WEBVTT

00:00:01.391 --> 00:00:03.670
Ka shumë mundësi që nuk më njihni,

00:00:03.670 --> 00:00:07.014
por jam një nga ata .01 përqindëshat

00:00:07.014 --> 00:00:08.957
për të cilët dëgjoni apo lexoni,

00:00:08.957 --> 00:00:13.022
dhe, sipas çdo përkufizimi
të arsyeshëm, një plutokrat.

00:00:13.022 --> 00:00:16.111
Ajo që dua të bëj sot
është t’u flas haptazi

00:00:16.111 --> 00:00:18.418
plutokratëve të tjerë, llojit tim,

00:00:18.418 --> 00:00:21.229
pasi duket se është koha që krejt ne

00:00:21.229 --> 00:00:23.305
të ulemi të bisedojmë.

00:00:23.305 --> 00:00:25.883
Si shumica e plutokratëve,
jam kapitalist

00:00:25.883 --> 00:00:28.226
shumë krenar dhe pa brenga.

00:00:28.226 --> 00:00:31.763
Kam themeluar, bashkë-themeluar
ose financuar

00:00:31.763 --> 00:00:35.293
mbi 30 kompani në industri të ndryshme.

00:00:35.293 --> 00:00:38.888
Isha investuesi i parë 
jo-familjar në Amazon.com.

00:00:38.888 --> 00:00:41.609
Bashkëthemelova një shoqëri
të quajtur aQuantive

00:00:41.609 --> 00:00:45.479
që ia shitëm Microsoft-it
për 6.4 miliardë dollarë.

00:00:45.479 --> 00:00:48.027
Tok me miqtë e mi, jemi
pronarë të një banke.

00:00:48.027 --> 00:00:50.923
Ua tregoj — (Të qeshura) —

00:00:50.923 --> 00:00:52.170
e pabesueshme, apo jo?

00:00:52.170 --> 00:00:55.380
Ua them këto për t’ju treguar

00:00:55.380 --> 00:00:58.143
se jeta ime është si
shumica e plutokratëve.

00:00:58.143 --> 00:01:01.450
Kam një këndvështrim
të gjerë mbi kapitalizmin

00:01:01.450 --> 00:01:03.250
dhe biznesin,

00:01:03.250 --> 00:01:07.040
çka më është shpërblyer me të dy duart

00:01:07.040 --> 00:01:09.197
me një jetë që shumica juaj

00:01:09.197 --> 00:01:11.456
as e përfytyrojnë dot:

00:01:11.456 --> 00:01:14.157
disa shtëpi, një jaht, avionin tim,

00:01:14.157 --> 00:01:18.284
etj., etj., etj.

00:01:18.284 --> 00:01:21.546
Por të jemi të sinqertë: nuk jam
personi më i mençur që ju ka rastisur.

00:01:21.546 --> 00:01:23.950
Dhe, pa mëdyshje, jo më i palodhuri.

00:01:23.950 --> 00:01:25.923
Isha student mesatar.

00:01:25.923 --> 00:01:27.141
Nuk jam fare tip teknik.

00:01:27.141 --> 00:01:29.639
Nuk shkruaj dot as edhe një rresht kodi.

00:01:29.639 --> 00:01:32.772
Me tërë mend, suksesi im është pasojë

00:01:32.772 --> 00:01:35.220
e fatit spektakolar,

00:01:35.220 --> 00:01:40.124
e lindjes, e rrethanave dhe e kohës.

00:01:40.124 --> 00:01:44.619
Por në fakt jam goxha i zoti në dy gjëra.

00:01:44.619 --> 00:01:49.263
E para, kam një tolerancë
jo të zakonshme për rreziqet,

00:01:49.263 --> 00:01:51.678
dhe tjetra kam shumë intuite,

00:01:51.678 --> 00:01:54.303
se ç’do të ndodhë në të ardhmen,

00:01:54.303 --> 00:01:57.586
dhe mendoj se kjo nuhatje e së ardhmes

00:01:57.586 --> 00:02:01.156
është thelbi i sipërmarrjes së arrirë.

00:02:01.156 --> 00:02:03.674
Ç’shoh sot te e ardhmja jonë,

00:02:03.674 --> 00:02:05.676
do të pyesnit?

00:02:05.676 --> 00:02:07.331
Shoh sfurqe,

00:02:07.331 --> 00:02:12.121
si sfurqet e një turme të egërsuar,

00:02:12.121 --> 00:02:17.335
ngaqë, ndërkohë që njerëz
si ne plutokratët

00:02:17.335 --> 00:02:20.866
jetojnë tej andrallave të koprracisë,

00:02:20.866 --> 00:02:23.779
99 përqindëshi tjetër
i bashkëqytetarëve tanë

00:02:23.779 --> 00:02:26.592
po mbeten gjithnjë e më tepër mbrapa.

00:02:26.592 --> 00:02:29.080
Më 1980-n, një përqindëshi
i amerikanëve në majë

00:02:29.080 --> 00:02:31.558
zotëronte rreth tetë përqind
të të ardhurave kombëtare,

00:02:31.558 --> 00:02:34.232
kurse 50 përqindëshi i amerikanëve poshtë

00:02:34.232 --> 00:02:36.775
zotëronte 18 përqind.

00:02:36.775 --> 00:02:40.127
Tridhjetë vjet më vonë, sot,
një përqindëshi në majë

00:02:40.127 --> 00:02:43.749
zotëron mbi 20 përqind
të të ardhurave kombëtare,

00:02:43.749 --> 00:02:45.650
kurse 50 përqindëshi i amerikanëve poshtë

00:02:45.650 --> 00:02:48.564
zotëron 12 ose 13.

00:02:48.564 --> 00:02:51.010
Nëse prirja vazhdon,

00:02:51.010 --> 00:02:52.490
1% në majë do të zotërojë

00:02:52.490 --> 00:02:54.796
mbi 30 përqind të të ardhurave kombëtare

00:02:54.796 --> 00:02:56.588
pas 30 vitesh të tjera,

00:02:56.588 --> 00:02:58.868
kurse 50 përqindëshi i amerikanëve poshtë

00:02:58.868 --> 00:03:00.607
vetëm gjashtë.

00:03:00.607 --> 00:03:02.603
Pra, problemi nuk është se kemi

00:03:02.603 --> 00:03:04.684
ca pabarazi.

00:03:04.684 --> 00:03:07.136
Ca pabarazi është e domosdoshme

00:03:07.136 --> 00:03:10.430
për një demokraci kapitaliste
që funksionon goxha

00:03:10.430 --> 00:03:12.140
Problemi është se pabarazia

00:03:12.140 --> 00:03:15.502
sot është në maja historike

00:03:15.502 --> 00:03:18.921
dhe përditë e më keq bëhet.

00:03:18.921 --> 00:03:21.545
Dhe nëse pasuria, pushteti,
dhe të ardhurat

00:03:21.545 --> 00:03:23.380
vazhdojnë të përqendrohen

00:03:23.380 --> 00:03:25.681
në majën e majës,

00:03:25.681 --> 00:03:27.529
shoqëria jonë do të ndryshojë

00:03:27.529 --> 00:03:29.262
nga një demokraci kapitaliste

00:03:29.262 --> 00:03:33.034
në një shoqëri neo-feudale rentiere

00:03:33.034 --> 00:03:35.019
si Franca e shekullit të 18-të.

00:03:35.019 --> 00:03:38.213
Kështu qe Franca

00:03:38.213 --> 00:03:39.960
para revolucionit,

00:03:39.960 --> 00:03:41.984
me turmat me sfurqe.

00:03:41.984 --> 00:03:44.538
Ndaj kam një mesazh për plutokratët e mi

00:03:44.538 --> 00:03:46.360
dhe trilionerët

00:03:46.360 --> 00:03:47.834
dhe për këdo që jeton

00:03:47.834 --> 00:03:50.070
në një botë flluskë të gardhuar:

00:03:50.070 --> 00:03:51.421
Zgjohuni.

00:03:51.421 --> 00:03:55.141
Zgjohuni. Kjo s’mund të zgjasë përgjithmonë.

00:03:55.141 --> 00:03:57.160
Sepse nëse nuk bëjmë diçka

00:03:57.160 --> 00:04:01.491
për ndreqjen e pabarazive ekonomike
verbuese në shoqërinë tonë,

00:04:01.491 --> 00:04:04.236
sfurqet do të na gjejnë,

00:04:04.236 --> 00:04:08.184
pasi asnjë shoqëri e lirë 
dhe e hapur s’mund ta mbajë

00:04:08.184 --> 00:04:11.188
gjallë këtë lloj pabarazie
ekonomike në rritje.

00:04:11.188 --> 00:04:14.110
Kurrë nuk ka ndodhur. 
Nuk kemi shembuj për të.

00:04:14.110 --> 00:04:15.969
Tregomëni një shoqëri shumë të pabarabartë,

00:04:15.969 --> 00:04:17.447
t’ju tregoj një shtet policor

00:04:17.447 --> 00:04:19.214
ose një kryengritje.

00:04:19.214 --> 00:04:21.358
Nëse nuk i biem pas kësaj pune,

00:04:21.358 --> 00:04:23.269
sfurqet do të na gjejnë.

00:04:23.269 --> 00:04:27.117
Çështja nuk është “po sikur”, është “kur”.

00:04:27.117 --> 00:04:30.750
Dhe do të jetë e tmerrshme kur t’i vihen

00:04:30.750 --> 00:04:32.201
gjithkujt,

00:04:32.201 --> 00:04:37.185
por veçanërisht njerëzve
si ne, plutokratëve.

00:04:37.185 --> 00:04:40.605
E di që duhet të dukem
si ndonjë liberal naiv.

00:04:40.605 --> 00:04:42.855
Nuk jam. S’po argumentoj moralisht

00:04:42.855 --> 00:04:46.117
që pabarazia ekonomike është e keqe.

00:04:46.117 --> 00:04:50.403
Ajo që po mbroj është se
rritja e pabarazisë ekonomike

00:04:50.403 --> 00:04:53.924
është pa mend dhe tek e fundit
vetë-shkatërruese.

00:04:53.924 --> 00:04:57.152
Rritja e pabarazisë s’rrit
thjesht rrezikun

00:04:57.152 --> 00:04:59.020
tonë përballë sfurqeve,

00:04:59.020 --> 00:05:03.587
por është e tmerrshme për vetë biznesin.

00:05:03.587 --> 00:05:07.457
Modeli për ne njerëzit e kamur
do të duhej të qe Henri Fordi.

00:05:07.457 --> 00:05:11.270
Kur Fordi në mënyrë të famshme
futi ditën e punës 5 dollarëshe,

00:05:11.270 --> 00:05:14.217
çka qe dyfishi i rrogës
mbizotëruese të kohës,

00:05:14.217 --> 00:05:16.287
ai s’rriti thjesht prodhueshmërinë

00:05:16.287 --> 00:05:18.256
e fabrikave të veta,

00:05:18.256 --> 00:05:21.653
ai i shndërroi punëtorët e shfrytëzuar,
që qenë të varfër,

00:05:21.653 --> 00:05:24.353
në një klasë të mesme në lulëzim
që tani mund t’ia dilte

00:05:24.353 --> 00:05:27.570
të blinte produktet që prodhonte.

00:05:27.570 --> 00:05:31.860
Fordi nuhati atë çka ne
e njohim si të vërtetë,

00:05:31.860 --> 00:05:35.861
që një ekonomi kuptohet 
më mirë si një ekosistem

00:05:35.861 --> 00:05:37.780
dhe se karakterizohet nga po ato

00:05:37.780 --> 00:05:40.340
qerthuj marrëdhëniesh që i gjeni

00:05:40.340 --> 00:05:42.080
në një ekosistem natyror,

00:05:42.080 --> 00:05:46.018
një qerthull marrëdhëniesh
mes klientësh dhe biznesesh.

00:05:46.018 --> 00:05:49.124
Rritja e rrogave shton kërkesën,

00:05:49.124 --> 00:05:51.205
dhe kjo shton punësimin,

00:05:51.205 --> 00:05:53.286
që nga ana e vet rrit rrogat

00:05:53.286 --> 00:05:55.916
kërkesën dhe fitimet,

00:05:55.916 --> 00:06:00.760
por ky cikël virtuoz
i rritjes së mbrothësisë

00:06:00.760 --> 00:06:02.909
është pikërisht çka mungon sot

00:06:02.909 --> 00:06:07.904
për rigjallërimin e ekonomisë.

00:06:07.904 --> 00:06:12.522
Kjo është arsyeja pse duhet t’i lëmë pas

00:06:12.522 --> 00:06:16.230
politikat trickle-down që kaq shumë

00:06:16.230 --> 00:06:18.027
mbizotërojnë në të dyja partitë politike

00:06:18.027 --> 00:06:21.432
dhe të përqafojmë diçka 
që unë e quaj ekonomi middle-out.

00:06:21.432 --> 00:06:23.967
Ekonomia middle-out e hedh tej

00:06:23.967 --> 00:06:26.284
idenë ekonomike neoklasike

00:06:26.284 --> 00:06:30.481
se ekonomitë janë të efektshme,
lineare, mekanike,

00:06:30.481 --> 00:06:33.608
se priren drejt baraspeshimit
dhe paanësisë,

00:06:33.608 --> 00:06:37.046
dhe përqafon në fakt idenë
e shekullit XXI

00:06:37.046 --> 00:06:40.820
që ekonomitë janë
ekosisteme të ndërlikuara,

00:06:40.820 --> 00:06:42.822
përshtatëse,

00:06:42.822 --> 00:06:46.170
dhe se priren larg baraspeshimit
dhe drejt pabarazisë,

00:06:46.170 --> 00:06:47.920
se nuk janë aspak të efektshme,

00:06:47.920 --> 00:06:51.205
por kanë efektshmëri,
nëse administrohen mirë.

00:06:51.205 --> 00:06:54.476
Ky këndvështrim i shekullit XXI

00:06:54.476 --> 00:06:57.140
ju lejon të shihni qartë se kapitalizmi

00:06:57.140 --> 00:07:00.427
s’funksionon duke shpërndarë
[me efektshmëri]

00:07:00.427 --> 00:07:02.867
burimet ekzistuese.

00:07:02.867 --> 00:07:08.305
Funksionon duke krijuar [me efektshmëri]
zgjidhje të reja

00:07:08.305 --> 00:07:10.120
për problemet njerëzore.

00:07:10.120 --> 00:07:12.329
Gjenialja te kapitalizmi

00:07:12.329 --> 00:07:17.211
është se është një sistem
evolucionist zgjidhje-gjetjesh

00:07:17.211 --> 00:07:23.162
I shpërblen njerëzit për zgjidhjen
e problemeve të njerëzve të tjerë.

00:07:23.162 --> 00:07:26.109
Qartas, dallimi mes një shoqërie

00:07:26.109 --> 00:07:28.426
të varfër dhe një shoqërie të pasur,

00:07:28.426 --> 00:07:31.364
është shkalla me të cilën shoqëria

00:07:31.364 --> 00:07:33.297
prodhon zgjidhje në formë

00:07:33.297 --> 00:07:36.156
produktesh për qytetarët e vet.

00:07:36.156 --> 00:07:37.977
Tërësia e zgjidhjeve

00:07:37.977 --> 00:07:39.968
që kemi në shoqërinë tonë

00:07:39.968 --> 00:07:42.342
është vërtet mbrothësia jonë,
dhe kjo shpjegon

00:07:42.342 --> 00:07:44.625
pse kompani si Google dhe Amazon

00:07:44.625 --> 00:07:46.988
apo Microsoft dhe Apple

00:07:46.988 --> 00:07:49.890
dhe sipërmarrësit që
i krijuan këto kompani

00:07:49.890 --> 00:07:53.450
kanë kontribuar kaq shumë

00:07:53.450 --> 00:07:56.156
në mbrothësinë e kombit tonë.

00:07:56.156 --> 00:07:58.956
Ky këndvështrim shekulli XXI

00:07:58.956 --> 00:08:01.545
e bën gjithashtu të qartë se

00:08:01.545 --> 00:08:03.990
ajo çka e mendojmë si rritje ekonomike

00:08:03.990 --> 00:08:05.937
kuptohet më mirë si

00:08:05.937 --> 00:08:08.431
shkalla se sa probleme zgjidhim.

00:08:08.431 --> 00:08:11.849
Por kjo shkallë varet tërësisht nga

00:08:11.849 --> 00:08:15.426
sa zgjidhës problemesh — zgjidhës

00:08:15.426 --> 00:08:17.912
të zotë, të larmishëm, problemesh — kemi,

00:08:17.912 --> 00:08:20.645
praj edhe nga se sa prej bashkëqytetarëve tanë

00:08:20.645 --> 00:08:22.870
marrin pjesë aktivisht,

00:08:22.870 --> 00:08:26.520
si sipërmarrës që
mund të ofrojnë zgjidhje,

00:08:26.520 --> 00:08:30.162
dhe si klientë që i konsumojnë ato.

00:08:30.162 --> 00:08:34.280
Por rritja sa më tepër e pjesëmarrjes

00:08:34.280 --> 00:08:35.899
nuk ndodh rastësisht.

00:08:35.899 --> 00:08:37.868
Nuk ndodh vetë.

00:08:37.868 --> 00:08:41.597
Lyp përpjekje dhe investim,

00:08:41.597 --> 00:08:44.027
çka është arsyeja pse krejt

00:08:44.027 --> 00:08:47.258
demokracitë kapitaliste me shumë mbrothësi

00:08:47.258 --> 00:08:49.807
dallohen nga investime masive

00:08:49.807 --> 00:08:52.372
drejt shtresës së mesme dhe infrastrukturës

00:08:52.372 --> 00:08:55.240
nga e cila ajo varet.

00:08:55.240 --> 00:08:57.239
Ne plutokratët lypset ta lëmë pas

00:08:57.239 --> 00:09:00.378
këtë ekonominë trickle-down,

00:09:00.378 --> 00:09:02.284
këtë ide që sa më mirë të jemi ne,

00:09:02.284 --> 00:09:04.951
aq më mirë do të jetë gjithkush.

00:09:04.951 --> 00:09:08.871
S’është e vërtetë. Si të jetë e vërtetë?!?

00:09:08.871 --> 00:09:12.999
Unë fitoj 1000 herë sa rroga mesatare,

00:09:12.999 --> 00:09:15.924
por nuk blej 1000 herë më tepër gjëra,

00:09:15.924 --> 00:09:16.988
apo jo?

00:09:16.988 --> 00:09:20.176
Bleva dy palë pantallona nga këto,

00:09:20.176 --> 00:09:22.110
të cilat Majku, ortaku im i quan

00:09:22.110 --> 00:09:23.625
pantallona administratori.

00:09:23.625 --> 00:09:26.561
Mund të blija 2000 palë,

00:09:26.561 --> 00:09:29.627
por për t’i bërë çfarë? (Të qeshura)

00:09:29.627 --> 00:09:32.656
Sa herë do të qethem?

00:09:32.656 --> 00:09:36.361
Sa herë do darkoj jashtë?

00:09:36.361 --> 00:09:40.434
Pavarësisht se sa të kamur
të bëhen pak plutokratë,

00:09:40.434 --> 00:09:43.978
kurrë s’mund të shtyjnë para
një ekonomi të fortë kombëtare.

00:09:43.978 --> 00:09:49.671
Vetëm një shtresë e mesme
e lulëzuar mundet.

00:09:49.671 --> 00:09:51.368
S’kemi ç’bëjmë,

00:09:51.368 --> 00:09:55.509
mund të thonë miqtë e mi plutokratë.

00:09:55.509 --> 00:09:58.713
Tjetër koha e Henri Fordit.

00:09:58.713 --> 00:10:00.987
Ndoshta s’bëjmë dot ca gjëra.

00:10:00.987 --> 00:10:03.923
Ndoshta ca gjëra mund t’i bëjmë.

00:10:03.923 --> 00:10:07.784
19 Qershor, 2013,

00:10:07.784 --> 00:10:11.217
Bloomberg botoi një shkrim timin me titull

00:10:11.217 --> 00:10:16.150
"The Capitalist’s Case for a $15 Minimum Wage."

00:10:16.150 --> 00:10:19.072
Babaxhanët e revistës Forbes,

00:10:19.072 --> 00:10:21.270
ndër admiruesit e mi më të mëdhenj,

00:10:21.270 --> 00:10:25.990
e quajtën "Propozimi thuajse
i çmendur i Nik Hanauerit."

00:10:25.990 --> 00:10:29.219
Por prapë, vetëm 350 ditë

00:10:29.219 --> 00:10:31.795
pasi qe botuar ai artikull,

00:10:31.795 --> 00:10:34.744
kryetari i bashkisë së Seattle
e dekretoi ligj një urdhëresë

00:10:34.744 --> 00:10:38.510
për rritjen e pagës minimum në Seattle

00:10:38.510 --> 00:10:40.198
në 15 dollarë ora,

00:10:40.198 --> 00:10:41.638
më shumë se dyfishi

00:10:41.638 --> 00:10:46.330
i 7.25 dollarëve që mbizotëron
në nivel federal.

00:10:46.330 --> 00:10:48.110
Si ndodhi kështu,

00:10:48.110 --> 00:10:50.195
mund të pyesin njerëz të arsyeshëm.

00:10:50.195 --> 00:10:51.863
Ndodhi se një grup prej nesh

00:10:51.863 --> 00:10:53.227
i kujtuan shtresës së mesme

00:10:53.227 --> 00:10:54.878
se ajo është burimi

00:10:54.878 --> 00:10:58.544
i rritjes dhe mbrothësisë
në ekonomitë kapitaliste.

00:10:58.544 --> 00:11:02.110
Ju kujtuam atyre se kur
punëtorët kanë më shumë para,

00:11:02.110 --> 00:11:03.822
bizneset kanë më tepër klientë,

00:11:03.822 --> 00:11:05.804
dhe u duhen më shumë punonjës.

00:11:05.804 --> 00:11:08.490
Ju kujtuam se kur bizneset

00:11:08.490 --> 00:11:11.210
u paguajnë punëtorëve një rrogë
të denjë për jetesë,

00:11:11.210 --> 00:11:13.102
taksapaguesve u hiqet barra

00:11:13.102 --> 00:11:14.812
e financimit të programeve
kundër varfërisë

00:11:14.812 --> 00:11:17.714
si triska ushqimesh, asistencë mjekësore

00:11:17.714 --> 00:11:19.424
apo kontribut qirash

00:11:19.424 --> 00:11:21.820
për të cilat kanë nevojë këta punëtorë.

00:11:21.820 --> 00:11:24.784
Ju kujtuam atyre se
punëtorët me rroga të ulëta

00:11:24.784 --> 00:11:27.110
përbëjnë taksapagues të tmerrshëm,

00:11:27.110 --> 00:11:29.128
dhe se kur rrisni pagën minimum

00:11:29.128 --> 00:11:31.253
për krejt bizneset,

00:11:31.253 --> 00:11:32.920
krejt bizneset përfitojnë

00:11:32.920 --> 00:11:35.651
pa u dëmtuar konkurrenca
e ndonjërit prej tyre.

00:11:35.651 --> 00:11:37.372
Reagimi klasik, sigurisht,

00:11:37.372 --> 00:11:41.175
është që me rritjen e pagës minimum
ulen vendet e punes. Apo jo?

00:11:41.175 --> 00:11:43.763
Politikanët tuaj i bëjnë gjithmonë jehonë

00:11:43.763 --> 00:11:46.855
kësaj ideje trickle-down
duke thënë gjëra të tilla si,

00:11:46.855 --> 00:11:48.948
"Po qe se rrisni çmimin e krahut të punës,

00:11:48.948 --> 00:11:51.740
gjejeni se ç’ndodh? Merrni më pak të tillë."

00:11:51.740 --> 00:11:54.170
Me tërë mend?

00:11:54.170 --> 00:11:57.823
Se ja që ka ca fakte 
që bien ndesh me këtë.

00:11:57.823 --> 00:12:02.582
Që nga 1980, rrogat e CEO-ve te ne

00:12:02.582 --> 00:12:04.850
u rritën me 30 deri 500 herë

00:12:04.850 --> 00:12:07.122
të rroges mesatare.

00:12:07.122 --> 00:12:10.290
Kjo është rritje e çmimit
të krahut të punës.

00:12:10.290 --> 00:12:13.262
Por, me sa di,

00:12:13.262 --> 00:12:15.434
nuk kam parë ndonjë kompani

00:12:15.434 --> 00:12:19.180
që punën e CEO-së
ta mbulojë jashtë kompanisë,

00:12:19.180 --> 00:12:21.267
ta automatizojë, ta eksportojë në Kinë.

00:12:21.267 --> 00:12:23.293
Në fakt, duket se punësojmë

00:12:23.293 --> 00:12:26.515
CEO dhe kuadër drejtues më tepër se kurrë.

00:12:26.515 --> 00:12:30.705
Po njësoj për punonjës teknologjie

00:12:30.705 --> 00:12:32.531
dhe punonjës shërbimesh financiare,

00:12:32.531 --> 00:12:35.149
që fitojnë shumëfish sa rroga mesatare

00:12:35.149 --> 00:12:37.154
por prapë punësojmë gjithnjë
e më shumë të tillë,

00:12:37.154 --> 00:12:42.050
pra, pa mëdyshje, çmimin 
e krahut të punës mund ta rrisni

00:12:42.050 --> 00:12:44.091
dhe prapë të keni më tepër të tillë.

00:12:44.091 --> 00:12:46.675
E di se shumica e njerëzve mendon

00:12:46.675 --> 00:12:48.397
se rroga minimum 15 dollarë ora

00:12:48.397 --> 00:12:52.312
është eksperiment ekonomik
i marrë, i rrezikshëm.

00:12:52.312 --> 00:12:54.210
Nuk pajtohemi me ta.

00:12:54.210 --> 00:12:56.684
Besojmë se paga minimum 15 dollarëshe

00:12:56.684 --> 00:12:57.950
në Seattle

00:12:57.950 --> 00:12:59.803
është në fakt vazhdimi i një

00:12:59.803 --> 00:13:02.511
politike ekonomike logjike.

00:13:02.511 --> 00:13:04.471
Ajo po i lejon qytetit tonë

00:13:04.471 --> 00:13:07.206
t’ia dalë mbanë.

00:13:07.206 --> 00:13:08.965
Ngaqë, shteti

00:13:08.965 --> 00:13:10.677
i Uashingtonit ka tashmë

00:13:10.677 --> 00:13:12.170
pagën minimum më të lartë

00:13:12.170 --> 00:13:13.869
ndër shtetet e kombit.

00:13:13.869 --> 00:13:16.130
Ne i paguajmë krejt punëtorët
9.32 dollarë ora,

00:13:16.130 --> 00:13:17.973
çka është gati 30 përqind më shumë

00:13:17.973 --> 00:13:20.531
se sa minimumi në nivel federal prej 7.25,

00:13:20.531 --> 00:13:24.484
por, 427 përqind më shumë

00:13:24.484 --> 00:13:28.070
se minimumi federal më i ulët prej 2.13.

00:13:28.070 --> 00:13:30.686
Po të kishin të drejtë
teoricienët e trickle-down,

00:13:30.686 --> 00:13:33.798
atëherë shteti i Washingtonit duhej
të kishte papunësi masive.

00:13:33.798 --> 00:13:36.478
Seattle të rrëshqiste drejt oqeanit.

00:13:36.478 --> 00:13:39.501
Por Seattle është qyteti me

00:13:39.501 --> 00:13:43.399
rritjen më të shpejtë në
vend, ndër të mëdhenjtë.

00:13:43.399 --> 00:13:47.516
Në shtetin e Washingtonit po krijohen 
vende pune në biznes të vogël

00:13:47.516 --> 00:13:50.137
me shpejtësi më të madhe se 
cilido shtet tjetër i rëndësishëm

00:13:50.137 --> 00:13:51.993
i kombit.

00:13:51.993 --> 00:13:55.897
Biznesi i restoranteve në Seattle?
Në lulëzim.

00:13:55.897 --> 00:14:00.285
Pse? Sepse ligji themelor
i kapitalizmit është,

00:14:00.285 --> 00:14:01.900
kur njerëzit kanë më tepër para,

00:14:01.900 --> 00:14:03.426
bizneset kanë më tepër klientë

00:14:03.426 --> 00:14:05.683
dhe u duhen më shumë punëtorë.

00:14:05.683 --> 00:14:08.834
Kur restorantet i paguajnë
punonjësit e tyre aq

00:14:08.834 --> 00:14:12.456
sa edhe ata vetë të mund
të arrijnë të hanë në restorante,

00:14:12.456 --> 00:14:15.121
kjo nuk i bën dëm
biznesit të restoranteve.

00:14:15.121 --> 00:14:16.820
Kjo u sjell të mira,

00:14:16.820 --> 00:14:21.399
pavarësisht se ç’mund
t’ju thotë ndonjë pronar.

00:14:21.399 --> 00:14:23.457
Mos është më e ndërlikuar
se sa po e bëj?

00:14:23.457 --> 00:14:24.454
Sigurisht që është.

00:14:24.454 --> 00:14:26.322
Ka mjaft forca në lojë.

00:14:26.322 --> 00:14:28.564
Por, a ka mundësi të ndalim
së nguluri këmbë

00:14:28.564 --> 00:14:31.365
se nëse punëtorët me rroga
të ulëta fitojnë pak më tepër,

00:14:31.365 --> 00:14:32.873
papunësia do të arrijë në qiell

00:14:32.873 --> 00:14:34.201
dhe ekonomia do të vithiset?

00:14:34.201 --> 00:14:36.810
Nuk ka prova për këtë.

00:14:36.810 --> 00:14:38.041
Gjëja më tinëzare

00:14:38.041 --> 00:14:39.888
te ekonomia trickle-down

00:14:39.888 --> 00:14:42.190
s’është pretendimi se nëse 
pasanikët pasurohen edhe më,

00:14:42.190 --> 00:14:43.727
kjo është mirë për të gjithë.

00:14:43.727 --> 00:14:46.788
Është pretendimi i atyre që janë kundër

00:14:46.788 --> 00:14:48.690
çfarëdo rritjeje të pagës minimum

00:14:48.690 --> 00:14:50.545
se, nëse të skamurit fitojnë diçka më tepër,

00:14:50.545 --> 00:14:52.762
kjo do të jetë e dëmshme për ekonominë.

00:14:52.762 --> 00:14:54.742
Këto janë gjepura.

00:14:54.742 --> 00:14:58.607
Ndaj, ka mundësi ta lëmë
me kaq këtë retorikë

00:14:58.607 --> 00:15:00.950
sipas së cilës vendin tonë

00:15:00.950 --> 00:15:03.804
e ndërtuan pasanikët si unë

00:15:03.804 --> 00:15:06.377
dhe miqtë e mi plutokratë?

00:15:06.377 --> 00:15:08.452
Ne plutokratët e dimë, edhe

00:15:08.452 --> 00:15:10.076
pse s’na pëlqen ta pranojmë në publik,

00:15:10.076 --> 00:15:12.745
se po të qemë lindur diku gjetkë,

00:15:12.745 --> 00:15:14.642
jo në Shtetet e Bashkuara,

00:15:14.642 --> 00:15:17.502
fare mirë mund të ishim nga ata zbatharakët

00:15:17.502 --> 00:15:20.652
në anë të rrugës plot pluhur,
që shesin banane.

00:15:20.652 --> 00:15:23.183
Jo se nuk ka sipërmarrës
të mirë në vende të tjera,

00:15:23.183 --> 00:15:25.208
madje dhe në vende shumë, shumë të varfra.

00:15:25.208 --> 00:15:26.760
Kjo vjen ngaqë kaq është ajo

00:15:26.760 --> 00:15:31.296
sa ngrenë klientët e këtyre sipërmarrësve.

00:15:31.296 --> 00:15:35.895
Ja një ide për një lloj të ri ekonomie,

00:15:35.895 --> 00:15:37.442
një lloj të ri politike

00:15:37.442 --> 00:15:40.329
që unë e quaj kapitalizmi i ri.

00:15:40.329 --> 00:15:42.801
Le të pranojmë që kapitalizmi

00:15:42.801 --> 00:15:44.598
i mund alternativat ndaj tij,

00:15:44.598 --> 00:15:48.595
por edhe që sa më tepër
vetë të përfshijmë,

00:15:48.595 --> 00:15:52.119
si sipërmarrës dhe si klientë,

00:15:52.119 --> 00:15:54.279
më mirë funksionon.

00:15:54.279 --> 00:15:58.065
Le ta reduktojmë sa mundet
madhësinë e qeverisjes,

00:15:58.065 --> 00:16:00.784
por jo duke sakrifikuar
programet kundër varfërisë,

00:16:00.784 --> 00:16:02.801
por duke siguruar që
punëtorët paguhen mjaftueshëm

00:16:02.801 --> 00:16:06.123
aq sa të mos kenë nevojë për këto programe.

00:16:06.123 --> 00:16:09.040
Le të investojmë mjaftueshëm
për klasën e mesme

00:16:09.040 --> 00:16:12.233
për ta bërë ekonominë tonë
më të paanshme dhe më përfshirëse,

00:16:12.233 --> 00:16:16.167
dhe përmes më të paanshmes,
vërtet më konkurruese,

00:16:16.167 --> 00:16:17.929
dhe përmes më vërtet konkurrueses,

00:16:17.929 --> 00:16:20.745
më të aftë të prodhojë zgjidhje

00:16:20.745 --> 00:16:22.217
për problemet njerëzore

00:16:22.217 --> 00:16:27.847
të cilat janë shtysat e vërteta
për rritjen dhe mbrothësinë.

00:16:27.847 --> 00:16:31.120
Kapitalizmi është teknologjia
shoqërore më e goditur

00:16:31.120 --> 00:16:32.589
e shpikur ndonjëherë

00:16:32.589 --> 00:16:35.451
për krijimin e mbrothësisë
në shoqëritë njerëzore,

00:16:35.451 --> 00:16:37.185
nëse administrohet si duhet,

00:16:37.185 --> 00:16:40.356
por kapitalizmi, për shkak të dinamikave

00:16:40.356 --> 00:16:43.121
themelore shumëfishuese
të sistemeve komplekse,

00:16:43.121 --> 00:16:46.649
priret, pandalshëm, drejt pabarazisë,

00:16:46.649 --> 00:16:51.070
përqendrimit dhe vithisjes.

00:16:51.070 --> 00:16:53.518
Puna e demokracive

00:16:53.518 --> 00:16:58.021
qëndron te shtimi në maksimum
i përfshirjes sa më të gjerë

00:16:58.021 --> 00:17:00.998
me qëllim krijimin e mbrothësisë,

00:17:00.998 --> 00:17:04.920
jo në aftësimin e pak vetëve
të grumbullojnë para.

00:17:04.920 --> 00:17:08.020
Qeveritë krijojnë mbrothësi dhe rritje,

00:17:08.020 --> 00:17:11.246
duke krijuar kushtet që u lejojnë

00:17:11.246 --> 00:17:14.137
si sipërmarrësve, ashtu 
edhe klientëve të tyre

00:17:14.137 --> 00:17:15.982
të lulëzojnë.

00:17:15.982 --> 00:17:19.165
Baraspeshimi i fuqisë 
së kapitalistëve si unë

00:17:19.165 --> 00:17:22.338
dhe asaj të punëtorëve nuk është
i dëmshëm për kapitalizmin.

00:17:22.338 --> 00:17:24.137
Është thelbësor për të.

00:17:24.137 --> 00:17:26.804
Programe të tillë si,
një pagë minimale e arsyeshme,

00:17:26.804 --> 00:17:28.818
kujdes shëndetësor i arritshëm,

00:17:28.818 --> 00:17:30.121
leje e paguar për mungesa nga sëmundje,

00:17:30.121 --> 00:17:33.540
dhe taksim progresiv, i nevojshëm

00:17:33.540 --> 00:17:35.736
për financim infrastrukture të rëndësishme,

00:17:35.736 --> 00:17:39.787
të domosdoshme, për klasën e mesme -
arsim, kërkim, zhvillim -

00:17:39.787 --> 00:17:42.353
janë mjete të domosdoshme

00:17:42.353 --> 00:17:44.462
që një kapitalist i mprehtë
duhet t’i përqafojë

00:17:44.462 --> 00:17:48.448
për të nxitur rritjen ekonomike, ngaqë
askush nuk përfiton më shumë se ne

00:17:48.448 --> 00:17:50.094
prej saj.

00:17:50.094 --> 00:17:52.342
Shumë ekonomistë duan të besoni

00:17:52.342 --> 00:17:55.422
se fusha e tyre është shkencë objektive.

00:17:55.422 --> 00:17:58.269
Nuk jam dakord, dhe mendoj se po aq është

00:17:58.269 --> 00:18:00.338
një mjet që njerëzit e përdorin

00:18:00.338 --> 00:18:02.227
për të detyruar dhe rrënjosur

00:18:02.227 --> 00:18:05.803
parapëlqimet dhe paragjykimet
tona shoqërore dhe morale

00:18:05.803 --> 00:18:09.705
mbi statusin dhe fuqinë,

00:18:09.705 --> 00:18:11.982
dhe kjo është arsyeja
pse plutokratë si unë

00:18:11.982 --> 00:18:15.988
gjithmonë kanë pasur nevojë
të gjejnë histori bindëse

00:18:15.988 --> 00:18:17.662
për t’ia treguar kujtdo tjetri

00:18:17.662 --> 00:18:21.776
se pse pozicioni ynë relativ

00:18:21.776 --> 00:18:25.908
është moralisht i drejtë
dhe i mirë për këdo:

00:18:25.908 --> 00:18:30.183
pra që ne jemi të domosdoshëm,
krijuesit e vendeve të punës,

00:18:30.183 --> 00:18:32.545
kurse ju jo;

00:18:32.545 --> 00:18:35.931
se shkurtimi i taksave për ne
krijon rritje ekonomike,

00:18:35.931 --> 00:18:37.945
por investimet për ju

00:18:37.945 --> 00:18:39.621
do të fryjnë borxhin tonë

00:18:39.621 --> 00:18:42.129
dhe falimentojnë vendin tonë të fuqishëm;

00:18:42.129 --> 00:18:43.997
që ne jemi të rëndësishëm;

00:18:43.997 --> 00:18:46.348
kurse ju jo.

00:18:46.348 --> 00:18:48.991
Për mijëra vjet, këto histori janë quajtur

00:18:48.991 --> 00:18:50.439
e drejtë hyjnore.

00:18:50.439 --> 00:18:54.693
Sot i shohim si ekonomi trickle-down.

00:18:54.693 --> 00:18:58.296
Duket sheshit dhe qartë se sa mirë

00:18:58.296 --> 00:19:00.170
i shërbejnë këto atij që i rrëfen.

00:19:00.170 --> 00:19:02.952
Ne plutokratët kemi nevojë të dëgjojmë

00:19:02.952 --> 00:19:05.305
se Shtetet e Bashkuara 
të Amerikës na pollën ne,

00:19:05.305 --> 00:19:06.989
jo e anasjellta;

00:19:06.989 --> 00:19:09.827
se një klasë e mesme 
e lulëzuar është burimi

00:19:09.827 --> 00:19:12.123
i mbrothësisë në ekonomitë kapitaliste,

00:19:12.123 --> 00:19:14.762
jo një rrjedhojë e tyre.

00:19:14.762 --> 00:19:17.453
Dhe nuk duhet të harrojmë kurrë

00:19:17.453 --> 00:19:21.148
se edhe më i zoti prej nesh,
në rrethanat më të këqija

00:19:21.148 --> 00:19:26.512
do të shiste banane, zbathur,
në anë të rrugës me pluhur.

00:19:26.512 --> 00:19:29.496
Plutokratë të dashur, 
mendoj se mund të jetë koha

00:19:29.496 --> 00:19:31.699
që t’i rikushtohemi vendit tonë,

00:19:31.699 --> 00:19:34.261
t’i kushtohemi një lloji të ri kapitalizmi

00:19:34.261 --> 00:19:38.615
që është edhe më përfshirës,
edhe më efektiv,

00:19:38.615 --> 00:19:40.673
një kapitalizëm që do të bëjë të mundur

00:19:40.673 --> 00:19:43.834
që ekonomia e Amerikës të mbetet

00:19:43.834 --> 00:19:47.220
më dinamikja dhe me më mbrothësi në botë.

00:19:47.220 --> 00:19:49.380
Le të sigurojmë të ardhmen tonë,

00:19:49.380 --> 00:19:52.114
të fëmijëve tanë dhe fëmijëve të tyre.

00:19:52.114 --> 00:19:55.162
Mundet, ndryshe, të mos bëjmë asgjë,

00:19:55.162 --> 00:19:57.243
të fshihemi në bashkësitë
tona të gardhuara

00:19:57.243 --> 00:19:59.900
dhe shkollat private,

00:19:59.900 --> 00:20:02.136
t’u gëzohemi avionëve dhe jahteve tanë

00:20:02.136 --> 00:20:04.476
— ta ka ënda —

00:20:04.476 --> 00:20:06.287
dhe të presim për sfurqet.

00:20:06.287 --> 00:20:07.810
Faleminderit.

00:20:07.810 --> 00:20:09.457
(Duartrokitje)