WEBVTT

00:00:08.460 --> 00:00:11.090
Giao tiếp dưới nước vô cùng khó khăn.

00:00:11.090 --> 00:00:16.650
Ánh sáng và mùi hương không truyền được xa
nên rất khó để động vật nhìn hay ngửi.

00:00:16.650 --> 00:00:21.840
Nhưng âm thanh dưới nước lại được truyền
nhanh gấp 4 lần so với trong không khí,

00:00:21.840 --> 00:00:23.550
vì vậy trong môi trường tối tăm này

00:00:23.550 --> 00:00:28.351
động vật biển thường dựa vào
tiếng kêu để giao tiếp.

NOTE Paragraph

00:00:28.351 --> 00:00:32.057
Đó là lí do mà đại dương
chứa bản hợp ca của nhiều âm thanh.

00:00:32.057 --> 00:00:32.812
Như tiếng tách

00:00:32.812 --> 00:00:33.522
rung

00:00:33.522 --> 00:00:34.544
huýt

00:00:34.544 --> 00:00:35.431
xì xào

00:00:35.431 --> 00:00:36.281
binh

00:00:36.281 --> 00:00:37.080
tiếng khóc

00:00:37.080 --> 00:00:38.701
và âm rung, vân vân

00:00:39.791 --> 00:00:42.291
Nhưng những âm thanh dưới nước
nổi tiếng nhất

00:00:42.291 --> 00:00:48.111
là những giai điệu, những ca khúc được tạo ra
bởi loài động vật có vú lớn nhất thế giới,

00:00:48.111 --> 00:00:50.741
cá voi.

NOTE Paragraph

00:00:50.741 --> 00:00:54.602
Những bài hát của cá voi là
một trong những hệ thống giao tiếp phức tạp nhất

00:00:54.602 --> 00:00:56.472
trong giới động vật.

00:00:56.472 --> 00:00:59.181
Chỉ một số ít các loài có thể hát.

00:00:59.181 --> 00:00:59.924
Loài xanh dương

00:00:59.924 --> 00:01:00.832
cá voi vây

00:01:00.832 --> 00:01:01.701
cá voi bowhead

00:01:01.701 --> 00:01:03.181
cá voi minke

00:01:03.181 --> 00:01:06.282
và tất nhiên là cá voi lưng gù.

00:01:06.282 --> 00:01:08.032
Đây là những chú cá voi tấm sừng

00:01:08.032 --> 00:01:12.921
dùng các tấm sừng hàm thay cho răng
để bẫy con mồi.

00:01:12.921 --> 00:01:16.322
Trong khi đó, cá voi có răng
dùng định vị bằng tiếng vang

00:01:16.322 --> 00:01:19.182
chúng và các loài cá voi tấm sừng khác

00:01:19.182 --> 00:01:23.871
tạo ra âm thanh như là tiếng khóc 
và tiếng huýt sáo để giao tiếp.

00:01:23.871 --> 00:01:28.292
Nhưng những âm thanh này chưa đủ tạo nên
sự phức tạp của các bài hát.

NOTE Paragraph

00:01:28.292 --> 00:01:29.992
Vậy chúng làm thế nào?

00:01:29.992 --> 00:01:35.018
Động vật trên cạn như chúng ta tạo ra âm thanh
đưa âm thanh qua các dây thanh đới

00:01:35.018 --> 00:01:38.114
khi ta thốt ra, làm các dây rung lên

00:01:38.114 --> 00:01:45.222
Cá voi tấm sừng có những mô hình chữ U
giữa phổi của chúng

00:01:45.222 --> 00:01:47.492
và các cơ quan được gọi là túi thanh quản

00:01:47.492 --> 00:01:49.705
Chúng ta không biết chắc chắn

00:01:49.705 --> 00:01:53.115
bởi vì về cơ bản quan sát cơ quan nội tạng

00:01:53.115 --> 00:01:55.104
một con cá voi đang sống và hát là bất khả thi

00:01:55.104 --> 00:01:57.333
Nhưng chúng tôi cho rằng khi cá voi hát,

00:01:57.333 --> 00:02:00.113
các cơ co lại trong cổ họng và ngực

00:02:00.113 --> 00:02:06.023
đẩy không khí từ phổi qua vùng chữ U
và đi vào túi thanh quản,

00:02:06.023 --> 00:02:08.483
làm rung vùng chữ U.

00:02:08.483 --> 00:02:14.163
Các âm thanh cộng hưởng trong túi
như dàn hợp xướng của nhà thờ

00:02:14.163 --> 00:02:19.194
tạo ra các bài hát đủ to để truyền đi xa
tới hàng nghìn ki-lô-mét.

00:02:19.194 --> 00:02:21.765
Cá voi không cần phải thở để hát.

00:02:21.765 --> 00:02:25.334
Thay vào đó, không khí
được tái sử dụng trong phổi,

00:02:25.334 --> 00:02:27.984
tạo ra âm thanh một lần nữa.

NOTE Paragraph

00:02:27.984 --> 00:02:31.763
Một lí do khiến các bài hát đó thú vị
là nhịp điệu của chúng.

00:02:31.763 --> 00:02:36.615
Các tiếng rên rỉ, khóc, thỏ thẻ
được sắp xếp trong các đoạn.

00:02:36.615 --> 00:02:39.674
Các đoạn lặp lại được sắp xếp thành chủ đề

00:02:39.674 --> 00:02:44.553
Nhiều chủ đề lặp lại trong giai điệu
đoán trước được, tạo thành bài hát.

00:02:44.553 --> 00:02:47.115
Cấu trúc phân cấp này
như một loại ngữ pháp.

00:02:47.115 --> 00:02:50.842
Các bài hát của cá voi có độ dài khác nhau

00:02:50.842 --> 00:02:54.135
và chúng có thể lặp đi lặp lại nhiều lần.

00:02:54.135 --> 00:02:59.954
Trong một nghiên cứu được ghi lại,
cá voi lưng gù hát trong vòng 22 giờ.

NOTE Paragraph

00:02:59.954 --> 00:03:01.564
Tại sao chúng lại làm vậy?

00:03:01.564 --> 00:03:05.155
Chúng tôi chưa biết mục đích chính xác 
nhưng có thể suy luận.

00:03:05.155 --> 00:03:09.315
Cứ cho là các con đực sẽ hát
chủ yếu là trong mùa giao phối,

00:03:09.315 --> 00:03:12.266
đó là phương thức thu hút các con cái.

00:03:12.266 --> 00:03:17.036
Hoặc có thể chúng đang bảo vệ lãnh thổ
dùng bài hát để xua đuổi các con đực khác.

NOTE Paragraph

00:03:17.036 --> 00:03:21.155
Cá voi quay lại nơi ở
và sinh sản hàng năm,

00:03:21.155 --> 00:03:24.966
và mỗi quần thể lại có bài hát khác nhau.

00:03:24.966 --> 00:03:31.196
Các bài hát dần thay đổi, các âm,
đoạn được thêm, thay đổi hoặc bỏ đi.

00:03:31.196 --> 00:03:35.020
Và khi con đực từ các quần thể khác nhau
tìm thức ăn trong tầm nghe của nhau,

00:03:35.020 --> 00:03:37.300
các đoạn thường được trao đổi,

00:03:37.300 --> 00:03:41.855
có thể bởi vì các bài hát mới
khiến chúng thu hút hơn với con cái.

00:03:41.855 --> 00:03:45.586
Đây là ví dụ nhanh nhất
về truyền bá văn hóa,

00:03:45.586 --> 00:03:49.470
khi các tập tính được truyền tới
những cá thể không liên quan

00:03:49.470 --> 00:03:51.520
trong cùng loài.

NOTE Paragraph

00:03:51.520 --> 00:03:54.727
Chúng ta có thể rình nghe các bài hát này
bằng máy vi âm dưới nước

00:03:54.727 --> 00:03:56.406
được gọi là hydrophone.

00:03:56.406 --> 00:04:02.007
Chúng giúp ta theo dõi các loài khi bị trông thấy hay mẫu gen quá ít.

00:04:02.007 --> 00:04:04.897
Ví dụ, các nhà khoa học có thể phân biệt

00:04:04.897 --> 00:04:10.335
quần thể của loài cá voi xanh khó tìm
dựa vào các bài hát của chúng.

00:04:10.335 --> 00:04:14.946
Nhưng đại dương đang trở nên ồn ào hơn 
bởi hoạt động của con người.

00:04:14.946 --> 00:04:15.676
Thuyền,

00:04:15.676 --> 00:04:16.756
sonar quân đội

00:04:16.756 --> 00:04:18.127
công trình dưới nước

00:04:18.127 --> 00:04:22.186
và địa chấn do thăm dò mỏ dầu
đang xảy ra ngày càng nhiều

00:04:22.186 --> 00:04:25.347
cản trở việc giao tiếp của cá voi.

00:04:25.347 --> 00:04:28.667
Một số cá voi sẽ dời khỏi
nơi có thức ăn và nơi sinh sản quan trọng

00:04:28.667 --> 00:04:31.298
nếu tiếng ồn của con người quá lớn.

00:04:31.298 --> 00:04:34.557
Và quan sát cho thấy cá voi lưng gù giảm hát

00:04:34.557 --> 00:04:38.898
nếu thấy tiếng ồn từ xa 200 km.

00:04:38.898 --> 00:04:41.557
Việc hạn chế hoạt động của con người
trong vùng di cư

00:04:41.557 --> 00:04:43.617
và những môi trường sống quan trọng khác,

00:04:43.617 --> 00:04:46.437
và giảm ô nhiễm tiếng ồn trên đại dương

00:04:46.437 --> 00:04:49.987
sẽ giúp bảo toàn sự sống
của những chú cá voi.

00:04:49.987 --> 00:04:53.098
Nếu cá voi có thể tiếp tục hát 
và chúng ta có thể tiếp tục nghe,

00:04:53.098 --> 00:04:56.537
có thể một ngày nào đó
chúng ta sẽ hiểu chúng đang nói gì