एक अरबी स्त्री फोटोग्राफर म्हणून
मला भरपूर प्रेरणा मिळाली
आयुष्यात हाती घेतलेल्या प्रकल्पांनी
ज्ञानासाठी हा माझा व्यासंग मी वाढविला
त्यामुळे माझे जीवन अधिक सुखकर झाले
त्यानेच मला लिहायला वाचायला प्रेरणा मिळाली
माझ्या अनुभवानी ही मला प्रेरित केले
माझ्या उच्च शिक्षणासाठी
खर्च करण्यास मला अनुमती नव्हती
इतर अश्या स्त्रियांच्या कथा जाणून
त्या लिहून काढण्याचे मी ठरविले
ज्यांनी शिक्षण घेऊन आपले जीवन बदलले
त्यांना जखडून ठेवणाऱ्या श्रृंखला विषयी
प्रश्न विचारत मी त्या उघड केल्या.
मी महिलांच्या शिक्षणासाठी
असलेल्या बाबींवर भर दिला
अरब राष्ट्रातील फरक ध्यानी घेऊन
आर्थिक आणि सामाजिक बाबतीत
स्त्री साक्षरता ही या भागात
मोठी समस्या होती.
मध्येच शिक्षण सोडलेल्यांसाठी
पुन्हा शिक्षणाची व्यवस्था करणे
विद्यापीठातील विद्यार्थ्यांमध्ये
राजकीय जागृती
या कामास मी सुरवात केली
महिलांना यासाठी सहभागी करणे सोपे नव्हते
त्यासाठी सांगावे लागे
शिक्षण घेतल्यानंतर तुमचे उदाहरण
इतरांना प्रेरणा देईल
तुम्ही तुमच्या समाजात आदर्श ठराल
तेव्हा काही जणी तयार झाल्या .
सहकार्य व सकारात्मक दृष्टीकोन मिळवत
मी त्यांना त्याच्या कल्पना
त्यांच्या शब्दात लिहायला सांगितल्या
त्यांच्या कल्पनेवर आधारित विचार
इतर काही वर्गात वितरीत केले
आणि इतरांना प्रेरणा देण्यास सुरवात केली
या सर्व अवस्थेतून गेलेली
येमन मधील आयेशा लिहिते
मी स्वतंत्र होण्यासाठी साठी .
तसेच पुरूष वर्गावर अवलंबून राहू नये
याकरिता शिकले
उमं एल-साद स्त्री इजिप्त मधील
माझा एक विषय होता .
मला भेटली तेव्हा ती मोजकेच लिहू शके
तिने नऊ महिन्याचा
साक्षरता शिबीर वर्ग केला .
काय़रो उपनगरातील काही सामाजिक संस्थानी
हा उपक्रम चालविला होता
महिन्यानंतर ती विनोदाने म्हणाली
माझ्या पतीने
मला वर्गाबाहेर काढण्याची धमकी दिली होती
कारण आता त्याची पत्नी साक्षर झाली .
ती माझे फोन मधील संदेश तपासते .
(हास्य)
खट्याळ आहे ती उंम एल-साद
त्याच कारणासाठी ती शिबिरात
दाखल झाली नव्हती.
तिला तिच्या दैनंदिन बाबींसाठी नियंत्रण
मिळविण्यास खूप वेळ लागला. हे मी पाहिले
त्याची काही उदाहरणे
मुलांना गृहपाठासाठी,
बाजारात पैसे मोजण्यास मदत करणे.
तिच्या समाजाची मानसिकता व तिची गरिबी
यामुळेच स्त्री शिक्षण कमी लेखले गेले.
उंम एल-साद, व तिचे इजिप्त मधील वर्गमित्र
लिहिण्या वाचनास उत्सुक होते
टयुनेशियात मी अस अस्माला भेटले.
मी मुलाखत घेतलेल्या चार महिलांपैकी ती एक
ती निधर्मी बायो इंजिनियर होती .
तिचा देश अरब संस्कृतीचा झरा होता
नवा जीवाणू शोधायचे तिचे स्वप्न होते.'
या क्रांतीनंतर दर दिवशी आम्हास नवीन
उमेदवार मिळतो
अस्मा त्या भागातील धार्मिक उन्मादातून
मुक्त झालेले प्रतिक आहे.
महिलांच्या उत्थानात हा मोठा अडसर आहे
ज्या सर्व महिलांना मी भेटले
त्यात येमनची फायझा मला आवडली
आठव्या वर्षी लग्नानंतर तिला
शिक्षण घेण्यास बंदी घालण्यात आली.
ते लग्न वर्षभर टिकले
चोदाव्या वर्षी ६० वयाच्या वृद्धाची
ती तिसरी पत्नी झाली
आठराव्या वर्षी तीन मुलांसह
तिला घटस्फोट दिला गेला.
तिची गरिबी
तिचा सामाजिक दर्जा घटस्फोट
आणि अति कर्मठ समाज
तिच्या पालकांचा शाळेत पाठविण्यास विरोध
या सर्वातून बाहेर यावयास
शिक्षणच महत्वाचे वाटले
आज ती 26 वर्षाची आहे.
स्थानिक सामाजिकसस्थेने तिला अनुदान दिले
विद्यापीठात व्यवसायी शिक्षण घेण्यास
नोकरी मिळवून घर घेणे व जागा
भाड्याने घेणे हे तिचे ध्येय आहे
आणि मुलांना परत आणणे
अरब राष्ट्रात मोठा बदल होत आहे
महिलांना खडतर लढाई लढावी लागत आहे
मी काढलेल्या फोटोतील स्त्री प्रमाणे
मला आज फोटोग्राफर व्हायला या
खडतर स्थितीतून जावे लागले
या प्रवास आत मला भेटणारे अनेक मी
काय करू शकेल व की नाही ते सांगायचे
उन्म ई साद, अस्मा, फायझा अरब जगतातील
अनेक महिला दाखविले
शिक्षण घेणे शक्य आहे.
उज्ज्वल भविष्या करिता
शेवटी मी ट्युनिशिया मधील यास्मिंनचे
कथन मांडते
जी मी मुलाखत घेतलेल्या
चार महिलान पै की एक आहे
या यास्मिन म्हणते ,
" तुमच्या कर्मठपणास विचारा
तुम्हाला काय व्हायचे आहे
गुलामगिरी झुगारा आईने स्वतंत्र असावे
यासाठी जन्म दिला आहे"
आभारी आहे.
(टाळया )