1
00:00:06,857 --> 00:00:10,397
Kedi sevme hastalığı diye bir şey var mı,

2
00:00:10,397 --> 00:00:12,450
sen de hastalardan biri misin?

3
00:00:12,450 --> 00:00:13,570
Belki de evet,

4
00:00:13,570 --> 00:00:16,011
sandığından daha büyük ihtimalle.

5
00:00:16,011 --> 00:00:18,486
Toksoplazma'dan bahsediyoruz.

6
00:00:18,486 --> 00:00:22,448
Toksoplazma Gondii'den 
kaynaklanan hastalık.

7
00:00:22,448 --> 00:00:27,280
Toxo da tüm parazitler gibi
konağı sömürerek yaşar.

8
00:00:27,280 --> 00:00:30,091
Çoğalmak için konağına ihtiyacı vardır.

9
00:00:30,451 --> 00:00:35,042
Toxo teşkilatı bunun için bir plan yapar.

10
00:00:35,042 --> 00:00:36,354
Kediler,

11
00:00:36,354 --> 00:00:37,666
onların kemirgen avları,

12
00:00:37,666 --> 00:00:40,978
kuş ve memeliler,

13
00:00:40,978 --> 00:00:43,083
hatta insanlar bile plana dâhildir.

14
00:00:43,083 --> 00:00:47,856
Hastalığın tarihi Antik Mısır'a uzanıyor.

15
00:00:47,856 --> 00:00:50,605
Mumyalarda örnekler bulduk.

16
00:00:50,605 --> 00:00:54,478
Bugün dünya nüfusunun üçte biri hasta

17
00:00:54,478 --> 00:00:57,260
ve çoğu asla bilmeyecek.

18
00:00:57,260 --> 00:01:00,760
Semptomlar sağlıklı insanlarda
kendini tamamen göstermez.

19
00:01:00,760 --> 00:01:04,197
Halsiz ve nezle gibi olurlar.

20
00:01:04,197 --> 00:01:06,833
Bunlar sadece fiziksel semptomlardır.

21
00:01:06,833 --> 00:01:10,477
Toksoplazma aynı zamanda 
beynimize yerleşip

22
00:01:10,477 --> 00:01:14,149
olayların arkasındaki 
hareketlerimizi etkiler.

23
00:01:14,149 --> 00:01:18,238
Hadi sebebini anlamak için 
parazitin hayat döngüsüne bakalım.

24
00:01:18,928 --> 00:01:22,677
Parazit, herhangi bir 
konakta çoğalabilirken

25
00:01:22,677 --> 00:01:26,688
sadece kedinin bağırsağında eşeyli ürer.

26
00:01:27,298 --> 00:01:31,678
Oosit denen yavrular 
kedinin dışkısıyla çıkar.

27
00:01:31,678 --> 00:01:36,270
Bir kediden yüz milyon oosit çıkabilir.

28
00:01:36,270 --> 00:01:40,728
Mesela, bir fare yanlışlıkla onu yutarsa,

29
00:01:40,728 --> 00:01:45,186
farenin dokularını istila eder
ve doku kistleri oluşturur.

30
00:01:45,486 --> 00:01:47,792
Kedi fareyi yediğindeyse

31
00:01:47,792 --> 00:01:51,198
doku kistleri aktifleşip 
yavruları bırakarak

32
00:01:51,198 --> 00:01:54,076
oositlere yeni eşler yapar.

33
00:01:54,076 --> 00:01:55,698
Böylece döngü tamamlanır.

34
00:01:55,698 --> 00:01:57,624
Ama bir sorun var.

35
00:01:59,550 --> 00:02:01,476
Fare, kedi döngüyü 
tamamlasın istemez.

36
00:02:01,476 --> 00:02:04,762
Toksoplazmanın buna bir çözümü var.

37
00:02:04,762 --> 00:02:10,230
Parazitler beyaz kan hücrelerini 
istila edip beyne giderler

38
00:02:10,230 --> 00:02:14,260
ve doğuştan gelen yırtıcılardan 
kaçınma istemini geçersiz gösterirler.

39
00:02:14,260 --> 00:02:19,178
Hastalanmış kemirgenler pervasızlaşır 
ve tepki süreleri artar.

40
00:02:19,178 --> 00:02:24,479
En garibi ise, aslında kedigillerin 
dışkısına ilgi duymalarıdır.

41
00:02:24,479 --> 00:02:28,263
Bu da kedilerle yollarının 
çakışma ihtimalini arttırır

42
00:02:28,263 --> 00:02:30,753
ve parazitin hayat döngüsünü 
tamamlamasını sağlar.

43
00:02:31,363 --> 00:02:33,791
Peki parazitler bunu nasıl başarır?

44
00:02:33,791 --> 00:02:38,837
Mekanizma tam olarak bilinmese de,
toxo yenilik arayan bir beyin

45
00:02:38,837 --> 00:02:43,453
nörotransmiteri olan dopamini 
arttıran bir davranış sergiliyor.

46
00:02:44,013 --> 00:02:48,859
Bu yüzden, toxoların 
nörotransmiteri kullanıp

47
00:02:48,859 --> 00:02:52,226
kimyasal sinyallerle 
duygularımızı değiştirdiğini düşünüyoruz.

48
00:02:52,226 --> 00:02:53,332
Sonuç?

49
00:02:53,332 --> 00:02:54,501
Ölümcül cazibe.

50
00:02:55,041 --> 00:02:58,704
Bu parazitlerden etkilenen hayvanlar
sadece fareler değildir.

51
00:02:58,704 --> 00:03:03,281
Toxolar insanlarda ve 
tüm diğer konaklarda yaygındır.

52
00:03:03,791 --> 00:03:08,984
Mesela yanlışlıkla 
kirli sulardan oosit kapabiliriz

53
00:03:08,984 --> 00:03:10,855
ya da yıkanmamış yiyeceklerden

54
00:03:10,855 --> 00:03:12,892
ya da kumda oynarken,

55
00:03:12,892 --> 00:03:14,872
kum kabını temizlerken de olabilir.

56
00:03:15,362 --> 00:03:20,825
Hamilelere 'kedi kumlarını değiştirmeyin' 
denilmesinin sebebi budur.

57
00:03:20,825 --> 00:03:23,709
Toxo çok ciddi 
doğum sorunlarına yol açabilir.

58
00:03:23,709 --> 00:03:26,679
Az pişmiş et yediğimizde de

59
00:03:26,679 --> 00:03:30,032
diğer hayvanlardan oosit bulaşabilir.

60
00:03:30,512 --> 00:03:34,060
O toxo da zihnimizde karmaşa çıkarabilir.

61
00:03:34,060 --> 00:03:38,292
Çalışmalar toxo ile şizofreninin,

62
00:03:38,292 --> 00:03:39,768
bipolar bozukluğun,

63
00:03:39,768 --> 00:03:41,643
obsesifliğin

64
00:03:41,643 --> 00:03:43,638
ve agresifliğin ilgisini kanıtlamıştır.

65
00:03:43,638 --> 00:03:47,326
Toxo reaksiyonları yavaşlatır 
ve konsantrasyonu bozar.

66
00:03:47,326 --> 00:03:51,727
Toxolu bir insanın 
trafik kazası yapma ihtimali,

67
00:03:51,727 --> 00:03:56,386
normal birinden üç kat daha fazladır.

68
00:03:56,846 --> 00:04:01,919
Öyleyse toxo bu manipülasyon stratejisini,

69
00:04:01,919 --> 00:04:04,582
kedilerin bizi 
avlayabilmesi için mi yapıyor

70
00:04:05,792 --> 00:04:09,367
ya da beyinlerimiz 
bir kemirgeninki kadar basit mi ki

71
00:04:09,367 --> 00:04:15,140
aynı nörolojik numarayla kandırılıyoruz?

72
00:04:15,140 --> 00:04:20,806
Toxo bir çok insanın kedileri sevmesi 
ve sahiplenmesinin sebebi mi?

73
00:04:21,196 --> 00:04:23,708
Tamam, jüri hâlâ çözümsüz.

74
00:04:23,888 --> 00:04:26,697
Bazı yeni çalışmalar 
bu fikirle çelişiyor.

75
00:04:26,697 --> 00:04:31,358
Ne olursa olsun, toxo dünyanın 
en başarılı paraziti olmada,

76
00:04:31,358 --> 00:04:34,422
insanlardan çok yararlandı.

77
00:04:34,422 --> 00:04:38,355
Kedileri soframıza ya da 
yatağımıza misafir eden

78
00:04:38,355 --> 00:04:39,793
sadece iyi niyetimiz değil.

79
00:04:39,793 --> 00:04:42,865
Artan hayvancılık ve şehirleşme 
yeni kemirgenler çekerek

80
00:04:42,865 --> 00:04:45,452
milyarlarca yeni konak sağlıyor.

81
00:04:45,452 --> 00:04:49,452
Belki siz ve kediniz de buna dâhilsiniz!