Af hverju er fasteignaverð svona hátt?
Síðustu tíu árin í aðdraganda fjármálakrísunnar hækkaði fasteignaverð um yfir 200%. Af hverju?
Það er algeng trú að það sé of margt fólk,
of mikið af innflytjendum,
og of fáar fasteignir til skiptana.
Þetta er goðsögn.
Raunin er að yfir þetta tímabil voru byggðar
3 nýjar íbúðir fyrir hverja 4 nýja íbúa.
En á sama tíma jókst veiting fasteignalána um yfir 370%!
Þannig að, hvar fundum við alla þessa peninga
til þess að fjárfesta í íbúðum?
Þegar þú tekur fasteignalán koma peningarnir
ekki af sparnaði einhvers annars.
Þess í stað eru þeir búnir til, rafrænt,
þegar bankinn þinn skráir tölur í tölvukerfið sitt.
Og það eru þessar nýsköpuðu tölur, eða nýju peningar,
sem þú notar til þess að greiða
fyrir nýju fasteignina þína.
Þar sem öll fasteignalán eru veitt með þessum hætti, sköpuðu hinar miklu lánveitingar í aðdraganda kreppunnar hundruði
milljarða í nýjum peningum.
Og þessir nýju peningar flæddu inn á fasteignamarkaðinn...
... og ýttu fasteignaverðinu svona hátt upp.
Allir greiða meira fyrir íverustaði sína
sem þýðir að
eftir að hafa greitt af fasteignaláninu eða leigunni
er minna til skiptana til að greiða reikninga
og minna sem fer í neyslu og verslun í heimabyggð.
Þannig að hátt fasteignaverð gerir okkur ekki ríkari
- það gerir okkur fátækari.
Reyndar ekki okkur öll.
Hátt fasteignaverð og há fasteignalán
auka hagnað bankanna.
Og þar sem þeir hafa leyfi til þess að prenta peninga
tryggir þetta að þeir munu lána of mikið.
Þannig að ef við viljum halda húsnæðisverði viðráðanlegu
fyrir venjulegt fólk verðum við að líta til bankanna
og saman fjarlægja rétt þeirra til þess að búa til peninga
fyrir fullt og allt.