WEBVTT

00:00:08.064 --> 00:00:10.611
Hãy nhìn vào nước trong ly này.

00:00:10.611 --> 00:00:14.355
Sảng khoái, đã khát và vô cùng quan trọng
đối với sự sống còn của bạn.

00:00:14.355 --> 00:00:15.929
Nhưng trước khi bạn uống một ngụm,

00:00:15.929 --> 00:00:20.796
làm sao bạn biết được nước trong ly 
không có vi sinh vật gây bệnh

00:00:20.796 --> 00:00:22.589
hay là chất gây ô nhiễm?

00:00:22.589 --> 00:00:25.591
Một trong mười người trên thế giới
không thể biết chắc chắn

00:00:25.591 --> 00:00:28.431
rằng nước của họ có sạch và 
an toàn để uống hay không.

00:00:28.431 --> 00:00:31.386
Tại sao lại như vậy?

00:00:31.386 --> 00:00:32.806
Hệ thống lọc khuẩn không tốt,

00:00:32.806 --> 00:00:34.916
yếu kém trong khâu bảo vệ 
nguồn nước uống,

00:00:34.916 --> 00:00:36.655
và vệ sinh không đúng cách

00:00:36.655 --> 00:00:40.377
thường tạo ra nước thải và
nước nhiễm bẩn bởi phân.

00:00:40.377 --> 00:00:43.198
Đó là môi trường lý tưởng cho 
sự sinh trưởng của vi khuẩn,

00:00:43.198 --> 00:00:44.258
vi rút

00:00:44.258 --> 00:00:45.989
và kí sinh trùng.

00:00:45.989 --> 00:00:49.078
Và hậu quả của những mầm bệnh này
là rất sửng sốt.

00:00:49.078 --> 00:00:52.904
Tiêu chảy vì nước uống không an toàn là một 
trong các nguyên nhân gây tử vong hàng đầu

00:00:52.904 --> 00:00:56.187
trên khắp thế giới ở những trẻ dưới 5 tuổi.

00:00:56.187 --> 00:00:58.588
Và dựa trên bản báo cáo của LHQ năm 2010,

00:00:58.588 --> 00:01:05.739
bệnh gây bởi vi sinh vật lây qua nước uống 
giết nhiều người mỗi năm hơn chiến tranh.

00:01:05.739 --> 00:01:09.808
Tuy nhiên, các quy trình xử lý đúng đắn
có thể giải viết các mối đe dọa này.

00:01:09.808 --> 00:01:11.538
Chúng thường có ba phần:

00:01:11.538 --> 00:01:12.607
lắng,

00:01:12.607 --> 00:01:13.739
lọc,

00:01:13.739 --> 00:01:15.329
và khử trùng.

00:01:15.329 --> 00:01:17.857
Một khi nước đã được lấy mẫu
ở cơ sở xử lý,

00:01:17.857 --> 00:01:19.598
nó sẵn sàng để tẩy sạch.

00:01:19.598 --> 00:01:23.139
Bước đầu tiên, lắng, chỉ tốn thời gian.

00:01:23.139 --> 00:01:28.339
Nước được để yên đó, cho phép 
các hạt nặng chìm xuống đáy.

00:01:28.339 --> 00:01:31.040
Tuy nhiên, thường thì các hạt quá nhỏ

00:01:31.040 --> 00:01:33.244
để loại bỏ bởi một mình quá trình lắng

00:01:33.244 --> 00:01:35.189
và vì thế cần phải được lọc.

00:01:35.189 --> 00:01:38.379
Trọng lực kéo nước xuống qua những lớp cát

00:01:38.379 --> 00:01:41.250
để các hạt còn sót lại bị giữ
ở những lỗ rỗng của lớp cát,

00:01:41.250 --> 00:01:43.750
chuẩn bị nước cho bước xử lý cuối cùng,

00:01:43.750 --> 00:01:45.811
một liều thuốc khử trùng.

00:01:45.811 --> 00:01:49.087
Các hóa chất, chủ yếu ở dạng clo và ozon,

00:01:49.087 --> 00:01:51.750
được trộn lẫn vào để giết đi các mầm bệnh

00:01:51.750 --> 00:01:55.279
và để khử trùng các ống nước và 
các hệ thống lưu trữ.

00:01:55.279 --> 00:01:59.112
Chất clo rất hiệu quả trong việc tiêu diệt
các sinh vật sống trong nước,

00:01:59.112 --> 00:02:01.482
nhưng công dụng của nó vẫn bị
tiết chế bởi chính phủ

00:02:01.482 --> 00:02:04.801
vì nó có thể tạo ra sản phẩm phụ hóa học
mang nguy hiểm tiềm tàng.

00:02:04.801 --> 00:02:09.040
Và nếu sự mất cân bằng của clo xảy ra
trong quá trình khử trùng,

00:02:09.040 --> 00:02:11.660
nó có thể kích hoạt 
các phản ứng hóa học khác.

00:02:11.660 --> 00:02:14.603
Ví dụ như các mức của sản phẩm phụ clo,

00:02:14.603 --> 00:02:18.881
như hợp chất tri-halo-metan, có thể 
tăng vọt, dẫn đến sự ăn mòn ống nước

00:02:18.881 --> 00:02:25.492
và sự thải ra chất sắt, đồng và chì
vào nước uống.

00:02:25.492 --> 00:02:27.892
Sự ô nhiễm nước từ những nguồn này và
nguồn khác

00:02:27.892 --> 00:02:29.042
bao gồm sự rửa trôi,

00:02:29.042 --> 00:02:30.392
tràn chất hóa học,

00:02:30.392 --> 00:02:31.592
và sự chảy ròng,

00:02:31.592 --> 00:02:33.814
đã dẫn đến các ảnh hưởng sức khỏe lâu dài,

00:02:33.814 --> 00:02:34.620
như ung thư,

00:02:34.620 --> 00:02:37.343
các bệnh về tim mạch và thần kinh,

00:02:37.343 --> 00:02:39.493
và sẩy thai.

00:02:39.493 --> 00:02:41.704
Không may thay, phân tích chính xác rủi ro

00:02:41.704 --> 00:02:45.091
của nước bị ô nhiễm bởi hóa chất 
thì khó.

00:02:45.091 --> 00:02:47.651
Trong khi rõ ràng là các chất khử trùng
giúp ta an toàn hơn

00:02:47.651 --> 00:02:49.954
bằng cách loại bỏ các mầm mống gây bệnh,

00:02:49.954 --> 00:02:52.234
các chuyên gia chưa xác định được
phạm vi tối đa

00:02:52.234 --> 00:02:55.035
mà hỗn hợp hóa chất trong nước uống
của chúng ta

00:02:55.035 --> 00:02:58.013
thực sự tác động đến sức khỏe con người
như thế nào.

00:02:58.013 --> 00:03:01.566
Vậy thì làm thế nào bạn biết nguồn nước
mà bạn tiếp cận được,

00:03:01.566 --> 00:03:03.585
dù là từ vòi nước hay từ đâu đi chăng nữa,

00:03:03.585 --> 00:03:05.365
là có thể uống được?

00:03:05.365 --> 00:03:07.185
Trước hết, nước quá đục,

00:03:07.185 --> 00:03:08.935
có dấu vết của các hợp chất hữu cơ,

00:03:08.935 --> 00:03:13.776
hay những kim loại có mật độ cao như asen,
crom, hay chì,

00:03:13.776 --> 00:03:17.215
có nghĩa là nước không thích hợp để uống.

00:03:17.215 --> 00:03:19.805
Nhiều chất gây ô nhiễm, như chì hay asen,

00:03:19.805 --> 00:03:21.867
sẽ không thể thấy rõ nếu không kiểm nghiệm,

00:03:21.867 --> 00:03:23.805
nhưng vài manh mối, như mức độ đục,

00:03:23.805 --> 00:03:25.816
ngả màu nâu hay vàng,

00:03:25.816 --> 00:03:27.073
mùi hôi,

00:03:27.073 --> 00:03:29.687
hay mùi clo quá nồng

00:03:29.687 --> 00:03:32.518
có thể chỉ rằng cần phải kiểm tra sâu hơn.

00:03:32.518 --> 00:03:34.666
Bộ kiểm tra nước có thể tiến thêm bước nữa

00:03:34.666 --> 00:03:39.887
và xác nhận sự hiện diện của nhiều chất
gây ô nhiễm và chất hóa học khác nhau.

00:03:39.887 --> 00:03:41.520
Với nhiều loại chất gây ô nhiễm,

00:03:41.520 --> 00:03:45.941
có cách xử lý nước ở nơi nó được sử dụng
thay vì ở gần tại nguồn nước đó.

00:03:45.941 --> 00:03:50.127
Kĩ thuật xử lí ngay tại lúc dùng
thực ra đã có từ hàng ngàn năm nay.

00:03:50.127 --> 00:03:55.598
Người Ai Cập Cổ Đại đun sôi để loại bỏ các
chất ô nhiễm hữu cơ với sức nóng mặt trời.

00:03:55.598 --> 00:03:58.522
Và ở Hy Lạp Cổ Đại, ông Hippocrates
đã thiết kế một cái túi

00:03:58.522 --> 00:04:02.287
để loại bỏ những cặn bả có mùi vị tệ
khỏi nước.

00:04:02.287 --> 00:04:05.857
Ngày nay, các quá trình xử lý 
ngay lúc dùng thường bao gồm cả sự ion hóa

00:04:05.857 --> 00:04:07.579
để hạ thấp hàm lượng chất khoáng.

00:04:07.579 --> 00:04:10.389
Chúng cũng dùng sự lọc hấp thụ,

00:04:10.389 --> 00:04:13.347
nơi mà một vật liệu có nhiều lỗ
gọi là than hoạt tính

00:04:13.347 --> 00:04:17.870
lọc nước để loại bỏ các chất gây ô nhiễm
và các sản phẩm phụ hóa học.

00:04:17.870 --> 00:04:20.819
Dù nó không phải lúc nào cũng là
giải pháp lâu dài hiệu quả,

00:04:20.819 --> 00:04:25.499
hệ thống xử lý tại lúc dùng này có thể
mang đi, dễ cài đặt và có thể thích nghi.

00:04:25.499 --> 00:04:28.698
Và ở nhiều vùng không có các hệ thống
quy mô lớn,

00:04:28.698 --> 00:04:32.131
hay ở nơi mà nước bị ô nhiễm nhiều hơn
khi được vận chuyển,

00:04:32.131 --> 00:04:36.569
những hệ thống xử lý tại lúc dùng này
mang ý nghĩa sống còn.

00:04:36.569 --> 00:04:40.099
Nước sạch vẫn còn là một loại hàng hóa
quý giá và hiếm có.

00:04:40.099 --> 00:04:44.982
Có gần 800 triệu người không thể
tiếp cận được nó.

00:04:44.982 --> 00:04:48.061
Tin vui là sự sự phát triển liên tục
trong việc xử lý nước,

00:04:48.061 --> 00:04:50.301
ở cả 2 quy mô lớn và nhỏ,

00:04:50.301 --> 00:04:52.811
có thể làm giảm bớt những hoàn cảnh
không an toàn.

00:04:52.811 --> 00:04:55.111
Cài đặt các hệ thống phù hợp ở
những nơi cần chúng

00:04:55.111 --> 00:04:58.489
và giám sát kĩ những cái đã được
cài đặt

00:04:58.489 --> 00:05:01.870
sẽ thỏa mản một trong các nhu cầu
căn bản nhất của nhân loại.