0:00:06.328,0:00:09.494
Vào ngày 1 tháng 9 năm 1953

0:00:09.494,0:00:11.604
William Scoville dùng [br]một máy quay bằng tay

0:00:11.604,0:00:13.544
và một chiếc khoan cưa rẻ tiền

0:00:13.544,0:00:15.907
để mở hộp sọ của một chàng trai,

0:00:15.907,0:00:18.010
cắt đi một phần quan trọng[br]trong bộ não

0:00:18.010,0:00:20.374
rồi hút chúng ra bằng một ống kim loại.

0:00:20.374,0:00:23.062
Nhưng đây không phải là trích đoạn[br]của phim kinh dị,

0:00:23.062,0:00:25.093
hay trong báo cáo vụ án [br]của cảnh sát

0:00:25.093,0:00:29.114
Bác sĩ Scoville là một trong những [br]bác sĩ thần kinh hàng đầu ở thời của ông

0:00:29.114,0:00:32.995
còn chàng trai trẻ tên là Henry Molaison, [br]một bệnh nhân nổi tiếng,

0:00:32.995,0:00:34.669
được biết đến với cái tên "H.M".

0:00:34.669,0:00:37.484
Ca bệnh của anh đã mở ra[br]những khám phá tuyệt vời

0:00:37.484,0:00:39.289
về cách não bộ chúng ta làm việc.

0:00:40.049,0:00:43.136
Khi còn là cậu bé, [br]Henry đã bị nứt sọ trong một tai nạn

0:00:43.136,0:00:45.534
và sớm bắt đầu các cơn co giật,

0:00:45.534,0:00:48.592
bất tỉnh và mất kiểm soát [br]các chức năng cơ thể

0:00:48.592,0:00:51.594
Sau khi trải qua những [br]đợt tập luyện hàng năm,

0:00:51.594,0:00:53.526
thậm chí phải nghỉ học ở trường cấp ba

0:00:53.526,0:00:56.799
chàng trai tuyệt vọng ấy[br]đã gặp Bác sỹ Scoville

0:00:56.799,0:00:58.243
một người nổi tiếng liều lĩnh

0:00:58.243,0:01:00.537
chuyên thực hiện [br]các ca phẫu thuật đầy rủi ro

0:01:00.537,0:01:02.512
Phẫu thuật thùy não[br]bộ phận từ lâu đã được dùng

0:01:02.512,0:01:04.032
để chữa bệnh tâm thần

0:01:04.032,0:01:07.763
dựa trên quan điểm các chức[br]năng thần kinh được phân định chặt chẽ

0:01:07.773,0:01:10.328
tương ứng với các vùng não bộ khác nhau

0:01:10.328,0:01:12.211
Từng áp dụng thành công phương pháp này

0:01:12.211,0:01:14.484
để giảm co giật [br]ở bệnh nhân rối loạn tâm thần,

0:01:14.484,0:01:16.978
Scoville quyết định loại bỏ [br]thùy cá ngựa của H.M,

0:01:16.978,0:01:21.222
một phần của hệ thống não rìa [br]chi phối cảm xúc con người,

0:01:21.222,0:01:23.671
nhưng chưa ai biết về [br]chức năng thực sự của nó.

0:01:23.671,0:01:25.752
Ban đầu, ca phẫu thuật đã thành công,

0:01:25.752,0:01:28.711
những cơn co giật của H.M [br]gần như biến mất [br]

0:01:28.711,0:01:30.530
mà không có thay đổi nào về tính cách

0:01:30.530,0:01:32.860
thậm chí IQ của anh còn tăng lên.

0:01:32.860,0:01:36.034
Nhưng có một vấn đề:[br]trí nhớ của H.M bị ảnh hưởng nghiêm trọng

0:01:36.074,0:01:39.546
Ngoài việc mất toàn bộ kí ức[br]từ 10 năm trở lại,

0:01:39.546,0:01:43.027
H.M không thể tạo lập kí ức mới, [br]mất khái niệm ngày tháng,

0:01:43.027,0:01:47.240
lặp đi lặp lại nhận xét, [br]và thậm chí ăn nhiều bữa liên tục

0:01:47.530,0:01:51.781
Scoville đã trao đổi với một chuyên gia, [br]Wilder Penfield, về các kết quả đó,

0:01:51.781,0:01:54.950
ông ta đã gửi một nghiên cứu sinh[br]Tiến sĩ tên là Brenda Milner

0:01:54.950,0:01:57.149
đến nhà để tìm hiểu[br]về trường hợp của H.M,

0:01:57.149,0:02:00.248
nơi mà anh ta dành cả ngày [br]để làm những công việc kì cục

0:02:00.258,0:02:03.746
hay xem đi xem lại [br]những bộ phim kinh điển.

0:02:03.746,0:02:06.416
Thông qua một loạt [br]các cuộc thử nghiệm và phỏng vấn

0:02:06.416,0:02:08.798
Điều cô phát hiện ra [br]vừa đóng góp đáng kể

0:02:08.798,0:02:10.522
vào lĩnh vực nghiên cứu trí nhớ,

0:02:10.522,0:02:13.188
vừa tái định nghĩa kí ức [br]thực chất là như thế nào.

0:02:13.208,0:02:16.861
Một phát hiện của Milner [br]làm sáng tỏ một thực tế rõ ràng:

0:02:16.861,0:02:19.462
dù H.M. không thể [br]tạo được kí ức mới,

0:02:19.462,0:02:21.498
anh ta vẫn lưu giữ thông tin

0:02:21.498,0:02:24.434
đủ lâu để hoàn chỉnh một câu nói

0:02:24.434,0:02:25.810
hay tìm ra phòng tắm ở đâu

0:02:25.810,0:02:28.345
Khi Milner đưa anh ta [br]một số ngẫu nhiên,

0:02:28.345,0:02:30.638
anh ta có thể ghi nhớ nó trong 15 phút

0:02:30.638,0:02:33.173
bằng việc lặp lại liên tục [br]con số đó.

0:02:33.173,0:02:34.647
Nhưng chỉ 5 phút sau,

0:02:34.647,0:02:37.679
anh hoàn toàn [br]quên rằng bài kiểm tra đã diễn ra.

0:02:37.679,0:02:39.964
Các nhà thần kinh học từng cho rằng

0:02:39.964,0:02:41.762
ký ức như khối đá chưa đẽo gọt

0:02:41.762,0:02:45.710
các thành phần cấu tạo [br]giống nhau về bản chất và lưu trữ ở não.

0:02:45.710,0:02:49.548
Kết quả của Milber vừa là [br]đầu mối cho sự khác biệt hiện tại

0:02:49.548,0:02:52.456
giữa trí nhớ ngắn hạn và dài hạn

0:02:52.456,0:02:55.605
vừa chỉ ra mỗi loại trí nhớ [br]dùng vùng não khác nhau

0:02:55.685,0:02:56.868
Ngày nay ta biết

0:02:56.868,0:02:59.211
việc tạo ký ức [br]gồm một số bước nhất định

0:02:59.211,0:03:01.894
Sau khi dữ liệu cảm giác tức thời

0:03:01.894,0:03:04.777
được tạm mã hóa [br]bởi tế bào thần kinh vỏ não,

0:03:04.777,0:03:09.176
nó được đưa tới thùy cá ngựa, [br]nơi protein đặc biệt làm việc

0:03:09.176,0:03:11.795
để tăng cường kết nối [br]khớp thần kinh vỏ não

0:03:11.795,0:03:13.496
Nếu trải nghiệm đủ mạnh,

0:03:13.496,0:03:16.339
hay được nhắc đến nhiều lần[br]trong vài ngày đầu tiên,

0:03:16.339,0:03:22.142
thùy cá ngựa sẽ chuyển kí ức này[br]về vỏ não để lưu trữ vĩnh viễn.

0:03:22.142,0:03:25.137
Não của H.M có thể tạo[br]ấn tượng ban đầu,

0:03:25.137,0:03:28.981
nhưng thiếu thùy cá ngựa [br]để củng cố trí nhớ,

0:03:28.981,0:03:32.695
chúng sẽ mất, như khi[br]viết nguệch ngoạc trên cát vậy.

0:03:32.695,0:03:35.841
Đó không phải là điểm[br]khác biệt duy nhất Milner tìm được.

0:03:35.841,0:03:38.132
Trong một thí nghiệm [br]nổi tiếng,

0:03:38.132,0:03:41.173
cô yêu cầu H.M vẽ đường viền [br]của ngôi sao thứ ba.

0:03:41.173,0:03:45.024
trong khoảng trống hẹp [br]giữa đường viền của hai ngôi sao đồng tâm

0:03:45.024,0:03:49.043
khi anh ta chỉ được nhìn tờ giấy và [br]bút chì thông qua mặt gương.

0:03:49.043,0:03:52.633
Như mọi người khi lần đầu tiên[br]nhận được một yêu cầu kì lạ,

0:03:52.633,0:03:53.940
anh ta làm rất tệ.

0:03:53.940,0:03:57.407
Nhưng anh ta đã làm[br]tốt hơn khi thực hiện nhiều lần

0:03:57.427,0:04:00.555
dù anh không nhớ chút nào [br]về những lần thử trước.

0:04:00.555,0:04:06.201
Tiềm thức của anh ta[br]nhớ những gì ý thức đã quên.

0:04:06.211,0:04:11.344
Điều Milner tìm ra là trí nhớ[br]quy nạp tên, ngày tháng và các sự kiện

0:04:11.344,0:04:16.640
khác biệt với trí nhớ kĩ năng làm việc [br]như đạp xe hay kí tên.

0:04:16.640,0:04:19.756
Và chúng ta biết rằng [br]trí nhớ kĩ năng làm việc

0:04:19.756,0:04:22.780
dựa phần lớn vào hạch nền và tiểu não,

0:04:22.790,0:04:25.602
các cấu trúc còn nguyên vẹn [br]trong não H.M

0:04:25.602,0:04:28.897
Sự khác biệt giữa "biết rằng là" [br]và "biết làm thế nào mà"

0:04:28.897,0:04:32.566
đặt nền móng cho tất cả [br]nghiên cứu về trí nhớ sau này.

0:04:32.576,0:04:37.740
H.M thọ 82 tuổi sau khi sống [br]cuộc đời thanh bình ở nhà dưỡng lão.

0:04:37.740,0:04:41.952
Những năm đó, ông được kiểm tra [br]bởi hơn 100 nhà thần kinh học.

0:04:41.952,0:04:45.236
khiến ông trở thành bộ óc [br]được nghiên cứu nhiều nhất trong lịch sử.

0:04:45.246,0:04:48.230
Sau khi ông mất, bộ não của ông [br]được bảo quản và được scan

0:04:48.230,0:04:52.425
trước khi bị cắt thành [br]hơn 200 mảnh riêng biệt

0:04:52.425,0:04:57.461
rồi chụp lại để làm ra bản đồ [br]kĩ thuật số ở mức tế bào thần kinh đơn,

0:04:57.461,0:04:59.523
Toàn bộ quá trình được[br]truyền hình trực tiếp [br]

0:04:59.523,0:05:01.505
cho 400,000 khán giả.

0:05:01.505,0:05:04.762
Mặc dù gần cả cuộc đời, [br]H.M chẳng nhớ gì,

0:05:04.762,0:05:08.151
ông và những đóng góp[br]đối với hiểu biết về bộ nhớ

0:05:08.151,0:05:11.092
sẽ được ghi nhận cho thế hệ mai sau.