WEBVTT

00:00:07.544 --> 00:00:10.872
Obserwując ataki gniewu u dzieci,

00:00:10.872 --> 00:00:14.943
którym zabrano rzeczy
uznane przez nich za własne,

00:00:14.943 --> 00:00:18.624
Jean Piaget, prekursor
dziecięcej psychologii,

00:00:18.624 --> 00:00:22.465
odkrył w ludzkiej naturze
coś bardzo ważnego.

00:00:22.465 --> 00:00:26.654
Nasze poczucie własności
objawia się bardzo wcześnie.

00:00:26.654 --> 00:00:28.903
Dlaczego tak bardzo się przywiązujemy?

00:00:28.903 --> 00:00:31.483
W psychologii istnieje dobrze 
udokumentowane zjawisko

00:00:31.483 --> 00:00:34.104
znane jako efekt posiadania,

00:00:34.104 --> 00:00:38.854
zgodnie z którym bardziej
cenimy rzeczy, które posiadamy.

00:00:38.854 --> 00:00:40.834
W znanym doświadczeniu

00:00:40.834 --> 00:00:43.425
studenci mieli wybór między kubkiem kawy

00:00:43.425 --> 00:00:45.557
a tabliczką szwajcarskiej czekolady

00:00:45.557 --> 00:00:48.605
w nagrodę za pomoc w badaniach.

00:00:48.605 --> 00:00:51.615
Jedna połowa wybrała kubek,
druga - czekoladę.

00:00:51.615 --> 00:00:55.755
Mogłoby się wydawać,
że nagrody uznano za równie cenne.

00:00:55.755 --> 00:00:58.044
Inni studenci dostali najpierw kubek,

00:00:58.044 --> 00:01:02.367
a potem mogli wymienić go
na tabliczkę czekolady,

00:01:02.367 --> 00:01:05.405
ale tylko 11% się na to zdecydowało.

00:01:05.405 --> 00:01:07.757
Druga grupa otrzymała czekoladę

00:01:07.757 --> 00:01:10.886
i większość zdecydowała się ją zachować.

00:01:10.886 --> 00:01:14.646
Innymi słowy, studenci prawie
zawsze cenili wyżej tę rzecz,

00:01:14.646 --> 00:01:18.126
którą dostali jako pierwszą.

00:01:18.126 --> 00:01:21.235
Częściowo ma to związek z tym, 
jak szybko tworzymy połączenia

00:01:21.235 --> 00:01:25.616
między poczuciem własności
a rzeczami, które uważamy za własne.

00:01:25.616 --> 00:01:28.707
Widać to nawet w układzie nerwowym.

00:01:28.707 --> 00:01:32.527
W jednym z eksperymentów neurolodzy
skanowali mózgi uczestników

00:01:32.527 --> 00:01:37.297
podczas umieszczania różnych
obiektów w koszu z etykietą "moje"

00:01:37.297 --> 00:01:40.216
albo jako te należące do Alex.

00:01:40.216 --> 00:01:43.061
Kiedy uczestnicy patrzyli
na swoje nowe rzeczy,

00:01:43.061 --> 00:01:45.786
ich mózgi wykazywały większą aktywność

00:01:45.786 --> 00:01:48.205
w rejonie, który pobudza się,

00:01:48.205 --> 00:01:50.748
kiedy myślimy o nas samych.

00:01:50.748 --> 00:01:53.307
Do rzeczy przywiązujemy się też dlatego,

00:01:53.307 --> 00:01:57.348
że od najmłodszych lat wierzymy,
że są one unikatowe.

00:01:57.348 --> 00:02:00.556
Psycholodzy udowodnili to z pomocą iluzji,

00:02:00.556 --> 00:02:05.127
przekonując grupę dzieci od 3 do 6 lat,
że zbudowali maszynę

00:02:05.127 --> 00:02:09.188
zdolną stworzyć idealną
kopię każdej rzeczy.

00:02:09.188 --> 00:02:11.538
Kiedy dawano dzieciom
do wyboru ulubioną zabawkę

00:02:11.538 --> 00:02:14.058
i identyczną kopię,

00:02:14.058 --> 00:02:17.319
większość wybierała oryginał.

00:02:17.319 --> 00:02:22.589
Dzieci były wręcz przerażone
perspektywą zabrania do domu kopii.

00:02:22.589 --> 00:02:26.588
Ten magiczny sposób myślenia o rzeczach
nie jest czymś, z czego wyrastamy.

00:02:26.588 --> 00:02:31.541
Z wiekiem przybiera on jedynie
bardziej wyrafinowaną formę.

00:02:31.541 --> 00:02:34.810
Spójrzmy, jak postrzegamy rzeczy,

00:02:34.810 --> 00:02:37.279
które należały kiedyś do celebrytów.

00:02:37.279 --> 00:02:40.100
To jak wierzyć, że kupiony przedmiot

00:02:40.100 --> 00:02:45.143
ma w sobie cząstkę poprzedniego
sławnego właściciela.

00:02:45.143 --> 00:02:49.290
Z podobnych powodów wielu z nas niechętnie
rozstaje się z rodzinnymi pamiątkami,

00:02:49.290 --> 00:02:52.921
które pomagają poczuć więź
z utraconymi bliskimi.

00:02:52.921 --> 00:02:56.551
Te przekonania mogą mieć wpływ
na postrzeganie świata materialnego,

00:02:56.551 --> 00:02:59.409
a nawet na nasze zdolności fizyczne.

00:02:59.409 --> 00:03:02.930
Uczestnikom pewnego badania powiedziano,
że używany przez nich kij do golfa

00:03:02.930 --> 00:03:06.150
należał do mistrza świata Bena Curtisa.

00:03:06.150 --> 00:03:07.338
Podczas eksperymentu

00:03:07.338 --> 00:03:10.820
dołek wydawał się im o centymetr większy

00:03:10.820 --> 00:03:14.201
niż grupie kontrolnej
korzystającej ze zwykłego kija.

00:03:14.201 --> 00:03:17.412
Zaliczyli też zdecydowanie więcej dołków.

00:03:17.412 --> 00:03:22.381
Choć poczucie własności kształtuje się
wcześnie, ważna jest też kultura.

00:03:22.381 --> 00:03:26.883
Na przykład odkryto ostatnio,
że plemię Hadza z północnej Tanzanii,

00:03:26.883 --> 00:03:28.901
żyjące z dala od współczesnej kultury,

00:03:28.901 --> 00:03:31.582
nie przejawia efektu posiadania.

00:03:31.582 --> 00:03:35.012
To możliwe, bo mieszkańcy żyją 
w społeczeństwie egalitarnym,

00:03:35.012 --> 00:03:37.362
gdzie niemal wszystko jest wspólne.

00:03:37.362 --> 00:03:42.022
Ale czasem przywiązanie do rzeczy
może być zbyt duże.

00:03:42.022 --> 00:03:46.573
Jedną z przyczyn patologicznego zbieractwa
jest przesadne poczucie odpowiedzialności

00:03:46.573 --> 00:03:49.622
i potrzeba ochrony własności.

00:03:49.622 --> 00:03:54.762
To dlatego ludzie z tym zaburzeniem mają 
problem z wyrzuceniem czegokolwiek.

00:03:54.762 --> 00:03:56.853
Dziś pozostaje zbadać to,

00:03:56.853 --> 00:03:59.583
jak nasze relacje z posiadanymi rzeczami

00:03:59.583 --> 00:04:02.901
zmienią się wraz z rozwojem technologii.

00:04:02.901 --> 00:04:06.633
Przewiduje się upadek
papierowych książek i muzyki,

00:04:06.633 --> 00:04:09.431
choć na razie się na to nie zanosi.

00:04:09.431 --> 00:04:12.771
Może już zawsze będzie
coś wyjątkowo satysfakcjonującego

00:04:12.771 --> 00:04:17.253
w możliwości trzymania rzeczy w dłoni 
i nazywania jej naszą własną.