WEBVTT

00:00:00.785 --> 00:00:03.840
Trên đường đến đây,

00:00:03.840 --> 00:00:07.542
Tôi có một cuộc trò chuyện ngắn khá thú vị
với hành khách ngồi kế bên,

00:00:07.542 --> 00:00:09.585
trong suốt chuyến bay.

00:00:09.585 --> 00:00:14.113
Anh ta bảo rằng: "Nước Mỹ gần như hết việc rồi..."

00:00:14.113 --> 00:00:16.481
vì đa phần công việc bây giờ cứ như đùa.

00:00:16.481 --> 00:00:22.743
nhà tâm lý cho mèo, người trò chuyện với chó,
kẻ đuổi theo vòi rồng."

NOTE Paragraph

00:00:22.743 --> 00:00:25.560
Vài giây sau, anh ta hỏi tôi,

00:00:25.560 --> 00:00:27.812
"Cô làm nghề gì?"

NOTE Paragraph

00:00:27.812 --> 00:00:30.505
Và tôi nhún vai: "Người xây đắp hòa bình."

00:00:30.505 --> 00:00:32.985
(tiếng cười)

NOTE Paragraph

00:00:34.925 --> 00:00:39.352
Hằng ngày, tôi tường thuật tiếng nói của các bà các chị,

00:00:39.352 --> 00:00:42.450
và nhấn mạnh những kinh nghiệm họ trải qua,

00:00:42.450 --> 00:00:47.509
cũng như sự tham gia của họ 
trong tiến trình hòa bình và giải quyết mâu thuẫn,

00:00:47.509 --> 00:00:50.288
qua công việc này,

00:00:50.288 --> 00:00:56.464
tôi nhận ra cách duy nhất để đảm bảo 
phụ nữ trên toàn thế giới tham gia vào phong trào này

00:00:56.464 --> 00:00:59.330
là dựa vào tôn giáo.

NOTE Paragraph

00:00:59.330 --> 00:01:03.394
Hiện giờ, vấn đề này rất quan trọng với tôi.

00:01:03.394 --> 00:01:07.805
Là một phụ nữ trẻ theo đạo Hồi,
tôi tự hào về đức tin của mình.

00:01:07.805 --> 00:01:12.540
Đó là nguồn năng lượng và niềm tin 
để tôi hoàn thành công việc hằng ngày của mình.

00:01:12.540 --> 00:01:15.299
Đó cũng là lý do để tôi đứng đây,

00:01:15.909 --> 00:01:21.133
Nhưng tôi cũng không thể bỏ qua những đau thương 
giấu dưới lớp vỏ tôn giáo,

00:01:21.133 --> 00:01:25.661
không chỉ của riêng tôi, mà tất cả 
những tôn giáo chính yếu trên thế giới.

00:01:25.661 --> 00:01:30.165
Sự diễn tả nhập nhằng, và lý giải sai lệch 
cùng với những kinh kệ ngụy tạo

00:01:30.165 --> 00:01:33.694
đã gây ảnh hưởng sâu sắc đến xã hội, 
chuẩn mực văn hóa,

00:01:33.694 --> 00:01:36.620
luật pháp, và đời sống hằng ngày của tất cả chúng ta.

00:01:36.620 --> 00:01:40.474
đến mức chúng ta khó mà ý thức được điều đó.

NOTE Paragraph

00:01:40.804 --> 00:01:45.490
Ba mẹ tôi rời Libya, Bắc Phi đến Canada

00:01:45.490 --> 00:01:47.254
vào những năm đầu thập niên 1980.

00:01:47.254 --> 00:01:51.100
Và tôi là đứa giữa, 
trong số 11 người con.

00:01:51.100 --> 00:01:52.431
Đúng vậy, 11 người.

00:01:53.431 --> 00:01:55.589
Nhưng khi lớn lên, tôi thấy bố mẹ

00:01:55.589 --> 00:01:59.165
đều là những con chiên ngoan đạo, 
và có niềm tin tuyệt đối vào tôn giáo,

00:01:59.165 --> 00:02:01.905
cầu nguyện và ngợi ca Alah vì những lời chúc phúc,

00:02:01.905 --> 00:02:06.664
đương nhiên cũng nhắc đến tên tôi, 
lẫn giữa tên hàng tá người khác nữa.

00:02:06.664 --> 00:02:09.822
Họ rất tốt bụng, vui vẻ và kiên nhẫn,

00:02:09.822 --> 00:02:16.161
kiên nhẫn vô tận, cái kiểu nhẫn nhịn mà 
11 đứa con bắt buộc bạn phải có.

00:02:16.161 --> 00:02:18.181
Và họ rất công bằng.

00:02:18.181 --> 00:02:22.895
Tôi chưa hề xem xét tôn giáo dưới góc nhìn văn hóa.

00:02:22.895 --> 00:02:24.961
Tôi hoàn toàn được đối xử công bằng,

00:02:24.961 --> 00:02:27.410
như những gì tôi đáng được hưởng.

00:02:27.740 --> 00:02:32.177
Tôi không hề được dạy dỗ
Allah đánh giá con người qua giới tính của họ.

00:02:32.647 --> 00:02:38.289
Và ba mẹ tôi hiểu lời răn của Đấng tối cao, 
như một người bạn nhân từ và thiện ý,

00:02:38.289 --> 00:02:42.143
một người sẵn sàng cho đi, 
đã hình thành nên thế giới quan của tôi.

NOTE Paragraph

00:02:42.143 --> 00:02:46.970
Bây giờ thì dĩ nhiên, nhờ giáo dục gia đình 
mà tôi có những lợi thế nhất định.

00:02:46.970 --> 00:02:51.722
Là một trong 11 anh chị em, 
đào tạo tôi kỹ năng ngoại giao có hạng.

00:02:52.592 --> 00:02:55.169
Đến tận bây giờ, tôi vẫn thường bị hỏi
hồi xưa học trường nào

00:02:55.169 --> 00:02:57.652
như: "Cô có học Chính trị ở trường Kennedy không?"

00:02:57.652 --> 00:02:59.558
tôi nhìn họ và nói: "Không hề,

00:02:59.558 --> 00:03:02.367
Tôi học Quan hệ Quốc tế ở trường Murabit."

00:03:02.367 --> 00:03:08.195
Trường cực kỳ khó vào. 
Bạn phải nói chuyện với mẹ tôi trước mới được nhận.

00:03:08.195 --> 00:03:10.331
May cho bạn là bà ở đây.

00:03:11.879 --> 00:03:16.368
Nhưng là một trong 11 đứa con, 
và có 10 anh chị em,

00:03:16.368 --> 00:03:20.600
dạy bạn khá nhiều điều về 
cấu trúc quyền lực và liên minh

00:03:20.600 --> 00:03:23.403
Dạy bạn phải tập trung,
nói thật nhanh hoặc ngậm họng,

00:03:23.403 --> 00:03:25.911
vì lúc nào cũng bị chen ngang.

00:03:25.911 --> 00:03:28.767
Dạy bạn tầm quan trọng của việc truyền đạt,

00:03:28.767 --> 00:03:32.993
bạn phải biết cách đặt câu hỏi 
để nhận được câu trả lời mình muốn,

00:03:32.993 --> 00:03:37.172
và bạn phải nói "không "đúng cách
để giữ gìn hòa khí.

NOTE Paragraph

00:03:37.172 --> 00:03:41.444
Nhưng bài học quan trọng nhất 
trong suốt tuổi thơ của tôi,

00:03:41.444 --> 00:03:44.974
là phải luôn luôn có mặt trên bàn.

00:03:44.974 --> 00:03:48.805
Khi cái đèn của mẹ tôi bị bể, 
tôi phải chạy vù ra đó, trong khi mẹ đang cố

00:03:48.805 --> 00:03:53.334
tìm ra xem đứa nào làm bể cái đèn.
Vì tôi phải bảo vệ chính mình.

00:03:53.334 --> 00:03:57.117
Nếu không, thì tất cả các ngón tay 
đều chỉ về phía bạn.

00:03:57.117 --> 00:03:59.741
và bạn sẽ bị phạt, ngay trước khi 
kịp hiểu chuyện gì đang xảy ra.

00:03:59.741 --> 00:04:03.018
Chuyện trên chỉ là ví dụ thôi nhé, 
không phải chuyện của tôi.

NOTE Paragraph

00:04:04.338 --> 00:04:09.750
Năm 2005, khi tôi 15 tuổi, 
tôi học xong trung học và chuyển trường.

00:04:09.750 --> 00:04:12.240
từ Saskatoon, Canada

00:04:12.240 --> 00:04:16.319
đến Zawiya, quê hương ba mẹ tôi ở Libya.

00:04:16.319 --> 00:04:18.711
một thành phố truyền thống.

00:04:18.711 --> 00:04:23.530
Tiện đây cũng nói luôn, 
trước đây tôi chỉ đến Libya trong kỳ nghỉ.

00:04:23.530 --> 00:04:27.906
Với một con bé 7 tuổi, 
đó là một phép màu.

00:04:27.906 --> 00:04:32.898
Kem lạnh, những chuyến đi dạo bờ biển
và những bà con vui vẻ.

NOTE Paragraph

00:04:33.468 --> 00:04:38.470
Mọi chuyện hóa ra lại khác,
khi bạn đã là con bé 15 tuổi.

00:04:38.470 --> 00:04:44.438
Ngay sau đó, tôi được giới thiệu 
những khía cạnh văn hóa của tôn giáo.

00:04:44.438 --> 00:04:48.896
Từ "haram" có nghĩa là 
tôn giáo cấm đoán...

00:04:48.896 --> 00:04:52.402
và từ "aib" có nghĩa là 
không phù hợp với văn hóa

00:04:52.402 --> 00:04:55.118
một cách chơi chữ,

00:04:55.118 --> 00:04:59.437
vì chúng có một nghĩa như nhau, 
cũng như một kết quả y hệt.

00:04:59.437 --> 00:05:04.174
Tôi liên tục có những cuộc đối thoại với bạn cùng lớp,

00:05:04.174 --> 00:05:07.610
đồng nghiệp, giáo sư, bạn bè, cả bà con,

00:05:07.610 --> 00:05:12.393
và tôi bắt đầu đặt câu hỏi về quy tắc của mình chính, 
cũng như chí hướng của bản thân.

00:05:12.393 --> 00:05:15.923
Thậm chí với nền tảng ba mẹ gầy dựng cho tôi,

00:05:15.923 --> 00:05:20.218
tôi vẫn không ngừng nghiền ngẫm
vai trò của phụ nữ trong đức tin của tôi.

NOTE Paragraph

00:05:20.218 --> 00:05:24.397
Ở trường Quan hệ Quốc tế Murabit,

00:05:24.397 --> 00:05:27.137
chúng tôi có buổi tranh luận nghiêm túc về chuyện này.

00:05:27.137 --> 00:05:32.632
và quy tắc đầu tiên là tìm hiểu thật kỹ vấn đề, 
tôi đã làm vậy,

00:05:32.640 --> 00:05:36.425
và thật bất ngờ là khá dễ dàng,

00:05:36.425 --> 00:05:40.442
tìm ra một vị lãnh đạo nữ trong tôn giáo của tôi,

00:05:40.442 --> 00:05:43.994
một người sáng tạo, mạnh mẽ...

00:05:43.994 --> 00:05:47.360
trong chính trị, kinh tế, thậm chí trong quân đội.

00:05:47.360 --> 00:05:50.751
Khadija lãnh đạo phong trào Hồi giáo,

00:05:50.751 --> 00:05:52.412
trong những ngày đầu tiên.

00:05:52.562 --> 00:05:55.007
Không có bà thì đã không có chúng tôi.

00:05:55.627 --> 00:05:58.274
Vậy tại sao chúng tôi không được học về bà?

00:05:58.274 --> 00:06:01.195
Sao chúng tôi không được học về những người phụ nữ này?

00:06:01.195 --> 00:06:03.986
Tại sao vị trí người phụ nữ lại bị hạ bệ

00:06:03.986 --> 00:06:06.656
trong chính lời dạy của tôn giáo?

00:06:06.656 --> 00:06:08.931
Và tại sao, nếu trong mắt Allah
mọi người đều bình đẳng

00:06:08.931 --> 00:06:12.033
thì đàn ông lại xem khinh chúng tôi ?

NOTE Paragraph

00:06:12.623 --> 00:06:17.690
Với tôi, quay lại với bài học thuở nhỏ

00:06:18.350 --> 00:06:22.022
Người giữ quyền quyết đinh,
người truyền tải thông tin

00:06:22.022 --> 00:06:24.604
đang ngồi ngay trên bàn kia, 


00:06:24.604 --> 00:06:29.504
và run rủi thay, 
trong tất cả các tôn giáo, 


00:06:29.504 --> 00:06:32.150
đều không phải phụ nữ.

00:06:32.150 --> 00:06:35.192
Các viện tôn giáo 
đều bị đàn ông chiếm lĩnh,

00:06:35.192 --> 00:06:37.143
và được lãnh đạo bởi đàn ông.

00:06:37.143 --> 00:06:40.579
Họ là người giữ quyền đặt ra chính sách,

00:06:40.579 --> 00:06:44.672
và cho tới khi chúng ta 
hoàn toàn thay đổi hệ thống này, 


00:06:44.672 --> 00:06:47.939
thì đừng mơ mộng viễn vông rằng 
phụ nữ sẽ hoàn toàn tham dự

00:06:47.939 --> 00:06:51.515
vào các lĩnh vực kinh tế và chính trị.

00:06:51.515 --> 00:06:54.626
Nền tảng của chúng ta đã lung lay.

00:06:55.786 --> 00:07:00.778
Mẹ tôi bảo rằng con không thể xây 
một tòa nhà hiên ngang trên cái móng nhà yếu ớt.

NOTE Paragraph

00:07:02.521 --> 00:07:09.130
Năm 2011, cách mạng Libya nổ ra,
và gia đình tôi đứng ngay tiền tuyến.

00:07:09.580 --> 00:07:12.644
Và có một chuyện này rất thú vị,
xảy ra trong cuộc chiến,

00:07:12.644 --> 00:07:15.773
gần như là chuyển đổi văn hóa, 
dù là tạm thời.

00:07:15.773 --> 00:07:18.844
Và đây là lần đầu tiên tôi thấy mình được chấp nhận

00:07:18.844 --> 00:07:21.816
và cổ vũ tham dự vào phong trào này.

00:07:21.816 --> 00:07:24.161
Đó là yêu cầu tất yếu.

00:07:24.161 --> 00:07:27.170
Tôi và những phụ nữ khác được ngồi vào bàn.

00:07:27.170 --> 00:07:30.569
Chúng tôi không chỉ chắp tay đứng nhìn.

00:07:30.569 --> 00:07:32.427
Mà có một phần quyền quyết định.

00:07:32.427 --> 00:07:35.840
Chúng tôi được chia sẻ thông tin, 
và có vị thế quan trọng.

00:07:35.840 --> 00:07:40.890
Và tôi muốn, tôi cần 
thay đổi này diễn ra lâu dài.

NOTE Paragraph

00:07:42.342 --> 00:07:45.128
Nhưng hóa ra chẳng phải dễ.

00:07:45.128 --> 00:07:49.500
Chỉ vài tuần sau, những phụ nữ 
mà tôi từng cộng tác

00:07:49.500 --> 00:07:52.470
bị trả về với vai trò trước kia của họ.

00:07:52.470 --> 00:07:55.275
Đa số họ bị những lời động viên,

00:07:55.275 --> 00:07:58.177
từ lãnh đạo tôn giáo và chính trị,

00:07:58.177 --> 00:08:02.171
Họ trích dẫn những đoạn kinh Koran 
như là lý do bào chữa.

00:08:02.449 --> 00:08:06.000
Và đó là cách 
họ giành sự ủng hộ từ đám động.

NOTE Paragraph

00:08:07.080 --> 00:08:12.317
Thế nên tôi buộc phải chú trọng
tăng cường sức mạnh kinh tế và chính trị của phụ nữ.

00:08:12.317 --> 00:08:15.823
Tôi tưởng rằng việc này sẽ khiến 
văn hóa và xã hội thay đổi.

00:08:15.823 --> 00:08:20.165
Hóa ra, có chút ít đổi thay, 
nhưng không nhiều.

00:08:20.165 --> 00:08:24.530
Tôi quyết định biến lời lẽ bảo thủ của họ, 
thành vũ khí tấn công chính họ.

00:08:24.530 --> 00:08:29.174
Tôi bắt đầu trích dẫn và tô đậm 
các đoạn kinh Koran.

NOTE Paragraph

00:08:29.174 --> 00:08:33.736
Năm 2012 - 2013, tổ chức của tôi 
lãnh đạo phong trào lớn nhất

00:08:33.736 --> 00:08:36.221
và truyền bá rộng rãi nhất ở Libya.

00:08:36.221 --> 00:08:40.997
Chúng tôi bước vào những căn nhà, 
trường học, thậm chí giáo đường.

00:08:40.997 --> 00:08:43.279
Chúng tôi trực tiếp đối thoại với 50.000 người.

00:08:43.279 --> 00:08:47.343
và hàng trăm ngàn người khác thông qua 
bảng báo, quả cáo trên tivi.

00:08:47.343 --> 00:08:50.130
quảng cáo trên sóng phát thanh và áp phích.

NOTE Paragraph

00:08:50.130 --> 00:08:53.194
Ắt hẳn bạn sẽ tự hỏi 
làm sao một tổ chức quyền phụ nữ

00:08:53.194 --> 00:08:56.166
có thể làm điều này ở cộng đồng

00:08:56.166 --> 00:08:59.161
đã từng bác bỏ sự tồn tại của họ.

00:08:59.701 --> 00:09:02.170
Tôi dùng kinh Koran.

00:09:02.170 --> 00:09:07.560
Tôi trích dẫn các đoạn trong kinh Koran,
và lời của những nhà tiên tri.

00:09:07.560 --> 00:09:11.525
lời của Hadiths, ví dụ như'

00:09:11.525 --> 00:09:14.961
"Phần tốt nhất của bạn là phần tốt nhất của gia đình họ."

00:09:14.961 --> 00:09:18.978
"Đừng để anh trai bạn ăn hiếp kẻ khác. "

00:09:18.978 --> 00:09:23.993
Lần đầu tiên, các buổi giảng kinh thứ sáu 
cho cộng đồng của các thầy địa phương

00:09:23.993 --> 00:09:26.478
bắt đầu nêu cao quyền nữ giới.

00:09:26.478 --> 00:09:30.076
Họ bàn luận các vấn đề cấm kị, 
như là bạo lực gia đình.

00:09:30.656 --> 00:09:33.620
Các chính sách dần thay đổi.

00:09:34.080 --> 00:09:37.205
Ở một số cộng đồng nhất định,
chúng tôi phải nói rằng

00:09:37.205 --> 00:09:41.106
Bản tuyên ngôn nhân quyền quốc tế,

00:09:41.106 --> 00:09:45.192
mà mọi người phản đối vì không phải học giả tôn giáo soạn ra,

00:09:45.192 --> 00:09:49.975
thực ra các quy tắc tương tự, 
đã được nhắc đến từ lâu trong sách của chúng ta.

00:09:49.975 --> 00:09:53.746
Cho nên trên thực tế, 
Liên Hợp Quốc sao chép của chúng ta mà thôi.

NOTE Paragraph

00:09:55.931 --> 00:09:58.774
Bằng cách thay đổi thông điệp, 
chúng tôi có thể cung cấp

00:09:58.774 --> 00:10:02.899
một cách mô tả khác,
để thúc đẩy sự phát triển của nữ quyền ở Libya.

00:10:03.349 --> 00:10:08.201
Điều này hiện nay được thực hiện 
trên toàn cầu.

00:10:08.201 --> 00:10:12.590
Và tôi phải nói rằng không dễ chút nào, 
hãy tin tôi, rất khó.

00:10:12.590 --> 00:10:16.421
Bên cấp tiến thì bảo bạn đang lợi dụng tôn giáo, 
và bảo bạn là đồ cổ hủ.

00:10:16.421 --> 00:10:19.904
Còn bên bảo thủ thì có cả nghìn tên gọi cho bạn.

00:10:19.904 --> 00:10:23.990
Tôi từng nghe 
"Ba mẹ mày chắc là xấu hổ về mày lắm."

00:10:23.990 --> 00:10:26.100
tầm bậy, ba mẹ tôi hâm mộ tôi lắm.

00:10:26.100 --> 00:10:28.611
thậm chí "Mày chẳng thể tiếp tục 
đến sinh nhật kế đâu. "

00:10:28.611 --> 00:10:32.304
Sai nốt, vì tôi đã làm được.

00:10:32.674 --> 00:10:34.810
Và tôi tiếp tục tin tưởng rằng,

00:10:34.810 --> 00:10:41.231
quyền nữ giới và tôn giáo không đi đôi với nhau,

00:10:42.291 --> 00:10:45.033
nhưng chúng tôi phải được ngồi vào bàn.

00:10:45.723 --> 00:10:49.856
Chúng ta phải ngưng ngay việc từ bỏ vị trí của mình, 
vì nếu tiếp tục im lặng

00:10:49.856 --> 00:10:55.387
thì chúng ta sẽ thông đồng với việc bức hại 
và bắt nạt phụ nữ trên toàn thế giới.

00:10:55.837 --> 00:10:58.842
Chúng tôi cam kết 
sẽ đấu tranh cho quyền nữ giới,

00:10:58.842 --> 00:11:02.627
và chiến đấu với bom đạn và chiến tranh,

00:11:02.627 --> 00:11:06.876
Và chúng tôi phải chỉ rõ các vấn đề của 
xã hội cho các cộng đồng bản xứ,

00:11:06.876 --> 00:11:09.105
để họ phát triển bền vững.

NOTE Paragraph

00:11:11.496 --> 00:11:16.570
Chuyện không dễ dàng, thách thức
truyền tải thông tin tôn giáo

00:11:16.930 --> 00:11:21.770
Bạn phải chia sẻ niềm tin và chấp nhận 
tổn thương, bị cười nhạo, bị uy hiếp.

00:11:22.380 --> 00:11:24.216
Nhưng chúng tôi vẫn phải làm.

00:11:24.216 --> 00:11:28.957
Chúng tôi không có lựa chọn nào khác ngoài việc 
sắp xếp lại thông điệp nhân quyền,

00:11:28.957 --> 00:11:31.604
các nguyên tắc của đức tin,

00:11:31.604 --> 00:11:34.367
không chỉ cho chúng tôi, 
cho những người phụ nữ trong gia đình bạn,

00:11:34.367 --> 00:11:36.317
không chỉ cho quý bà quý cô trong khán phòng này,

00:11:36.317 --> 00:11:39.491
thậm chí không chỉ cho những phụ nữ khác ngoài kia.

00:11:39.491 --> 00:11:42.997
Mà để cho xã hội, sẽ thay đổi 


00:11:42.997 --> 00:11:45.314
với sự tham dự của nữ giới.

00:11:45.884 --> 00:11:48.391
Và cách duy nhất để chúng tôi làm điều này.

00:11:48.391 --> 00:11:50.179
chỉ có một cách duy nhất,

00:11:50.179 --> 00:11:53.709
đó là tiếp tục ngồi lại trên bàn.

NOTE Paragraph

00:11:53.709 --> 00:11:56.332
Cám ơn các bạn.

NOTE Paragraph

00:11:56.332 --> 00:11:59.911
(Vỗ tay)