1
00:00:07,049 --> 00:00:10,164
Bazen bir balık oltayla
yüzeye çekildiğinde,

2
00:00:10,164 --> 00:00:12,160
yuvalarından fırlamış gözleriyle

3
00:00:12,160 --> 00:00:14,222
ve midesinin ağzından çıkmasıyla

4
00:00:14,222 --> 00:00:16,622
sanki bir balon gibi şişirilmiş gibi

5
00:00:16,622 --> 00:00:19,289
şişkin görünecektir.

6
00:00:19,289 --> 00:00:22,893
Basınçtaki hızlı değişikliklerden doğan
bu tip fiziksel hasara

7
00:00:22,893 --> 00:00:25,433
basınç travması denir.

8
00:00:25,433 --> 00:00:30,350
Denizin altında her 10,06 m derinlikte

9
00:00:30,350 --> 00:00:33,848
basınç 6,6 kg /25,4 mm kare 
(1,00 atm) artar.

10
00:00:33,848 --> 00:00:35,940
Basıncın 54,44 atm'nin üstünde olduğu

11
00:00:35,940 --> 00:00:38,926
548,64 m kadar derinlikte yaşayan

12
00:00:38,926 --> 00:00:43,423
sarı gözlü kaya balığını örnek alalım.

13
00:00:43,423 --> 00:00:47,854
Bu bir çeyrekliğin üstünde dengede duran
bir kutup ayısının ağırlığına eşit.

14
00:00:47,854 --> 00:00:50,106
Boyle Kanunu, gazın hacminin

15
00:00:50,106 --> 00:00:54,416
basınç ile ters orantılı olduğunu
belirtir.

16
00:00:54,416 --> 00:00:58,366
Yani bir kaya balığının yüzme kesesi veya
insan akciğerleri gibi

17
00:00:58,366 --> 00:01:00,165
herhangi bir hava dolu alan

18
00:01:00,165 --> 00:01:02,469
daha derine dalarken sıkışacak

19
00:01:02,469 --> 00:01:05,077
ve yukarı çıkarken genişleyecektir.

20
00:01:05,077 --> 00:01:09,377
Bir balık balıkçının kancasına takıldıktan
ve hızlıca yüzeye çekildikten sonra

21
00:01:09,377 --> 00:01:12,980
yüzme kesesindeki hava genişlemeye başlar.

22
00:01:12,980 --> 00:01:17,412
Pörtlek göz diye adlandırılan durumda


23
00:01:17,412 --> 00:01:22,331
yükselen iç basınç gözlerini yuvalarından
çıkartırken

24
00:01:22,331 --> 00:01:25,403
hızlı genişleme aslında balığın midesini
ağzından çıkmaya zorlar.

25
00:01:25,403 --> 00:01:29,652
Bazen kaya balığının gözleri 
korneanın içinde biriken

26
00:01:29,652 --> 00:01:31,895
küçük gaz baloncuklarından,

27
00:01:31,895 --> 00:01:35,567
kornea amfizeminden dolayı
kristal bir görünüşe sahip olucaktır.

28
00:01:35,567 --> 00:01:40,505
Neyse ki bir dalgıç endişelenecek
kapalı bir yüzme kesesine sahip değil.

29
00:01:40,505 --> 00:01:45,172
Bir dalgıç yüzeye çıkarken nefes vererek
ciğerlerindeki basıncı düzenleyebilir

30
00:01:45,172 --> 00:01:49,472
ama denizin altında geçerli olan
diğer fizik yasalarına dikkat etmeli.

31
00:01:49,472 --> 00:01:53,429
Henry'nin Yasası,
sıvıda çözülen gaz miktarının

32
00:01:53,429 --> 00:01:56,635
kısmi basınçla orantılı olduğunu belirtir.

33
00:01:56,635 --> 00:02:00,620
Bir dalgıcın nefes aldığı hava
%78 nitrojendir.

34
00:02:00,620 --> 00:02:02,521
Deniz altındaki basınç ne kadar yüksekse

35
00:02:02,521 --> 00:02:04,957
dalış tüpünde bulunan havadaki nitrojen

36
00:02:04,957 --> 00:02:10,907
karadakinden daha yoğun biçimde
dalgıcın dokularına nüfuz eder.

37
00:02:10,907 --> 00:02:13,245
Dalgıç çok hızlı biçimde yukarı çıkarsa

38
00:02:13,245 --> 00:02:16,434
biriken nitrojen 
çözeltiden açığa çıkabilir

39
00:02:16,434 --> 00:02:20,326
ve dokularında, kanında ve eklemlerinde 
küçük baloncuklar oluşabilir,

40
00:02:20,326 --> 00:02:24,491
düşük basınç hastalığına 
diğer bir deyişle vurguna neden olabilir.

41
00:02:24,491 --> 00:02:28,921
Bu sodandan çıkan
karbondioksitin fışırtısına benzer.

42
00:02:28,921 --> 00:02:32,172
Basınç serbest kalınca
gaz çözeltiden ayrılır.

43
00:02:32,172 --> 00:02:34,872
Ama bir dalgıç için baloncuklar 
şiddetli ağrıya

44
00:02:34,872 --> 00:02:37,184
ve bazen ölüme bile neden olabilir.

45
00:02:37,184 --> 00:02:40,519
Dalgıçlar yavaşça yükselerek ve


46
00:02:40,519 --> 00:02:45,311
yükselirken,emniyet durakları denen,
molalar vererek vurgun yemekten kaçınırlar

47
00:02:45,311 --> 00:02:48,296
böylece gaz dokularına geri nüfuz edecek


48
00:02:48,296 --> 00:02:50,936
ve nefesiyle dışarı çıkacak
zamana sahip olur.

49
00:02:50,936 --> 00:02:53,182
Bir dalgıç nasıl basınç düşmesine
ihtiyacı varsa

50
00:02:53,182 --> 00:02:56,427
bir balığın iyileşmesi için de
denize geri koyarak elde edilebilecek

51
00:02:56,427 --> 00:02:59,509
basınca maruz kalmaya ihtiyacı var.

52
00:02:59,509 --> 00:03:02,982
Ama bu demek değil ki 
balık denize gelişigüzel atılmalı.

53
00:03:02,982 --> 00:03:04,809
Şişmiş bir vücut suda yüzecek ve

54
00:03:04,809 --> 00:03:09,196
aç bir deniz aslanı tarafından yakalanacak
ya da martılar tarafından yenecek.

55
00:03:09,196 --> 00:03:10,495
Yaygın bir inanış var.

56
00:03:10,495 --> 00:03:14,384
Bir iğneyle midesini delip 
havanın dışarı çıkmasını sağlamak

57
00:03:14,384 --> 00:03:17,023
balığın kendi başına geri yüzmesine
izin verir.

58
00:03:17,023 --> 00:03:19,910
Ama bu patlatılmaması gereken bir balon.

59
00:03:19,910 --> 00:03:22,449
Bir balığı düzgünce yaşadığı yere
geri göndermek için

60
00:03:22,449 --> 00:03:25,213
balıkçı misinayla indirmek yerine

61
00:03:25,213 --> 00:03:29,902
alçalan bir alet kullanmalı 
ve onu doğru derinlikte serbest bırakmalı.

62
00:03:29,902 --> 00:03:32,922
Evine doğru giderken ve
geri dönen basınç gaz hacmini azaltırken

63
00:03:32,922 --> 00:03:35,652
gözleri yuvalarına geri döner ve iyileşir

64
00:03:35,652 --> 00:03:38,965
ve midesi eski hâline geri döner.

65
00:03:38,965 --> 00:03:41,153
Bu balık yeni bir gün daha görmek için

66
00:03:41,153 --> 00:03:46,926
bir kez daha özgürce yüzmek, yemek, tekrar
üreyip nüfusu canlandırmak için yaşayacak.