WEBVTT

00:00:00.850 --> 00:00:02.753
Czy słyszeliście o CRISPR?

00:00:03.883 --> 00:00:06.485
Zdziwiłabym się gdyby nie.

NOTE Paragraph

00:00:06.509 --> 00:00:09.711
To technika używana
do edytowania genomu.

00:00:09.735 --> 00:00:12.569
Niezwykle wszechstronna i kontrowersyjna,

00:00:12.593 --> 00:00:15.834
wywołująca mnóstwo 
interesujących dyskusji.

00:00:16.631 --> 00:00:18.874
Czy powinniśmy przywrócić mamuta?

00:00:19.281 --> 00:00:21.575
Czy powinniśmy edytować ludzki embrion?

00:00:22.041 --> 00:00:24.163
Moje ulubione:

00:00:24.997 --> 00:00:28.648
Jak usprawiedliwimy wytępienie gatunku

00:00:28.672 --> 00:00:31.116
uważanego za groźny dla ludzi?

00:00:31.140 --> 00:00:32.442
Zmieść z powierzchni ziemi

00:00:32.466 --> 00:00:33.983
za pomocą tej techniki?

NOTE Paragraph

00:00:35.165 --> 00:00:38.448
Ta gałąź nauki rozwija się szybciej

00:00:38.472 --> 00:00:41.316
niż regulujące ją mechanizmy.

00:00:41.340 --> 00:00:43.407
Przez ostatnich sześć lat

00:00:43.431 --> 00:00:45.376
moją osobistą misją

00:00:45.863 --> 00:00:48.873
było uświadomienie, 
jak największej liczby ludzi,

00:00:48.897 --> 00:00:51.997
o tego rodzaju 
technikach i ich implikacjach.

NOTE Paragraph

00:00:52.021 --> 00:00:56.550
CRISPR jest przedmiotem 
ogromnego szumu w prasie.

00:00:57.089 --> 00:01:01.448
Najczęściej określa się go
"łatwym" i "tanim".

00:01:02.337 --> 00:01:05.476
Pomówmy więc o tym szerzej

00:01:05.500 --> 00:01:09.684
i przyjrzyjmy się 
otaczającym go prawdom i mitom.

NOTE Paragraph

00:01:10.954 --> 00:01:13.364
Ażeby przeprowadzić CRISPR na genomie

00:01:13.594 --> 00:01:16.194
najpierw trzeba zniszczyć DNA.

00:01:17.098 --> 00:01:20.140
Zniszczenie polega
na rozerwaniu podwójnej nici

00:01:20.164 --> 00:01:21.728
na całej długości helisy.

00:01:21.752 --> 00:01:24.504
Następnie rozpoczyna się
proces odbudowy komórkowej,

00:01:25.088 --> 00:01:27.727
podczas którego skłania się je


00:01:27.751 --> 00:01:29.947
do wprowadzenia pożądanych zmian,

00:01:30.054 --> 00:01:31.596
niezgodnych z naturą.

00:01:31.620 --> 00:01:32.865
Tak to działa.

00:01:33.929 --> 00:01:35.652
Jest to dwuczęściowy system.

NOTE Paragraph

00:01:35.676 --> 00:01:39.047
Mamy białko Cas9 i coś co nazywamy gRNA.

00:01:39.071 --> 00:01:41.533
Myślę o tym, jak o sterowanym pocisku.

00:01:41.557 --> 00:01:44.203
Cas9, lubię antropomorfizować,

00:01:44.227 --> 00:01:47.457
jest jak Pac-Man,

00:01:47.481 --> 00:01:49.026
który chce dobrać się do DNA.

00:01:49.050 --> 00:01:53.206
gRNA jest smyczą, 
która trzyma go z daleka od genomu

00:01:53.230 --> 00:01:56.079
do momentu, 
gdy znajdzie miejsce, do którego pasuje.

00:01:56.912 --> 00:01:59.806
Połączenie tych dwóch nazywa się CRISPR.

00:01:59.830 --> 00:02:01.398
To sposób podpatrzony

00:02:01.422 --> 00:02:04.316
u pradawnego systemu 
odpornościowego bakterii.

NOTE Paragraph

00:02:05.469 --> 00:02:09.209
Zdumiewający jest fakt, że gRNA

00:02:10.041 --> 00:02:11.932
używa tylko 20 liter

00:02:11.956 --> 00:02:13.594
do redagowania celu.

00:02:14.570 --> 00:02:16.713
Jest łatwy do zaprogramowania

00:02:16.737 --> 00:02:18.556
i tani do zakupu.

00:02:18.985 --> 00:02:22.990
Tylko ta część ulega zmianie.

00:02:23.014 --> 00:02:24.812
Reszta pozostaje taka sama.

00:02:25.481 --> 00:02:28.912
Dlatego to niezwykle łatwy
i skuteczny w użyciu system.

NOTE Paragraph

00:02:30.047 --> 00:02:34.287
gRNA i białko Cas9 łączą się

00:02:34.311 --> 00:02:36.243
i jako para poruszają wzdłuż genomu

00:02:36.267 --> 00:02:39.760
w poszukiwaniu miejsca 
do którego pasuje gRNA.

00:02:39.784 --> 00:02:42.639
Następnie wślizgują się między
nici podwójnej helisy

00:02:42.663 --> 00:02:44.231
i rozrywają ją.

00:02:44.692 --> 00:02:47.380
To pobudza białko Cas9 do cięcia

00:02:47.962 --> 00:02:49.561
co powoduje,

00:02:49.816 --> 00:02:51.716
że komórka zaczyna panikować

00:02:51.740 --> 00:02:54.365
bo część jej DNA jest uszkodzone.

NOTE Paragraph

00:02:55.000 --> 00:02:56.296
Co teraz?

00:02:56.320 --> 00:02:58.514
Komórka wzywa grupę ratunkową.

00:02:58.959 --> 00:03:01.581
Istnieją dwa główne sposoby naprawy.

00:03:01.605 --> 00:03:06.674
Pierwszy, to proste
połączenie dwóch kawałków DNA.

00:03:06.698 --> 00:03:08.796
Niezbyt efektywne

00:03:08.820 --> 00:03:11.549
bo czasami jakiś kawałek jest zgubiony

00:03:11.573 --> 00:03:13.000
albo dodany.

00:03:13.024 --> 00:03:16.817
To jest użyteczne, 
gdy chcemy usunąć gen

00:03:16.841 --> 00:03:20.074
ale nie jest przydatne 
przy edytowaniu genomu.

NOTE Paragraph

00:03:20.098 --> 00:03:22.993
Drugi sposób jest ciekawszy.

00:03:23.017 --> 00:03:24.653
W tym sposobie

00:03:24.677 --> 00:03:27.358
używamy homologicznego kawałka DNA.

00:03:27.382 --> 00:03:30.022
Dla przypomnienia, 
ludzie są organizmami diploidalnymi.

00:03:30.046 --> 00:03:34.294
Mamy jedną kopię genomu
od matki i jedną od ojca.

00:03:34.318 --> 00:03:35.673
Gdy jedna jest uszkodzona

00:03:35.673 --> 00:03:38.012
organizm może użyć 
drugiej kopii do naprawy.

00:03:38.036 --> 00:03:39.669
Tak to wygląda.

00:03:40.518 --> 00:03:42.012
Naprawa jest zakończona

00:03:42.012 --> 00:03:43.957
i genom jest bezpieczny.

NOTE Paragraph

00:03:44.616 --> 00:03:46.489
Sposób, w jaki to kontrolujemy,

00:03:46.497 --> 00:03:50.205
polega na dodaniu zmodyfikowanego DNA

00:03:50.229 --> 00:03:52.373
pomiędzy dwa homologiczne końce

00:03:52.397 --> 00:03:54.096
tego samego odcinka.

00:03:54.120 --> 00:03:56.587
W środku może być cokolwiek.

00:03:56.611 --> 00:03:58.126
Komórka tego nie rozpozna.

00:03:58.150 --> 00:04:00.269
Można zmienić literę

00:04:00.293 --> 00:04:01.558
albo usunąć kilka liter.

00:04:01.582 --> 00:04:04.506
Co najważniejsze,
można wstawić całe nowe DNA.

00:04:04.530 --> 00:04:06.619
Trochę, jak koń trojański.

NOTE Paragraph

00:04:07.089 --> 00:04:09.274
CRISPR jest doskonały.

00:04:09.298 --> 00:04:12.916
Może okazać się 
katalizatorem dla ogromnej liczby

00:04:12.940 --> 00:04:14.597
osiągnięć naukowych.

00:04:14.621 --> 00:04:17.842
Powodem jest jego 
modułowy system celowania.

00:04:17.866 --> 00:04:21.633
Od dawna potrafimy wprowadzić 
obce DNA do organizmu gospodarza

00:04:21.657 --> 00:04:23.784
ale dzięki modułowemu systemowi celowania

00:04:23.808 --> 00:04:26.423
możemy wprowadzić je w pożądane miejsce.

NOTE Paragraph

00:04:27.423 --> 00:04:33.092
Rzecz w tym, że nazywamy go tanim

00:04:33.116 --> 00:04:34.858
i łatwym.

00:04:34.882 --> 00:04:37.694
Prowadzę lokalne laboratorium

00:04:38.242 --> 00:04:41.798
Zaczęłam dostawać maile 
od ludzi z pytaniami:

NOTE Paragraph

00:04:41.822 --> 00:04:44.219
"Mogę przyjść do twojego laboratorium

00:04:44.243 --> 00:04:47.860
i użyć CRISPR,
żeby udoskonalić mój genom?"

NOTE Paragraph

00:04:47.884 --> 00:04:48.994
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:04:49.018 --> 00:04:50.519
Naprawdę?

NOTE Paragraph

00:04:51.376 --> 00:04:53.179
"Nie, nie możesz".

NOTE Paragraph

00:04:53.203 --> 00:04:54.213
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:04:54.237 --> 00:04:56.592
"Ale słyszałem, że to jest łatwe i tanie".

NOTE Paragraph

00:04:56.616 --> 00:04:58.799
Porozmawiajmy więc o tym.

00:04:58.823 --> 00:05:00.772
Co znaczy tani?

00:05:00.796 --> 00:05:03.206
Jest tani w porównaniu.

00:05:03.665 --> 00:05:07.284
Jasne, że średni koszt materiału 
użytego w eksperymencie

00:05:07.308 --> 00:05:09.840
obniży się z tysiąca do kilkuset dolarów.

00:05:09.864 --> 00:05:11.800
Skraca też czas eksperymentu

00:05:11.824 --> 00:05:13.904
z tygodni do dni.

00:05:14.246 --> 00:05:15.738
Świetnie.

00:05:15.762 --> 00:05:18.452
Nadal potrzebne 
jest profesjonalne laboratorium.

00:05:18.476 --> 00:05:21.988
Nie da się zrobić niczego 
sensownego bez takiego laboratorium.

00:05:22.012 --> 00:05:24.016
Nie słuchajcie ludzi,

00:05:24.040 --> 00:05:26.771
którzy mówią, że można 
tego dokonać na stole kuchennym.

00:05:27.421 --> 00:05:31.929
To nie jest też łatwy zabieg.

00:05:31.953 --> 00:05:34.261
Nie wspominając o prawach patentowych.

00:05:34.285 --> 00:05:36.111
Nawet jeśli coś odkryjesz.

00:05:36.135 --> 00:05:42.771
Instytut Broad i Uniwersytet Berkeley
prowadzą teraz wojnę o patent.

00:05:42.795 --> 00:05:45.183
Fascynujące do śledzenia.

00:05:45.207 --> 00:05:48.455
Oskarżają się nawzajem 
o nielegalne roszczenia

00:05:48.479 --> 00:05:50.210
i mają świadków mówiących:

00:05:50.234 --> 00:05:53.018
"O tak, podpisałem się 
pod notatkami tutaj i tutaj".

00:05:53.042 --> 00:05:55.143
To będzie się ciągnęło przez lata.

00:05:55.167 --> 00:05:56.327
A gdy się skończy,

00:05:56.351 --> 00:05:59.636
ktoś zapewne zapłaci
ogromne opłaty za licencje,

00:05:59.660 --> 00:06:01.319
żeby używać tego wynalazku.

00:06:01.343 --> 00:06:03.124
Czy to naprawdę jest tanie?

00:06:03.148 --> 00:06:08.347
Tak, jeśli masz swoje laboratorium
i wykonujesz prosty test.

NOTE Paragraph

00:06:09.220 --> 00:06:11.496
Czy jest łatwy? Sprawdźmy to.

00:06:12.417 --> 00:06:14.905
Diabeł zawsze tkwi w szczegółach.

00:06:15.881 --> 00:06:19.012
Nie wiemy jeszcze wszystkiego o komórkach.

00:06:19.036 --> 00:06:20.706
Są "czarnymi skrzynkami".

00:06:20.730 --> 00:06:25.590
Na przykład nie wiemy dlaczego 
niektóre gRNA działają doskonale

00:06:25.614 --> 00:06:27.677
a niektóre gRNA nie działają.

00:06:27.701 --> 00:06:31.169
Nie wiemy dlaczego niektóre komórki
wybierają jeden sposób naprawy

00:06:31.193 --> 00:06:33.651
a inne wolą inny.

NOTE Paragraph

00:06:34.270 --> 00:06:35.554
Poza tym,

00:06:35.578 --> 00:06:38.447
mamy cały problem wprowadzenia 
tego mechanizmu do komórki

00:06:38.471 --> 00:06:39.755
w pierwszej kolejności.

00:06:39.759 --> 00:06:41.761
Na szalce Petriego to nie jest trudne.

00:06:41.785 --> 00:06:44.230
W żywym organizmie

00:06:44.254 --> 00:06:45.797
jest to złożony proces.

00:06:46.224 --> 00:06:49.410
Łatwiej jest gdy posłużymy się
krwią albo szpikiem kostnym.

00:06:49.434 --> 00:06:51.661
Dlatego są one celem wielu badań.

NOTE Paragraph

00:06:51.685 --> 00:06:53.936
Był przypadek dziewczynki 
chorej na białaczkę.

00:06:53.960 --> 00:06:55.612
Pobrano jej krew.

00:06:55.636 --> 00:06:58.310
Zredagowano ją
i wprowadzono ponownie

00:06:58.334 --> 00:07:00.383
do obiegu z prekursorem CRISPR.

00:07:00.869 --> 00:07:03.665
To jest pole badań 
nad którym skupiają się naukowcy.

00:07:03.689 --> 00:07:06.242
Obecnie, żeby dokonać 
zmiany w całym organizmie

00:07:06.266 --> 00:07:08.410
trzeba prawdopodobnie użyć wirusa.

00:07:08.434 --> 00:07:10.807
Bierze się wirus, 
i wprowadza do niego CRISPR.

00:07:10.831 --> 00:07:12.537
Pozwala się mu zainfekować komórkę.

00:07:12.561 --> 00:07:14.704
Tylko, że teraz w organizmie 
mamy też wirusa

00:07:14.728 --> 00:07:17.416
i nie wiemy, jakie będą tego 
długoterminowe efekty.

00:07:17.440 --> 00:07:19.708
W dodatku CRISPR wywołuje skutki uboczne.

00:07:19.732 --> 00:07:22.693
Niski procent ale jednak.

00:07:22.717 --> 00:07:25.515
Co się stanie z tym z biegiem czasu?

NOTE Paragraph

00:07:26.039 --> 00:07:28.251
To nie są banalne pytania.

00:07:28.275 --> 00:07:30.915
Niektórzy naukowcy starają się
znaleźć na nie odpowiedź.

00:07:30.939 --> 00:07:33.225
Z czasem zapewne 
znajdziemy rozwiązanie.

00:07:33.249 --> 00:07:36.883
Ale to nie jest jeszcze podłącz-i-używaj.
Zabierze to trochę czasu.

00:07:36.907 --> 00:07:38.666
Więc jest to łatwy sposób?

00:07:39.032 --> 00:07:43.365
Jeśli ktoś pracuje nad tym konkretnym 
problemem przez kilka lat,

00:07:43.389 --> 00:07:45.124
odpowiedź brzmi: tak.

NOTE Paragraph

00:07:45.426 --> 00:07:47.510
Następny problem.

00:07:47.534 --> 00:07:53.893
Tak naprawdę nie wiemy za bardzo, 
jak wywołać pożądany efekt,

00:07:53.917 --> 00:07:56.822
dokonując jakiejś edycji genomu.

00:07:57.306 --> 00:07:59.473
Jesteśmy dalecy od zrozumienia,

00:07:59.497 --> 00:08:01.866
jak dać świni skrzydła albo piątą nogę.

00:08:02.364 --> 00:08:05.228
Zgodzę się na dodatkową nogę.

00:08:05.252 --> 00:08:06.898
Byłoby super!

00:08:06.922 --> 00:08:08.458
Tylko, że prawda jest inna.

00:08:08.482 --> 00:08:12.832
CRISPR jest używany
przez tysiące naukowców

00:08:12.856 --> 00:08:15.228
do pracy nad ważnymi zagadnieniami.

00:08:15.252 --> 00:08:20.696
Na przykład do udoskonalenia
modeli chorób u zwierząt,

00:08:20.720 --> 00:08:25.702
do produkcji cennych
związków chemicznych

00:08:25.726 --> 00:08:29.608
i wprowadzeniem ich 
do procesu fermentacji w kadziach

00:08:30.021 --> 00:08:33.482
albo do prostych prac
badawczych nad funkcjami genów.

NOTE Paragraph

00:08:34.022 --> 00:08:36.951
To informacje o CRISPR,
które powinniśmy nagłaśniać.

00:08:36.975 --> 00:08:40.439
Nie podoba mi się, że te efekciarskie

00:08:40.463 --> 00:08:42.219
dominują w mediach.

00:08:42.243 --> 00:08:46.817
Wielu naukowców przyczyniło się 
do opracowaniem metody CRISPR.

00:08:46.841 --> 00:08:48.460
Szczególnie interesujące jest to,

00:08:48.484 --> 00:08:52.994
że żyjemy w społeczeństwie, 
które popiera ich pracę.

NOTE Paragraph

00:08:53.423 --> 00:08:54.582
Pomyślcie.

00:08:54.606 --> 00:08:58.625
Istniejąca infrastruktura 
pozwala pewnej liczbie ludzi

00:08:58.983 --> 00:09:02.292
na poświęcenie czasu tylko na badania.

00:09:02.984 --> 00:09:06.355
Oznacza to, że wszyscy mamy
udział w wynalezieniu CRISPR.

00:09:06.998 --> 00:09:11.466
Powiem więcej, 
jesteśmy jego strażnikami.

00:09:11.490 --> 00:09:13.507
Wszyscy jesteśmy odpowiedzialni.

NOTE Paragraph

00:09:13.749 --> 00:09:17.705
Chciałabym zachęcić wszystkich 
do zapoznania się z tymi technikami.

00:09:18.010 --> 00:09:20.289
To jedyny sposób, który ułatwi nam

00:09:20.415 --> 00:09:24.767
zadecydowanie 
o ich wartości i przydatności.

00:09:26.747 --> 00:09:30.502
A także o ich pozytywnym rezulatcie

00:09:31.034 --> 00:09:34.166
zarówno dla nas, jak i dla planety.

NOTE Paragraph

00:09:34.698 --> 00:09:35.890
Dzięki.