WEBVTT

00:00:00.653 --> 00:00:02.265
Në mesin e viteve 90

00:00:02.265 --> 00:00:04.872
CDC dhe Kaiser Permanente

00:00:04.872 --> 00:00:08.992
zbuluan një anomali
që rrit në mënyrë dramatike rrezikun

00:00:08.992 --> 00:00:14.413
për shtatë nga 10 shkaqet
kryesore të vdekjeve në SHBA.

00:00:14.953 --> 00:00:18.344
Në doza të mëdha, ajo ndikon
zhvillimin e trurit,

00:00:18.344 --> 00:00:22.011
sistemin imunitar dhe atë hormonal

00:00:22.011 --> 00:00:26.684
dhe po ashtu mënyrën se si ADN-ja
jonë lexohet dhe transkriptohet.

00:00:26.684 --> 00:00:30.205
Njerëzit që janë të prekur nga kjo
anomali në doza shumë të mëdha

00:00:30.205 --> 00:00:34.292
kanë trefish rrezik jete nga sëmundje 
kardiake, kancer të mushkërisë,

00:00:34.292 --> 00:00:38.951
dhe një lëkundje 20 vjeçare
të pritshmërisë së jetesës.

00:00:39.911 --> 00:00:45.593
Veç kësaj, doktorët nuk janë të trajnuar
për ekzaminim ditor dhe shërim.

00:00:46.203 --> 00:00:51.558
Anomalia për të cilën po flas,
nuk është diçka kimikale.

00:00:51.558 --> 00:00:53.988
Është trauma e fëmijërisë.

NOTE Paragraph

00:00:54.968 --> 00:00:57.686
Për çfarë traume po flasim?

00:00:57.686 --> 00:01:01.995
Nuk po flas për të dështuarit në provim, 
ose për humbjen e një lojë basketbolli.

00:01:01.995 --> 00:01:06.736
Po flas për kërcënime aq të ashpra 
e depërtuese

00:01:06.736 --> 00:01:11.333
që në kuptimin e parë të fjalës
na percojne e na e ndërrojnë fiziologjinë

00:01:11.333 --> 00:01:13.725
gjërat si : abuzimi, neglizhenca

00:01:13.725 --> 00:01:17.495
ose të rritesh me një prind që
vuan nga ndonjë sëmundje mendore

00:01:17.495 --> 00:01:19.477
ose i varur nga substance narkotike.

NOTE Paragraph

00:01:19.887 --> 00:01:21.444
Për një kohë të gjatë,

00:01:21.444 --> 00:01:24.441
i kam vështruar këto gjëra në mënyrën
që u trajnova ti vështroj:

00:01:24.441 --> 00:01:28.533
ose si problem social
- referuar në sherbimet sociale

00:01:28.533 --> 00:01:33.116
ose si problem shëndetësor mendor
- referuar në shërbime mjekësore.

00:01:34.088 --> 00:01:39.776
Më pas ndodhi diçka që më bëri
të rishikoj të tërë qasjen time.

00:01:39.776 --> 00:01:41.648
Kur mbarova stazhin,

00:01:41.648 --> 00:01:45.372
doja të shkoj në ndonjë vend
ku ndihesha e nevojshme

00:01:45.372 --> 00:01:48.530
një vend ku do të mund të bëja ndryshimin.

00:01:48.530 --> 00:01:51.646
Dhe shkova të punoj për Qendrën
Mjekësore California Pacific,

00:01:51.646 --> 00:01:55.472
një nga spitalet private më të mira 
në Kaliforninë Veriore,

00:01:55.472 --> 00:02:00.000
dhe bashkë, hapëm një klinikë 
në Bayview-Hunters Point,

00:02:00.000 --> 00:02:03.733
një nga lagjet më të varfëra dhe
të lëna pas dore në San Francisko.

00:02:04.263 --> 00:02:06.118
Përpara se të flasim për këtë,

00:02:06.118 --> 00:02:08.980
ishte vetëm një pediatër në tërë Bayview


00:02:08.980 --> 00:02:12.423
për të shërbyer më shumë se 10,000 fëmijë,

00:02:12.423 --> 00:02:17.072
pra iu zhytëm punës, dhe dhamë
cilësi të mrekullueshme mjekimi

00:02:17.072 --> 00:02:19.057
pa marrë parasysh mundësitë financiare.

00:02:19.057 --> 00:02:23.219
Ishte diçka aq e bukur. Vumë në shënjestër
pabarazitë tipike në shëndetësi

00:02:23.219 --> 00:02:28.026
qasjen në mjekim, normat e vaksinimit,
normat e shtruarjes në spital për azmën,

00:02:28.026 --> 00:02:30.183
dhe thyem gjitha rekordet.

00:02:30.183 --> 00:02:32.796
U ndiem shumë krenarë me veten.

NOTE Paragraph

00:02:33.446 --> 00:02:36.627
Por pastaj, fillova të vërej një
trend shqetësues.

00:02:36.627 --> 00:02:40.517
Shumë fëmijë referoheshin tek unë
për " Çrregullime Në Koncentrim dhe

00:02:40.517 --> 00:02:43.514
Hiperaktivitet " (ADHD)
por në fakt, kur bëra një

00:02:43.514 --> 00:02:48.396
kërkim të thellë historik dhe fizik

00:02:48.396 --> 00:02:51.595
ajo çka gjeta është që 
shumë nga pacientët e mi

00:02:51.595 --> 00:02:54.634
nuk i diagnostikoja dot me ADHD.

00:02:55.264 --> 00:03:00.834
Shumë nga fëmijët që i kontrolloja
kishin përjetuar një traumë aq të fortë

00:03:00.834 --> 00:03:04.224
saqë e ndjeja se diçka tjetër po ndodhte.

00:03:04.224 --> 00:03:08.206
Disi, po më shpëtonte diçka e rëndësishme.

NOTE Paragraph

00:03:09.516 --> 00:03:13.317
Para se te filloja stazhin,
mbarova masterin në shëndetësi publike

00:03:13.317 --> 00:03:16.410
dhe një nga gjërat që të mësojnë në
shkollë publike shëndetësie

00:03:16.410 --> 00:03:18.295
është se, nëse je doktor

00:03:18.295 --> 00:03:22.079
dhe sheh 100 fëmijë duke pirë
nga i njejti pus

00:03:22.079 --> 00:03:25.477
dhe 98ve iu shfaqet diarrhea

00:03:25.477 --> 00:03:27.763
mund të fillosh e t'ju shkruash receta

00:03:27.763 --> 00:03:32.092
antibiotikësh dozë pas doze

00:03:32.092 --> 00:03:37.915
ose të shkosh në vend e të thuash:
"Ç'dreqin ka në këtë pus?"

00:03:37.915 --> 00:03:41.708
Pra, fillova të lexoj gjithçka që
më vinte në duar

00:03:41.708 --> 00:03:44.262
për se si ekspozimi ndaj fatkeqësive


00:03:44.262 --> 00:03:47.741
ndikon mendjen dhe trupin në zhvillim
të një fëmije.

NOTE Paragraph

00:03:47.741 --> 00:03:51.646
Dhe një ditë, kolegu im hyri 
te zyra ime dhe tha:

00:03:51.646 --> 00:03:56.060
"Dr. Burke, a e keni parë këtë?"

00:03:56.900 --> 00:04:00.902
Në dorën e tij kishte një kopje
të një studimi

00:04:00.902 --> 00:04:04.119
i quajtur "Studim i përvojave
të fatkeqësive gjatë fëmijërisë"

00:04:04.569 --> 00:04:11.692
Ajo ditë ma ndërroi praktiken në klinikë,
e përfundimisht edhe karrieren time.

NOTE Paragraph

00:04:12.465 --> 00:04:14.573
Studimi rreth përvojave të fatkeqësisë
gjatë fëmijërisë

00:04:14.573 --> 00:04:17.805
është diçka që çdokush duhet ta njohë.

00:04:17.805 --> 00:04:23.136
E kishte bëre Dr Vince Felitti në Kaiser
dhe Dr. Bob Anda në CDC,

00:04:23.136 --> 00:04:31.334
dhe së bashku kanë marrë në pyetje
17,500 të rritur rreth përvojave të tyre

00:04:31.334 --> 00:04:36.051
rreth asaj që ata e quajtën :
"fatkeqësi fëmijërore" (ACE)

00:04:36.911 --> 00:04:40.838
Këto përfshinin abuzime fizike, emocionale
ose seksuale;

00:04:40.838 --> 00:04:44.764
papërfillshmëri fizike ose emocionale;

00:04:44.764 --> 00:04:47.858
sëmundje mendore të prindërve,
varësi ndaj lëndëve narkotike, burg;

00:04:47.858 --> 00:04:50.637
ndarje e prindërve ose divorc;

00:04:50.637 --> 00:04:53.172
ose dhunë familjare.

00:04:53.172 --> 00:04:57.608
Për çdo përgjigje pozitive, 
merrnin një pikë në rezultatin e ACE.

00:04:57.608 --> 00:04:59.116
Çfarë bënë pastaj

00:04:59.116 --> 00:05:04.366
ishte ndërlidhja e këtyre rezultateve ACE
kundrejt pasojave shëndetësore.

00:05:04.836 --> 00:05:07.673
Çfarë ata gjetën ishte e habitshme.

00:05:07.673 --> 00:05:08.968
Dy gjëra:

00:05:08.968 --> 00:05:13.230
Numër një: ACE-t janë mëse të zakonshme.

00:05:13.230 --> 00:05:20.034
67 përqind e popullatës kishte së paku
një ACE,

00:05:20.034 --> 00:05:25.873
dhe 12,6 përqind, ose 1 nga 8 kishin katër
ose më shumë ACE.

00:05:26.692 --> 00:05:28.971
Gjëja e dytë që gjetën ishte

00:05:28.971 --> 00:05:32.433
një mardhënie "dozë-reagim"

00:05:32.433 --> 00:05:37.033

ndërmjet ACE-ve dhe pasojave.

00:05:37.033 --> 00:05:40.952
Sa më i madh rezultati i ACE-së,
aq më të rënda pasojat shëndetësore.

00:05:40.952 --> 00:05:44.203
Për një njeri me rezultat ACE me 
katër ose më shumë

00:05:44.203 --> 00:05:47.895
rreziku i sëmundjeve kronike bllokuese
të mushkërive

00:05:47.895 --> 00:05:52.446
ishte 2 herë e gjysëm më i madh se 
tek një njeri me rezultat ACE zero.

00:05:53.096 --> 00:05:56.370
Për hepatit, po ashtu 2 herë e gjysëm
më i madh.

00:05:56.370 --> 00:05:59.690
Për depresion, 4 herë e gjysëm.

00:05:59.690 --> 00:06:03.123
Për vetëvrasje, 12 herë.

00:06:03.123 --> 00:06:06.288
Një njeri me rezultat ACE me shtatë
ose më shumë

00:06:06.288 --> 00:06:10.858
kishte trefish më shumë
rrezik për jetën nga kanceri i mushkërive.

00:06:10.858 --> 00:06:14.829
dhe 3 herë e gjysëm rrezik për
sëmundje kardiake ishemike.

00:06:14.829 --> 00:06:17.974
vrasësi numër një në SHBA.

NOTE Paragraph

00:06:19.124 --> 00:06:21.887
Patjetër që kjo ka kuptim.

00:06:21.887 --> 00:06:26.554
Disa njerëz panë këto të dhëna 
dhe thanë : "Shiko.

00:06:26.554 --> 00:06:31.376
Nëse ke pasur fëmijëri të vështirë, ke
më shumë gjasa të pish alkool,

00:06:31.376 --> 00:06:34.191
e të tymosesh dhe te bësh gjithe
ato gjëra që të shkaterrojnë shëndetin.

00:06:34.191 --> 00:06:37.986
Kjo nuk është shkencë.
Është thjesht sjellje e keqe."

NOTE Paragraph

00:06:38.486 --> 00:06:43.725
Eshtë pikërisht këtu ku ndërhyn shkenca.

00:06:43.725 --> 00:06:48.379
Tani e kuptojmë më mirë se kurrë,

00:06:48.379 --> 00:06:51.631
se si fatkeqësitë e hershme

00:06:51.631 --> 00:06:54.719
prekin zhvillimin e trurit
dhe trupin e fëmijëve.

00:06:54.719 --> 00:06:57.505
Prek "nucleus accumbens" (nga lat.
bërthamën e mbështetur)

00:06:57.505 --> 00:07:00.036
qendra e kënaqësive dhe
shpërblimeve në tru

00:07:00.036 --> 00:07:02.682
e cila është e përfshirë në 
varësine nga drogat.

00:07:02.682 --> 00:07:05.404
Ajo frenon koren parafrontale

00:07:05.404 --> 00:07:09.461
që është e nevojshme për kontrollimin 
e impulseve dhe funksioneve ekzekutive

00:07:09.461 --> 00:07:11.528
një hapësirë kritike për të mësuarit.

00:07:11.528 --> 00:07:13.216
Në skanerat MRI

00:07:13.216 --> 00:07:17.204
vërejmë dallime të matshme në amigdala,

00:07:17.204 --> 00:07:19.846
qendren e pergjigjes se frikes.

00:07:20.246 --> 00:07:23.766
Pra ka arsye të dukshme neurologjike

00:07:23.766 --> 00:07:27.296
se pse njerëzit të ekspozuar në doza 
të mëdha të fatkeqësisë

00:07:27.296 --> 00:07:30.593
kanë më shumë gjasa të shfaqin
sjellje me rrezikshmëri të lartë,

00:07:30.593 --> 00:07:32.497
dhe kjo është e rëndësishme ta dijmë.

NOTE Paragraph

00:07:32.497 --> 00:07:38.116
Por del që edhe pse nuk shfaqin
sjellje me rrezikshmëri të lartë,

00:07:38.116 --> 00:07:43.257
ka më shumë gjasa që individët të
zhvillojnë sëmundje zemre ose kancer.

00:07:44.101 --> 00:07:50.026
Arsyeja ka të bëjë me aksin 
hypotalamiko-hipofizo-adrenal,

00:07:50.027 --> 00:07:53.696
që është sistemi 
i reagimit të trurit dhe trupit,

00:07:53.696 --> 00:07:57.476
i cili mbikqyr reaksionin e quajtur
"lufto ose mbathja".

00:07:57.476 --> 00:07:59.431
Si funksionon kjo ?

00:07:59.431 --> 00:08:03.169
Pra, imagjinoni që jeni duke ecur në pyll
dhe shihni një ari.

00:08:03.169 --> 00:08:07.326
Menjëherë hipotalamusi yt i çon një
sinjal hipofizës tënde

00:08:07.326 --> 00:08:09.927
e cila i çon sinjal gjëndrës adrenaline
që thotë:

00:08:09.927 --> 00:08:13.478
"Lëshoi hormonet e stresit!
Adrenalinë! Kortisol!"

00:08:13.478 --> 00:08:16.099
Dhe kështu zemra jote fillon të rrahë,

00:08:16.099 --> 00:08:18.233
Qerpikët tuaj zgjerohen, 
korridoret e frymëmarrjes hapen,

00:08:18.234 --> 00:08:24.482
dhe ti je gati ose ta luftosh,
ose të vraposh nga ariu.

00:08:24.482 --> 00:08:26.798
Dhe kjo është e mrekullueshme,

00:08:26.798 --> 00:08:30.289
nëse je në pyll dhe aty ka një ari.

00:08:30.289 --> 00:08:32.843
(Të qeshura)

00:08:32.843 --> 00:08:38.256
Por problemi është, çfarë ndodh
kur ariu vjen në shtëpi çdo natë,

00:08:38.256 --> 00:08:43.904
dhe ky sistem është i aktivizuar
vazhdimisht

00:08:43.904 --> 00:08:48.408
dhe kalon nga të qenit i përvetësuar,
ose shpëtues i jetës

00:08:48.408 --> 00:08:52.533
në trysni dëmtuese të shëndetit.

00:08:52.533 --> 00:08:58.036
Fëmijët janë sidomos të ndjeshëm 
nga aktiviteti stresues i përsëritur


00:08:58.036 --> 00:09:01.270
sepse truri dhe trupi i tyre është në
zhvillim e sipër.

00:09:02.000 --> 00:09:08.075
Doza të mëdha të fatkeqësive, jo vetëm
që prekin strukturën dhe funksionimin

00:09:08.075 --> 00:09:11.301
e trurit por ndikojnë negativisht 
zhvillimin e sistemit imunitar,

00:09:11.301 --> 00:09:14.144
zhvillimin e sistemit hormonal,

00:09:14.144 --> 00:09:18.833
bile edhe mënyrën se si ADN-ja jonë
lexohet dhe transkriptohet.

NOTE Paragraph

00:09:20.413 --> 00:09:24.871
Pra, për mua ky informacion hodhi 
nga dritarja trajnimin tim të vjetër,

00:09:24.871 --> 00:09:28.818
sepse kur e kuptojmë mekanizmin 
e një sëmundjeje,

00:09:28.818 --> 00:09:33.555
kur e dimë jo vetëm se cilat rrugë
janë të ndërprera, por

00:09:33.555 --> 00:09:38.216
si ne si doktorë, 
ta përdorim shkencën

00:09:38.216 --> 00:09:40.845
për parandalim dhe shërim.

00:09:40.845 --> 00:09:42.538
Kjo është ajo që bëjmë ne.

NOTE Paragraph

00:09:42.728 --> 00:09:46.791
Pra në San Francisko, krijuam 
një Qendër Për Mirëqenien e të Rinjve,

00:09:46.791 --> 00:09:52.224
për parandalimin, ekzaminimin dhe 
kurimin e impaktit të ACE-së

00:09:52.224 --> 00:09:56.807
dhe stresit toksik.
Filluam thjesht me ekzaminim rutinë

00:09:56.807 --> 00:09:58.334
të secilit prej fëmijëve tanë,
në aktivitetet e tyre fizike

00:09:58.334 --> 00:10:03.038
sepse e di që nëse pacienti im
ka 4 në rezultat të ACE-së

00:10:03.038 --> 00:10:07.595
ka 2 herë e gjysëm më shumë gjasa të
zhvillojë hepatit ose sëmundje polmonare

00:10:07.595 --> 00:10:10.497
ka 4 herë e gjysëm gjasa më shumë,
për të rënë në depresion,

00:10:10.497 --> 00:10:14.560
dhe 12 herë më shumë
të tentojë vetëvrasjen,

00:10:14.560 --> 00:10:16.860
sesa pacienti im me zero ACE.

00:10:16.860 --> 00:10:19.519
Këtë e di kur ai (pacienti) është
në dhomën time të ekzaminimit.

00:10:20.249 --> 00:10:23.013
Për pacientët që dalin me test pozitiv, 


00:10:23.013 --> 00:10:28.235
kemi një ekip shumë disiplinor që punon
për të zvogëluar dozat e fatkeqësisë

00:10:28.235 --> 00:10:34.118
dhe trajton simptomet duke përdorur
mënyrat më të mira që përfshin vizitat në shtëpi,

00:10:34.118 --> 00:10:38.032
koordinimin e kujdesjes, 
kujdesjen ndaj shëndetit mendor, ushqimin

00:10:38.032 --> 00:10:42.747
intervenimet holistike, dhe po,
edhe u japim ilace po qe nevoja.

00:10:42.747 --> 00:10:47.436
Por, po ashtu edukojmë prindët në lidhje 
me impaktin e ACE-së dhe stresit toksik

00:10:47.436 --> 00:10:52.946
në të njejtën mënyrë që do të duhej për të 
mbuluar prizat elektrike ose helmimet nga plumbi,

00:10:52.946 --> 00:10:56.886
dhe ne zgjerojmë kujdesjen
e asmatikëve dhe diabetikëve tanë

00:10:56.886 --> 00:11:01.344
në një mënyrë që arsyeton që
mund t'ju duhet trajtim më i ashpër

00:11:01.344 --> 00:11:05.771
duke i marrë parasysh ndryshimet 
hormonale dhe imunitare.

NOTE Paragraph

00:11:05.771 --> 00:11:09.863
Pra, gjëja tjetër që ndodh kur 
e kupton këtë shkencë, është

00:11:09.863 --> 00:11:12.861
dëshira për të bërtitur me gishta në vesh

00:11:12.861 --> 00:11:17.191
sepse kjo nuk është një çështje
vetëm e fëmijeve në Bayview.

00:11:17.191 --> 00:11:20.825
Mendova menjëherë që
çdo kush që do merrte vesh për këtë,

00:11:20.825 --> 00:11:24.308
do të kishim ekzaminime ditore,
trajtime me ekipe shumëdisciplinare

00:11:24.308 --> 00:11:29.105
dhe do të ishte një garë për protokollet
më efikase klinike të shërimit.

00:11:29.105 --> 00:11:33.225
Por, jo. Kjo gjë nuk ndodhi.

00:11:33.225 --> 00:11:36.080
Dhe ishte një mësim shumë i mirë për mua.

00:11:36.080 --> 00:11:40.887
Ajo që e mendoja të ishte thjesht
praktika mjekësore më e mirë,

00:11:40.887 --> 00:11:44.445
e kuptoj të jetë një lëvizje e tërë.

00:11:45.125 --> 00:11:47.475
Sipas fjalëve të Dr Robert Block,

00:11:47.475 --> 00:11:51.176
ish Presidentit të
Akademisë Amerikane të Pediatrëve,

00:11:51.176 --> 00:11:54.128
"Fatkeqësitë fëmijërore

00:11:54.128 --> 00:11:59.138
janë dy kërcënimet e vetme më të 
paadresuara të shëndetësisë publike


00:11:59.138 --> 00:12:01.387
me të cilat ballafaqohet kombi ynë sot."

00:12:01.387 --> 00:12:06.033
Dhe për shumë njerëz
kjo është një perspektivë e tmerrshme.

00:12:06.033 --> 00:12:11.838
Shtrirja dhe shkalla e këtij problemi
duket aq e gjerë saqë duket e kotë

00:12:11.838 --> 00:12:14.462
të mendohet se si do të mund
t'i qaseshim.

00:12:14.462 --> 00:12:18.869
Por për mua, pikërisht këtu
qëndron shpresa,

00:12:18.869 --> 00:12:21.533
sepse kur kemi sistemin e duhur,

00:12:21.533 --> 00:12:26.790
kur e kemi të qartë se kjo është
krizë shëndetësore publike,

00:12:26.790 --> 00:12:31.794
atëherë mund të fillojmë ti përdorim
mjetet e duhura për të gjetur zgjidhjet.

00:12:31.794 --> 00:12:35.522
Nga nikotina e helmimi nga plumbi 
deri tek HIV/SIDA

00:12:35.522 --> 00:12:40.535
SH.B.A kanë në fakt një të kaluar
të fuqishme në adresimin

00:12:40.535 --> 00:12:43.439
e problemeve të shëndetësisë publike,

00:12:43.439 --> 00:12:48.942
por të përsërisim këto suksese me
ACE-në dhe stresin toksik,

00:12:48.942 --> 00:12:53.539
do të na duhet vendosmëri dhe angazhim,

00:12:53.539 --> 00:12:57.511
dhe kur e shoh cili ka qenë reagimi
i kombit tonë deri më tani,

00:12:57.511 --> 00:12:59.355
E pyes veten,

00:12:59.355 --> 00:13:03.154
"Pse nuk e kemi marrë më seriozisht këtë?"

NOTE Paragraph

00:13:03.154 --> 00:13:06.976
E dini, së pari mendova që ne e 
margjinalizuam këtë çështje

00:13:06.976 --> 00:13:08.900
sepse nuk vlen për ne.

00:13:08.900 --> 00:13:12.198
Kjo është një çështje për ato fëmijë
në ato lagje.

00:13:12.198 --> 00:13:16.387
Gjë që është e çuditshme, sepse të dhënat
nuk e pohojnë një gjë të tillë.

00:13:16.387 --> 00:13:20.520
Studimi origjinal i ACE-së,
është bërë mbi një popullatë

00:13:20.520 --> 00:13:23.307
që ishte 70 përqind e racë e bardhë,

00:13:23.307 --> 00:13:26.465
70 përqind, me shkollë të lartë.

00:13:26.465 --> 00:13:29.947
Por pastaj, sa më shumë 
që i flisja njerëzve,

00:13:29.947 --> 00:13:34.454
fillova të mendoj që ndoshta e paskam
kuptuar krejt mbrapsht.

00:13:35.334 --> 00:13:41.278
Nëse do të pyesja sa njerëz në këtë sallë

00:13:41.278 --> 00:13:44.957
janë rritur me një anëtar familjeje
që ka vuajtur nga sëmundje mendore

00:13:45.587 --> 00:13:48.053
vë bast që ca nga ju do t'i ngrisnin duart.

00:13:48.053 --> 00:13:53.754
Dhe nëse do të pyesja sa njerëz kanë pasur
njërin prind që ndoshta pinte shumë,


00:13:53.754 --> 00:13:58.267
ose që besonte se ai që të do, të rreh

00:13:59.077 --> 00:14:02.195
vë bast që ca duar më shumë 
do të ngriteshin lart.

00:14:02.195 --> 00:14:07.276
Edhe në këtë sallë, kjo është një çështje
që prek shumë nga ne,

00:14:07.276 --> 00:14:10.665
dhe po filloj të besoj që ne
e margjinalizojmë këtë çështje

00:14:10.665 --> 00:14:13.261
pikërisht sepse vlen edhe për ne.

00:14:13.261 --> 00:14:16.121
Ndoshta është më mirë të shohim
në vende të tjera

00:14:16.121 --> 00:14:19.024
sepse ne nuk duam ta shohim atë.

00:14:19.024 --> 00:14:21.102
Do të preferonim të rrimë të sëmurë.

NOTE Paragraph

00:14:22.112 --> 00:14:28.440
Fatmirësisht, të arriturat shkencore, dhe,
me thënë të drejtën, realiteti ekonomik

00:14:28.440 --> 00:14:32.484
e bën këtë opsion më pak të mundshëm
çdo ditë e më shumë.

00:14:33.524 --> 00:14:35.111
Shkenca është e qartë :

00:14:35.991 --> 00:14:40.940
Fatkeqësitë e hershme në mënyrë dramatike
ndikojnë shëndetin gjatë jetës.

00:14:41.870 --> 00:14:46.632
Sot, po fillojmë ta kuptojmë si ta ndalim
kalimin nga fakteqësitë e hershme


00:14:46.632 --> 00:14:50.933
në vdekje të parakohshme,

00:14:50.933 --> 00:14:53.458
dhe 30 vite më herët,


00:14:53.458 --> 00:14:55.966
fëmija që ka rezultat ACE të lartë,

00:14:55.966 --> 00:14:59.071
dhe të cilit simptomet e sjelljes
janë të padukshme

00:14:59.071 --> 00:15:01.771
të cilit menaxhimi i astmës
nuk është i lidhur

00:15:01.771 --> 00:15:04.975
dhe që vijon duke iu zhvilluar
tensioni të lartë,

00:15:04.975 --> 00:15:07.819
dhe sëmundjet e hershme të zemrës
ose kanceri,

00:15:07.819 --> 00:15:12.963
do të jenë po aq jonormalë
sa një vdekshmëri 6 mujore nga HIV/SIDA.

00:15:12.963 --> 00:15:17.448
Njerëzit do të shikojnë në këtë situatë
dhe do të thonë : "Ç'dreqin ndodhi aty?"

00:15:18.468 --> 00:15:20.755
Kjo është e shërueshme.


00:15:20.755 --> 00:15:23.527
Kjo mund të mundet.

00:15:23.527 --> 00:15:27.690
Gjëja e vetme më e rëndesishme është
që sot na duhet

00:15:27.690 --> 00:15:31.017
guximi ta shikojmë këtë problem në sy

00:15:31.017 --> 00:15:36.089
dhe të themi që kjo është e vërtetë
dhe është për të gjithë ne.

00:15:36.089 --> 00:15:40.826
Besoj se ne jemi lëvizja.

NOTE Paragraph

00:15:40.826 --> 00:15:42.204
Falemnderit.

NOTE Paragraph

00:15:42.204 --> 00:15:45.667
(Duartrokitje)