WEBVTT

00:00:06.688 --> 00:00:09.604
لە ١ی ئەیلولی ١٩٥٣ دا،

00:00:09.604 --> 00:00:13.240
ویلیام سکۆڤیڵ دەسکێکی سوڕاوەی دەستی و
مشارێکی هەرزانی کونکردنی بەکار هێنا

00:00:13.240 --> 00:00:17.946
بۆ کون کردنی کەلە سەری کوڕێکی گەنج،
و چەند بەشێکی گرنگی مێشکی لێکردەوە

00:00:17.946 --> 00:00:20.806
و بە لولەکێکی کانزایی هەڵیمژییە دەرەوە.

00:00:20.806 --> 00:00:25.111
بەلام ئەمە دیمەنی فیلمێکی ترسناک
یان ڕاپۆرتێکی پۆلیسیی سامناک نەبوو.

00:00:25.111 --> 00:00:29.811
دکتۆر سکۆڤیڵ یەکێک بوو لە بەناوبانگترین
پزیشکی پسپۆڕی دەماری سەردەمی خۆی،

00:00:29.811 --> 00:00:35.114
و کوڕە گەنجەکەش "هێنری مۆڵایسن" ئەو
نەخۆشە بەناوبانگەی کە بە "ه.م." ناسراوە،

00:00:35.114 --> 00:00:40.466
کە کەیسەکەی چەندین زانیاری سەرسوڕهێنەری
بەخشی لە بارەی چۆنیەتی کارکردنی مێشکمانەوە.

00:00:40.466 --> 00:00:43.866
هێنری کە منداڵ بووە، لە ڕوداوێکدا 
کەلەسەی درزی بردووە

00:00:43.866 --> 00:00:49.610
و زوو دوای ئەوە توشی فێ لێهاتن و بورانەوە
و لە دەستدانی کۆنترۆڵی جوڵەی جەستەی بووە.

00:00:49.610 --> 00:00:53.901
پاش بەرگەگرتنی چەندین ساڵ لە فێ لێهاتن
و تەنانەت وازهێنان لە خوێندنی ئامادەیی،

00:00:53.901 --> 00:00:57.009
ئەم کوڕە گەنجە بێچارەیە
ڕوی کردە دکتۆر سکۆڤیڵ،

00:00:57.009 --> 00:01:00.202
دکتۆرێکی سەرکەش کە بە نەشتەرگەرییە
مەترسیدارەکانی ناسرابوو.

00:01:00.202 --> 00:01:04.259
نەشتەرگەری بەشیی مێشک بۆ چەندین دەیە 
بەکارهێنراوە بۆ چارەسەرکردنی نەخۆشە دەروونییەکان

00:01:04.259 --> 00:01:07.793
لەسەر بنچینەی ئەو باوەڕەی کە چالاکییە
مێشکییەکان بە تەواوی بەستراونەتەوە

00:01:07.793 --> 00:01:10.478
بە ناوچە هاوتاکانیانەوە لە مێشکادا.

00:01:10.478 --> 00:01:14.162
بەهۆی سود وەرگرتن لەم نەشتەرگەرییەی 
بۆ کەمکردنەوەی فێ ی نەخۆشە دەروونیەکان،

00:01:14.162 --> 00:01:17.378
سکۆڤیڵ بڕیاری دا بەشی هیپۆکامپەس
ی مێشکی ه.م. لاببات،

00:01:17.378 --> 00:01:21.142
کە بە بەشێک لە لیمبیک سیستم دادەنرا و 
پەیوەندی هەبوو بە هەستەکانەوە

00:01:21.142 --> 00:01:23.781
بەڵام ئەرکەکەی نەزانراو بوو.

00:01:23.781 --> 00:01:26.352
لە ڕوکەشدا،
نەشتەرگەرییەکە سەرکەوتوو بوو.

00:01:26.352 --> 00:01:30.593
فێ کانی ه.م. بەتەواوی نەمان،
بە بێ هیچ گۆڕانێک لە کەسایەتیدا،

00:01:30.593 --> 00:01:32.854
و تەنانەت ئاستی زیرەکیشی زیادی کرد.

00:01:32.854 --> 00:01:36.616
بەڵام یەک کێشە هەبوو:
بیرەوەرییەکانی زیانی زۆری پێگەشتبوو.

00:01:36.616 --> 00:01:39.907
جگە لەوەی زۆربەی بیرەوەرییەکانی
دەیەی پێشووی لە دەست دا،

00:01:39.907 --> 00:01:43.290
ه.م. نەیدەتوانی بیرەوەری نوێ درووست بکات،
بیری دەچوەوە کە چ ڕۆژێکە،

00:01:43.290 --> 00:01:48.111
قسەی دووبارە دەکردەوە و تەنانەت 
چەند ژەمێکی دەخوارد بەدوای یەکدا.

00:01:48.111 --> 00:01:52.333
کاتیک سکۆڤیڵ پسپۆڕێکی دیکەی ئاگادار کردەوە
لە دەرئەنجامەکان بە ناوی وایڵدەر پێنفیڵد،

00:01:52.333 --> 00:01:56.588
خوێندکارێکی دکتۆرای نارد بە ناوی 
برێندا میڵنەر تا لێکۆڵینەوە لە ه.م. بکات،

00:01:56.588 --> 00:02:00.464
لەماڵی باوانیدا دەمایەوە و زۆربەی ڕۆژەکانی
بەسەر دەبرد بە ئەنجامدانی ڕۆتینی سەیر و

00:02:00.464 --> 00:02:04.297
سەیرکردنی فیلمی کلاسیکی 
بۆ یەکەمجار، جار لە دوای جار.

00:02:04.297 --> 00:02:07.402
ئەوەی بۆی دەرکەوت لەڕێگەی زنجیرەیەک
تاقیکردنەوە و چاوپێکەوتنەوە

00:02:07.402 --> 00:02:10.608
نەک تەنها هاوکارییەکی زۆر گەورەبوو 
بۆ لێکۆڵینەوەکانی یادەوەری

00:02:10.608 --> 00:02:13.601
بەڵکو پێناسەی یادەوەری دووبارە نووسییەوە.

00:02:13.601 --> 00:02:16.692
یەکێک لە دۆزینەوەکانی میلنەر تیشکی
خستە سەر ئەو ڕاستییە ئاشکرایەی

00:02:16.692 --> 00:02:21.577
کە هەرچەندە ه.م. نەیدەتوانی یادەوەری نوێ
درووست بکات هێشتاش هێێندە زانیاری بیردەما

00:02:21.577 --> 00:02:26.185
لە ساتێکەوە بۆ ساتێکی تر کە بتوانیت 
ڕستەیەک تەواو بکات یان دەستشۆر بدۆزێتەوە.

00:02:26.185 --> 00:02:28.358
کاتێک میڵنەر ژمارەیەکی
هەڕەمەکی پێدا،

00:02:28.358 --> 00:02:31.123
دەیتوانی بۆ ماوەی
پانزە خولەک لە یادی بمێنێت

00:02:31.123 --> 00:02:33.474
بە دووبارە کردنەوەی بۆ خۆی بە بەردەوامی.

00:02:33.474 --> 00:02:38.064
بەڵام تەنها پاش پێنج خولەک، بیری دەچوەوە
کە تەنانەت تاقیکردنەوەکەش ڕویداوە.

00:02:38.064 --> 00:02:41.812
زاناکانی دەمارناسی وەک یەکەیەکی
هاوشێوە لە یادەوەرییان دەڕوانی،

00:02:41.812 --> 00:02:45.800
کە هەموو یادەوەرییەکان هاوشێوەن و
لە سەرانسەری مێشکدا زەخیرە بوون.

00:02:45.800 --> 00:02:49.868
ئەنجامەکانی میڵنەر نەک تەنها یەکەم بەڵگە 
بوون بۆ ئەو جیاکارییەی ئێستا پێی ئاشناین

00:02:49.868 --> 00:02:52.156
لە نێوان بیرەوەری 
کورت خایەن و درێژ خایەندا،

00:02:52.156 --> 00:02:55.785
بەڵکو نیشاندەری ئەوەشن کە هەر یەکێکیان
ناوچەیەکی جیاواز لە مێشک بەکار دەهێنن.

00:02:55.785 --> 00:02:59.369
ئێمە لە ئێستادا دەزانین کە درووست بوونی
یادەوەری چەند هەنگاوێک لە خۆ دەگرێت.

00:02:59.369 --> 00:03:04.834
کاتێک زانیاری هەستیی نوێ بە شێوەیەکی کاتیی
لە توێکڵی مێشکدا دەنوسرێتەوە لە لایەن دەمارەکانەوە.

00:03:04.834 --> 00:03:06.742
دەگوازرێتەوە بۆ هیپۆکامپەس،

00:03:06.742 --> 00:03:11.876
کە پڕۆتینی تایبەتی تیایدا کار دەکات بۆ 
بەهێز کردنی پەیوەندییە دەماریەکانی توێکڵ.

00:03:11.876 --> 00:03:13.749
ئەگەر ئەزموونەکە
بەشی پێویست بەهێز بوو،

00:03:13.749 --> 00:03:16.682
یان لە چەند ڕۆژی سەرەتادا 
جار جار بیرمان بکەوێتەوە،

00:03:16.682 --> 00:03:22.147
ئەوکات هیپۆکامپەس یادەوەرییەکە دەنێرێتەوە
بۆ توێکڵ بۆ ئەوەی بۆ هەمیشە زەخیرە ببێت.

00:03:22.147 --> 00:03:25.371
مێشکی ه.م. دەیتوانی شێوە 
سەرەتاییەکان درووست بکات،

00:03:25.371 --> 00:03:29.325
بەڵام بەبێ هیپۆکامپەس کە 
بتوانێت یادەوەرییەکە بچەسپێنێت،

00:03:29.325 --> 00:03:33.361
یادەوەرییەکان دەسڕانەوە.
وەک ئەو وشانەی لەسەر لم دەنوسرێن.

00:03:33.361 --> 00:03:36.565
بەڵام ئەمە تاکە تایبەتمەندی
مێشک نەبوو کە میڵنەر دۆزییەوە.

00:03:36.565 --> 00:03:41.194
لە تاقیکردنەوە بەناوبانگەکەی میڵەر داوا 
لە ه.م. کرد خەت بەسەر ئەستێرە سپییەکەدا بهێنێت

00:03:41.194 --> 00:03:45.753
لە بۆشاییە تەسکەکەی نێوان هێڵی
دوو ئەستێرە هاوچەقەکەی دیکەدا

00:03:45.753 --> 00:03:49.263
لە کاتێکدا کە کاغەز و قەڵەمەکەی
تەنها لە ڕێی ئاوێنەیەکەوە دەبینی.

00:03:49.263 --> 00:03:52.490
وەک هەر کەسێکی دیکە کە تاقیکردنەوەیەکی
ناخۆشی وەها بکات بۆ یەکەم جار

00:03:52.490 --> 00:03:54.297
ئەنجامەکەی زۆر خراپ بوو.

00:03:54.297 --> 00:03:57.685
بەڵام سەرسوڕهێنەرانە، پاش
هەولی دووبارە باشتر بوو.

00:03:57.685 --> 00:04:01.151
هەرچەندە هەوڵەکانی
پێشووی هیچ لە یاد نەبوو.

00:04:01.151 --> 00:04:06.644
ناوەندەکانی جوڵەی بێئاگا ئەو شتەی 
لەیاد مابوو کە مێشکی بەئاگا لەیادی کردبوو.

00:04:06.644 --> 00:04:11.690
ئەوەی میڵنەر بۆی دەرکەوت ئەوە بوو کە
یادەوەری بەیانکردنی ناو و ڕێکەوت و واقیعەکان

00:04:11.690 --> 00:04:17.256
جیاوازە لە یادەوەری کرداریی
پاسکیل لێخوڕین یان واژۆکردن.

00:04:17.256 --> 00:04:19.500
و ئێستا ئێمە دەزانین کە یادەوەری کرداری

00:04:19.500 --> 00:04:22.852
زیاتر پشت بە گرێی سەرەکی
و مێشکۆکە دەبەستیت،

00:04:22.852 --> 00:04:26.117
بەشانیک کە ساغ بوون لەناو مێشکی ه.م. دا.

00:04:26.117 --> 00:04:29.476
ئەم جیاوازییە لە نێوان "زانینی شتێک"
و "زانینی چۆنییەتی" دا

00:04:29.476 --> 00:04:32.960
بناغەی داناوە بۆ هەموو لێکۆڵینەوەکانی
بواری یادەوەری لەو کاتەوە تا ئێستا.

00:04:32.960 --> 00:04:38.152
ه.م. لە تەمەنی ٨٢ ساڵیدا مرد پاش بەسەربردنی
ژیانێکی ئارام بە گشی لە خانەیەکی چاودێریدا.

00:04:38.152 --> 00:04:42.556
لە ماوەی چەندین ساڵدا، ئەو لەلایەن زیاد
،لە ١٠٠ پسپۆڕی دەمارەوە پشکنینی بۆ کرا

00:04:42.556 --> 00:04:45.750
کە ئەمەش وایکرد مێشکی ئەو زۆرترین 
لێکۆڵینەوەی لەسەر کرابێت لە مێژوودا.

00:04:45.750 --> 00:04:48.915
کە مرد، مێشکی پارێزرا و پشکنرا

00:04:48.915 --> 00:04:52.356
پێش ئەوەی لەت بکرێت
بۆ زیاد لە ٢٠٠٠ پارچە

00:04:52.356 --> 00:04:57.624
وێنە بگیرێت بۆ دروست کردنی نەخشەیەکی
دیجیتاڵی بە وردییەک لە ئاستی تاکە دەمارە خانەکاندا،

00:04:57.624 --> 00:05:02.017
هەموو ئەمانەش لە پەخشێکی ڕاستەوخۆدا
کە ٤٠٠،٠٠٠ کەس تەماشای دەکرد.

00:05:02.017 --> 00:05:04.684
هەرچەندە ه.م. زۆربەی ژیانی بە
لەیادکردنی شتەکانەوە بردە سەر،

00:05:04.684 --> 00:05:07.602
خۆی و هاوکاریکردنی
بۆ تێگەشتنمان لە یادەوەری

00:05:07.602 --> 00:05:10.013
لە یادماندا دەمێنێتەوە
بۆ نەوەکانی داهاتووش.