0:00:00.785,0:00:02.810
W czasie podróży

0:00:03.480,0:00:07.542
odbyłam niezwykle interesującą [br]rozmowę z moim sąsiadem,

0:00:07.542,0:00:08.985
podczas lotu.

0:00:09.585,0:00:13.533
Stwierdził, że chyba brakuje pracy[br]w Stanach Zjednoczonych,

0:00:14.113,0:00:16.481
bo wymyśla się coraz to nowe zawody,

0:00:16.481,0:00:21.563
takie jak koci psycholog, [br]zaklinacz psów, czy łowca tornad.

0:00:22.923,0:00:25.560
Chwilę później zapytał:

0:00:25.560,0:00:27.322
"A ty czym się zajmujesz?"

0:00:27.812,0:00:30.505
Ja na to: "Działam na rzecz pokoju".

0:00:30.505,0:00:32.985
(Śmiech)

0:00:34.925,0:00:37.012
Każdego dnia pracuję nad tym,

0:00:37.012,0:00:39.352
żeby nadać głosom kobiet[br]większego znaczenia,

0:00:39.352,0:00:41.810
żeby mówić o ich doświadczeniach

0:00:42.340,0:00:46.299
oraz udziale w budowaniu pokoju[br]i rozwiązywaniu konfliktów.

0:00:47.929,0:00:49.818
Dzięki mojej pracy

0:00:50.288,0:00:53.224
zrozumiałam, że jedyną drogą,

0:00:53.224,0:00:56.724
żeby zapewnić kobietom na całym świecie[br]pełny udział w życiu społecznym,

0:00:56.724,0:00:58.520
jest powrót do korzeni religii.

0:00:59.330,0:01:02.954
Ta sprawa jest dla mnie niezwykle ważna.

0:01:03.394,0:01:06.765
Jako młoda muzułmanka jestem [br]bardzo dumna ze swojej wiary.

0:01:07.805,0:01:11.740
Daje mi siłę i umacnia w codziennej pracy.

0:01:12.030,0:01:14.559
Dzięki temu mogę być dzisiaj z wami.

0:01:15.909,0:01:20.283
Nie sposób jednak zignorować szkód, [br]których dokonuje się w imię religii.

0:01:21.133,0:01:24.821
Nie tylko mojej religii,[br]ale każdego z głównych wyznań.

0:01:25.661,0:01:30.165
Zafałszowanie, nadużycia i manipulacje [br]dokonywane na świętych księgach

0:01:30.165,0:01:33.284
wpływa na normy społeczno-kulturowe,

0:01:33.694,0:01:36.620
prawo, codzienne życie,

0:01:36.620,0:01:39.614
do takiego stopnia, [br]że czasami sami o tym nie wiemy.

0:01:40.804,0:01:45.070
Moi rodzice przenieśli się [br]z Libii, w Afryce Północnej, do Kanady,

0:01:45.070,0:01:46.964
na początku lat 80.

0:01:47.254,0:01:50.580
Jestem środkowym z jedenaściorga dzieci.

0:01:51.090,0:01:52.761
Dobrze słyszeliście, jedenaściorga.

0:01:53.431,0:01:55.589
Kiedy dorastałam, obserwowałam rodziców,

0:01:55.589,0:01:59.015
osoby religijne i uduchowione,

0:01:59.015,0:02:02.035
jak modlili się i dziękowali Bogu[br]za otrzymane błogosławieństwa,

0:02:02.035,0:02:03.504
głównie oczywiście mnie,

0:02:03.504,0:02:04.664
(Śmiech)

0:02:04.664,0:02:05.964
ale nie tylko.

0:02:06.654,0:02:08.542
Byli życzliwi, zabawni

0:02:09.022,0:02:11.191
i bezgranicznie cierpliwi

0:02:11.191,0:02:14.911
w sposób, do jakiego zmusza [br]posiadanie jedenaściorga dzieci.

0:02:16.161,0:02:17.791
Byli sprawiedliwymi rodzicami.

0:02:18.181,0:02:22.285
Nigdy nie doświadczyłam religii[br]poprzez pryzmat kultury.

0:02:22.895,0:02:24.711
Traktowano mnie tak samo.

0:02:24.961,0:02:26.970
Tego samego ode mnie oczekiwano.

0:02:27.630,0:02:31.547
Nigdy mi nie wmawiano,[br]że Bóg ocenia ludzi w zależności od płci.

0:02:32.647,0:02:35.289
Dla moich rodziców Bóg

0:02:35.289,0:02:39.049
to miłosierny i dobry[br]przyjaciel, dobrodziej.

0:02:39.369,0:02:41.863
To właśnie ukształtowało [br]mój sposób widzenia świata.

0:02:42.973,0:02:46.310
Oczywiście moje wychowanie[br]miało dodatkowe zalety.

0:02:46.970,0:02:50.822
Jako jedno z jedenastki dzieci [br]musiałam nauczyć się podstaw dyplomacji.

0:02:50.822,0:02:52.592
(Śmiech)

0:02:52.592,0:02:55.169
Do dziś ludzie pytają mnie,[br]gdzie chodziłam do szkoły.

0:02:55.169,0:02:57.652
Kennedy School of Government?

0:02:57.652,0:02:59.558
Odpowiadam: "Nie.

0:02:59.558,0:03:02.447
Chodziłam do Szkoły Stosunków [br]Międzynarodowych im. Murabit".

0:03:02.447,0:03:05.195
To naprawdę ekskluzywna szkoła.

0:03:05.195,0:03:08.195
Żeby się dostać, trzeba przejść [br]rozmowę z moją mamą.

0:03:08.195,0:03:10.331
Na szczęście jest tutaj z nami.

0:03:11.879,0:03:16.368
Posiadanie dziesięciorga rodzeństwa

0:03:16.368,0:03:19.950
uczy wiele o sojuszach [br]i strukturach władzy.

0:03:20.330,0:03:23.403
Uczy skupienia, bo trzeba[br]mówić szybciej, ale i mniej,

0:03:23.403,0:03:25.291
ponieważ zawsze się ktoś wtrąci.

0:03:25.911,0:03:28.477
Uczy, jak ważna jest[br]efektywna komunikacja.

0:03:28.767,0:03:32.993
Trzeba przecież tak zadać pytanie,[br]żeby uzyskać pożądaną odpowiedź.

0:03:32.993,0:03:36.042
Trzeba sprzeciwić się tak, [br]żeby nie naruszyć spokoju.

0:03:37.172,0:03:40.564
Jednak najważniejszą lekcją,[br]którą otrzymałam, dorastając,

0:03:41.444,0:03:44.244
jest obecność przy stole.

0:03:44.974,0:03:48.685
Kiedy zepsuła się ulubiona lampa mamy,[br]musiałam być obecna, kiedy próbowała

0:03:48.685,0:03:52.554
ustalić okoliczności, [br]bo musiałam się przecież bronić.

0:03:54.214,0:03:56.797
Jeśli bym tego nie zrobiła,[br]zrzucono by winę na mnie.

0:03:57.117,0:03:59.291
Chwilę później, byłabym uziemiona.

0:03:59.741,0:04:02.518
Oczywiście, nie mówię tego[br]z własnego doświadczenia.

0:04:04.338,0:04:09.000
W 2005 roku, w wieku 15 lat,[br]ukończyłam liceum i wyjechałam

0:04:09.750,0:04:12.240
z Saskatoon w Kanadzie

0:04:12.240,0:04:13.879
do Zawii w Libii,

0:04:13.879,0:04:16.319
rodzinnego miasta moich rodziców,

0:04:16.319,0:04:18.081
bardzo tradycyjnego miasta.

0:04:18.711,0:04:22.560
Wcześniej byłam w Libii[br]tylko na wakacjach.

0:04:23.530,0:04:27.906
Dla siedmioletniej dziewczynki[br]było to magiczne przeżycie.

0:04:27.906,0:04:32.498
Lody, wyprawy na plażę,[br]rozentuzjazmowani krewni.

0:04:33.468,0:04:37.520
Okazało się, że dla piętnastoletniej [br]młodej damy to zgoła inne przeżycie.

0:04:38.470,0:04:44.108
Szybko wprowadzono mnie[br]w kulturalne aspekty religii.

0:04:44.728,0:04:48.896
Słowami "haram", które oznacza[br]"zabronione przez religię"

0:04:48.896,0:04:51.782
oraz "aib", czyli "niestosowne kulturowo"

0:04:52.402,0:04:54.658
przerzucano się tam bez zastanowienia.

0:04:55.118,0:04:58.797
Jak gdyby znaczyły to samo[br]i miały te same konsekwencje.

0:04:59.437,0:05:04.174
Toczyłam nieustanne dyskusje z kolegami,

0:05:04.174,0:05:07.610
znajomymi, profesorami,[br]przyjaciółmi, a nawet krewnymi.

0:05:07.610,0:05:11.553
Zaczęłam wątpić w swoją rolę i aspiracje.

0:05:12.393,0:05:15.923
Pomimo solidnej podstawy,[br]którą zapewnili mi rodzice,

0:05:15.923,0:05:19.278
zaczęłam się zastanawiać[br]nad rolą kobiet w mojej wierze.

0:05:21.228,0:05:22.008
A więc...

0:05:22.008,0:05:24.397
W Szkole Stosunków [br]Międzynarodowych im. Murabit

0:05:24.397,0:05:27.137
debaty mają z reguły [br]bardzo burzliwy przebieg.

0:05:27.137,0:05:29.640
Zasadą numer jeden jest[br]porządne przygotowanie.

0:05:30.490,0:05:32.230
Tak właśnie postąpiłam.

0:05:32.640,0:05:36.075
Zaskoczyło mnie, jak łatwo mi przyszło

0:05:36.425,0:05:39.762
znalezienie w mojej religii[br]kobiet-liderek.

0:05:40.442,0:05:43.044
Kobiet silnych i nowoczesnych.

0:05:43.714,0:05:46.760
W aspekcie politycznym, [br]ekonomicznym, a nawet militarnym.

0:05:47.050,0:05:50.751
Chadidża, żona proroka Mahometa,[br]finansowała Ruch Islamski,

0:05:50.751,0:05:52.412
kiedy był jeszcze w powijakach.

0:05:52.562,0:05:54.547
Bez niej by nas tu nie było.

0:05:55.977,0:05:58.274
Czemu nic o niej nie wiedzieliśmy?

0:05:58.274,0:06:00.535
Czemu nie mówiono nam o tych kobietach?

0:06:01.195,0:06:03.986
Czemu kobiety spadły[br]do pozycji poprzedzającej

0:06:03.986,0:06:06.106
nauki naszej wiary?

0:06:06.656,0:06:08.931
Czemu, skoro jesteśmy równe wobec Boga,

0:06:08.931,0:06:11.363
nie jesteśmy równe w oczach mężczyzn?

0:06:12.623,0:06:16.720
Był to dla mnie powrót do lekcji,[br]które odebrałam w dzieciństwie.

0:06:18.230,0:06:22.022
Osoba podejmująca decyzje [br]i kontrolująca przekaz

0:06:22.222,0:06:23.864
musi być obecna przy stole.

0:06:24.604,0:06:29.504
Niestety, w żadnej religii na świecie

0:06:29.504,0:06:31.530
osobami tymi nie są kobiety.

0:06:32.150,0:06:35.192
Mężczyźni dominują[br]w instytucjach religijnych

0:06:35.192,0:06:37.143
i obejmują nad nimi przywództwo.

0:06:37.143,0:06:39.909
Tworzą zasady według własnych upodobań.

0:06:40.799,0:06:44.042
Dopóki całkowicie nie zmienimy systemu,

0:06:44.462,0:06:46.959
nie możemy realistycznie liczyć

0:06:46.959,0:06:50.235
na pełny udział kobiet[br]w gospodarce czy ekonomii.

0:06:51.515,0:06:53.906
Nasze fundamenty są niestabilne.

0:06:55.446,0:06:59.358
Moja mama mówi, że nie można zbudować[br]prostego domu na krzywym fundamencie.

0:07:02.651,0:07:05.790
W 2011 roku w Libii wybuchła rewolucja. [br]

0:07:06.220,0:07:08.740
Moja rodzina znalazła się [br]na pierwszej linii frontu.

0:07:09.580,0:07:12.644
Podczas wojny dzieje się [br]coś niesamowitego.

0:07:12.644,0:07:15.623
Następuje krótkotrwała zmiana kulturowa.

0:07:16.053,0:07:19.684
Po raz pierwszy poczułam, że nie tylko [br]oczekiwano ode mnie zaangażowania,

0:07:19.684,0:07:21.816
ale wręcz mnie do niego zachęcano.

0:07:21.816,0:07:23.251
A nawet żądano.

0:07:24.161,0:07:27.040
Wraz z innymi kobietami[br]znalazłyśmy się przy stole.

0:07:27.040,0:07:30.569
Nie trzymałyśmy za ręce, [br]nie pełniłyśmy roli pośredniej.

0:07:30.569,0:07:32.427
Brałyśmy udział w podejmowaniu decyzji.

0:07:32.427,0:07:33.787
Udostępniałyśmy informacje. [br]

0:07:33.787,0:07:35.370
Nasz praca była niezbędna.

0:07:35.840,0:07:39.540
Chciałam, żeby była to zmiana trwała,[br]bardzo tego potrzebowaliśmy.

0:07:42.342,0:07:44.538
Okazało się, że to nie takie proste.

0:07:45.128,0:07:49.070
Minęło tylko parę tygodni,[br]zanim kobiety, z którymi pracowałam,

0:07:49.070,0:07:51.620
wróciły do swoich poprzednich ról.

0:07:52.330,0:07:55.285
Motywacją dla większości [br]z nich były słowa zachęty

0:07:55.465,0:07:57.837
płynące od przywódców[br]politycznych i religijnych.

0:07:58.177,0:08:01.561
Żeby to uzasadnić,[br]większość cytowała pisma religijne.

0:08:02.449,0:08:05.450
W ten sposób zdobyli społeczne[br]poparcie dla swoich opinii.

0:08:07.080,0:08:11.337
Początkowo skupiłam się na ekonomicznym[br]i politycznym równouprawnieniu kobiet.

0:08:12.317,0:08:15.393
Myślałam, że to doprowadzi[br]do zmiany społecznej i kultowej.

0:08:15.823,0:08:19.285
Okazało się, że to nie wystarczyło.

0:08:20.165,0:08:23.840
Zdecydowałam się użyć[br]do ataku ich własnej broni.

0:08:24.530,0:08:27.924
Również zaczęłam[br]przywoływać islamskie pisma.

0:08:29.174,0:08:33.736
W latach 2012-2013 moja organizacja [br]przeprowadziła w Libii największą

0:08:33.736,0:08:36.221
i najbardziej rozpowszechnioną kampanię.

0:08:36.741,0:08:40.937
Dotarliśmy do domów, szkół,[br]uniwersytetów, a nawet meczetów.

0:08:40.937,0:08:43.279
Udało nam się dotrzeć[br]bezpośrednio do 50 000 osób,

0:08:43.279,0:08:46.173
a do setek tysięcy przez billboardy, [br]

0:08:46.173,0:08:49.430
reklamy telewizyjne, radiowe i plakaty.

0:08:50.100,0:08:53.194
Pewnie zastanawiacie się,[br]jak organizacji walczącej o prawa kobiet

0:08:53.194,0:08:55.476
udało się tego dokonać w społeczeństwie,[br]

0:08:55.476,0:08:58.291
które wcześniej się sprzeciwiało [br]samej egzystencji kobiet.

0:08:59.701,0:09:01.300
Posłużyłam się Koranem.

0:09:02.170,0:09:06.070
Posłużyłam się wersetami [br]z Koranu i przekazami Proroka.

0:09:07.560,0:09:11.525
Są to tak zwane hadisy, [br]które brzmią na przykład:

0:09:11.525,0:09:14.621
"Najbardziej prawy jest ten, [br]który dobrocią darzy rodzinę".

0:09:14.961,0:09:17.538
"Nie pozwólcie braciom uciskać innych".

0:09:18.978,0:09:23.993
Po raz pierwszy piątkowe kazania[br]wygłaszane przez lokalnych imamów

0:09:23.993,0:09:26.038
wspierały prawa kobiet.

0:09:26.038,0:09:28.966
Dyskutowano o kwestiach tabu,[br]takich jak przemoc w rodzinie.

0:09:30.656,0:09:32.280
Zmieniło się wiele zasad.

0:09:34.080,0:09:37.205
W niektórych społecznościach[br]musieliśmy nawet tłumaczyć,

0:09:37.455,0:09:41.106
że zasady Międzynarodowej[br]Deklaracji Praw Człowieka,

0:09:41.106,0:09:44.652
której się sprzeciwiacie, [br]bo nie napisali jej religijni uczeni,

0:09:45.192,0:09:49.045
są obecne w Koranie.

0:09:49.975,0:09:52.756
To ONZ tak naprawdę skopiował nas.

0:09:55.931,0:09:58.774
Zmiana przesłania pozwoliła nam ukazać

0:09:58.774,0:10:02.289
alternatywną wersję rzeczywistości[br]promującą prawa kobiet w Libii.

0:10:03.349,0:10:06.291
Model ten jest powielany[br]na arenie międzynarodowej.

0:10:08.201,0:10:12.130
Nie twierdzę, że to łatwe,[br]uwierzcie mi, że tak nie jest.

0:10:12.420,0:10:14.680
Liberałowie twierdzą, [br]że wykorzystujemy religię

0:10:14.680,0:10:16.451
i nazywają nas złymi konserwatystami.

0:10:16.451,0:10:19.904
Konserwatyści nadają nam[br]wiele barwnych określeń.

0:10:19.904,0:10:23.930
Słyszałam wszystko:[br]od "Rodzice się za ciebie wstydzą",

0:10:23.930,0:10:26.100
błąd, to oni najbardziej mi kibicują,

0:10:26.100,0:10:28.611
po "Nie dożyjesz następnych urodzin".

0:10:28.611,0:10:31.274
Znowu błąd, bo żyję do tej pory.

0:10:32.674,0:10:36.580
Nadal bardzo wierzę w to,

0:10:36.580,0:10:40.361
że prawa kobiet i religia[br]nie wykluczają się wzajemnie.

0:10:42.291,0:10:44.803
Jednak konieczna jest nasze uczestnictwo.

0:10:45.723,0:10:49.856
Nie wolno nam się poddawać,[br]ponieważ swoim milczeniem

0:10:49.856,0:10:55.017
przyzwalamy na dalsze prześladowanie[br]i wykorzystywanie kobiet na całym świecie.

0:10:56.247,0:10:58.842
Walka o prawa kobiet

0:10:58.842,0:11:01.547
i zwalczanie ekstremizmu[br]za pomocą bomb i wojen

0:11:02.627,0:11:06.536
kompletnie paraliżuje społeczności,[br]zmuszone do rozwiązywania tych kwestii,

0:11:07.288,0:11:09.278
do poszukiwania stałych rozwiązań.

0:11:11.496,0:11:15.250
Walka z wypaczonym przesłaniem [br]religijnym nie jest prostym zadaniem.

0:11:16.930,0:11:21.770
Obelgi, drwiny, groźby [br]są na porządku dziennym.

0:11:22.380,0:11:24.216
Ale musimy to robić.

0:11:24.216,0:11:28.957
Nie mamy innego wyjścia[br]niż przywrócić wiarę w prawa człowieka

0:11:28.957,0:11:30.824
i podstawy naszej wiary.

0:11:31.604,0:11:34.367
Nie dla nas samych, [br]czy kobiet w waszych rodzinach.

0:11:34.367,0:11:36.317
Nie dla kobiet w tym pomieszczeniu.

0:11:36.317,0:11:39.031
Nawet nie dla innych kobiet.

0:11:39.491,0:11:42.997
Ale dla społeczeństwa,[br]którego transformacja

0:11:42.997,0:11:45.314
będzie możliwa dzięki udziałowi kobiet.

0:11:45.884,0:11:48.391
Jedynym sposobem na to,

0:11:48.391,0:11:50.179
naszą jedyną opcją,

0:11:50.179,0:11:52.949
jest obecność przy stole.

0:11:53.709,0:11:54.622
Dziękuję.

0:11:54.622,0:11:58.771
(Brawa)