WEBVTT

00:00:00.653 --> 00:00:02.265
90-იანი წლების შუაში,

00:00:02.265 --> 00:00:05.502
დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის
ცენტრმა და კაიზერ პერმანენტემ,

00:00:05.502 --> 00:00:09.622
გამოიკვლიეს ის ფაქტორი,
რომელმაც ამერიკის შეერთებულ შტატებში,

00:00:09.672 --> 00:00:14.172
სიკვდილის გამომწვევი 10 მიზეზიდან 
7-ის რისკი მკვეთრად გაზარდა.

00:00:14.172 --> 00:00:18.304
აღნიშნული ფაქტორის მაღალი დოზა,
გავლენას ახდენს გონებრივ განვითარებაზე,

00:00:18.304 --> 00:00:22.109
იმუნურ და ჰორმონალურ სისტემებზე

00:00:22.109 --> 00:00:27.159
და ასევე დნმ-ის წაკითხვასა და გაშიფვრაზე.

NOTE Paragraph

00:00:27.159 --> 00:00:30.177
ადამიანები, რომლებიც ამ ფაქტორთა 
დიდ ზემოქმედებას განიცდიან,

00:00:30.177 --> 00:00:32.456
გულის პრობლემების
და ფილტვის კიბოთი დაავადების,

00:00:32.456 --> 00:00:34.986
3-ჯერ დიდი რისკის მატარებლები არიან.

00:00:34.986 --> 00:00:39.951
მათი სიცოცხლის ხანგრძლივობა კი,
20 წლით მცირდება.

00:00:39.951 --> 00:00:43.201
მიუხედავად ამისა, დღეს ექიმები,
ჯერ კიდევ არ არიან მზად

00:00:43.201 --> 00:00:46.201
რუტინული სკრინინგისა და მკურნალობისთვის.

00:00:46.201 --> 00:00:51.842
ფაქტორი, რომელზეც ახლა ვსაუბრობ
არაა პესტიციდი, ან ქიმიკატები.

00:00:51.842 --> 00:00:55.109
ეს ბავშვობის ტრავმაა.

00:00:55.109 --> 00:00:57.841
მაშ ასე, რა სახის ტრავმაზე ვსაუბრობ?

00:00:57.841 --> 00:01:01.981
მე არ ვსაუბრობ ტესტში ჩაჭრაზე,
ან კალათბურთის მატჩის წაგებაზე.

00:01:01.981 --> 00:01:06.553
მე ვსაუბრობ საფრთხეებზე,
რომლებიც იმდენად სერიოზული და მკვეთრია,

NOTE Paragraph

00:01:06.553 --> 00:01:11.070
რომ პირდაპირ ჩვენ ორგანიზმში აღწევენ
და ჩვენს ფიზიოლოგიას ცვლიან.

00:01:11.070 --> 00:01:13.581
ესენია: ძალადობა,
ან მზრუნველობას მოკლებულობა,

00:01:13.581 --> 00:01:17.673
ფსიქიკური აშლილობის და 
ნივთიერებაზე დამოკიდებულების მქონე

00:01:17.673 --> 00:01:19.876
მშობლებთან გაზრდა.

00:01:19.876 --> 00:01:24.604
დიდი ხნის განმავლობაში, ამ პრობლემებს
როგორც მასწავლეს ისე ვუყურებდი.

00:01:24.906 --> 00:01:28.630
ან როგორც სოციალურ პრობლემას,
რომელიც სოციალურ მომსახურების საქმეა,

00:01:28.630 --> 00:01:33.688
ან როგორც ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემას
რომელიც ფსიქიკური ჯანდაცვის საკითხია.

00:01:33.688 --> 00:01:39.974
შემდეგ კი, მოხდა რაღაც, რამაც ამ
საკითხისადმი ჩემი მიდგომა მთლიანად შეცვალა

00:01:39.974 --> 00:01:41.530
როდესაც რეზიდენტურა დავამთავრე,

00:01:41.530 --> 00:01:45.078
მინდოდა იქ წავსულიყავი,
სადაც ძალიან საჭირო ვიქნებოდი,

00:01:45.078 --> 00:01:48.411
იქ, სადაც რაღაცის შეცვლას შევძლებდი.

00:01:48.411 --> 00:01:51.756
ამიტომ, "California Pacific"-ის
სამედიცინო ცენტრში მივედი სამუშაოდ,

00:01:51.756 --> 00:01:55.598
ჩრდ. კაროლინის ერთ-ერთ 
საუკეთესო კერძო საავადმყოფოში

00:01:55.598 --> 00:01:59.831
და ჩვენ ერთად გავხსენით კლინიკა 
ბეივიუ-ჰანტერს პოინტში

00:01:59.831 --> 00:02:04.450
სან-ფრანცისკოს ერთ-ერთ ყველაზე ღარიბ
და ცუდ პირობებში მყოფ უბანში.

00:02:04.450 --> 00:02:06.045
ამ მომენტამდე,

00:02:06.045 --> 00:02:09.677
მთელ ბეივიუში, მხოლოდ ერთი პედიატრი

00:02:09.677 --> 00:02:12.624
10 000-ზე მეტ ბავშვს ემსახურებოდა.

00:02:12.624 --> 00:02:15.271
ჩვენც საექიმო საქმიანობა წამოვიწყეთ

00:02:15.271 --> 00:02:17.541
და მიუხედავად პაციენტების
გადამხდელუნარიანობისა,

00:02:17.541 --> 00:02:19.545
უმაღლესი ხარისხის
მომსახურება გავუწიეთ მათ.

NOTE Paragraph

00:02:19.545 --> 00:02:24.575
ეს ძალიან მაგარი იყო. მიზნად დავისახეთ 
ჯანდაცვის თანაბარი ხელმისაწვდომობა,

00:02:24.575 --> 00:02:27.985
ვაქცინაციის და ასთმის დროს
ჰოსპიტალიზაციის მაჩვენებელთა გაუმჯობესება

00:02:27.985 --> 00:02:30.492
და ჩვენ ყველა პუნქტში
წარმატებას მივაღწიეთ.

00:02:30.492 --> 00:02:33.504
ჩვენ ვამაყობდით საკუთარი თავებით.

00:02:33.504 --> 00:02:36.863
მაგრამ შემდეგ,
შემაშფოთებელი ტენდენცია შევნიშნე.

00:02:36.863 --> 00:02:40.462
უამრავი ბავშვი მომმართავდა ADHD-ით,

00:02:40.462 --> 00:02:43.612
ანუ ყურადღების დეფიციტისა და 
ჰიპერაქტივობის სინდრომით.

00:02:43.612 --> 00:02:48.522
მაგრამ როდესაც მათი ჯანმრთელობის 
ისტორია საფუძვლიანად გამოვიკვლიე,

00:02:48.522 --> 00:02:51.544
აღმოვაჩინე, რომ ჩემი პაციენტების
დიდი ნაწილისთვის

NOTE Paragraph

00:02:51.544 --> 00:02:55.395
შეუძლებელი იყო ADHD-ის დიაგნოზის დასმა.

00:02:55.395 --> 00:03:00.728
ამ ბავშვთა უმეტესობას, 
ისეთი მძიმე ტრავმა ჰქონდა გადატანილი,

00:03:00.728 --> 00:03:04.073
რომ ეს რაღაც სხვა პრობლემის
არსებობაზე მიგვანიშნებდა.

00:03:04.073 --> 00:03:09.187
მე რაღაც მნიშვნელოვანი გამომეპარა.

00:03:09.187 --> 00:03:13.225
რეზიდენტურის დაწყებამდე, მე მაგისტრის 
ხარისხი დავიცავი საზოგადოებრივ ჯანდაცვაში

00:03:13.225 --> 00:03:16.691
და ერთ-ერთი, რასაც საზოგადოებრივი 
ჯანდაცვის სკოლაში გასწავლიან ისაა,

00:03:16.691 --> 00:03:17.980
რომ თუ შენ ექიმი ხარ

00:03:17.980 --> 00:03:21.873
და ხედავ, რომ 100 ბავშვიდან,
რომელიც ერთიდაიგივე ჭიდან სვამს წყალს

00:03:21.873 --> 00:03:25.666
98-ს დიარეა განუვითარდა,

00:03:25.666 --> 00:03:28.220
შეგიძლია მათ ანტიბიოტიკები

00:03:28.220 --> 00:03:32.259
ერთი მეორის მიყოლებით გამოუწერო,

NOTE Paragraph

00:03:32.259 --> 00:03:37.448
ან შეგიძლია მიხვიდე და იკითხო:
„რა ჯანდაბა ხდება ამ ჭაში?“

00:03:37.448 --> 00:03:41.838
ასე რომ, დავიწყე ყველაფრის კითხვა,
რაც ხელთ ვიგდე,

00:03:41.838 --> 00:03:45.980
იმის შესახებ, თუ რა ფაქტორები 
ახდენს უარყოფით გავლენას

00:03:45.980 --> 00:03:48.239
ბავშვთა ფიზიკურ და გონებრივ განვითარებაზე.

00:03:48.239 --> 00:03:51.832
ერთ დღესაც, ჩემი კოლეგა შემოვიდა ოფისში

NOTE Paragraph

00:03:51.832 --> 00:03:56.402
და თქვა: „დოქტორო ბიურკ, ეს ნახეთ?“

00:03:56.402 --> 00:04:01.242
ხელში კვლევის ასლი ეჭირა, სახელწოდებით:

00:04:01.242 --> 00:04:04.562
"ბავშვობის უარყოფითი
გამოცდილებების გამოკვლევა“.

00:04:04.562 --> 00:04:12.211
ამ დღემ არამარტო ჩემი კლინიკური პრაქტიკა,
არამედ მთლიანად ჩემი კარიერა შეცვალა.

00:04:12.211 --> 00:04:14.768
„ბავშვობის უარყოფითი გამოცდილებების
გამოკვლევა“ ისაა,

00:04:14.768 --> 00:04:17.125
რის შესახებაც ყველამ უნდა ვიცოდეთ.

00:04:17.125 --> 00:04:18.995
კვლევა ჩატარდა კაიზერის საავადმყოფოსა

00:04:18.995 --> 00:04:21.691
და დაავადებათა კონტროლისა
და პრევენციის ცენტრის ექიმების:

00:04:21.691 --> 00:04:23.551
ვინს ფელიტის და ბობ ანდას მიერ.

00:04:23.551 --> 00:04:29.845
მათ 17 500 ზრდასრული გამოჰკითხეს, წარსულში
გადატანილი უარყოფითი მოვლენების თაობაზე.

00:04:29.845 --> 00:04:34.087
იმაზე, რასაც ბავშვობის უარყოფით
გამოცდილებას(Adverse Childhood Experiences)

00:04:34.087 --> 00:04:36.707
ანუ ACE-ს ეძახიან.

00:04:36.707 --> 00:04:40.282
ესენია: ფიზიკური, ემოციური 
და სექსუალური ძალადობა,

00:04:40.282 --> 00:04:42.758
ფიზიკურ ან ემოციურ
მზურველობას მოკლებულობა.

00:04:42.758 --> 00:04:46.646
მშობელთა ფსიქიკური ავადმყოფობა, 
ნივთიერებაზე დამოკიდებულება,

00:04:46.646 --> 00:04:52.476
პატიმრობა, გაყრა ან განქორწინება,
ან ოჯახური ძალადობა.

00:04:52.943 --> 00:04:58.138
ყოველ ჩამოთვლილ ფაქტორზე თანხმობისას
ერთი ACE ქულა გეწერებათ.

00:04:58.138 --> 00:05:03.670
შემდეგ კი, ACE ქულები ჯანმრთელობის
მდგომარეობებს მიუთანადეს.

00:05:04.484 --> 00:05:08.253
მათი შედეგები გამაოგნებელი იყო.

00:05:08.253 --> 00:05:08.992
ორი რამ:

00:05:08.992 --> 00:05:13.414
პირველი, ბავშობაში უარყოფითი გამოცდილება
ძალიან ჩვეული რამაა.

00:05:13.414 --> 00:05:20.354
მოსახლეობის 67%-ს ერთი
უარყოფითი გამოცდილება მაინც ჰქონია

00:05:20.354 --> 00:05:23.603
და 12,6 %-ს, ანუ 8-დან ერთს მაინც

00:05:23.603 --> 00:05:27.693
ჰქონია მსგავსი 4, ან უფრო მეტი შემთხვევა.

00:05:27.693 --> 00:05:32.584
მეორე, რაც აღმოაჩინეს,
იყო დოზის შედეგზე დამოკიდებულება,

00:05:32.585 --> 00:05:37.276
ბავშვობის უარყოფით გამოცდილებასა
და ჯანმრთელობის მგდომარეობას შორის.

00:05:37.276 --> 00:05:41.040
რაც უფრო მაღალი იყო ACE ქულა, მით
უფრო მძიმე იყო ჯანმრთელობის მდგომარეობა.

00:05:41.040 --> 00:05:44.170
ადამიანს, რომლის ACE ქულა 4 ან მეტი იყო,

00:05:44.170 --> 00:05:48.183
ფილტვის ქრონიკული დაავადების განვითარების
2,5 ჯერ დიდი რისკი ჰქონდა,

00:05:48.183 --> 00:05:53.118
ვიდრე იმას, ვისი ACE ქულა 0 იყო.

00:05:53.118 --> 00:05:57.638
ასევე 2,5-ჯერ იყო გაზრდილი
ჰეპატიტით დაავადების,

00:05:57.638 --> 00:06:03.114
4,5-ჯერ დეპრესიის
და 12-ჯერ კი სუიციდის რისკი.

NOTE Paragraph

00:06:03.114 --> 00:06:07.504
მას, ვისაც 7,
ან უფრო მეტი ACE ქულა ჰქონდა,

00:06:07.507 --> 00:06:10.194
ფილტვის კიბოთი დაავადების
3-ჯერ დიდი შანსი ჰქონდა,

00:06:10.194 --> 00:06:14.226
ხოლო გულის იშემიური დაავადებების
განვითარების 3,5-ჯერ დიდი რისკი.

00:06:14.226 --> 00:06:19.191
ეს უკანასკნელი, ნომერ პირველი
მკვლელი დაავადებაა აშშ-ში.

00:06:19.191 --> 00:06:21.726
რა თქმა უნდა, ეს ლოგიკურია.

NOTE Paragraph

00:06:21.726 --> 00:06:25.275
ზოგიერთმა ადამიანმა შეხედა
ამ მონაცემებს და თქვა:

00:06:25.275 --> 00:06:31.319
"კარგით ახლა, როცა რთული ბავშვობა გაქვთ, 
უფრო მეტს სვამთ, ეწევით

00:06:31.319 --> 00:06:34.311
და აკეთებთ ისეთ რაღაცეებს,
რაც ვნებს თქვენს ჯანმრთელობას,

00:06:34.311 --> 00:06:38.809
მაგრამ რა კავშირშია ეს მეცნიერებასთან?!,
ეს მხოლოდ ცუდი ყოფაქცევაა."

00:06:38.809 --> 00:06:43.665
და აღმოჩნდა, რომ ზუსტად აქ 
ერთვება მეცნიერება.

00:06:43.665 --> 00:06:48.472
ახლა, ყველაზე უკეთ ვხვდებით,

00:06:48.472 --> 00:06:51.512
თუ როგორ ზემოქმედებას ახდენს 
ადრეული უარყოფითი გამოცდილებები,

00:06:51.512 --> 00:06:54.404
ბავშვთა ფიზიკურ და გონებრივ განვითარებაზე.

00:06:54.404 --> 00:06:57.251
ისინი გავლენას ახდენენ
ე.წ მიმდებარე ბირთვზე,

00:06:57.251 --> 00:07:00.058
ტვინის სიამოვნებისა
და დაჯილდოების ცენტრებზე,

00:07:00.058 --> 00:07:02.856
რომლებიც ნივთიერებებზე
დამოკიდებულებას აკონტროლებს.

00:07:02.856 --> 00:07:05.454
ეს აფერხებს შუბლის წილის ქერქს,

00:07:05.454 --> 00:07:09.036
რომელიც იმპულსების მართვის
და აღმასრულებელი ფუნქციისთვისაა საჭირო,

00:07:09.036 --> 00:07:11.536
რაც საკვანძოა სწავლისთვის.

00:07:11.536 --> 00:07:13.666
მაგნიტურ რეზონანსულ სურათებზე,

00:07:13.666 --> 00:07:17.443
მნიშვნელოვანი განსხვავებები
შეიმჩნევა ამიგდალაში.

00:07:17.443 --> 00:07:20.177
რაც ტვინის შიშებზე რეაქციის ცენტრია.

NOTE Paragraph

00:07:20.177 --> 00:07:23.576
მაშასადამე, არსებობს რეალური
ნევროლოგიური მიზეზები,

00:07:23.576 --> 00:07:27.467
თუ რატომ არიან, ბევრი უარყოფითი
გამოცდილების მქონე ადამიანები,

00:07:27.467 --> 00:07:30.432
მეტად მიდრეკილნი მაღალი რისკის
მქონე ქცევისკენ

00:07:30.432 --> 00:07:32.271
და მნიშვნელოვანია, რომ ეს ვიცოდეთ.

00:07:32.271 --> 00:07:37.971
აღმონჩდა, რომ იმ შემთხვევაშიც კი, თუ თქვენ
არ ახორიცელებთ რისკიან აქტივობებს,

00:07:37.971 --> 00:07:44.316
გულის დაავადებათა და კიბოს განვითარების
რისკი მაინც არსებობს.

00:07:44.316 --> 00:07:49.734
ამის მიზეზია, ჰიპოთალამო-ჰიპოფიზ-
თირკმელზედა ღერძი,

00:07:49.734 --> 00:07:53.941
ტვინისა და სხეულის სტრესზე 
პასუხისმგებელი სისტემა,

00:07:53.941 --> 00:07:57.722
რომელიც ჩვენს ე.წ 
"შეებრძოლე ან გაიქეცის" რეაქციას მართავს.

00:07:57.722 --> 00:07:59.363
როგორ მუშაობს ის?

00:07:59.363 --> 00:08:02.984
წარმოიდგინეთ, რომ ტყეში სეირნობთ
და დაინახეთ დათვი.

00:08:02.984 --> 00:08:06.948
თქვენი ჰიპოთალამუსი დაუყოვნებლივ უგზავნის 
სიგნალს თქვენს ჰიპოფიზს,

00:08:06.948 --> 00:08:09.998
რომელიც თავის მხრივ სიგნალს უგზავნის
თქვენს თირკმელზედა ჯირკვალს,

00:08:09.998 --> 00:08:13.572
რომელიც ამბობს: „ვუშვებთ სტრესის
ჰორმონებს! ადრენალინს, კორტიზოლს!“

00:08:13.618 --> 00:08:15.869
და თქვენი გული იწყებს ძლიერ პულსირებას,

00:08:15.869 --> 00:08:18.463
თქვენი თვალის გუგები ფართოვდება,
სასუნთქი გზები იხსნება

00:08:18.463 --> 00:08:24.576
და თქვენ მზად ხართ, ან დათვთან 
შესაბრძოლებლად, ან მისგან გასაქცევად.

00:08:24.576 --> 00:08:27.054
და ეს მშვენიერია,

00:08:27.054 --> 00:08:30.408
როცა ტყეში ხართ და იქ დათვია.

00:08:30.408 --> 00:08:32.663
(სიცილი)

00:08:32.663 --> 00:08:38.226
მაგრამ პრობლემა ჩნდება მაშინ, როდესაც 
დათვი ყოველ ღამით მოდის სახლში

00:08:38.226 --> 00:08:43.730
და ეს სისტემა ისევ და ისევ აქტიურდება

00:08:43.730 --> 00:08:48.535
და იგი ადაპტაციური,
სიცოცხლის გადამრჩენი სისტემიდან,

00:08:48.535 --> 00:08:52.271
ფუნქცია-დაქვეითებულ, ჯანმრთელობისთვის
საზიანო სისტემად გადაიქცევა.

00:08:52.271 --> 00:08:57.874
ბავშვები განსაკუთრებით მგრძნობიარენი
არიან, ამ განმეორებადი სტრესის მიმართ,

00:08:57.874 --> 00:09:01.613
რადგან მათი გონება და სხეული ჯერ
კიდევ ჩამოყალიბების პროცესშია.

NOTE Paragraph

00:09:01.613 --> 00:09:04.861
დიდი რაოდენობით უარყოფითი მოვლენები
გავლენას ახდენს,

00:09:04.861 --> 00:09:10.698
არა მხოლოდ ტვინის სტრუქტურასა
და ფუნქციაზე, არამედ ასევე იმუნური

00:09:10.698 --> 00:09:13.795
და ჰორმონალური სისტემის განვითარებაზე

00:09:13.795 --> 00:09:20.106
და ასევე დნმ-ის წაკითხვასა და გაშიფვრაზეც.

00:09:20.106 --> 00:09:24.685
ამ ინფორმაციამ, ჩემს მიერ
ადრე მიღებულ ცოდნას ხაზი გადაუსვა,

00:09:24.685 --> 00:09:28.628
რადგან როცა ავადმყოფობის
მექანიზმი გვესმის,

NOTE Paragraph

00:09:28.628 --> 00:09:33.501
როდესაც ვიცით არა მხოლოდ ის, თუ სადაა
პრობლემა, არამედ რაშია ის,

00:09:33.501 --> 00:09:38.344
მაშინ ჩვენი, როგორც ექიმების
მოვალეობაა მეცნიერება,

00:09:38.344 --> 00:09:40.917
პრევენციისა და მკურნალობისთვის
გამოვიყენოთ.

00:09:40.917 --> 00:09:42.934
ესაა რასაც ვაკეთებთ.

00:09:42.934 --> 00:09:46.418
ასე რომ, სან ფრანცისკოში ახალგაზრდობის
გამაჯანსაღებელი ცენტრი შევქმენით,

00:09:46.418 --> 00:09:49.795
რათა თავიდან აგვეცილებინა,
დიაგნოსტიკა გაგვეკეთებინა და გვემკურნალა

00:09:49.795 --> 00:09:52.975
უარყოფითი გამოცდილების
და ტოქსიკური სტრესის შედეგებისთვის.

00:09:52.975 --> 00:09:56.857
დავიწყეთ თითოეული ბავშვის რეგულარული
გამოკვლევის დროს,

00:09:56.857 --> 00:09:58.650
მათი რუტინული დიაგნოსტიკით,

00:09:58.650 --> 00:10:02.940
რადგან ვიცი, რომ თუ ჩემს პაციენტს 
4 ACE ქულა აქვს,

00:10:02.940 --> 00:10:07.259
მას ჰეპატიტის და ფილტვების ქრონიკული
დაავადების გავითარების 2,5-ჯერ,

00:10:07.259 --> 00:10:12.479
დეპრესიის 4,5-ჯერ,
და სუიციდის 12-ჯერ გაზრდილი რისკი აქვს,

00:10:12.479 --> 00:10:16.475
ვიდრე ACE-ს 0 ქულიან პაციენტს.

00:10:16.528 --> 00:10:19.712
მე ეს ვიცი, როცა ის
ჩემ გამოსაკვლევ ოთახშია.

00:10:19.712 --> 00:10:23.207
პაციენტებისთვის, რომელთაც დიაგნოსტიკისას
დადებითი ACE ქულა გამოუვლინდათ,

00:10:23.207 --> 00:10:28.516
გვყავს მულტიდისციპლინარულ მკურნალთა გუნდი,
რომელიც უარყოფითი გამოცდილების

00:10:28.516 --> 00:10:33.046
გავლენის და სიმპტომების შემცირებაზე
საუკეთესო პრაქტიკის გამოყენებით მუშაობს.

00:10:33.046 --> 00:10:35.546
რაც სახლში ვიზიტს,
მკურნალობის კოორდინაციას,

00:10:35.546 --> 00:10:37.876
ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე ზრუნვას, კვებას,

00:10:37.876 --> 00:10:42.354
კომპლექსურ ჩარევას
და მედიკამენტებსაც მოიცავს, როცა საჭიროა.

00:10:42.354 --> 00:10:44.951
მაგრამ ამავდროულად
მშობელთა ინფორმირებას ვახდენთ,

00:10:44.951 --> 00:10:48.191
უარყოფითი გამოცდილების და
ტოქსიკური სტრესის შედეგების შესახებ.

NOTE Paragraph

00:10:48.191 --> 00:10:49.853
ისე როგორც

00:10:49.853 --> 00:10:53.163
ელექტრო გაყვანილობის,
ან ტყვიით მოწამვლის დროს ინსტრუქტაჟისას.

00:10:53.163 --> 00:10:56.831
მკურნალობა ასთმით და დიაბეტით
დაავადებულებზე ისეთნაირადაა მორგებული,

00:10:56.831 --> 00:11:01.541
რომ ის ავლენს უფრო
ინტენსიური მკურნალობის საჭიროებას.

00:11:01.541 --> 00:11:06.075
მათ იმუნურ და ჰორმონალურ სისტემაში 
მომხდარი ცვლილების გათვალისწინებით.

00:11:06.075 --> 00:11:09.398
როდესაც ეს მეცნიერება გესმით,

00:11:09.398 --> 00:11:12.775
გინდათ, რომ ამის შესახებ
ყველას გასაგონად იყვიროთ.

00:11:12.775 --> 00:11:17.395
იმიტომ რომ ეს მხოლოდ ბეივიუში 
მცხოვრები ბავშვების პრობლემა არაა.

00:11:17.395 --> 00:11:22.130
ვიფიქრე, როცა ყველა გაიგებდა ამის შესახებ 
ჩაიტარებდნენ რუტინულ სკრინინგს,

00:11:22.130 --> 00:11:25.097
მულტიდისციპლინარული მკურნალობის 
ჯგუფები აქტიურად იმუშავებდნენ

00:11:25.107 --> 00:11:29.375
და ყველაზე ეფექტური კლინიკური 
მკურნალობისთვის შეჯიბრიც კი დაიწყებოდა.

00:11:29.375 --> 00:11:32.925
ასე არ მოხდა.

00:11:32.925 --> 00:11:35.936
ეს უდიდესი გაკვეთილი იყო ჩემთვის.

00:11:35.936 --> 00:11:40.238
ის, რაც მხოლოდ საუკეთესო
კლინიკური პრაქტიკა მეგონა,

00:11:40.238 --> 00:11:44.818
ახლა მოძრაობად მიმაჩნია.

00:11:44.818 --> 00:11:47.607
ამერიკის პედიატრთა აკადემიის
ყოფილი პრეზიდენტის,

00:11:47.607 --> 00:11:51.653
დოქტორ რობერტ ბლოკის სიტყვებით

00:11:51.653 --> 00:11:54.048
„ბავშვობის უარყოფითი გამოცდილება,

00:11:54.048 --> 00:11:58.712
ჩვენი ერის წინაშე არსებული,
ის ერთადერთი უდიდესი საფრთხეა

00:11:58.712 --> 00:12:01.759
საზოგადოებრივი ჯანდაცვისთვის,
რომელიც უგულებელყოფილია"

00:12:01.759 --> 00:12:05.793
უამრავი ადამიანისთვის,
ეს საშიში პერსპექტივაა.

00:12:05.793 --> 00:12:11.310
პრობლემა იმდენად ფართე და მასშატაბურია, 
რომ რთულია იმაზე ფიქრი,

00:12:11.310 --> 00:12:14.274
თუ როგორ შეიძლება მივუდგეთ მას.

00:12:14.274 --> 00:12:18.952
მაგრამ მე სწორედ ამიტომ ვარ იმედიანად,

00:12:18.952 --> 00:12:21.645
რადგან როცა გვაქვს სწორი სტრუქტურა,

00:12:21.645 --> 00:12:26.689
როცა ვაცნობიერებთ, რომ ეს
საზოგადოებრივი ჯანდაცვის კრიზისია,

00:12:26.689 --> 00:12:31.932
მაშინ შესაძლებელია სწორი საშუალებების
გამოყენება, ამ პრობლემის გადასაწყვეტად.

00:12:31.932 --> 00:12:35.639
თამბაქოს მოხმარებით დაწყებული, ტყვიით
მოწამვლით და აივ/შიდსით დამთავრებული,

00:12:35.639 --> 00:12:43.321
აშშ-ს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის 
კუთხით დიდი პოზიტიური გამოცდილება აქვს.

00:12:43.375 --> 00:12:48.904
თუმცა, ამ წარმატების გავრცობა
ბავშვობის უარყოფით გამოცდილებასა

NOTE Paragraph

00:12:48.904 --> 00:12:53.556
და ტოქსიკურ სტრესზე,
შეუპოვრობას და თავდადებას მოითხოვს

00:12:53.556 --> 00:12:57.730
და როცა ვხედავ, 
თუ როგორ რეაგირებს ამერიკა ამაზე,

00:12:57.740 --> 00:13:00.288
გაოცებული ვარ,

00:13:00.288 --> 00:13:03.307
რატომ არ ვუდგებით ამ საკითხს 
უფრო სერიოზულად?

00:13:03.307 --> 00:13:06.890
იცით, თავდაპირველად ვფიქრობდი,
რომ ჩვენ ამ პრობლემას ზურგი ვაქციეთ,

00:13:06.890 --> 00:13:09.177
რადგან ის ჩვენ არ გვეხება.

00:13:09.177 --> 00:13:12.335
ეს, იმ უბანში მაცხოვრებელი,
იმ ბავშვების პრობლემაა.

00:13:12.335 --> 00:13:15.887
რაც უცნაურია, ვინაიდან მონაცემები
სხვა რამეს ცხადყოფენ.

00:13:15.887 --> 00:13:20.394
ბავშვობის უარყოფითი გამოცდილების შესახებ 
თავდაპირველი კვლევა ჩატარდა მოსახლეობაში,

00:13:20.394 --> 00:13:23.108
რომლის 70% თეთრკანიანი იყო,

00:13:23.108 --> 00:13:25.457
70% უმაღლესი განათლებით.

00:13:25.457 --> 00:13:29.533
შემდგომში კი,
რაც უფრო მეტს ვესაუბრებოდი ადამიანებს

00:13:29.533 --> 00:13:34.664
ვიფიქრე, რომ შესაძლოა
ყველაფერი არასწორად გავიგე.

00:13:34.664 --> 00:13:40.287
თქვენთვის რომ მეკითხა, 
ამ აუდიტორიაში რამდენი გაიზარდეთ

00:13:40.287 --> 00:13:45.535
ფსიქიკური პრობლემების მქონე 
ოჯახის წევრთან,

00:13:45.535 --> 00:13:48.446
დარწმუნებული ვარ,
რამდენიმე აწევდით ხელს.

00:13:48.446 --> 00:13:53.235
თუ გკითხავდით, რამდენ თქვენგანს გყავდათ
მშობელი, რომელიც ბევრს სვამდა

00:13:53.235 --> 00:13:58.531
ან თვლიდა რომ: "ვისაც შვილი გასაჯოხად
არ ემეტება, სძულს იგი"

00:13:58.531 --> 00:14:02.381
ასევე ვარ დარწმუნებული, 
კიდევ რამდენიმე თქვენგანი აწევდა ხელს.

00:14:02.381 --> 00:14:07.034
ეს არის საკითხი, რომელიც ამ ოთახშიც კი
ბევრ ჩვენგანს ეხება.

00:14:07.034 --> 00:14:10.932
და ეს მაფიქრებინებს,
რომ ჩვენ უარვყოფთ პრობლემას, 


NOTE Paragraph

00:14:10.932 --> 00:14:13.390
რადგან ის სწორედ ჩვენ გვეხება.

00:14:13.390 --> 00:14:16.154
ალბათ უფრო ადვილია
სხვა მიმართულებით ცქერა,

00:14:16.154 --> 00:14:18.911
რადგან არ გვსურს პრობლემის დანახვა.

00:14:18.911 --> 00:14:21.980
ჩვენ გვირჩევნია ავად ვიყოთ.

00:14:21.980 --> 00:14:28.822
საბედნიეროდ, სამეცნიერო მიღწევები და
გულწრფელად რომ ვთქვათ ეკონომიკური რეალობაც

00:14:28.822 --> 00:14:33.393
ამ არჩევანს, დღითი დღე ნაკლებად
სიცოცხლისუნარიანს ხდის.

00:14:33.393 --> 00:14:37.778
მეცნიერებისთვის ნათელია ის ფაქტი,
რომ ადრეული უარყოფითი გამოცდილება,

00:14:37.778 --> 00:14:41.786
მკვეთრად აისახება ჯანმრთელობაზე 
მთელი სიცოცხლის მანძილზე.

00:14:41.786 --> 00:14:46.471
დღესდღეობით, ნელ-ნელა ვაცნობიერებთ,
თუ როგორ შევუშალოთ ხელი

00:14:46.471 --> 00:14:48.741
ადრეულ ასაკში გამოცდილი
სირთულეების გადაზრდას,

00:14:48.741 --> 00:14:51.021
დაავადებასა და ნაადრევ სიკვდილში.

00:14:51.021 --> 00:14:53.295
30 წლის შემდეგ,

00:14:53.295 --> 00:14:55.839
მაღალი ACE ქულის მქონე ბავშვი,

00:14:55.839 --> 00:14:59.223
შეუმჩნეველი ქცევითი სიმპტომებით,

00:14:59.223 --> 00:15:02.298
რომლის ასთმის მართვაც,
არაფერთანაა დაკავშრებული,

00:15:02.298 --> 00:15:05.025
მაღალი წნევის განვითარებით,

00:15:05.025 --> 00:15:09.717
ადრეული გულის დაავადებებით, ან კიბოთი,
ისეთივე უჩვეულო იქნება,

00:15:09.717 --> 00:15:13.010
როგორც აივ ინფექციებისგან/შიდსისგან
6 თვის თავზე სიკვდილიანობა.

00:15:13.010 --> 00:15:18.357
ხალხი შეხედავს ამ სიტუაციას და იტყვის 
"აქ რა ჯანდაბა მოხდა?"

00:15:18.357 --> 00:15:20.379
ეს განკურნებადია.

00:15:20.379 --> 00:15:23.236
ეს დამარცხებადია.

NOTE Paragraph

00:15:23.236 --> 00:15:27.714
ერთადერთი და ყველაზე მნიშვნელოვანი რამ, 
რაც დღეს გვჭრდება,

NOTE Paragraph

00:15:27.714 --> 00:15:31.577
არის გამბედაობა, რომ თვალი გავუსწოროთ
ამ პრობლემას და ვთქვათ

00:15:31.577 --> 00:15:36.027
ის რეალურია და ის ყველას გვეხება.

00:15:36.027 --> 00:15:40.627
მე მჯერა, რომ ჩვენ მოძრაობა ვართ.

00:15:40.627 --> 00:15:41.657
გმადლობთ.

00:15:41.679 --> 00:15:44.729
(აპლოდისმენტები)