1
00:00:06,643 --> 00:00:08,412
МЭӨ 3-р зуунд

2
00:00:08,412 --> 00:00:13,806
Мезопотам хаад лааны тосон хавтанцар дээр
зүүдээ тэмдэглэн тайлбарладаг байжээ.

3
00:00:13,806 --> 00:00:15,146
Хэдэн мянган жилийн дараа

4
00:00:15,146 --> 00:00:17,248
эртний Eгипетчүүд зүүдний тухай

5
00:00:17,248 --> 00:00:20,654
түгээмэл зуун зүүдний тайллыг жагсаасан
ном бичсэн байдаг.

6
00:00:20,654 --> 00:00:21,863
Тэр цаг үеэс хойш бид

7
00:00:21,863 --> 00:00:25,650
яагаад зүүдэлдэг учрыг олох
эрлээ зогсоогоогүй.

8
00:00:25,650 --> 00:00:28,121
Ингээд шинжлэх ухааны олон судалгаа,

9
00:00:28,121 --> 00:00:29,787
технологийн дэвшил,

10
00:00:29,787 --> 00:00:31,505
бас цөхрөлтгүй оролдлогын эцэст

11
00:00:31,505 --> 00:00:36,443
бидэнд баттай хариу байхгүй ч
хэдэн сонирхолтой онол байна.

12
00:00:36,443 --> 00:00:40,937
Бид хүслээ биелүүлэхийн тулд зүүдэлдэг.

13
00:00:40,937 --> 00:00:42,494
1900-аад оны эхэнд

14
00:00:42,494 --> 00:00:46,512
Зигмунд Фройдын үзсэнээр
хар дарсан зүүд гэх мэт бүхий л зүүд

15
00:00:46,512 --> 00:00:49,851
бидний өдөр тутмын амьдралын
дүр зургийн цуглуулга,

16
00:00:49,851 --> 00:00:51,901
бас бэлэгдлийн утга агуулгыг 
илтгэнэ гэжээ.

17
00:00:51,901 --> 00:00:55,464
Эдгээр нь бидний далд ухамсрын
хүслийг гүйцэлдүүлэхтэй холбоотой юм.

18
00:00:55,464 --> 00:00:59,374
Фройдын үзэж байснаар сэрэх үедээ
санаж байгаа зүүд бүхэн

19
00:00:59,374 --> 00:01:02,900
бидний далд ухамсрын бодол санаа,
хүсэл эрмэлзлийг

20
00:01:02,900 --> 00:01:05,535
билэг тэмдгээр орлуулан харуулдаг.

21
00:01:05,535 --> 00:01:08,489
Тэдгээр дүрслэлд анализ дүгнэлт хийснээр

22
00:01:08,489 --> 00:01:12,182
далд ухамсрын агуулгыг нь нээн илрүүлж,

23
00:01:12,182 --> 00:01:15,387
тэдгээрээс үүссэн сэтгэлзүйн 
асуудлыг шийдэж болно гэж

24
00:01:15,387 --> 00:01:17,615
Фройд үзэж байв.

25
00:01:17,615 --> 00:01:20,789
Бид санахын тулд зүүдэлдэг.

26
00:01:20,789 --> 00:01:23,192
Тархины үйл ажиллагааг
сайжруулахын тулд

27
00:01:23,192 --> 00:01:24,535
нойр хэрэгтэй ч

28
00:01:24,535 --> 00:01:27,107
унтаж байхдаа зүүдлэх нь бүр ч сайн.

29
00:01:27,107 --> 00:01:29,691
2010 онд судлаачдын тогтоосноор
туршилтад оролцогчид нь

30
00:01:29,711 --> 00:01:33,297
түр дуг хийхдээ төөрдөг байшин зүүдэлсэн
бол 3 хэмжээст төөрдөг байшингаас

31
00:01:33,297 --> 00:01:37,476
гарах даалгаврыг дахин оролдохдоо
илүү сайн гүйцэтгэж байлаа.

32
00:01:37,476 --> 00:01:41,393
Тэр бүү хэл даалгаврын тухай зөвхөн
сэрүүн үедээ бодсон хүмүүстэй харьцуулахад

33
00:01:41,393 --> 00:01:44,211
эдгээр хүмүүс 10 дахин сайн байсан.

34
00:01:44,211 --> 00:01:48,739
Мөн унтсан мөртлөө зүүдлээгүй
хүмүүсээс ч 10 дахин илүү байжээ.

35
00:01:48,739 --> 00:01:51,269
Судлаачдын үзэж байгаагаар,
ой тогтоолтын зарим үйлдэл

36
00:01:51,269 --> 00:01:54,221
биднийг зөвхөн унтаж байхад илэрдэг бөгөөд

37
00:01:54,221 --> 00:01:58,202
зүүдлэх нь эдгээр үйл явц
болж байгаагийн илрэл юм.

38
00:01:58,202 --> 00:02:02,544
Бид мартахын тулд зүүдэлдэг.

39
00:02:02,544 --> 00:02:05,053
Таны тархины бүтцэд 10,000 их наяд орчим

40
00:02:05,053 --> 00:02:07,615
мэдрэлийн холбоос үүрэг гүйцэтгэдэг.

41
00:02:07,615 --> 00:02:11,510
Таны бодож бас хийж буй бүх зүйлс
тэдгээр холбоосыг бүтээдэг.

42
00:02:11,510 --> 00:02:15,869
Зүүдний тухай 1983 оны нейробиологийн
онолд "үл сурах" тухай гардаг.

43
00:02:15,869 --> 00:02:19,490
Энэ нь биднийг унтаж байхад
тархины шинэ бор хальс

44
00:02:19,490 --> 00:02:22,765
эдгээр холбоосыг шалгаж үзээд

45
00:02:22,765 --> 00:02:25,329
хэрэггүйг нь устгадаг тухай юм.

46
00:02:25,329 --> 00:02:27,095
Ингэж зүүдэндээ

47
00:02:27,095 --> 00:02:28,924
сурснаа мартахгүй бол

48
00:02:28,924 --> 00:02:31,623
таны тархи хэрэггүй мэдээллээр дүүрч

49
00:02:31,623 --> 00:02:34,682
сэрүүн үедээ бодох хэрэгтэй байхад
бодол санаа үймэрч

50
00:02:34,682 --> 00:02:37,303
огт хэрэггүй бодлууд
таныг сатааруулж магадгүй.

51
00:02:37,303 --> 00:02:42,815
Бид тархиа ажиллуулахын тулд зүүдэлдэг.

52
00:02:42,815 --> 00:02:46,257
Үргэлжлүүлэн идэвхжүүлэх онолын хувьд

53
00:02:46,257 --> 00:02:49,651
тархи зөв ажиллахын тулд
мэдээллийг нэгтгэж,

54
00:02:49,651 --> 00:02:53,294
урт хугацааны дурсамж болгон хадгалах
шаардлагатай учир хүн зүүдэлдэг.

55
00:02:53,294 --> 00:02:55,792
Таныг унтаж байхад
гадны өдөөгчийн хэмжээ бууран

56
00:02:55,792 --> 00:02:57,331
тодорхой түвшинд хүрэхэд

57
00:02:57,331 --> 00:02:58,914
тархи дурсамжийн сангаас

58
00:02:58,914 --> 00:03:01,588
мэдээлэл гаргаж авах явцыг
автоматаар эхлүүлж,

59
00:03:01,588 --> 00:03:04,458
эдгээр нь таны зүүдэнд

60
00:03:04,458 --> 00:03:06,848
сэтгэл хөдлөл, бодлын хэлбэрээр илэрнэ.

61
00:03:06,848 --> 00:03:07,724
Өөрөөр хэлбэл,

62
00:03:07,724 --> 00:03:10,966
таны тархи бүрэн унтралгүй түр амарч

63
00:03:10,966 --> 00:03:14,200
зүүдийг яг л компьютерийн
дэлгэц амраагч шиг ашигладаг гэсэн үг.

64
00:03:14,200 --> 00:03:18,145
Бид давтан суралцахын тулд зүүдэлдэг.

65
00:03:18,145 --> 00:03:21,994
Аюул заналхийллээр дүүрэн зүүд
зүүдлэх нь их түгээмэл.

66
00:03:21,994 --> 00:03:24,072
Адгууслаг зөн совинг
давтах тухай онолд

67
00:03:24,072 --> 00:03:27,790
зүүдний агуулга нь
түүний үүргийг тодорхойлдог.

68
00:03:27,790 --> 00:03:31,200
Ой модонд баавгайд хөөгдөх эсвэл

69
00:03:31,200 --> 00:03:34,508
харанхуй гудамжинд нинжатай
тулалдах гэх мэт айдаст автсан зүүд нь

70
00:03:34,508 --> 00:03:37,657
үзэлцэх эсвэл зугтаах
зөн совингоо хурцлахад тусалж

71
00:03:37,657 --> 00:03:41,720
бодит амьдрал дээр хэрэг болох үед
таныг бэлтгэж байдаг.

72
00:03:41,720 --> 00:03:43,947
Гэхдээ энэ нь үргэлж
таагүй зүүд байх албагүй.

73
00:03:43,947 --> 00:03:46,388
Жишээлбэл, дур булаам
хөршийн чинь тухай зүүд

74
00:03:46,388 --> 00:03:50,571
нөхөн үржихүйн зөн совингийн
бэлтгэл дасгал байж болно.

75
00:03:50,571 --> 00:03:54,512
Бид эдгэрэхийн тулд зүүдэлдэг.

76
00:03:54,512 --> 00:03:57,156
Тархин дахь стресс дамжуулагч
мэдрэлийн эсүүдийн идэвх

77
00:03:57,156 --> 00:03:59,509
нойрны "РEМ" үед харьцангуй
буурдаг бөгөөд

78
00:03:59,509 --> 00:04:02,428
сэтгэлд гэмтэй үйл явдлын тухай
зүүдлэх үед ч идэвх сулардаг.

79
00:04:02,428 --> 00:04:04,174
Судлаачдын үзсэнээр,

80
00:04:04,174 --> 00:04:07,942
энэ нь хүнд хэцүү дурсамжийн 
хүчийг сулруулж

81
00:04:07,942 --> 00:04:10,881
сэтгэлзүйн хувьд эдгэрэхэд
туслах ач холбогдолтой.

82
00:04:10,881 --> 00:04:13,998
Хүнд хэцүү дурсамжаа бага дарамттайгаар
зүүдэндээ эргэн санахад

83
00:04:13,998 --> 00:04:16,070
болсон үйл явдлыг илүү бодитоор харж

84
00:04:16,070 --> 00:04:20,140
тэдгээрийг сэтгэлзүйн хувьд
эрүүл аргаар шүүн тунгаахад тусална.

85
00:04:20,140 --> 00:04:25,239
Хүнд хэцүү үйл явдлын дараах стресс эсвэл
сэтгэл хөдлөлийн аливаа өвчтэй хүмүүс

86
00:04:25,239 --> 00:04:28,679
ихэнхдээ нойргүйдэлд өртдөг ба
зүүдлэхгүй байх нь өвчнийг нь

87
00:04:28,679 --> 00:04:32,689
улам дордуулдаг гэж зарим эрдэмтэд үздэг.

88
00:04:32,689 --> 00:04:37,364
Бид шийдэл олохын тулд зүүдэлдэг.

89
00:04:37,364 --> 00:04:40,263
Бодит байдал, тогтсон логикийн
хязгаарлалтгүйгээр

90
00:04:40,263 --> 00:04:43,269
таны бодол санаа
асуудлыг бүрэн ойлгож,

91
00:04:43,269 --> 00:04:45,386
сэрүүн байхдаа төсөөлж ч байгаагүй,

92
00:04:45,386 --> 00:04:49,295
байж болох бүхий л шийдлийг
зүүдэндээ бий болгодог.

93
00:04:49,295 --> 00:04:51,527
Жон Стайнбек үүнийг
"зүүдний хороо" гэдэг ба

94
00:04:51,527 --> 00:04:53,164
зүүдлэх нь асуудал шийдэхэд

95
00:04:53,164 --> 00:04:56,612
сайн үр нөлөөтэй гэж
судалгаагаар тогтоосон.

96
00:04:56,612 --> 00:04:58,958
Мөн түүнчлэн алдарт химич Август Kекуле

97
00:04:58,958 --> 00:05:01,879
бензол молекулын бүтцийг
зүүдэндээ олсон бөгөөд

98
00:05:01,879 --> 00:05:04,940
ийм ч учраас заримдаа асуудлыг шийдэхэд

99
00:05:04,940 --> 00:05:06,920
"өглөө оройноос мэргэн" гэлцдэг.

100
00:05:06,920 --> 00:05:10,293
Ингээд зүүдний тухай онолуудаас
цөөн хэдийг нь тайлбарлалаа.

101
00:05:10,293 --> 00:05:13,856
Технологи хөгжиж тархийг
бид илүү сайн судалж,

102
00:05:13,856 --> 00:05:15,787
нэг л өдөр яагаад зүүдэлдэг тухай

103
00:05:15,787 --> 00:05:18,059
баттай тайлбарыг олох байх.

104
00:05:18,059 --> 00:05:21,942
Харин тэр болтол зүүдэлж
мөрөөдсөөр л байя даа.