WEBVTT

00:00:07.364 --> 00:00:09.600
Нарны хамгаалалттай тос бүхэн

00:00:09.600 --> 00:00:13.310
таны биeд төдийгүй байгаль орчинд
өөр өөр нөлөө үзүүлдэг.

00:00:13.310 --> 00:00:14.730
Маш олон сонголтоос

00:00:14.730 --> 00:00:18.129
аль нь танд хамгийн сайн
гэдгийг яаж сонгох вэ?

00:00:18.129 --> 00:00:19.621
Энэ асуултад
хариулахын тулд

00:00:19.621 --> 00:00:22.329
эхлээд нарны тос
хэрхэн үйлчилдгийг ойлгох хэрэгтэй.

00:00:22.329 --> 00:00:25.587
Нарны гэрэл нь цахилгаан соронзон
долгионоос бүрддэг ба

00:00:25.587 --> 00:00:28.669
энэ нь хэт ягаан буюу
UV туяаны эх үүсвэр юм.

00:00:28.669 --> 00:00:33.619
Энэ нь харагдах гэрлээс илүү богино
долгионы урттай ба илүү энeрги тээдэг.

00:00:33.619 --> 00:00:34.620
UVA туяа,

00:00:34.620 --> 00:00:35.590
UVB туяа,

00:00:35.590 --> 00:00:39.830
болон UVC туяа нь долгионы
уртын дагуу ангилагддаг.

00:00:39.830 --> 00:00:44.598
Богино долгионы урттай
UVC дэлхийн гадаргад

00:00:44.598 --> 00:00:48.090
хэзээ ч тусахгүй, харин UVB ба UVA тусна.

00:00:48.090 --> 00:00:51.394
Дундаж долгионы урттай UVB туяа

00:00:51.394 --> 00:00:57.021
арьсанд ѳнгѳц хүрч,
UVA туяа арьсанд гүн нэвтэрнэ.

00:00:57.021 --> 00:01:00.961
UVB бага хэмжээгээр витамин Д
үүсгэхэд тусалдаг учир

00:01:00.961 --> 00:01:04.511
биeийн ясыг бат бэх болгоход тустай.

00:01:04.511 --> 00:01:09.062
Гэвч UVA, UVB туяа ихтэй наранд
удаан байвал ДНХ-г гэмтээж

00:01:09.062 --> 00:01:10.552
арьсыг хѳгшрүүлэх,

00:01:10.552 --> 00:01:14.302
арьсны хавдар үүсгэх болно.

00:01:14.302 --> 00:01:18.751
Нарны тос арьсыг хамгаалахдаа
нэг бол зинк оксид, титан диоксид гэх мэт

00:01:18.751 --> 00:01:22.691
органик бус хаалтаар
гэрлийн хугарлыг сааруулан хамгаална,

00:01:22.691 --> 00:01:27.612
эсвэл химийн аргаар
нүүрс суурьтай хольцоор

00:01:27.612 --> 00:01:30.723
UV фотоныг уусган дараагаар нь
үүнийг дулаан болгон сарниулна.

00:01:30.723 --> 00:01:34.152
Тэгвэл нэг нарны тос нѳгѳѳхѳѳсѳѳ
юугаараа ѳѳр юм бэ?

00:01:34.152 --> 00:01:35.972
Бид нарны хамгаалалт сонгохдоо

00:01:35.972 --> 00:01:38.522
хэрэглээний арга, SPF болон

00:01:38.522 --> 00:01:39.803
идэвхтэй орцыг нь

00:01:39.803 --> 00:01:41.262
харьцуулж болно.

00:01:41.262 --> 00:01:44.222
Ялангуяа чийгтэй арьсанд
шүршдэг тос түрхэх нь амар ч

00:01:44.222 --> 00:01:47.694
сүүлийн судалгаагаар ихэнх
хүмүүс бүрэн хамгаалахын тулд

00:01:47.694 --> 00:01:49.441
хангалттай түрхдэггүйг тогтоосон.

00:01:49.441 --> 00:01:53.251
Түршдэг тосны бодис амьсгалах нь

00:01:53.251 --> 00:01:57.052
эрүүл мэндэд эрсдэлтэй тул оронд нь
шингэн тос хэрэглээд үз.

00:01:57.052 --> 00:02:02.291
SPF 30 бүр илүү ч ядаж
SPF 15 тос сонгоод үз.

00:02:02.291 --> 00:02:06.702
SPF нь нарны туяанаас хамгаалсан арьсыг
наранд түлэгдэхэд

00:02:06.702 --> 00:02:09.174
хэр их UVB цацраг хэрэгтэй болохыг 
хэмжинэ.

00:02:09.174 --> 00:02:14.342
SPF 15 нь нарны UVB туяаны
93% ийг хааж чадна.

00:02:14.342 --> 00:02:17.253
SPF хэмжээ нэмэгдсэнээр хамгаалалт
бага багаар сайжирна.

00:02:17.253 --> 00:02:19.253
SPF 30 нь 97%-ийг хаана,

00:02:19.253 --> 00:02:22.204
бас SPF 50 нь 98%-ийг гэх мэт.

00:02:22.204 --> 00:02:25.154
SPF нь нарны туяаны хэмжээнд үндэслэдэг.

00:02:25.154 --> 00:02:27.490
Наранд түлэгдэж эхлэхэд
хэр их хугацаа орох нь

00:02:27.490 --> 00:02:29.815
олон зүйлээс хамаарна.

00:02:29.815 --> 00:02:31.194
Гeнeтикээс гадна

00:02:31.194 --> 00:02:34.883
хаана, хэзээ, гадаа наранд
юу хийсэн гэх мэт.

00:02:34.883 --> 00:02:38.672
Хэдий АНУ-д зарагддаг тоснуудыг
нийгмийн эрүүл мэндийн газраас

00:02:38.672 --> 00:02:41.723
аюулгүй хэмээн үздэг ч 
эрдэмтэд тосны гол найрлага

00:02:41.723 --> 00:02:44.126
хүний биeд хэрхэн нѳлѳѳлдгийг
судалж байна.

00:02:44.126 --> 00:02:46.408
Хэрвээ та болзошгүй цочруулаас
эмээж байгаа бол

00:02:46.408 --> 00:02:51.249
эрдсэнд суурилсан зинк оксид,
титан диоксидтойг нь олоорой.

00:02:51.249 --> 00:02:53.644
Эхэндээ ѳтгѳн мэт санагдах боловч

00:02:53.644 --> 00:02:57.575
нүүрсний тѳрлийн химийн тосноос
бага үрэвсэл үзүүлнэ.

00:02:57.575 --> 00:03:01.773
Эдгээр эрдэстэй тос нь
байгаль орчинд илүү эeрэг.

00:03:01.773 --> 00:03:05.114
Хэрвээ гол, далайн эрэгт усаар наадахдаа

00:03:05.114 --> 00:03:07.485
наранд биеэ шарахыг хүсвэл
нүүрс суурьтай тос

00:03:07.485 --> 00:03:10.134
далайн амьдралд хортой гэдгийг санаарай.

00:03:10.134 --> 00:03:12.107
Жишээ нь далайн шүрийг аваад үзьe.

00:03:12.107 --> 00:03:16.298
Эдгээр нь дэлхийн усан доорх газрын
нэг ч хүрэхгүй хувийг эзэлдэг ч

00:03:16.298 --> 00:03:20.186
загасны тѳрлийн 25%-ийнх нь
амьдрах орчин төдийгүй

00:03:20.186 --> 00:03:24.046
далайн экосистемийн 
хамгийн үр нѳлѳѳтэй нь.

00:03:24.046 --> 00:03:27.164
Судалгаагаар нүүрс суурьтай
тосны найрлага болох

00:03:27.164 --> 00:03:32.894
оксибензон, битилпарабен,
октиноксат, 4MBC нь

00:03:32.894 --> 00:03:36.656
амьтай бие организм болох
далайн шүрэнд сөргөөр нөлөөлөн

00:03:36.656 --> 00:03:39.323
цагаан ѳнгѳтэй болгодог.

00:03:39.323 --> 00:03:42.317
Ийнхүү нарны тосны органик нийлмэл нь
далайн шүрэнд нөлөөлөхөд

00:03:42.317 --> 00:03:45.256
түүний симбиоз замгийн үхэлд хүргэнэ.

00:03:45.256 --> 00:03:48.146
Мөн эдгээр замаг нь тасралтгүй
хоол хүнсээр хангахаас гадна

00:03:48.146 --> 00:03:51.016
шүрэнд хурц солонгон
ѳнгийг бий болгодог ач тустай.

00:03:51.016 --> 00:03:53.706
Замаггүйгээр шүр цагаан ѳнгѳтэй болж

00:03:53.706 --> 00:03:56.893
ѳвчинд нэрвэгдэн үхэлд ч хүрэх боломжтой.

00:03:56.893 --> 00:03:58.337
Далайн шүр гэмтвэл

00:03:58.337 --> 00:04:01.746
усан доорх хадны экосистем
бүхэлдээ алдагдана.

00:04:01.746 --> 00:04:06.026
Та дараа нарны тосоо авахдаа
учиртай сонголт хийхэд бэлэн боллоо.

00:04:06.026 --> 00:04:08.748
SPF үзүүлэлт урд талд нь
ил бичигдсэн байдаг.

00:04:08.748 --> 00:04:11.032
Ар талд нь гол найрлагын доор

00:04:11.032 --> 00:04:13.615
зинк оксид, титан диоксид
байна уу үгүй юу гэдгийг,

00:04:13.615 --> 00:04:18.346
мѳн далайн шүрэнд хортой
найрлага байгаа эсэхийг хараарай.

00:04:18.346 --> 00:04:20.887
Ингэж шалгахад илүү цаг зарцуулах нь

00:04:20.887 --> 00:04:23.177
танд болон хүрээлэн буй орчинд ашигтай.