 20 00:01:27,630 --> 00:01:32,500 Niewątpliwie stoimy wobec wielkich wyzwań, 21 00:01:32,730 --> 00:01:36,693 ale dobre wieści są takie, że przyszłość nie rysuje się aż tak ponuro, 22 00:01:36,800 --> 00:01:42,400 a ludzkość już teraz ma się lepiej, niż wielu z was myśli! 23 00:01:44,000 --> 00:01:45,400 "Nie panikujcie!" 24 00:01:45,500 --> 00:01:47,300 "Prawda o populacji" 25 00:01:47,400 --> 00:01:49,740 "z profesorem Hansem Roslingiem" 26 00:01:51,495 --> 00:01:53,350 Dzieci... 27 00:01:53,355 --> 00:01:55,170 Każde jest błogosławieństwem. 28 00:01:55,300 --> 00:01:59,000 Ale wielu uważa, że przyrost populacji wymknął się spod kontroli. 29 00:01:59,500 --> 00:02:02,400 Niektórzy nawet mówią o bombie populacyjnej! 30 00:02:03,450 --> 00:02:05,800 Czy mają rację? 31 00:02:07,370 --> 00:02:11,810 Zatem gdzie dziś się znajdujemy z problemem zaludnienia? I jak tu dotarliśmy? 32 00:02:11,900 --> 00:02:16,279 Opowiem wam historię o wszystkich, którzy kiedykolwiek żyli... 33 00:02:16,345 --> 00:02:20,240 Cóż, przynajmniej w ciągu ostatniego tysiąca lat. 34 00:02:20,250 --> 00:02:21,700 No, to jedziemy. 35 00:02:21,720 --> 00:02:25,122 Przedstawiam Wam dwie osie. 36 00:02:25,123 --> 00:02:33,194 To jest czas w latach, a to jest liczba ludności na świecie w miliardach. 37 00:02:33,240 --> 00:02:41,404 W roku 10 000 p.n.e., kiedy pierwsi ludzie zostali rolnikami, archeolodzy szacują, 38 00:02:41,420 --> 00:02:45,338 że światowa populacja wynosiła tylko 10 milionów. 39 00:02:45,340 --> 00:02:49,488 Wyobraźcie sobie: 10 milionów! To jak Szwecja obecnie! 40 00:02:49,490 --> 00:02:52,712 Świat złożony tylko ze Szwedów! 41 00:02:53,414 --> 00:02:56,953 Ale potem, jak mijały tysiąclecia, 42 00:02:56,953 --> 00:02:59,489 przybywało rolników, żywności i ludności, 43 00:02:59,489 --> 00:03:01,359 aż pojawiły się wielkie imperia, 44 00:03:01,390 --> 00:03:04,436 Egipt, Chiny, Indie... 45 00:03:04,436 --> 00:03:06,120 i w końcu Europa! 46 00:03:06,120 --> 00:03:09,672 I populacja dalej rosła, ale bardzo powoli 47 00:03:09,682 --> 00:03:13,772 Zatrzymam się tutaj, w roku 1800 48 00:03:13,782 --> 00:03:19,461 Ponieważ właśnie w roku 1800 globalna populacja osiągnęła miliard ludzi 49 00:03:19,461 --> 00:03:22,807 Wyobraźcie sobie... Przez cały ten czas, 50 00:03:22,883 --> 00:03:28,673 wzrost populacji to był tylko mały ułamek procenta, przez tysiące lat. 51 00:03:28,699 --> 00:03:31,780 Ale w roku 1800, z rewolucją przemysłową, 52 00:03:31,812 --> 00:03:33,593 wszystko się zmieniło 53 00:03:33,593 --> 00:03:35,578 i populacja zaczęła rosnąć szybciej. 54 00:03:35,624 --> 00:03:37,768 W trochę więcej niż 100 lat, 55 00:03:37,771 --> 00:03:39,291 osiągnęła 2 miliardy. 56 00:03:39,315 --> 00:03:41,733 A kiedy chodziłem do szkoły, 57 00:03:41,768 --> 00:03:43,233 osiągnęła 3 miliardy. 58 00:03:43,283 --> 00:03:45,876 I wielu mówiło: 59 00:03:45,876 --> 00:03:48,280 "Ziemia nie może utrzymać więcej ludzi". 60 00:03:48,280 --> 00:03:49,672 Nawet eksperci tak mówili. 61 00:03:49,685 --> 00:03:51,538 Ale oto, co się wydarzyło. 62 00:03:51,963 --> 00:03:53,919 Osiągnęliśmy 4 miliardy... 63 00:03:53,919 --> 00:03:55,249 5 miliardów... 64 00:03:55,249 --> 00:03:56,529 6 miliardów... 65 00:03:56,554 --> 00:03:58,514 7 miliardów! 66 00:03:58,620 --> 00:04:00,254 Wyobraźcie sobie... 67 00:04:00,754 --> 00:04:03,395 Więcej niż połowa światowej populacji 68 00:04:03,431 --> 00:04:05,241 urodziła się w czasie mojego życia. 69 00:04:05,407 --> 00:04:08,992 I ta liczba wciąż rośnie. 70 00:04:10,414 --> 00:04:13,845 Większość wzrostu ludności ostatnich lat 71 00:04:13,906 --> 00:04:15,492 wydarzyła się w Azji. 72 00:04:15,619 --> 00:04:17,748 Jak tutaj, w Bangladeszu, 73 00:04:17,817 --> 00:04:20,107 gdzie ludność się potroiła 74 00:04:20,116 --> 00:04:21,466 w czasie mojego życia. 75 00:04:21,466 --> 00:04:27,504 Z 50 milionów do ponad 150 milionów. 76 00:04:27,768 --> 00:04:31,540 Teraz to jeden z najgęściej zaludnionych 77 00:04:31,555 --> 00:04:32,735 krajów na świecie. 78 00:04:32,790 --> 00:04:39,491 Około 15 milionów żyje w zatłoczonej stolicy, Dhace. 79 00:04:40,100 --> 00:04:41,510 Miejscowi 80 00:04:41,510 --> 00:04:44,010 czy w mieście czy na wsi, 81 00:04:44,081 --> 00:04:48,271 są głęboko zaniepokojeni wielkością rodzin. 82 00:04:48,942 --> 00:04:52,150 Ale nadchodzi nowy Bangladesz... 83 00:04:52,168 --> 00:04:54,101 Tak jak rodzina Khan. 84 00:04:54,101 --> 00:04:59,150 Mama Taslima, córki Tanjina i mała Sadia. 85 00:04:59,200 --> 00:05:02,232 i tata Hannan. 86 00:05:03,760 --> 00:05:06,210 Kobietom zabiera wieki przygotowanie się, 87 00:05:06,260 --> 00:05:08,280 mężczyźni nie potrzebują tyle czasu. 88 00:05:08,500 --> 00:05:10,740 Po co to nakładasz, 89 00:05:10,778 --> 00:05:13,528 jeżeli potem zetrzesz to rękami? 90 00:05:14,176 --> 00:05:17,736 Oboje, Taslima i Hannan pochodzą z dużych rodzin. 91 00:05:17,738 --> 00:05:21,500 Ale postanowili mieć tylko 2 dzieci. 92 00:05:21,700 --> 00:05:23,772 W Bangladeszu jest slogan, 93 00:05:23,796 --> 00:05:26,056 który możesz wszędzie usłyszeć: 94 00:05:26,200 --> 00:05:29,970 "Nie więcej niż dwoje dzieci - jedno nawet lepiej!" 95 00:05:34,000 --> 00:05:36,600 To szczęście, że mam tylko dwoje dzieci. 96 00:05:37,000 --> 00:05:39,500 Gdybym miał więcej, nie stać by mnie było na to. 97 00:05:39,900 --> 00:05:42,000 Dla dwójki dzieci mogę kupić, co zechcą. 98 00:05:47,000 --> 00:05:50,300 Mój portfel jest teraz pusty! 99 00:05:50,812 --> 00:05:54,242 Taslima i Hannan są częścią przemiany kulturowej 100 00:05:54,296 --> 00:05:55,996 odejścia od dużych rodzin. 101 00:05:56,010 --> 00:05:59,728 I dla Taslimy, stało się to pracą. 102 00:06:00,100 --> 00:06:03,525 Pracuje dla Urzędu Planowania Rodziny, 103 00:06:03,527 --> 00:06:06,583 który w każdej wsi zatrudnia takie kobiety jak ona. 104 00:06:06,591 --> 00:06:09,602 Chodzi od drzwi do drzwi, 105 00:06:09,621 --> 00:06:13,531 żeby pomóc innym zaplanować mniejsze rodziny. 106 00:06:15,000 --> 00:06:16,600 Kiedy miałaś ostatni okres? 107 00:06:16,900 --> 00:06:19,000 Dwudziestego drugiego. 108 00:06:19,020 --> 00:06:21,000 Czyli nie używasz żadnej antykoncepcji? 109 00:06:21,500 --> 00:06:23,200 Nie będzie to problem, jeśli zajdziesz w ciążę? 110 00:06:23,200 --> 00:06:26,110 Niełatwo zachodzę w ciążę. 111 00:06:26,110 --> 00:06:28,400 Ale już masz dwójkę dzieci 112 00:06:28,400 --> 00:06:31,000 Nie mam czasu iść do kliniki. 113 00:06:31,500 --> 00:06:34,269 Taslima oferuje poradę, wsparcie moralne 114 00:06:34,275 --> 00:06:35,602 i co najważniejsze, 115 00:06:35,602 --> 00:06:39,030 szereg środków antykoncepcyjnych. 116 00:06:39,370 --> 00:06:40,897 Masz trzy córki, 117 00:06:40,998 --> 00:06:43,518 naprawdę chcesz mieć więcej dzieci? 118 00:06:44,780 --> 00:06:46,400 To zależy od ojca. 119 00:06:46,500 --> 00:06:48,510 To ty rodzisz, 120 00:06:48,560 --> 00:06:50,570 dlaczego to zależy od niego? 121 00:06:50,600 --> 00:06:53,200 Ty musisz przejść przez cały ból, a nie on. 122 00:06:53,270 --> 00:06:54,991 Kto musi przejść przez poród? 123 00:06:55,080 --> 00:06:56,940 Ja przechodzę przez poród, 124 00:06:56,940 --> 00:06:58,820 ale jeżeli on chce chłopca, 125 00:06:58,820 --> 00:07:00,000 co mogę zrobić? 126 00:07:00,000 --> 00:07:04,600 To pigułka, weź ją kiedy zacznie się okres 127 00:07:09,590 --> 00:07:11,280 Ciężko do nich dotrzeć, 128 00:07:11,280 --> 00:07:13,220 kiedy są mniej wyedukowani. 129 00:07:13,650 --> 00:07:16,640 Ale stopniowo przekazujemy przesłanie. 130 00:07:17,270 --> 00:07:21,148 Więc jak udane są wysiłki Taslimy i Bangladeszu 131 00:07:21,487 --> 00:07:23,357 z redukowaniem współczynnika dzietności? 132 00:07:23,487 --> 00:07:26,089 Czyli liczby dzieci na kobietę. 133 00:07:26,108 --> 00:07:28,912 W Szwecji założyliśmy Fundację Gapminder, 134 00:07:28,914 --> 00:07:31,590 żeby udostępnić światowe dane 135 00:07:31,689 --> 00:07:33,519 w sposób zrozumiały dla każdego. 136 00:07:33,749 --> 00:07:37,712 Pokażę wam sytuację w Bangladeszu. 137 00:07:37,720 --> 00:07:41,375 Na osi poziomej liczba dzieci na kobietę. 138 00:07:41,427 --> 00:07:44,853 Od 1, 2... 7 do 8 139 00:07:44,871 --> 00:07:47,896 A na osi pionowej, 140 00:07:47,896 --> 00:07:50,256 spodziewana długość życia, 141 00:07:50,256 --> 00:07:53,987 zakładana liczba lat, którą przeżyje noworodek. 142 00:07:54,122 --> 00:07:57,204 Od 30, aż do 90. 143 00:07:57,204 --> 00:08:00,093 Teraz... zaczynamy w 1972 144 00:08:00,115 --> 00:08:02,520 bardzo ważny rok dla Bangladeszu, 145 00:08:02,540 --> 00:08:04,950 pierwszy pełny rok niepodległości. 146 00:08:04,980 --> 00:08:08,400 W tym roku, Bangladesz był tam. 147 00:08:08,500 --> 00:08:11,489 Średnio siedmioro dzieci na kobietę, 148 00:08:11,522 --> 00:08:14,949 a spodziewana długość życia poniżej 50 lat. 149 00:08:14,984 --> 00:08:17,336 Co się wydarzyło po uzyskaniu niepodległości? 150 00:08:17,386 --> 00:08:20,771 Wydłużyło się życie w Bangladeszu? 151 00:08:20,771 --> 00:08:22,326 Zmniejszyła się liczba dzieci? 152 00:08:22,326 --> 00:08:23,520 Oto dane. 153 00:08:23,520 --> 00:08:24,795 Startuję Bangladesz. 154 00:08:24,795 --> 00:08:27,249 Rzeczywiście, życie się wydłuża, 155 00:08:27,249 --> 00:08:28,609 a dzieci coraz mniej... 6... 5... 156 00:08:28,680 --> 00:08:30,941 i życie coraz dłuższe... 4... 3... 157 00:08:30,941 --> 00:08:33,991 i zatrzymuje się prawie na 2. 158 00:08:33,991 --> 00:08:35,566 Czyli na 2.2 159 00:08:35,581 --> 00:08:37,440 A średnia życia to 70 lat. 160 00:08:37,480 --> 00:08:39,762 To niesamowite! 161 00:08:39,762 --> 00:08:42,049 W ciągu 40 lat 162 00:08:42,049 --> 00:08:43,353 Bangladesz przeszedł 163 00:08:43,357 --> 00:08:48,131 z 7... 6... 5... 4... 3... 2... 164 00:08:48,150 --> 00:08:51,728 To cud, co się wydarzyło w Bangladeszu! 165 00:08:52,300 --> 00:08:54,114 Ale czy tylko w Bangladeszu? 166 00:08:54,474 --> 00:08:57,013 Pokażę wam dane z całego świata. 167 00:08:57,013 --> 00:08:59,958 Cofnę się 50 lat, 168 00:08:59,958 --> 00:09:02,014 do roku 1963 169 00:09:02,400 --> 00:09:04,873 To są wszystkie kraje 170 00:09:04,890 --> 00:09:08,252 Zielone to Ameryka, 171 00:09:08,252 --> 00:09:09,372 północna i południowa. 172 00:09:09,502 --> 00:09:11,901 Żółte to Europa, 173 00:09:11,901 --> 00:09:13,001 wschodnia i zachodnia. 174 00:09:13,049 --> 00:09:15,002 Niebieskie to Afryka, 175 00:09:15,002 --> 00:09:16,642 na północ i południe od Sahary. 176 00:09:16,642 --> 00:09:19,052 A czerwone to Azja, 177 00:09:19,052 --> 00:09:20,869 razem z Australią i Nową Zelandią. 178 00:09:20,986 --> 00:09:22,687 Wielkość bańki 179 00:09:22,687 --> 00:09:24,518 to rozmiar populacji. 180 00:09:24,788 --> 00:09:25,778 Popatrzmy: 181 00:09:26,338 --> 00:09:29,496 Wielkie to Chiny i Indie. 182 00:09:29,496 --> 00:09:31,308 Bangladesz tuż za nimi. 183 00:09:32,121 --> 00:09:34,034 W 1963 roku 184 00:09:34,034 --> 00:09:37,293 średnia liczba dzieci na kobietę na świecie 185 00:09:37,293 --> 00:09:38,293 wynosiła 5. 186 00:09:38,293 --> 00:09:40,793 Ale to był podzielony świat... 187 00:09:40,796 --> 00:09:41,796 widzicie? 188 00:09:42,500 --> 00:09:46,512 Kraje tutaj, to kraje rozwinięte, 189 00:09:46,512 --> 00:09:48,872 małe rodziny i długie życie. 190 00:09:49,073 --> 00:09:52,340 A tutaj to kraje rozwijające się, 191 00:09:52,340 --> 00:09:54,110 z dużymi rodzinami 192 00:09:54,230 --> 00:09:55,230 i krótkim życiem. 193 00:09:55,350 --> 00:09:57,577 I bardzo mało krajów między nimi. 194 00:09:57,839 --> 00:10:00,598 Ale zobaczmy co się wydarzyło. 195 00:10:00,799 --> 00:10:02,328 Startuję świat! 196 00:10:02,399 --> 00:10:03,986 Zaczynamy... 197 00:10:03,998 --> 00:10:05,230 Widzicie... 198 00:10:05,293 --> 00:10:07,844 Chiny, duża bańka, poprawia się zdrowie 199 00:10:07,844 --> 00:10:09,557 i zaczynają planowanie rodziny, 200 00:10:09,557 --> 00:10:11,257 przesuwają się do mniejszych rodzin. 201 00:10:11,257 --> 00:10:12,590 Duża zielona, 202 00:10:12,590 --> 00:10:14,095 spójrzcie, Meksyk, dochodzi tam! 203 00:10:14,095 --> 00:10:16,970 To jest Brazylia, też zielona w Ameryce Łacińskiej. 204 00:10:16,970 --> 00:10:19,279 A tutaj Indie je gonią! 205 00:10:19,279 --> 00:10:22,200 Duże czerwone bańki to kraje azjatyckie już na tej drodze. 206 00:10:22,200 --> 00:10:23,805 Wielu Afrykanów wciąż 207 00:10:23,805 --> 00:10:25,440 "wiele dzieci na na kobietę", 208 00:10:25,440 --> 00:10:26,898 I wtedy Bangladesz tam 209 00:10:26,898 --> 00:10:29,705 prześciga Indie w drodze do małych rodzin, 210 00:10:29,705 --> 00:10:32,283 I teraz prawie wszystkie kraje tam idą, 211 00:10:32,283 --> 00:10:33,436 nawet Afryka! 212 00:10:33,436 --> 00:10:36,516 Uuuu! To było trzęsienie ziemii w Haiti! 213 00:10:36,516 --> 00:10:39,247 I teraz wszyscy lądują tam. 214 00:10:39,535 --> 00:10:41,565 Co za zmiana! 215 00:10:42,084 --> 00:10:47,510 Dzisiaj, średnia światowa to 2.5 216 00:10:47,675 --> 00:10:48,752 Wyobraźcie sobie: 217 00:10:48,992 --> 00:10:51,902 50 lat temu wynosiła 5! 218 00:10:52,004 --> 00:10:53,824 Świat się zmienił: 219 00:10:53,824 --> 00:10:56,934 średnia liczba dzieci na kobietę 220 00:10:56,934 --> 00:10:59,321 spadła z 5 do 2.5 221 00:10:59,511 --> 00:11:01,262 I ciągle spada... 222 00:11:01,482 --> 00:11:03,992 Co za wielka zmiana! 223 00:11:04,220 --> 00:11:05,730 Ludzie mogliby pomyśleć, 224 00:11:05,730 --> 00:11:08,853 że Bangladesz i inne podobne kraje 225 00:11:08,853 --> 00:11:11,902 są jakimś epicentrum bomby populacyjnej. 226 00:11:11,902 --> 00:11:13,491 Nie mogliby się bardziej mylić. 227 00:11:13,743 --> 00:11:14,529 Dla mnie, 228 00:11:14,529 --> 00:11:15,927 pracownik służby zdrowia 229 00:11:15,927 --> 00:11:18,520 jak pani Taslima i inni, 230 00:11:18,740 --> 00:11:20,988 którzy zabrali swoje kraje z tej strony... 231 00:11:20,988 --> 00:11:23,618 całą drogę... w kilka dekad 232 00:11:23,810 --> 00:11:25,990 do o wiele lepszego zdrowia 233 00:11:25,990 --> 00:11:27,199 i mniejszych rodzin, 234 00:11:27,199 --> 00:11:29,415 są bohaterami naszych czasów! 235 00:11:29,415 --> 00:11:32,326 Zmiana, która się wydarzyła jest niesamowita. 236 00:11:32,339 --> 00:11:36,057 Już nie żyjemy w podzielonym świecie. 237 00:11:36,544 --> 00:11:41,802 Ale jak dużo ludzie wiedzą o tej niesamowitej zmianie? 238 00:11:41,816 --> 00:11:45,718 W Gapminder pokazujemy nie tylko dane, 239 00:11:45,718 --> 00:11:50,460 mierzymy też ich stopień wiedzy lub niewiedzy o świecie. 240 00:11:50,523 --> 00:11:54,038 Więc najpierw zrobiliśmy badanie w Szwecji. 241 00:11:54,038 --> 00:11:56,800 Wyniki były przygnębiające. 242 00:11:56,800 --> 00:11:59,849 Zatem drugie badanie zrobiliśmy w Wielkiej Brytanii. 243 00:11:59,849 --> 00:12:04,501 Mieliśmy wielkie nadzieje, bo Brytyjczycy byli wszędzie. 244 00:12:04,501 --> 00:12:06,916 Myśleliśmy, że tutaj dostaniemy dobre wyniki. 245 00:12:06,950 --> 00:12:08,508 Pierwsze zadanie pytanie brzmiało: 246 00:12:08,508 --> 00:12:13,000 Średnia liczba dzieci na kobietę w Bangladeszu. 247 00:12:13,000 --> 00:12:15,490 I daliśmy cztery możliwości: 248 00:12:15,490 --> 00:12:19,475 2.5, 3.5, 4.5 lub 5.5 249 00:12:19,500 --> 00:12:22,450 To wyniki brytyjskiej ankiety. 250 00:12:28,458 --> 00:12:31,199 Ale wy znacie poprawną odpowiedź: 251 00:12:31,324 --> 00:12:33,394 to 2.5. 252 00:12:33,450 --> 00:12:37,507 Tylko 12 procent Brytyjczyków odpowiedziało poprawnie. 253 00:12:37,520 --> 00:12:38,949 Więc pomyśleliśmy, 254 00:12:38,954 --> 00:12:43,434 że może gorzej wykształceni obniżyli wyniki? 255 00:12:43,500 --> 00:12:45,741 Więc wyróżniliśmy tych, 256 00:12:45,741 --> 00:12:49,493 co uzyskali dyplom na dobrych, brytyjskich uniwersytetach. 257 00:12:49,545 --> 00:12:55,632 A oto ich wyniki. 258 00:12:57,541 --> 00:13:00,505 Wypadli jeszcze gorzej! 259 00:13:00,589 --> 00:13:02,631 Możecie dojść do wniosku, 260 00:13:02,631 --> 00:13:04,900 że Brytyjczykom brakuje wiedzy o świecie. 261 00:13:05,170 --> 00:13:06,982 Nie, nie! 262 00:13:07,196 --> 00:13:11,683 A gdyby zapytać szympansa i jego kolegów? 263 00:13:11,697 --> 00:13:18,021 Napisać odpowiedzi na bananach i niech wybiorą po jednym. 264 00:13:18,035 --> 00:13:20,493 Oto jakie wyniki bym otrzymał. 265 00:13:20,950 --> 00:13:23,766 Oczywiście szympansy nic nie wiedzą o Bangladeszu. 266 00:13:29,052 --> 00:13:31,487 Ale dzięki czystemu prawdopodobieństwu, 267 00:13:31,487 --> 00:13:34,763 wybraliby poprawną odpowiedź dwa razy częściej niż Brytyjczycy. 268 00:13:35,620 --> 00:13:41,553 Więcej niż połowa Brytyjczyków myśli, że to 4.5 lub więcej. 269 00:13:43,149 --> 00:13:46,983 Problemem nie jest brak wiedzy, 270 00:13:46,983 --> 00:13:48,750 ale przyjęte z góry opinie! 271 00:13:48,797 --> 00:13:51,200 Brytyjczycy nie mogą sobie wyobrazić, 272 00:13:51,200 --> 00:13:52,262 nawet zgadnąć, 273 00:13:52,325 --> 00:13:54,366 że kobiety w Bangladeszu 274 00:13:54,366 --> 00:13:55,987 mają średnio 2.5 dzieci. 275 00:13:56,087 --> 00:13:57,557 A teraz to już nawet 2.2. 276 00:13:57,728 --> 00:13:59,522 To jest to czego Brytyjczycy nie wiedzą: 277 00:13:59,522 --> 00:14:02,442 Taslima i jej rodzina są normą w Bangladeszu, 278 00:14:02,442 --> 00:14:04,785 najczęściej spotykaną wielkością rodziny. 279 00:14:04,908 --> 00:14:07,150 I to nie tylko tam, 280 00:14:07,150 --> 00:14:08,633 tak jest na całym świecie. 281 00:14:09,061 --> 00:14:11,491 W Brazylii, rodziny dwudzietne. 282 00:14:12,150 --> 00:14:15,498 Vietnam, rodziny dwudzietne. 283 00:14:16,103 --> 00:14:18,433 Nawet w Indiach, 284 00:14:18,433 --> 00:14:21,887 dziś najczęściej rodzina ma dwoje dzieci. 285 00:14:21,887 --> 00:14:24,184 Również na kontynencie afrykańskim 286 00:14:24,184 --> 00:14:26,252 w wielkich miastach jak Addis Abeba, 287 00:14:26,600 --> 00:14:29,723 znajdziemy poniżej dwojga dzieci na kobietę. 288 00:14:29,930 --> 00:14:32,621 Muzułmannie, buddyści, 289 00:14:32,621 --> 00:14:34,134 hinduiści i chrześcijanie. 290 00:14:34,228 --> 00:14:36,322 Nie znajdziemy religii, 291 00:14:36,322 --> 00:14:38,053 kultury, 292 00:14:38,053 --> 00:14:39,229 kontynentu, 293 00:14:39,315 --> 00:14:41,820 gdzie nie ma dwudzietnych rodzin. 294 00:14:42,000 --> 00:14:45,680 Zmiana z rodzin wielodzietnych do dwudzietnych 295 00:14:45,702 --> 00:14:49,150 jest jedną z najważniejszych rzeczy na świecie, 296 00:14:49,150 --> 00:14:51,123 która się wydarzyła podczas mojego życia. 297 00:14:51,227 --> 00:14:54,500 To wydarzenie bez precedensu w historii świata! 298 00:14:59,600 --> 00:15:02,515 I znów wróciliśmy do Bangladeszu. 299 00:15:02,750 --> 00:15:04,247 Znajdźmy powody 300 00:15:04,247 --> 00:15:07,743 stojące za historyczną i dalej trwającą przemianą 301 00:15:07,743 --> 00:15:09,811 z dużych do małych rodzin. 302 00:15:10,500 --> 00:15:12,506 Prawie wszystkie dziewczynki 303 00:15:12,506 --> 00:15:13,788 w muzułmańskim Bangladeszu, 304 00:15:13,788 --> 00:15:15,781 jak 15 letnia Tanjina, 305 00:15:15,781 --> 00:15:17,488 chodzą dzisiaj do szkoły. 306 00:15:17,755 --> 00:15:21,263 Rząd nawet płaci rodzinom, 307 00:15:21,263 --> 00:15:24,549 żeby wysyłali dziewczynki do szkół ponadpodstawowych. 308 00:15:25,000 --> 00:15:26,990 W szkole Tanjiny 309 00:15:26,990 --> 00:15:30,745 jest nawet więcej dziewczynek niż chłopców. 310 00:15:33,500 --> 00:15:36,300 Co to za typ rodziny? 311 00:15:36,400 --> 00:15:37,700 Duża rodzina! 312 00:15:37,700 --> 00:15:39,740 Czy zabraknie im jedzenia? 313 00:15:39,740 --> 00:15:40,900 Tak! 314 00:15:40,900 --> 00:15:43,550 Ciężko przeoczyć sedno tej lekcji. 315 00:15:44,600 --> 00:15:46,350 Co to za typ rodziny? 316 00:15:46,350 --> 00:15:47,675 Mała rodzina! 317 00:15:48,000 --> 00:15:49,410 Czy będą mieli problemy? 318 00:15:49,410 --> 00:15:50,500 Nie! 319 00:15:51,104 --> 00:15:53,832 Edukacja przynosi efekty, 320 00:15:53,832 --> 00:15:56,509 ale pojawiają się też nowe możliwości 321 00:15:56,509 --> 00:15:57,709 dla kobiet z Bangladeszu. 322 00:15:57,916 --> 00:16:00,551 Pomimo utrzymujących się nierówności, 323 00:16:00,551 --> 00:16:02,075 jest coraz więcej miejsc pracy, 324 00:16:02,075 --> 00:16:04,257 a Tanjina ma wysokie aspiracje. 325 00:16:05,000 --> 00:16:07,840 Kocham chodzić do szkoły 326 00:16:08,500 --> 00:16:10,030 W czasach mojej mamy, 327 00:16:10,030 --> 00:16:11,715 kobiety młodo wychodziły za mąż. 328 00:16:12,400 --> 00:16:14,500 Nie miały szans na naukę. 329 00:16:15,200 --> 00:16:17,260 Ale teraz możemy marzyć 330 00:16:17,260 --> 00:16:19,404 o zawodzie lekarza lub inżyniera. 331 00:16:20,129 --> 00:16:22,734 Coraz więcej młodych kobiet widzi, 332 00:16:22,734 --> 00:16:25,482 jak wiele się może dla nich zmienić. 333 00:16:26,210 --> 00:16:27,860 Nie rozumiem, 334 00:16:27,860 --> 00:16:30,440 jak mogłaś wyjść za mąż w wieku 17 lat. 335 00:16:30,440 --> 00:16:32,490 Nie mogę sobie wyobrazić, 336 00:16:32,490 --> 00:16:34,446 że ja bym miała tak zrobić za 2 lata. 337 00:16:34,500 --> 00:16:36,000 To niemożliwe 338 00:16:36,500 --> 00:16:38,700 Wtedy tego nie rozumieliśmy. 339 00:16:39,000 --> 00:16:41,000 Ale teraz ludzie wiedzą lepiej. 340 00:16:42,700 --> 00:16:47,000 Myślisz, że w jakim wieku wyjdziesz za mąż? 341 00:16:47,500 --> 00:16:49,000 25 342 00:16:50,000 --> 00:16:53,300 Skończę szkołę i znajdę pracę. 343 00:16:54,100 --> 00:16:56,400 Zostanę lekarzem, a potem wyjdę za mąż. 344 00:16:56,900 --> 00:16:58,800 Jesteś bardzo mądra! 345 00:17:03,299 --> 00:17:05,757 Tak miło widzieć Taslimę 346 00:17:05,757 --> 00:17:07,261 tak pełną nadziei 347 00:17:07,261 --> 00:17:09,305 na świetlaną przyszłość dla swoich córek. 348 00:17:09,460 --> 00:17:12,054 Ale najważniejszą transformacją 349 00:17:12,054 --> 00:17:15,086 leżącą u podstaw zmian w Bangladeszu 350 00:17:15,086 --> 00:17:19,500 to radykalna poprawa przeżywalności dzieci. 351 00:17:24,208 --> 00:17:25,782 Jest Ramadan, 352 00:17:25,782 --> 00:17:29,483 muzułmański miesiąc postów i kontemplacji. 353 00:17:30,124 --> 00:17:32,343 W tym pomyślnym czasie, 354 00:17:32,343 --> 00:17:34,503 Hanan pomaga swoim rodzicom 355 00:17:34,503 --> 00:17:36,991 uporządkować rodzinną mogiłę. 356 00:17:37,900 --> 00:17:40,200 Uklep ziemię rękami. 357 00:17:40,749 --> 00:17:43,225 Trójka rodzeństwa Hannana 358 00:17:43,225 --> 00:17:45,819 zmarła we wczesnym dzieciństwie. 359 00:17:46,212 --> 00:17:48,110 Zostali tutaj pochowani. 360 00:17:48,500 --> 00:17:50,500 Zmarli na odrę. 361 00:17:50,920 --> 00:17:53,940 Tak bardzo płakaliśmy, 362 00:17:53,940 --> 00:17:54,547 to było strasznie smutne. 363 00:17:55,000 --> 00:17:57,500 Gdyby był tutaj lekarz, mógłby je wyleczyć. 364 00:17:57,500 --> 00:17:59,000 Choć jedno mogłoby przeżyć. 365 00:17:59,160 --> 00:18:00,657 Jak mogę zapomnieć? 366 00:18:00,657 --> 00:18:02,375 Będę je pamiętał do końca życia. 367 00:18:03,093 --> 00:18:06,080 Gdy rodzice Hannana byli młodą parą 368 00:18:06,243 --> 00:18:11,974 1 na 5 dzieci w Bangladeszu umierało przed 5 rokiem życia 369 00:18:11,978 --> 00:18:17,484 Wszystkie rodziny żyły w ciągłym strachu straty jednego lub więcej dzieci 370 00:18:18,400 --> 00:18:21,600 Miałeś jedno dziecko po drugim 371 00:18:21,800 --> 00:18:24,500 Jeśli jedno zmarło, nie zostałoby tylko jeszcze jedno 372 00:18:25,300 --> 00:18:27,400 Tak było 373 00:18:28,000 --> 00:18:33,300 Nie myśleliśmy, że mamy za dużo dzieci, albo jak wyglądałaby ich przyszłość 374 00:18:36,383 --> 00:18:44,495 W ciągu ostatnich kilku dekad Bangladesz zrobił wielki progres w podstawowym zdrowiu, szczegołnie w przeżyciu dzieci. 375 00:18:44,510 --> 00:18:48,498 Szczepionki, leczenie infekcji i lepsze żywienie i higiena 376 00:18:48,500 --> 00:18:51,260 uratowały życie milionom dzieci 377 00:18:51,990 --> 00:18:57,243 I gdy rodzice zauważyli, że ich dzieci mają większe szanse na przeżycie 378 00:18:57,270 --> 00:19:02,041 w końcu zniknęła największa przeszkoda 379 00:19:02,070 --> 00:19:08,500 Nawet w slumsach Dhakki, kobiety teraz mają średnio tylko dwoje dzieci 380 00:19:14,000 --> 00:19:16,525 Przeżycie dzieci kieruje wszystkim 381 00:19:17,000 --> 00:19:18,900 Wrócmy do historii 382 00:19:18,950 --> 00:19:24,791 Dlaczego światowa populacja rosła tak powoli przed 1800? 383 00:19:24,810 --> 00:19:30,003 W ciągu historii, wszystkie zapisy historyczne pokazują nam, że średnio 384 00:19:30,010 --> 00:19:33,794 2 rodziców miało mniej więcej 6 dzieci. 385 00:19:33,810 --> 00:19:38,710 A to wskazuje na bardzo szybki wzrost ludności. To czemu nie rosła? 386 00:19:38,740 --> 00:19:47,358 Ponieważ 1... 2... 3... 4 dziecko umierało zanim samo zdąrzyło zostać rodzicem 387 00:19:47,380 --> 00:19:51,900 Ludzie w przeszłości żyli w ekologicznej równowadze z naturą, 388 00:19:51,916 --> 00:19:55,057 umierali w ekologicznej równowadze z naturą. 389 00:19:55,700 --> 00:19:59,086 To było niebywale tragiczne! 390 00:19:59,120 --> 00:20:02,995 Ale wraz z rewolucją przemysłową to się zmieniło. 391 00:20:03,010 --> 00:20:10,636 Większe zarobki, więcej jedzenia, woda pitna, lepsza higiena, mydło, postęp medyczny... 392 00:20:10,680 --> 00:20:16,618 Dzięki tym wszystkim postępom, czemu populacja rosła? Czy dlatego, że zaczęli mieć więcej dzieci? 393 00:20:16,667 --> 00:20:26,688 Nie! W 1963 kiedy byłem w szkole, liczba dzieci na kobietę spadła na świecie do 5. 394 00:20:26,700 --> 00:20:31,886 Powodem szybkiego wzrostu ludności było przeżywanie dzieci. 395 00:20:31,900 --> 00:20:35,025 4 przeżywała wtedy. 396 00:20:35,100 --> 00:20:39,823 Ale dalej 1 na 5 umierało, to było dalej straszne. 397 00:20:39,850 --> 00:20:49,000 To właśnie w ostatnich dekadach większość państw zrobiło wielkie kroki naprzód w przeżywalności dzieci i planowaniu rodziny 398 00:20:49,500 --> 00:20:52,554 Więc teraz zbliżamy się do nowej równowagi 399 00:20:52,580 --> 00:20:58,714 I to jest przyjemna równowaga: 2 rodziców średnia ma 2 dzieci, które przeżywają. 400 00:20:58,750 --> 00:21:01,730 Mamy rodziny w szczęśliwej równowadze. 401 00:21:01,732 --> 00:21:05,900 To najczęstsza sytuacja rodzin na świecie dzisiaj. 402 00:21:05,901 --> 00:21:09,494 I co to oznacza dla przyszłości? 403 00:21:09,510 --> 00:21:13,370 Pokaże wam najlepsze prognozy na przyszłość. 404 00:21:13,374 --> 00:21:19,208 od najlepszych demografów, których mamy w Sekcji Ludności w ONZ 405 00:21:19,412 --> 00:21:20,866 I wygląda to tak 406 00:21:20,892 --> 00:21:27,618 Najpierw będzie rosła dalej, do 8... potem do 9... a potem tutaj... 407 00:21:27,880 --> 00:21:29,851 Ale zobaczcie: zwalnia! 408 00:21:29,854 --> 00:21:33,837 Do końca stulecia staje się coraz bardziej płaska. 409 00:21:33,880 --> 00:21:37,568 I gdy przybliżymy, możecie zobaczyć 410 00:21:37,590 --> 00:21:43,669 że spodziewamy się "zwolnienia", i końca wzrostu ludności. 411 00:21:45,059 --> 00:21:49,533 Ale oczywiście to prognoza obarczona pewną niepewnością. 412 00:21:49,536 --> 00:21:55,373 Ale to pewne, że do końca tego stulecia skończy się wzrost populacji 413 00:21:55,755 --> 00:21:59,993 To wszystko dzięki spadającemu współczynnikowi dzietności 414 00:21:59,999 --> 00:22:02,007 Spójrzcie tutaj. Jeżeli się cofniemy 415 00:22:03,015 --> 00:22:05,798 Pokaże wam, pokazując liczbę dzieci na świecie. 416 00:22:05,810 --> 00:22:09,589 Liczbę dzieci między 0 a 15 rokiem życia. 417 00:22:09,800 --> 00:22:12,254 Nadchodzą. Patrzcie: 418 00:22:12,643 --> 00:22:17,320 Liczba dzieci wzrosła powoli... a potem wzrosła szybko... 419 00:22:17,322 --> 00:22:19,630 Na przełomie wieków 420 00:22:19,632 --> 00:22:22,619 było 2 miliardów dzieci na świecie 421 00:22:22,630 --> 00:22:29,800 Dla mnie to bardzo ważny rok, ponieważ to właśnie wtedy urodziła się Doris. Mój pierwszy wnuk. 422 00:22:29,880 --> 00:22:34,971 Urodziła się w bardzo specjalnym okresie dla dzieci na świecie. 423 00:22:35,211 --> 00:22:40,540 Ponieważ najlepsi demografowie oszacowali, że w tym roku 424 00:22:40,545 --> 00:22:44,745 liczba dzieci się ustabilizuje w taki sposób. 425 00:22:44,748 --> 00:22:47,114 I nie będzie rosła dalej. 426 00:22:47,115 --> 00:22:52,385 Do końca stulecia będziemy ciągle mieli 2 miliardy dzieci na świecie. 427 00:22:52,446 --> 00:22:59,730 Kiedy urodziła się Doris, wtedy osiągneliśmy szczyt liczby dzieci. 428 00:23:00,087 --> 00:23:02,980 Liczba dzieci już nie rośnie. 429 00:23:02,989 --> 00:23:05,890 To was zdezorientuje. 430 00:23:05,900 --> 00:23:13,000 Ponieważ... jak populacja może rosnąć tak, skoro nie rośnie liczba dzieci? 431 00:23:13,020 --> 00:23:15,784 Skąd się wezmą ci wszyscy dorośli? 432 00:23:15,842 --> 00:23:19,989 I żeby to wytłumaczyć muszę zostawić te wszystkie ozdobne, cyfrowe rzeczy 433 00:23:19,999 --> 00:23:26,386 i pokazać wam prawdziwie potężny materiał edukacyjny, który wynaleźliśmy. 434 00:23:26,400 --> 00:23:30,220 Pokażę wam światową populację, panie i panowie... 435 00:23:30,222 --> 00:23:33,901 w formie bloków z gąbki. 436 00:23:35,222 --> 00:23:39,890 Jeden blok to 1 miliard 437 00:23:39,910 --> 00:23:44,155 To oznacza, że mamy 2 miliardy dzieci na świecie. 438 00:23:44,180 --> 00:23:49,663 Mamy 2 miliardy między 15 a 30 rokiem życia. 439 00:23:49,674 --> 00:23:51,617 To zaokręglone liczby. 440 00:23:51,628 --> 00:23:54,230 Mamy 1 miliard między 30 a 45 rokiem życia 441 00:23:54,232 --> 00:23:57,836 i jeden miliard między 45 a 60 rokiem życia 442 00:23:57,966 --> 00:24:03,167 i mamy też mój blok: 60 lat i więcej. Jesteśmy tu na szczycie. 443 00:24:03,297 --> 00:24:05,654 To jest ludność dzisiaj. 444 00:24:05,725 --> 00:24:09,563 Możecie zauważyć, że brakuje 3 miliardów tutaj. 445 00:24:09,600 --> 00:24:12,535 Tylko kilku z nich brakuje, dlatego, że zmarli 446 00:24:12,540 --> 00:24:15,960 Brakuje większości dlatego, że się nigdy nie urodzili. 447 00:24:16,090 --> 00:24:22,052 Ponieważ przed 1980 rodziło się mniej dzieci na świecie 448 00:24:22,054 --> 00:24:24,695 ponieważ było mniej kobiet rodzących dzieci. 449 00:24:24,700 --> 00:24:26,800 Tak to wygląda dzisiaj. 450 00:24:26,810 --> 00:24:29,400 Co się wydarzy w przyszłości? 451 00:24:29,475 --> 00:24:32,130 Wiecie co się dzieje ze starymi ludźmi jak ja? 452 00:24:32,939 --> 00:24:34,291 Umierają! 453 00:24:34,310 --> 00:24:38,496 Tak! Był tu ktoś kto pracował w szpitalu... 454 00:24:38,566 --> 00:24:40,746 Więc... umierają! 455 00:24:40,800 --> 00:24:45,781 Reszta starzeje się 15 lat, i ma 2 miliardy dzieci. 456 00:24:46,740 --> 00:24:49,749 Ci są starzy, pora umierać. 457 00:24:49,800 --> 00:24:53,900 I wtedy ci się starzeją 15 lat i mają 2 miliardy dzieci 458 00:24:53,900 --> 00:24:58,561 Ci umierają, reszta starzeje się 15 lat i ma 2 miliardy dzieci. 459 00:24:58,580 --> 00:25:00,041 E 460 00:25:00,125 --> 00:25:02,765 Bez wzrostu liczby dzieci, 461 00:25:02,800 --> 00:25:05,608 bez wzrostu długości życia 462 00:25:05,633 --> 00:25:11,353 mamy 3 miliardy więcej ludzi dzięki temu wielkiemu i nieuchronnemu wypełnieniu dorosłych. 463 00:25:11,390 --> 00:25:15,440 które dzieje się gdy młodsze generacje dorastają 464 00:25:15,465 --> 00:25:21,100 Jest jeszcze jeden detal, który jest dobrą wiadomością dla najstarszych, jak ja. 465 00:25:21,507 --> 00:25:24,876 Liczy się, że starzy ludzie będą żyć trochę dłużej. 466 00:25:24,900 --> 00:25:28,667 Więc musimy dodaćj 1 miliard najstarszych tutaj na samej górze 467 00:25:28,911 --> 00:25:32,635 I mam rozpaczliwą nadzieję, że będę częścią tej grupy 468 00:25:32,642 --> 00:25:38,617 Ponieważ wtedy mogę żyć dłużej i czytać statystyki roczne gdy wychodzą, i referować je co rok 469 00:25:38,694 --> 00:25:46,328 Ale kiedy rozmawiam z aktywistami środowiskowymi, którzy martwią się o środowisko 470 00:25:46,394 --> 00:25:50,798 często mówią mi, że musimy zatrzymać wzrost ludności na 8 miliardach 471 00:25:50,800 --> 00:25:55,998 Kiedy rozmawiam z nimi... po pierwsze nie wiedzą, że osiągneliśmy szczyt liczby dzieci 472 00:25:56,000 --> 00:26:03,900 no i są kompletnie nieświadomi, że większości pozostałego wzrostu ludności jest nieuchronnym wypełnieniem luki dorosłych. 473 00:26:03,905 --> 00:26:10,198 Więc skończymy z mniej więcej taką ilością ludzi. 474 00:26:10,850 --> 00:26:15,766 Więc wiemy ile miliardów będzie. Ale co o tym gdzie będą żyć? 475 00:26:16,128 --> 00:26:19,497 Teraz i w przyszłości. 476 00:26:21,281 --> 00:26:25,894 Mamy tu świat i 7 miliardów 477 00:26:26,434 --> 00:26:33,061 Z 7 miliardów, 1 żyje w Ameryce, północnej i południowej 478 00:26:33,068 --> 00:26:37,681 1 w Europie, 1 w Afryce, 479 00:26:37,695 --> 00:26:41,531 i 4 w Azji 480 00:26:41,538 --> 00:26:43,735 Tak jest dzisiaj. Ale jak to zapamiętać? 481 00:26:43,740 --> 00:26:47,513 Mam prosty sposób na zapamiętanie: gdy ułożę liczby w taki sposób 482 00:26:47,550 --> 00:26:51,304 i nazwę go kodem pin świata: 1114 483 00:26:51,607 --> 00:26:55,272 Teraz, co się wydarzy w połowie stulecie? 484 00:26:55,336 --> 00:26:57,342 Wiemy to całkiem dobrze. 485 00:26:57,350 --> 00:27:02,080 Europa... bez wzrostu. W rzeczywistości, populacja Europy się zmniejsza. 486 00:27:02,100 --> 00:27:06,490 W Ameryce, trochę więcej ludzi. Głównie ludzie, którzy pójdą na emeryturę, w Ameryce Łacińskiej. 487 00:27:06,492 --> 00:27:09,790 Więc nie robi to wielkiej różnicy, prawie tyle samo. 488 00:27:09,800 --> 00:27:13,005 W Azji będziemy mieć 1 miliard więcej. 489 00:27:13,046 --> 00:27:16,322 i wtedy zakończy się wzrost populacji w Azji. 490 00:27:16,363 --> 00:27:21,238 W Afryce, w ciągu następnych 40 lat, populacja się podwoi do 2 miliardów 491 00:27:21,457 --> 00:27:25,088 Teraz... do końca stulecia 492 00:27:25,100 --> 00:27:29,767 Wiemy to całkiem dobrze: nie będzie więcej ludzi w Europie, ani Ameryce, ani Azji... 493 00:27:29,868 --> 00:27:34,600 Ale w Afryce, na podstawie danych, które mamy dzisiaj, populacja się znów podwoi. 494 00:27:34,606 --> 00:27:39,628 Więc będą 4 miliardy ludzi w Afryce. 495 00:27:39,640 --> 00:27:45,440 W 2100, i prawdopodobnie ostateczny kod pin to będzie 1145 496 00:27:45,978 --> 00:27:49,900 Więc w 2100 świat będzie wyglądał inaczej. 497 00:27:49,946 --> 00:27:53,987 Ludzie żyjący tam co nazywam "starym zachodem", 498 00:27:53,999 --> 00:27:58,666 w zachodniej Europie i północnej Ameryce, będą do tego czasu mniej niż 10 procentami światowej ludności 499 00:27:58,772 --> 00:28:03,464 80 procent ludności będzie żyło w Azji i Afryce 500 00:28:03,570 --> 00:28:07,314 Ale czy będzie tam wystarczająco dużo zasobów, żeby ich utrzymać? 501 00:28:07,700 --> 00:28:13,770 To będzie wielke wyzwanie i nic nie wydarzy się automatycznie. 502 00:28:13,877 --> 00:28:21,500 Ale moja opinia jest taka, że te wszystkie miliardy mogą żyć razem pomyślnie 503 00:28:28,763 --> 00:28:36,593 To łatwe zauważyć potencjał na kwitnącą i spokojną Azję, z 5 miliardami ludzi. 504 00:28:36,610 --> 00:28:39,791 Japonia, Południowa Korea i inne są bogate już dziś. 505 00:28:39,800 --> 00:28:49,446 Gonią je, na drodze do bogactwa, coraz większe części Chin, Indii, Indonezji i wiele innych azjatyckich krajow. 506 00:28:49,494 --> 00:28:54,954 Nawet biedniejsze azjatycie kraje, coraz bardziej poprawiają standard życia. 507 00:28:56,780 --> 00:29:02,500 Ale co możemy powiedzieć o przyszłej Afryce w której żyją 4 miliardy ludzi? 508 00:29:02,700 --> 00:29:07,688 Czy większość z nich nie będzie żyła w strasznej biedzie? 509 00:29:07,737 --> 00:29:11,716 Widziałem skrajną biedę w Afryce. 510 00:29:11,750 --> 00:29:19,390 30 lat temu spędziłem 2 najbardziej intensywne lata swojego życia pracując jako lekarz 511 00:29:19,391 --> 00:29:24,806 w jednym z najbiedniejszych krajów, Mozambiku, we wschodniej części Afryki 512 00:29:24,820 --> 00:29:33,039 Mozambik dopiero co ogłosił niepodległość po długiej wojnie z potęgą kolonialną Portugalią. 513 00:29:33,100 --> 00:29:41,276 Moja praca polegała na byciu 1 z 2 lekarzy, obaj byliśmy cudzoziemcami, dla 300.000 ludzi. 514 00:29:41,300 --> 00:29:47,436 I to był szpital. Moja żona też pracowała tutaj jako położna. 515 00:29:47,484 --> 00:29:49,864 To cały personel szpitala. 516 00:29:49,900 --> 00:29:57,623 Ci w białych fartuchach mieli szansę podczas okresu kolonialnego być profesjonalnie szkoleni przez przynajmniej rok. 517 00:29:57,680 --> 00:30:01,295 Reszta... wielu z nich nie potrafiło nawet czytać i pisać. 518 00:30:01,310 --> 00:30:05,796 Ale wszyscy pracowali z wielkim oddaniem i motywacją! 519 00:30:05,964 --> 00:30:11,956 Ale pacjenci przychodzili z najgorszymi chorobami skrajnego ubóstwa 520 00:30:11,968 --> 00:30:15,195 a nasze środki często nie były wystarczające, 521 00:30:15,210 --> 00:30:21,962 i szczególnie moje umiejętności jako młodego doktora, nie wystarczały na potrzeby pacjentów. 522 00:30:21,963 --> 00:30:25,723 Mozambik dzisiaj to też bardzo biedny kraj. 523 00:30:25,724 --> 00:30:30,595 Ale rzeczy się niezwykle ulepszyły od czasu kiedy tam byłem 30 lat temu 524 00:30:36,193 --> 00:30:42,767 Po pierwsze, jest tam nowy szpital w mieście w którym pracowałem. 525 00:30:44,000 --> 00:30:50,117 Nowy, dużo większy szpital ma 15 doktorów i 11 z nim jest Mozambikanami. 526 00:30:50,119 --> 00:30:53,938 Cały personel jest dobrze wyszkolony 527 00:30:55,450 --> 00:31:00,853 Ordynator szpitala to Dr. Cashimo, ginekolog. 528 00:31:02,000 --> 00:31:04,000 Wszystko wskazuje na to... 529 00:31:04,300 --> 00:31:06,200 że to będą... 530 00:31:06,500 --> 00:31:08,000 bliźniaki! 531 00:31:08,665 --> 00:31:13,031 Transformacja dla mnie jest niesamowita! 532 00:31:14,000 --> 00:31:16,000 Mieliśmy nagły wypadek... 533 00:31:16,400 --> 00:31:19,500 i operację pediatryczną i ortopedyczną 534 00:31:20,700 --> 00:31:24,600 Mamy duże laboratoria i aptekę, która pracuje 24 godziny na dobę 535 00:31:24,800 --> 00:31:31,985 Codziennie ratują kobiety podczas porodów cesarką, co było niemożliwe gdy ja tam byłem 536 00:31:34,000 --> 00:31:37,500 Dzisiaj możemy to zrobić tutaj, z profesjonalnym zespołem 537 00:31:38,000 --> 00:31:45,000 w sali operacyjnej wyposażonej we wszystko co jest wszędzie indziej na świecie 538 00:31:47,973 --> 00:31:51,666 Wszystko się bardzo poprawiło. 539 00:31:51,690 --> 00:31:56,600 Urodzeni w Mozambiku dzisiaj powinni mieć dużo lepszą przyszłość! 540 00:32:00,339 --> 00:32:05,162 Nie tylko przez lepszą opiekę zdrowotną, ale też przez kwitnącą gospodarkę 541 00:32:05,190 --> 00:32:07,545 z ruchliwymi portami i handlem 542 00:32:07,547 --> 00:32:11,500 i nowymi gałęziami gospodarki z dużą ilością nowych miejsc pracy 543 00:32:15,650 --> 00:32:20,474 Wiem, możecie myśleć, że te dobre wieści dotyczą tylko miast i miasteczek 544 00:32:20,476 --> 00:32:22,142 I to prawda! 545 00:32:22,144 --> 00:32:26,968 Największe wyzwania stoją przed wsiami, gdzie żyje większość ludzi 546 00:32:27,268 --> 00:32:30,185 Ale tam też się wszystko zmienia 547 00:32:33,166 --> 00:32:39,062 W głęboko wiejskim północnym Mozambiku leży dystryk Mogovolas. 548 00:32:40,137 --> 00:32:45,300 To dom dla Oliwi, Andre i ich młodej rodziny. 549 00:32:46,750 --> 00:32:51,496 Tak jak wielu innych biednych ludzi na świecie, Oliwia i Andre są rolnikami. 550 00:32:51,516 --> 00:32:56,262 co zjedzą zależy od tego co wyhodują. 551 00:33:00,036 --> 00:33:04,246 Jest 4 rano, czas wziąć się do pracy. 552 00:33:06,769 --> 00:33:09,489 Andre idzie prosto na pole. 553 00:33:09,688 --> 00:33:12,706 Oliwia najpierw idzie po wodę. 554 00:33:12,726 --> 00:33:16,500 Oboje muszą przejść kilometry żeby dostać się gdziekolwiek 555 00:33:17,900 --> 00:33:20,500 Droga tam zabiera mi 2 godziny 556 00:33:21,600 --> 00:33:25,800 Gdy jest tłoczno droga może trwać 2 godziny 557 00:33:28,000 --> 00:33:31,600 Kiedy wracam jestem zmęczona i głodna 558 00:33:33,703 --> 00:33:39,682 Bez innego środka transportu, wszystko musi być noszone. 559 00:33:42,540 --> 00:33:46,653 Oliwia i Andre mają 8 dzieci. 560 00:33:46,680 --> 00:33:50,049 Współczynnik dzietności dalej jest wysoki w Afryce na wsi. 561 00:33:50,080 --> 00:33:54,517 I to najbiedniejsze rodziny mają najwięcej brzuchów do wypełnienia 562 00:33:54,854 --> 00:33:59,045 Wszystko co rodzina może oszczędzić, sprzeda. 563 00:33:59,800 --> 00:34:02,000 Jest naprawdę trudno 564 00:34:02,800 --> 00:34:09,600 Sadzę wszystkie rodzaje nasion, ale nawet gdy one wyrosną 565 00:34:09,800 --> 00:34:17,600 Nie sprzedaje tyle, żeby utrzymać dzieci 566 00:34:18,800 --> 00:34:22,699 Ale wzrost gospodarczy powoli kapie na wieś. 567 00:34:23,500 --> 00:34:29,500 Oszczędzałem trzy lata, żeby wyremontować dach w naszym domu. 568 00:34:29,800 --> 00:34:35,451 Teraz Andre spogląda na jedną rzecz, która, jak wierzy, zmieni wszystko. 569 00:34:35,800 --> 00:34:40,400 Desperacko potrzebuje roweru. Nie mogę się nigdzie bez niego dostać. 570 00:34:42,342 --> 00:34:47,427 Rower może być wielką różnicą w życiu wiejskich biednych rodzin. 571 00:34:47,467 --> 00:34:51,775 Oszczędzi godziny każdego dnia i pozwoli zrobić dużo więcej. 572 00:34:52,054 --> 00:34:56,304 Z rowerem mogą przewieźć dużo cięższe ładunki na targowisko 573 00:34:56,350 --> 00:34:58,210 i zarobić więcej pieniądzy 574 00:34:58,230 --> 00:35:00,286 Mogą podróżować w poszukiwaniu pracy 575 00:35:00,288 --> 00:35:04,108 i gdy zachorują, mogą dostać się do szpitala w porę. 576 00:35:05,600 --> 00:35:12,800 Jak dostanę rower będę bardzo szczęśliwy 577 00:35:13,200 --> 00:35:17,400 Bo dom bez rowera to nie dom 578 00:35:17,682 --> 00:35:24,137 Andre i Oliwia odkładali pieniądze przez 2 lata. Nie mają jeszcze całej sumy. 579 00:35:24,200 --> 00:35:29,261 Wszystko zależy od ziaren sezamu, które właśnie zbierają. 580 00:35:29,300 --> 00:35:34,146 Jeżeli dostaną dobrą cenę, może im się udać. 581 00:35:36,331 --> 00:35:40,283 Andre i Oliwia żyją w jednym z najbiedniejszych krajów. 582 00:35:40,323 --> 00:35:44,275 I żyją na obszarze wiejskim, a to najbiedniesza część tego kraju. 583 00:35:44,434 --> 00:35:50,531 Więc jak dużo ludzi żyje na świecie jak oni? I jak dużo jest tak biednych? 584 00:35:50,690 --> 00:35:52,974 Pokażę wam to przez to kryterium. 585 00:35:52,999 --> 00:35:56,429 Bardzo proste. Biedni... i ...bogaci. 586 00:35:56,470 --> 00:35:59,467 Tutaj mamy znów 7 miliardów. 587 00:35:59,626 --> 00:36:04,710 Są w bardzo uproszczony sposób, ustawieni od najbiedniejszych do najbogatszych 588 00:36:05,167 --> 00:36:11,323 Więc, jak dużo zarabia najbogatszy miliard, w dolarach na dzień? 589 00:36:11,363 --> 00:36:13,000 Zobaczmy. 590 00:36:13,091 --> 00:36:14,570 Oh... oohhh... 591 00:36:14,580 --> 00:36:16,357 Nadchodzi, nadchodzi... 592 00:36:16,400 --> 00:36:17,727 Ooh, joi-joi, joi-joi... 593 00:36:17,800 --> 00:36:20,408 Nie mogę nawet dosięgnąć. 100 dolarów dziennie. 594 00:36:21,077 --> 00:36:26,319 Zobaczmy teraz środkowy miliard. Jak dużo oni zarabiają? 595 00:36:26,350 --> 00:36:30,853 Zaraz będzie... Tylko 10 dolarów. 596 00:36:30,955 --> 00:36:35,549 I teraz przejdę do najbiedniejszego miliarda. Jak dużo oni dostają? 597 00:36:35,570 --> 00:36:37,897 Więc... 598 00:36:37,950 --> 00:36:40,083 Tylko 1 dolara. 599 00:36:40,509 --> 00:36:43,240 To jest różnica na świecie dzisiaj. 600 00:36:43,343 --> 00:36:48,400 Ekonomiści postawili linię, którą nazwali granicą ubóstwa absolutnego. 601 00:36:48,450 --> 00:36:49,900 Trochę więcej niż 1 dolar. 602 00:36:50,000 --> 00:36:56,357 Wtedy masz ledwo wystarczającą ilość jedzenia do wyżywienia rodziny, i to nie zawsze. 603 00:36:56,558 --> 00:36:58,595 1 miliard jest widocznie poniżej tej granicy. 604 00:36:58,635 --> 00:37:02,672 A drugi miliard jest nią rozdzielony 605 00:37:02,874 --> 00:37:05,263 A reszta jest nad nią. 606 00:37:05,600 --> 00:37:10,202 Najbiedniejszym ledwo starcza na buty 607 00:37:10,220 --> 00:37:14,979 a gdy zdobędą buty... następną rzeczą, na którą będą oszczędzać jest rower. 608 00:37:14,999 --> 00:37:17,327 Tutaj jest Andre i Oliwia. 609 00:37:17,350 --> 00:37:20,600 Po rowerze, będą chcieli motoru. 610 00:37:20,610 --> 00:37:24,486 A po motorze, samochodu. 611 00:37:24,572 --> 00:37:29,425 Pamiętam jak moja rodzina kupiła pierwszy samochód, to był mały szary Volkswagen 612 00:37:29,511 --> 00:37:35,255 Pierwszą rzeczą, którą zrobiliśmy to pojechaliśmy do Norwegii na wakacje, bo Norwegia jest dużo ładniejsza niż Szwecja. 613 00:37:35,310 --> 00:37:39,089 I to była fantastyczna wycieczka! 614 00:37:39,175 --> 00:37:45,052 I teraz ja jestem w tej grupie. Mogę jak najbogatszy miliard lecieć na wakację samolotem. 615 00:37:45,057 --> 00:37:48,452 Oczywiście są ludzie, dużo bogatsi niż "ludzie w samolotach". 616 00:37:48,538 --> 00:37:54,929 Część jest tak bogata, że rozmyśla czy nie polecieć na wycieczkę w kosmos. 617 00:37:54,935 --> 00:37:59,999 A różnica w zarobkach "ludzi w samolotach" do najbogatszych tam 618 00:38:00,010 --> 00:38:05,019 jest prawie tak duża jak "ludzi w samolotach" tutaj 619 00:38:05,030 --> 00:38:08,095 do najbiedniejszych z tamtej strony 620 00:38:08,200 --> 00:38:13,925 Teraz, najważniejsze do zapamiętanie z tego wykresu jest to 621 00:38:13,963 --> 00:38:18,135 Żeby wam pokazać będę musiał użyć drabiny 622 00:38:18,335 --> 00:38:22,999 Czasem też potrzebujemy starej dobrej technologii 623 00:38:23,274 --> 00:38:26,250 Tutaj. 624 00:38:29,023 --> 00:38:33,114 Mogę się wznieść... O tu są, teraz jestem na szczycie 625 00:38:33,152 --> 00:38:39,834 Problem dla nas żyjących za 100 dolarów dziennie jest wtedy gdy patrzymy w dół 626 00:38:39,953 --> 00:38:44,773 ci którzy mają $10 i $1 wyglądają tak samo biednie 627 00:38:44,900 --> 00:38:46,800 Nie zauważamy różnicy 628 00:38:46,850 --> 00:38:50,767 Wygląda jakby wszyscy oni żyli z taką samą ilością piniędzy 629 00:38:50,802 --> 00:38:52,710 I mówimy "oh, oni wszyscy są biedni". 630 00:38:52,826 --> 00:38:59,592 Nie, mogę was zapewnić, ponieważ spotkałem się i rozmawiałem z ludźmi żyjącymi tam w dole 631 00:38:59,708 --> 00:39:04,693 i mogę was zapewnić, że ludzie żyjący tam na dole 632 00:39:04,700 --> 00:39:10,999 wiedzą jak dużo lepiej by wyglądało ich życie gdyby wznieśli się z $1 do $10 633 00:39:11,000 --> 00:39:13,147 10 razy więcej dochodu 634 00:39:13,148 --> 00:39:16,594 To ogromna różnica 635 00:39:16,620 --> 00:39:22,667 Żeby to zrozumieć, zobaczmy co Oliwia i Andre próbują zrobić teraz. 636 00:39:22,741 --> 00:39:27,162 Każdy mały krok, który robią jest po tej linii 637 00:39:27,200 --> 00:39:30,362 od butów do roweru 638 00:39:30,390 --> 00:39:36,435 z dala może wyglądać na mały krok, ale robi wielką różnicę w ich życiu 639 00:39:36,550 --> 00:39:46,152 I gdy Andre i Oliwia zdobędą ten rower, przyspieszy to ich podróż do lepszego życia 640 00:39:47,356 --> 00:39:53,900 Dzisiaj, Andre i Oliwia przygotowują się do sprzedania zbiorów sezamu, który hodowali wiele miesięcy 641 00:39:54,500 --> 00:39:58,200 Cena wcześniej wynosiła 25 metikai 642 00:39:58,600 --> 00:40:01,500 W tym roku jest lepiej 643 00:40:02,000 --> 00:40:05,300 Mamy nadzieję sprzedać je za 40-45 metikai 644 00:40:05,985 --> 00:40:11,901 Ale Andre i Oliwia muszą być uważni jeżeli chcą dostać uczciwą cenę. 645 00:40:12,400 --> 00:40:19,800 Słyszeliśmy, że niektórzy kupcy manipulowali wagą. 646 00:40:20,100 --> 00:40:25,800 Więc jeśli zważymy sami i to będzie 10 kilo 647 00:40:26,000 --> 00:40:35,500 zanosząc to do kupca, może nam powiedzieć że to 7 albo 8 648 00:40:36,183 --> 00:40:38,865 Andre zajmie się sprzedażą. 649 00:40:38,936 --> 00:40:44,900 I ma nadzieję, że ostatni raz potrzebuje pomocy w transporcie zbiorów 650 00:40:48,005 --> 00:40:51,400 Andre musi teraz być uważny. 651 00:40:53,000 --> 00:40:57,400 Hej, hej kolego, licz poprawnie! 652 00:40:57,974 --> 00:41:02,713 Transakcja jest skończona. I Andre jest zadowolony z ceny, którą dostał 653 00:41:06,300 --> 00:41:08,800 Teraz idę wydać pieniądze! 654 00:41:10,354 --> 00:41:15,021 To ważny moment dla rodziny, która tak ciężko pracowała na to 655 00:41:32,974 --> 00:41:37,722 Droga Andre na targ zajęła mu cały ranek na piechotę. 656 00:41:37,800 --> 00:41:42,661 Teraz, w mniej niż godzinę, może wrócić do domu 657 00:41:49,700 --> 00:41:52,000 Kupiłeś rower! 658 00:41:52,300 --> 00:41:54,000 Tak kochanie, kupiłem rower! 659 00:42:02,043 --> 00:42:05,496 Rower jest wykorzystywany od razu 660 00:42:05,520 --> 00:42:08,399 Dziecie jadą nim po wodę. 661 00:42:08,440 --> 00:42:11,813 Andre zawozi więcej zbiorów na targowisko 662 00:42:11,900 --> 00:42:17,724 i, co jest tak samo ważne, Oliwia i Andre teraz mogą dużo łatwiej dotrzeć na lekcje dla dorosłych 663 00:42:17,750 --> 00:42:23,149 żeby lepiej nauczyć się matematyki i czytania i pisania 664 00:42:24,700 --> 00:42:30,700 Teraz chcę oszczędzić na kupno motoru żebym mógł wozić moją żonę i dzieci 665 00:42:32,400 --> 00:42:34,100 To to co chcę teraz 666 00:42:39,372 --> 00:42:45,741 To świetne zobaczyć Oliwię i Andrea pedałujących z granicy ubóstwa absolutnego. 667 00:42:45,850 --> 00:42:49,465 I korzystają z rowera żeby się dostać na lekcje pisania i czytania. 668 00:42:49,500 --> 00:42:54,647 Edukacja jest bardzo ważna dla rozwoju ludzi i narodów. 669 00:42:55,249 --> 00:43:00,558 Ale jak dużo się wydarzyło z edukacją na świecie? 670 00:43:00,600 --> 00:43:04,768 Czas na wielką brytyjską ankietę ignorancji 671 00:43:04,810 --> 00:43:05,739 Zaczynamy. 672 00:43:05,774 --> 00:43:11,163 Zapytaliśmy jaki procent dorosłych na świecie dzisiaj jest piśmienny, potrafi pisać i czytać? 673 00:43:11,685 --> 00:43:17,700 Mogę zapytać publiczność? Ilu zgaduje, że 20 procent? Ręce do góry. 674 00:43:18,000 --> 00:43:20,394 40 procent? 675 00:43:21,700 --> 00:43:23,962 60 procent? 676 00:43:23,963 --> 00:43:26,923 I 80 procent? O, o, o. 677 00:43:27,121 --> 00:43:30,647 To jest wynik brytyjskiej próbki. 678 00:43:35,947 --> 00:43:42,955 Teraz możemy użyc wyników brytyjskiej sondy, żeby dowiedzieć się, która odpowiedź jest błędna 679 00:43:43,072 --> 00:43:46,922 Oczywiście, 80 procent to dobra odpowiedź. 680 00:43:46,950 --> 00:43:50,808 Przynajmniej byliście lepsi niż srednia brytyjska 681 00:43:51,492 --> 00:43:55,300 Tak, 80 procent populacji na świecie potrafi pisać i czytać dzisiaj. 682 00:43:55,310 --> 00:43:59,834 Piśmienność wynosi 80 procent... co prawda, ostatnio trochę wzrosła 683 00:43:59,912 --> 00:44:04,530 Porównajmy się znów z szympansami, 684 00:44:04,542 --> 00:44:08,300 jeszcze raz otrzymujemy losowe wyniki od szympansów 685 00:44:08,340 --> 00:44:12,834 Ale dostajemy 3 razy więcej poprawnych odpowiedzi od brytyjczyków 686 00:44:13,352 --> 00:44:17,125 A teraz ludzie z wyższym wykształceniem 687 00:44:17,189 --> 00:44:20,364 Może oni wiedzą... nie, jest jeszcze gorzej. 688 00:44:20,477 --> 00:44:24,250 Czego, do licha, oni uczą na tych brytyjskich uniwersytetach? 689 00:44:24,282 --> 00:44:31,132 Powszechny obraz świata jest przestarzały od kilku dekad, i media nie potrafią go zakomunikować 690 00:44:31,488 --> 00:44:35,423 Ale to może dlatego, że świat się zmienia tak wszystko. 691 00:44:35,430 --> 00:44:37,366 Panie i panowie, 692 00:44:37,398 --> 00:44:41,171 Pokażę wam mój ulubiony wykres, 693 00:44:41,190 --> 00:44:48,863 Pokażę wam 200 lat historii 200 krajów w mniej niż 1 minutę. 694 00:44:48,880 --> 00:44:55,179 Mam oś dochodu. Mam oś długości życia. 695 00:44:55,190 --> 00:44:59,551 Zaczynamy w 1800 i mamy wszystkie kraje. 696 00:44:59,580 --> 00:45:04,409 W 1800 wszyscy byli, biedni i chorzy, w dolnym rogu, widzicie? 697 00:45:04,420 --> 00:45:06,595 Krótka długość życia, mało pieniędzy. 698 00:45:06,708 --> 00:45:09,186 O, nadchodzą efekty rewolucji przemysłowej. 699 00:45:09,200 --> 00:45:15,178 Oczywiście, kraje w zachodniej Europie dochodzą do dużego bogactwa, ale nie od razu stają się bardzo zdrowi. 700 00:45:15,291 --> 00:45:18,822 A te pod dominacją kolonialną nie otrzymują niczego, 701 00:45:18,935 --> 00:45:21,170 zostają w tym biednym rogu. 702 00:45:21,202 --> 00:45:27,243 A teraz zdrowie poprawia się tutaj, wznosi, gdy wchodzimy w nowy wiek. 703 00:45:27,280 --> 00:45:31,600 I straszna Pierwsza Wojna Światowa, i Wielka Depresja po niej. 704 00:45:31,800 --> 00:45:34,200 I Druga Wojna Światowa. 705 00:45:34,500 --> 00:45:36,858 Ohh, okres niepodległości. 706 00:45:36,900 --> 00:45:41,473 I z niepodległością opieka zdrowotna poprawia się szybciej niż kiedykolwiek wcześniej. 707 00:45:41,520 --> 00:45:47,384 A teraz zaczyna się szybki ekonomiczny postęp Chin i innych krajów Ameryki Łacyńskiej. 708 00:45:47,593 --> 00:45:49,003 Dochodzą tutaj. 709 00:45:49,050 --> 00:45:53,213 I Indie idą za nimi i kraje Afrykańskie też. 710 00:45:53,260 --> 00:45:56,500 To niesamowita zmiana, która nastąpiła na świecie. 711 00:45:56,550 --> 00:46:02,800 Z przodu mamy dziś Amerykę i Wielką Brytanię, ale już nie poruszają się tak szybko. 712 00:46:02,801 --> 00:46:05,406 Najszybsi są w tutaj w środku. 713 00:46:05,450 --> 00:46:08,968 Chiny szybko doganiają. I Bangladesz... 714 00:46:09,000 --> 00:46:14,750 Patrzcie, Bangladesz już jest tutaj, całkiem zdrowy i rozpoczyna się szybki wzrost gospodarczy. 715 00:46:15,010 --> 00:46:20,499 I Mozambik... Tak, Mozambik jest tu z tyłu, ale zaczyna się szybko poruszać w dobrym kierunku. 716 00:46:20,856 --> 00:46:24,952 Teraz pokażę wam średnią krajów. 717 00:46:25,066 --> 00:46:29,648 Co z ludźmi? Czy życie ludziom też się poprawiło? 718 00:46:29,681 --> 00:46:34,263 Pokażę wam coś co bardzo mnie ekscytuje jak statystyka. 719 00:46:34,377 --> 00:46:39,000 Pokażę wam podział dochodu. Różnice między ludźmi. 720 00:46:39,100 --> 00:46:42,359 I żeby to zrobić cofnę bańki o 50 lat 721 00:46:42,380 --> 00:46:45,354 a patrzeć będziemy tylko na pieniądze. 722 00:46:45,380 --> 00:46:52,074 I rozciągniemy oś, ponieważ bogaci są aż tak bogaci, a biedni tak biedni. 723 00:46:52,100 --> 00:46:55,231 i różnica będzie większa niż między krajami. 724 00:46:55,265 --> 00:47:00,332 I teraz pozwolimy krajom upaść tutaj. To są Stany Zjednoczone. 725 00:47:00,350 --> 00:47:03,408 i rozłóżmy, żeby pokazać zakres w danym kraju. 726 00:47:03,450 --> 00:47:06,484 I rozłóżmy wszystkie kraje w Ameryce. 727 00:47:06,490 --> 00:47:10,370 I możecie zobaczyć od najbogatszych do najbiedniejszych 728 00:47:10,486 --> 00:47:15,228 a wysokość tutaj pokazuje wam ile ludzie jest na danym poziomie dochodu. 729 00:47:15,263 --> 00:47:18,800 i rozłóżmy Europę. 730 00:47:19,000 --> 00:47:22,900 A na wierzch rozłóżmy Afrykę. 731 00:47:23,278 --> 00:47:29,500 I na końcu, region z największą ilością ludzi, na sam wierzch, Azja. 732 00:47:29,990 --> 00:47:36,100 Teraz, w 1963 świat był złożony z dwóch garb: 733 00:47:36,144 --> 00:47:40,075 pierwszy, bogaty garb, jest jak wielbłąda, prawda? 734 00:47:40,111 --> 00:47:44,042 Pierwszy garb z najbogatszymi to głównie Europa i Ameryki. 735 00:47:44,060 --> 00:47:49,062 A najbiedniejszy głównie z Azji i Afryki. 736 00:47:49,423 --> 00:47:51,896 A minimum egzystencji było tutaj. 737 00:47:52,095 --> 00:47:58,086 Widzicie jak dużo ludzi żyło poniżej minimum egzystencji 50 lat temu? 738 00:47:58,087 --> 00:48:00,074 Większość z nich było w Azji. 739 00:48:00,110 --> 00:48:06,147 I ludzie mówili, że Azja nigdy nie wyjdzie z biedy, tak samo jak niektórzy mówią dzisiaj o Afryce. 740 00:48:06,160 --> 00:48:07,928 I co się wydarzyło? 741 00:48:07,965 --> 00:48:09,466 Wystartujmy świat. 742 00:48:09,503 --> 00:48:15,053 I widzicie, że dużo ludzi rodzi się w biedzie, ale Azja wznosi się do wyższego dochodu 743 00:48:15,090 --> 00:48:19,101 i w taki sposób z biedy wyszło miliard ludzi. 744 00:48:19,300 --> 00:48:24,121 I zmienił się cały kształt świata, wielbłąd nie żyje. 745 00:48:24,150 --> 00:48:27,360 I odrodził się jako dromader. 746 00:48:27,640 --> 00:48:30,518 I co widzicie tutaj, 747 00:48:30,636 --> 00:48:36,024 jest to, że większość ludzi żyje w środku. 748 00:48:36,142 --> 00:48:40,963 i dużo mniejsza część ludzkośći żyje poniżej minimum egzystencji. 749 00:48:41,000 --> 00:48:46,307 ale musimy być ostrożni, to dalej dużo ludzi: więcej niż miliard ludzi żyje poniżej minimum egzystencji. 750 00:48:46,668 --> 00:48:52,866 Pytanie brzmi: czy to "wychodzenie z biedy" będzie dalej trwać 751 00:48:52,867 --> 00:48:57,238 dla tych w Afrych, i nawet dla nowych miliardów w Afryce? 752 00:48:59,380 --> 00:49:06,630 Myślę, że jest to możliwe, nawet prawdopodobne, że większość krajów w Afryce wyjdzie z biedy. 753 00:49:06,630 --> 00:49:12,298 Będą potrzebowały mądrych reform i ogromnych inwestycji, ale jest to możliwe. 754 00:49:14,427 --> 00:49:19,735 Wiele krajów w Afryce nie rozwija się w tym samym tępie. 755 00:49:20,000 --> 00:49:24,350 Kilka rozwija się bardzo szybko, inne są uwięzione w konfliktach. 756 00:49:24,351 --> 00:49:28,722 Ale większość, jak Mozambik, osiąga stały postęp. 757 00:49:30,910 --> 00:49:35,281 Ale jak nakarmimy wszystkich nowych ludzi w Afryce w przyszłości? 758 00:49:35,363 --> 00:49:41,600 Tak, istnieją niedobory żywności dzisiaj, ale mamy duży potencjał. 759 00:49:42,002 --> 00:49:49,400 Pola uprawne w Afryce są tylko ułamkiem tych, które moglibyśmy osiągnąć z lepszą technologią. 760 00:49:53,095 --> 00:49:57,386 A tylko nieliczne afrykańskie rzeki biorą udział w systemie nawadniania pól. 761 00:49:57,399 --> 00:50:05,483 Pewnego dnia Afryka będzie w stanie sama wyżywić wiele miliardów ludzi więcej. 762 00:50:05,888 --> 00:50:10,989 Proszę, nie myślcie, że tylko ja myślę, że Afryka może tego dokonać. 763 00:50:10,999 --> 00:50:20,463 ONZ chce wyznaczyć sobie nowy oficjalny cel: wyeliminowanie ekstremalnej biedy w ciągu 20 lat. 764 00:50:21,030 --> 00:50:26,698 Wszyscy wiemy, że to wielkie wyzwanie, ale naprawdę wierzę, że jest to możliwe. 765 00:50:27,993 --> 00:50:29,937 Wyobraźcie sobie gdyby nam się udało. 766 00:50:30,017 --> 00:50:34,957 To co widzieliśmy dotychczas to, to, że bogaty koniec się przesuwa... 767 00:50:34,990 --> 00:50:40,949 i środkowy się przesuwa, a to najbiedniejszy utkwił. 768 00:50:41,919 --> 00:50:46,860 To właśnie w ekstremalnej biedzie widzimy większość analfabetyzmu. 769 00:50:46,990 --> 00:50:51,394 Widzimy wysoką umieralność dzieci i dalej wiele dzieci na kobietę. 770 00:50:51,558 --> 00:50:58,927 Tak jakby bieda się reprodukowała, jeżeli jej nie zatrzymamy. 771 00:50:58,928 --> 00:51:05,200 Ale Andre i Oliwia, i ludzie jak oni, ciężko pracują żeby się z niej wydostać. 772 00:51:05,220 --> 00:51:10,992 i jeżeli dostaną odpowiednią pomoc od ich rządu i od reszty świata 773 00:51:10,999 --> 00:51:18,884 z rzeczami jak szkoły, opieka zdrowotna, szczepionki, drogi, elektryczność, antykoncepcję. 774 00:51:19,015 --> 00:51:25,443 wtedy im się uda, ale uda im się przede wszystkim dzięki ciężkiej pracy. 775 00:51:25,493 --> 00:51:31,921 podążamy za Andre i Oliwią po linii. 776 00:51:31,950 --> 00:51:36,698 Jest możliwe, że w ciągu paru dekad... Tak! 777 00:51:36,800 --> 00:51:40,660 Ale wyjście z biedy to dopiero początek. 778 00:51:40,664 --> 00:51:46,333 Ludzie będą chcieli dalej podążać na tej linii do dobrego życia. 779 00:51:46,384 --> 00:51:49,225 Ale czym jest dobre życie? 780 00:51:50,756 --> 00:51:57,727 Dla większości dobre życie to więcej maszyn i większe zużycie energii. 781 00:51:58,043 --> 00:52:06,715 Więc mamy problem, ponieważ to wszystko prowadzi do wielkiego zagrożenia w przyszłości: dużej zmiany klimatu. 782 00:52:06,950 --> 00:52:11,816 80 procent energii, którą zużywamy pochodzi z paliw kopalnych, 783 00:52:11,970 --> 00:52:17,160 a nauka pokazuje, że klimat może się zmienić dramatycznie w przyszłości 784 00:52:17,190 --> 00:52:24,800 ze względu na emisje dwutlenku węgla, produktu spalania paliw kopalnianych. 785 00:52:26,416 --> 00:52:31,281 Nie jestem najlepszą osobą, żeby powiedzieć wam jak bardzo zmieni się klimat, 786 00:52:31,355 --> 00:52:34,358 ani nie jestem specjalistą od tego jak to zatrzymać. 787 00:52:34,513 --> 00:52:42,212 To co mogę zrobić, to pokazać wam dane, które pokazują kto emituje ten dwutlenek węgla. 788 00:52:42,250 --> 00:52:44,641 Pokażę wam to. 789 00:52:44,670 --> 00:52:49,350 Pamiętacie wykres od najbiedniejszego miliarda do najbogatszego miliarda. 790 00:52:49,411 --> 00:52:53,884 od tych, którzy ledwo mogą sobie pozwolić na buty, do tych co latają samolotami. 791 00:52:53,945 --> 00:53:02,548 Teraz wam pokażę całą sumę paliw kopalnianych spalanych na świecie w ciągu jednego roku 792 00:53:02,690 --> 00:53:05,301 węgiel, ropę i gaz naturalny. 793 00:53:05,362 --> 00:53:09,187 I to reprezentuje mniej więcej całą emisję dwutlenku wegla. 794 00:53:09,250 --> 00:53:13,154 Jaki jest w tym udział najbogatszego miliarda? 795 00:53:14,105 --> 00:53:16,150 Połowa tego. 796 00:53:16,291 --> 00:53:18,903 Teraz drugi najbogatszy miliard. 797 00:53:18,950 --> 00:53:21,332 Połowa tego co zostało. 798 00:53:21,392 --> 00:53:24,004 I już możecie wywnioskować ile wykorzystuje trzeci. 799 00:53:24,226 --> 00:53:28,214 połowa tego co została. A reszta ledwo korzysta z czegokolwiek. 800 00:53:28,250 --> 00:53:37,687 To są zaokręglone liczby, ale pokazują, że prawie całość paliw kopalnianych jest wykorzystywane przez 1,2,3 najbogatsze miliardy. 801 00:53:37,688 --> 00:53:40,197 wykorzystują więcej niż 85%. 802 00:53:40,200 --> 00:53:47,646 Najbogatszy miliard przestał zwiększać swoje wykorzystanie, ale jeszcze nie zmniejsza go. 803 00:53:47,649 --> 00:53:52,909 A w ciągu najbliższych dekad wzrost gospodarczy tych dwóch milliardów 804 00:53:52,950 --> 00:53:57,443 zwiększy wykorzystanie paliw kopalnianych i emisję dwutlenku węgla. 805 00:53:57,527 --> 00:54:03,273 Nawet ci którzy wyjdą z poniżej minimum egzystencji, staną się bogatsi i uzbierają na motocykl 806 00:54:03,276 --> 00:54:07,807 nie dokładają się bardzo do emisji dwutlenku węgla. 807 00:54:07,810 --> 00:54:15,013 A co dotyczy wzrostu ludności, największa cześć dodatkowych miliardów w ciągu najbliższych 40 lat będzie w tej grupie tutaj. 808 00:54:15,078 --> 00:54:19,999 Ale wciąż, jeżeli zapytacie najbogatszych, nie mają pojęcia. 809 00:54:20,017 --> 00:54:24,709 Patrzą na świat, w dół ze swojej wysokiej emisji i mówią: 810 00:54:24,750 --> 00:54:30,296 "O, wy na dole, nie możecie żyć jak my, zniszczycie planetę" 811 00:54:30,866 --> 00:54:37,907 Widzicie, argument ludzi goniących bogactwo bardziej do mnie przemawia 812 00:54:38,072 --> 00:54:42,846 Mówią: "Heh, kim wy jesteście, że mówicie nam, że nie możemy żyć jak wy?" 813 00:54:43,335 --> 00:54:48,109 Najpierw wy się zmieńcie, jeżeli chcecie żebyśmy też tak postąpili. 814 00:54:50,460 --> 00:54:56,125 Jest wiele podstawowych rzeczy koniecznych dla dobrego życia, których wiele miliardów jeszcze nie ma. 815 00:54:56,128 --> 00:55:02,926 Wioska Andre i dom, jak wiele innych jak oni, nie ma dostępu do elektryczności. 816 00:55:03,577 --> 00:55:06,893 Mozambik ma ogromne złoża węgla 817 00:55:06,999 --> 00:55:13,937 i jeżeli on i inne biedne kraje zbudują nowe elektrownie węglowe i przemysł 818 00:55:14,021 --> 00:55:19,767 Myślę, że nikt kto emituje więcej węgla nie powinien się wtrącać. 819 00:55:19,770 --> 00:55:26,001 Teraz, zadam wam dwa pytania, które zawsze zadaje moim szwedzkim studentom. 820 00:55:26,247 --> 00:55:31,479 Pierwsze to: jak wielu z was nie leciało samolotem w tym roku? 821 00:55:33,615 --> 00:55:35,232 Ehe. 822 00:55:35,477 --> 00:55:39,766 całkiem sporo radzi sobie bez latania. kolejne pytanie: 823 00:55:39,768 --> 00:55:45,982 Jak wielu z was nie korzystało z pralki i prało ręcznie całą pościel, 824 00:55:45,984 --> 00:55:48,886 ubrania w ciągu roku? 825 00:55:50,281 --> 00:55:52,870 Tak myślałem, nikt. 826 00:55:53,034 --> 00:55:59,105 Każdy kogo stać na pralkę, nawet fundamentalni obrońcy środowiska. 827 00:55:59,795 --> 00:56:03,437 I do dziś pamiętam dzień, kiedy moja rodzina kupiła pierwszą pralkę. 828 00:56:03,520 --> 00:56:07,080 To był 1 listopad 1952. 829 00:56:07,083 --> 00:56:11,209 Babcia pierwsza włożyła pranie. 830 00:56:11,455 --> 00:56:15,338 Całe życie prała ręcznie rodzinie 9 osób. 831 00:56:15,422 --> 00:56:24,002 I kiedy zapakowała pranie, usiadła na taboreciku i oglądała godzinę cały program prania. 832 00:56:24,010 --> 00:56:26,269 Była pod niesamowitym wrażeniem. 833 00:56:26,300 --> 00:56:32,018 Dla mojej mamy to też oznaczało dużo więcej czasu na inne czynności. 834 00:56:32,183 --> 00:56:37,119 Mogła teraz czytać mi książki, myślę, że przez to zostałem profesorem. 835 00:56:37,200 --> 00:56:40,762 Nic dziwnego, że dziękujemy stalowni, 836 00:56:40,800 --> 00:56:45,539 dziekujemy fabryce proszku do prania, dziękujemy elektrowni. 837 00:56:47,566 --> 00:56:49,587 Teraz... 838 00:56:49,995 --> 00:56:57,116 Na koniec, mam jedną, skromną, radę dla was, 839 00:56:57,120 --> 00:57:00,922 przede wszystkim: patrzcie na dane. 840 00:57:00,925 --> 00:57:02,865 Patrzcie na fakty o otaczającym was świecie. 841 00:57:02,900 --> 00:57:11,042 I wtedy zobaczycie gdzie jesteśmy teraz i jak możemy iść do przodu z resztą miliardów na naszej pięknej planecie. 842 00:57:12,342 --> 00:57:16,144 Wyzwanie ekstremalnej biedy zostały mocno zredukowane. 843 00:57:16,145 --> 00:57:21,200 i pierwszy raz w historii mamy szansę całkowicie go wyeliminować. 844 00:57:22,625 --> 00:57:27,479 Wyzwanie wzrostu populacji, wprawdzie, zostało rozwiązane 845 00:57:27,563 --> 00:57:31,100 liczba dzieci przestała rosnąć. 846 00:57:31,150 --> 00:57:36,687 A problem zmiany klimatu, dalej możemy uniknąć najgorszego. 847 00:57:37,125 --> 00:57:44,226 Ale to wymaga interwencji najbogatszych, jak najszybciej, 848 00:57:44,250 --> 00:57:51,675 musimy ustalić ich wykorzystanie środków i energii na tym poziomie, krok po kroku, 849 00:57:51,690 --> 00:57:57,748 tak by mogły korzystać z nich 10 lub 11 miliardów na końcu tego wieku. 850 00:57:57,934 --> 00:58:01,230 Nigdy nie nazywałem się optymistą, 851 00:58:01,334 --> 00:58:03,983 ale powiem o sobie "możliwista". 852 00:58:03,984 --> 00:58:08,193 I uważam, że świat wygląda dużo lepiej niż wielu z was sądzi. 853 00:58:08,459 --> 00:58:11,432 Dziękuję bardzo!