Steve Ramirez: Trong năm nhất cao học của tôi, tôi chỉ lủi thủi trong phòng ăn rất nhiều kem Ben và Jerry coi mấy chương trình tivi nhảm nhí và hình như là còn nghe nhạc Taylor Swift nữa. Tôi vừa mới chia tay bạn gái. (Tiếng cười) Cho nên là cả một thời gian dài, mọi thứ tôi làm là cố nhớ lại những kỷ niệm về người đó và ước sao mình có thể thoát được cảm giác đau thắt ruột thắt gan kia đi. Bây giờ, tôi thành nhà thần kinh học, nên tôi hiểu rằng kỷ niệm về cô ấy và những mảng ký ức tối tăm ảm đạm kia được hai hệ thống não khác nhau chi phối. Và rồi tôi nghĩ, nếu như ta có thể xâm nhập vào bộ não và chỉnh sửa lại cảm giác chóng mặt ấy mà vẫn giữ được kỷ niệm về người đó nguyên vẹn? Rồi tôi nhận ra, bây giờ có khi việc này hơi khó. Vậy nếu chúng ta bắt đầu bằng việc đi vào bên trong bộ não và tìm ra một kỷ niệm để tìm hiểu thôi? Liệu ta có thể khởi phát kỷ niệm đó trở lại, và thậm chí chơi đùa với nó một chút? Nói vậy chứ, chỉ có một người trên thế giới này mà tôi mong đừng có xem bài nói này. (Tiếng cười) Nhưng có một vấn đề ở đây Những ý tưởng này có thể làm bạn nghĩ tới phim ''Total Recall'' ''Eternal Sunshine of the Spotless Mind,'' hay ''Inception.'' Nhưng mà chúng tôi chỉ làm việc với mấy ngôi sao điện ảnh của phòng thí nghiệm thôi. Xu Liu: Chuột thí nghiệm. (Cười) Là một nhà thần kinh học, chúng tôi làm việc với chuột để tìm hiểu cách hoạt động của bộ nhớ. Và hôm nay, chúng tôi hi vọng sẽ thuyết phục được các bạn rằng chúng tôi đã kích hoạt được một ký ức trong bộ não với tốc độ ánh sáng. Để làm điều này, có hai bước phải thực hiện. Bước một, ta tìm và dán nhãn một ký ức, và sau đó kích hoạt nó với một cái công tắc. Chỉ đơn giản vậy thôi. (Cười) SR: Quý vị có tin không? Nhưng thực ra để tìm ra được một ký ức trên não không hề đơn giản. XL: Đúng vậy. Tìm ra nó còn khó hơn mò kim đáy bể. bởi vì, quý vị biết đó, cây kim thì vẫn là thứ mà bạn có thể chạm vào được. Nhưng ký ức thì khác. Mà có nhiều tế bào ở não hơn số cọng rơm trong đống rơm khô kia. Cho nên, đúng là nhiệm vụ này có vẻ khó khăn. May thay, ta có sự giúp đỡ từ chính não bộ. Hoá ra ta chỉ cần để cho não bộ tự hình thành một ký ức, và nó sẽ cho ta biết những tế bào nào liên quan đến ký ức đó. SR:Vậy chuyện gì đã xảy ra trong não tôi khi tôi nhớ lại kỷ niệm về bạn gái cũ? Nếu quý vị giả bộ lờ đi những quy chuẩn đạo đức trong vài giây và xẻ não tôi ra, quý vị sẽ thấy một số lượng đáng ngạc nhiên những vùng đang được kích hoạt để nhớ lại kỷ niệm đó. Một vùng não hoạt động rất mạnh là phần não hình cá ngựa, mà hàng thập kỷ nay đã được biết đến trong việc xử lý các loại ký ức mà chúng ta trân trọng, cũng làm nó trở thành phần não lý tưởng để đi vào và tìm rồi kích hoạt ký ức nào đó. XL: Khi bạn phóng to vào phần não này tất nhiên bạn sẽ thấy rất nhiều tế bào nhưng chúng ta có thể tìm ra tế bào nào liên quan đến một ký ức nhất định, bởi vì khi nào tế bào đó được kích hoạt, giống như khi chúng đang hình thành ký ức, nó sẽ để lại một dấu hiệu mà về sau cho phép chúng ta nhận thấy rằng những tế bào này vừa mới hoạt động SR: Cũng giống như ảnh đèn trong các tòa nhà vào đêm sẽ cho bạn biết có ai đó đang làm việc tại một thời điểm nhất định với những cảm giác rất thực, có những cảm biến sinh học trong tế bào mà chỉ được bật lên khi tế bào đang làm việc. Chúng giống như những ánh đèn từ cửa sổ sinh học cho ta biết rằng tế bào đó có đang hoạt động không. XL: Vì vậy chúng tôi đã tách một phần của bộ phận cảm biến này và gắn nó với một công tắc để kiểm soát tế bào, rồi gắn cái công tắc vào một loại virus nhân tạo và tiêm nó vào não của con chuột. Vì vậy bất cứ khi nào một ký ức được hình thành, những tế bào hoạt động cho ký ức đó sẽ làm công tắc bật. SR: Đây là hình dáng phần não hình cá ngựa sau khi tạo ra một ký ức đáng sợ chẳng hạn. Phần màu xanh dương bạn thấy ở đây là vùng tập trung rất nhiều tế bào còn những tế bào màu xanh lá là những tế bào nắm giữ ký ức đáng sợ đó. Bạn đang thấy sự kết tinh của quá tình hình thành chớp nhoáng của nỗi sợ. Thực ra bạn đang thấy lớp cắt ngang của một ký ức. XL: Giờ, cái công tắc mà chúng tôi đã nói đến, nó sẽ phải hoạt động rất nhanh. Chứ không phải đợi đến vài phút hay vài giờ. Nó phải hoạt động với tốc độ của bộ não, trong phần triệu giây. SR: Vậy bạn nghĩ sao, Xu? Chúng ta có thể dùng các loại thuốc để kích hoạt hay khử hoạt một tế bào? XL: Thuốc thì rất hỗn độn. Chúng tác động đến mọi nơi. Và nó cần thời gian rất lâu để tác động lên tế bào. Vì thế nó không cho phép chúng ta kiểm soát ký ức ở hiện tại. Steve à, vậy việc dùng điện thì sao? SR: Dòng đIện khá là nhanh nhưng chúng ta không thể hướng chúng đến những tế bào cụ thể đang nắm giữ kỹ ức. và có thể làm cháy bộ não mất. XL: Ồ đúng vậy. Giờ có vẻ như chúng ta cần tìm ra một cách tốt hơn để tác động đến bộ não với tốc độ ánh sáng. SR: Mà rõ ràng là chỉ có ánh sáng mới di chuyển với tốc độ ánh sáng. Vì vậy chúng ta có thể kích hoạt ký ức bằng ánh sáng -- XL: Ánh sáng di chuyển khá nhanh. SR: -- và bởi vì những tế bào não bình thường không phản ứng với các xung ánh sáng, vì vậy cái mà phản ứng với các xung ánh sáng ở đây là những tế bào có công tắc nhạy cảm với ánh sáng. Để làm được điều đó, đầu tiên ta phải đánh lừa tế bào não để chúng phản ứng với tia la- ze. XL: Đúng. Bạn không nghe nhầm đâu. Chúng tôi đang cố bắn tia la-ze vào bên trong não bộ. ( Tiếng cười) SR: Và chúng tôi sử dụng kỹ thuật phối hợp giữa quang học và di truyền. Kỹ thuật này cho chúng ta cái công tắc để kích hoạt hay khử hoạt tế bào não và công tắc đó có tên là channelrhodopsin mà ở đây là những chấm màu xanh lá đi liền với tế bào não. Bạn có thể coi channelrhodopsin như một công tắc nhạy với ánh sáng mà có thể đưa vào trong tế bào não vì vậy giờ chúng ta có thể dùng công tắc này để kích hoạt tế bào não bằng cách nhấn vào nó, và trong trường hợp này chúng tôi tác động nó bằng những xung ánh sáng XL: Vậy là chúng ta sẽ gắn cái công tắc này với bộ phận cảm biến mà chúng ta đã nói tới và đưa nó vào bên trong bộ não. Vì vậy khi một ký ức được hình thành, tất cả những tế bào hoạt động cho ký ức đó cũng đã được cài đặt một công tắc vì vậy chúng ta có thể kiếm soát chúng bằng tia laze nhưng chúng ta thấy ở đây. SR: Giờ hãy thử nghiệm tất cả điều này. Chúng ta có thể lấy con chuột và rồi chúng ta bỏ chúng vào trong chiếc hộp giống như cái ở đây rồi làm cho chúng bị sốc nhẹ ở chân khiến chúng hình thành cảm giác sợ cái hộp này Chúng biết rằng có điều gì đó tồi tệ xảy ra ở đây Giờ với hệ thống của chúng ta, những tế bào hoạt động ở vùng não cá ngựa và chỉ những tế bào có chứa channelrhodopsin XL: Khi bạn nhỏ như chú chuột này nó giống như cả thế giới này đang chống lại bạn. Vì vậy bạn phòng thủ bằng cách cố gắng không để bị phát hiện. Bất cứ khi nào con chuột thấy sợ hãi, nó sẽ làm một hành động quen thuộc đó là chạy vào góc hộp, cố gắng không di chuyển bất cứ phần nào của cơ thể, và điệu bộ giống như bất động. Vì vậy nếu một con chuột có thể nhớ có điều gì tồi tệ trong chiếc hộp này, và khi chúng ta thả chúng vào trong một chiếc hộp như thế, nó cũng sẽ bất động bời vì nó không muốn bị phát hiện bởi bất kỳ mối nguy hại tiềm ẩn nào trong cái hộp này. SR: Bạn có thể nghĩ đến việc bất động như bạn đang đi bộ trên phố suy nghĩ về công việc và bỗng dưng bạn gặp người yêu cũ, và giờ là 2 giây kinh khủng khi bạn phải nghĩ:" Mình nên làm gì? liệu mình có nên chào hỏi? Mình có nên bắt tay? Hay là quay lại và chạy đi chỗ khác? Hay là ngồi đây và coi như họ không tồn tại" Và những ý nghĩ chớp nhoáng này có thể làm mất hết khả năng của bạn và khiến bạn đứng trân người ra, XL: Tuy nhiên, nếu chúng ta đặt con chuột vào một chiếc hộp hoàn toàn khác, như cái bên cạnh đây, nó sẽ không thấy sợ cái hộp này bởi chẳng có lí do gì khiến nó sợ môi trường mới này. Nhưng nếu chúng ta đặt con chuột vào chiếc hộp mới này và cùng lúc, kích hoạt những ký ức sợ hãi sử dụng tia la-ze như chúng ta đã dùng trước đó? Liệu chúng ta có thể mang lại những ký ức sợ hãi trong môi trường hoàn toàn mới này? SR: Được rồi, đây là một thí nghiệm tốn hàng ngàn đô la GIờ gợi nhớ lại những ký ức về ngày đó, tôi nhớ rằng đội Tất Đỏ đã thắng đó là một ngày mùa xuân xanh mướt, rất tuyệt để đi dạo quanh sông và có thể đi đến cực Bắc. Giờ Xu và tôi, mặt khác, đang ở trong một căn phòng tối không có cửa sổ không chuyển động thậm chí là chớp mắt vì chúng tôi đang nhìn chằm chằm vào màn hình máy tính Chúng tôi thấy con chuột đang cố gắng kích hoạt lại ký ức lần đầu tiên khi chúng tôi dùng công nghệ này. XL: Và đây là những gì chúng tôi thấy. Khi chúng tôi đặt con chuột vào cái hộp lần đầu, nó tìm hiểu, đánh hơi xung quanh, chạy xung quanh, và suy nghĩ về công việc của nó, bởi vì thực tế chuột là một loài rất tò mò. Chúng muốn biết, chuyện gì đang xảy ra trong chiếc hộp mới này? Quả thực rất thú vị. Nhưng khi chúng tôi bật tia la-ze, như bạn thấy bây giờ bỗng nhiên tất cả con chuột trở nên bất động Nó đứng tại chỗ và cố gắng không di chuyển bất cứ phần nào. Thực sự chúng đang bất động. Vì vậy thực ra, có vẻ như chúng ta có thể đem lại ký ức sợ hãi trong chiếc hộp đầu tiên ở trong môi trường hoàn toàn mới này. Khi xem hiện tượng này, Steve và tôi cũng sốc như chính bản thân con chuột. ( Tiếng cười) Sau cuộc thí nghiệm, chúng tôi rời khỏi phòng mà không nói bất kỳ điêu gì. Và sau một khoảng thời gian dài, lúng túng Steve đã cất lời. SR: " Nó đã hiệu quả phải không?" XL:" Đúng". Tôi nói. 'Thực sự nó đã hoạt động" Chúng tôi thực sự rất phấn khích. Và sau đó chúng tôi công bố nghiên cứu của mình cho tập san Thiên Nhiên. Kể từ khi chúng tôi công bố nó, chúng tôi đã nhận được vô số ý kiến trên toàn cộng đồng mạng. Chúng ta có thể xem một vài ý kiến. [" CUỐI CÙNG...rất thực tế, sự tác động đến thần kinh, mã hóa chúng, tạo ra và thay đổi ký ức. Ahh tương lai đây rồi SR: Vì vậy điều đầu tiên bạn nhận thấy đó là mọi người thường có những quan điểm dữ dội về những công việc như này Tôi hoàn toàn đồng ý với ý kiến đầu tiên kia, bởi vì với một mức từ không cho đến như giọng của Morgan Freeman, nó giống như những dấu gộp gợi nhớ mà chúng ta nghe thấy. ( Tiếng cười) Nhưng như bạn thấy, đó không phải là quan điểm duy nhất [" Cái này làm tôi thấy sợ hãi....Nếu họ có thể làm như vậy trên người trong vài năm tới? Chúng ta sẽ bị kết tội"] XL: Thực ra nếu chúng ta nhìn vào quan điểm thứ hai này, tôi nghĩ chúng ta thấy rằng nó không tích cực. Nhưng nó cũng nhắc nhở chúng ta rằng dù chúng ta đang thử nghiệm với chuột, chúng ta nên bắt đầu nghĩ và bàn luận về những ý kiến đạo đức trái chiều về việc kiểm soát ký ức. SR: Giờ, trên tinh thần của ý kiến thứ ba, chúng tôi muốn nói cho bạn một dự án chúng tôi đang triển khai trong phòng thí nghiệm được gọi là Dự án Inception [" Họ nên làm phim về vấn đề này. Khi họ kiểm soát ý thức của con người, tức là họ có thể kiểm soát sự phát triển của người đó. Và chúng ta gọi đó là : Inception"] Chúng tôi giả sử rằng giờ chúng tôi có thể kích hoạt lại ký ức nhưng nếu sau đó chúng tôi muốn thay đổi nó? Liệu chúng ta có thể biến nó thành một ký ức sai lệch? XL: Tất cả ký ức đều phức tạp và bùng nổ, nhưng để đơn giản, hãy coi ký ức như là một đoạn phim ngắn. Chúng tôi đã nói rằng về cơ bản chúng ta có thể kiểm soát nút " Bật" trong đoạn phim đó vì vậy chúng ta có thể bật nó mọi lúc mọi nơi. Nhưng cũng có thể chúng ta sẽ xâm nhập vào trong não và chỉnh sửa đoạn phim này và làm chúng khác so với nguyên gốc? Chúng ta có thể. Tóm lại là mọi thứ chúng ta cần làm là kích hoạt lại một ký ức sử dụng tia laze nhưng đồng thời, nếu chúng ta tạo ra những thông tin mới và cho phép thông tin này can thiệp vào ký ức cũ, ký ức đó sẽ thay đổi. Nó giống như tạo một đoạn nhạc được hòa lại. SR: Vậy làm thế nào để làm được? Thay việc tìm một ký ức đáng sợ chúng ta có thể bắt đầu với những con vật chúng ta bỏ nó vào một cái hộp màu xanh như cái ở đây và chúng ta tìm tế bào não liên quan đến cái hộp này rồi lừa chúng phản ứng với những xung ánh sáng y như những gì chúng tôi đã nói trước đây Ngày hôm sau, chúng ta hãy bỏ con vật đó vào một hộp màu đỏ mà nó chưa thấy bao giờ Rồi sau đó đưa ánh sáng vào trong não chúng để kích hoạt lại ký ức về hộp màu xanh. Điều gì sẽ xảy ra nếu, trong khi con vật đang khơi gợi lại ký ức về chiếc hộp xanh, chúng ta sẽ đưa vào vài cú sốc nhẹ ở chân? Tức là chúng ta đang cố tạo một sự kết hợp giữa ký ức về cái hộp màu xanh và những cú sốc đó. Chúng tôi đang cố kết nối chúng. Vậy để kiểm tra chúng tôi lại đưa con vật trở lại chiếc hộp xanh. Một lần nữa, chúng tôi lại kích hoạt ký ức về chiếc hộp xanh trong khi con vật bị sốc nhẹ ở chân, và giờ nó sẽ ngay lập tức bất động. Như kiểu nó đang khơi gợi lại việc bị sốc trong môi trường này mặc dù điều đó chưa bao giờ xảy ra Vì vậy nó hình thành một ký ức sai khác, bởi vì nó đã sai lầm sợ hãi môi trường này nơi mà nếu nói một cách chính xác thì chẳng có gì tệ xảy ra với nó cả. XL: Vậy chúng ta đã nói về công tắc bật được điều khiển bằng ánh sáng. THực tế, chúng ta cũng có công tắc để tắt và nó cũng rất dễ tưởng tượng bằng việc đưa vào công tắc tắt này, chúng ta cũng có thể làm biến mất một ký ức mọi lúc mọi nơi Vậy tất cả những gì chúng ta đã nói hôm nay được dựa trên nguyên tắc triết học về thần kinh học rằng ký ức, với những đặc tính có vẻ bí ẩn của nó thực ra được làm nên bởi chất liệu vật lý mà chúng ta có thể thay đổi được. SR: Và với riêng tôi mà nói, tôi có thể thấy một thế giới mà chúng ta có thể khơi lại một ký ức mà chúng ta thích. Tôi cũng thấy một thế giới mà chúng ta có thể xóa bỏ những ký ức không mong muốn. GIờ thậm chí tôi có thể thấy thế giới mà chúng ta có thể sửa đổi ký ức trên thực tế bởi vì chúng ta đang sống trong thời đại mà có thể hái những câu hỏi từ cái cây khoa học viễn tưởng và trồng chúng trong những thử nghiệm thực tế. XL: GIờ đây, những người trong phòng thí nghiệm và mọi người trên toàn thế giới đều dùng một phương pháp chung để kích hoạt và sửa đổi ký ức, dù nó mới hay cũ, tích cực hay tiêu cực, tất cả những ký ức đó nên chúng ta có thể hiểu các ký ức hoạt động như thế nào. SR: Ví dụ, một nhóm người trong phong thí nghiệm có thể tìm ra tế bào não tạo nên ký ức đáng sợ và chuyển đổi nó thành một ký ức dế chịu. Đó cũng là những điều tôi muốn nói về việc thay đổi những quá trình này. Thậm chí một người cũng có thể kích hoạt ký ức về con chuột cái trong con chuột đực cái được cho rằng là một ký ức thích thú XL: Thực tế, chúng ta đang sống trong những giây phút thú vị nơi mà khoa học không có giới hạn mà nó chỉ bị giới hạn bởi trí tưởng tượng của chúng ta. SR: Và cuối cùng, chúng tôi làm những điều này để làm gì? Làm sao để phát triển kỹ thuật này? Đây là những câu hỏi không nên chỉ tồn tại trong phòng thí nghiệm, và một mục đích của cuộc nói chuyện này là thúc đẩy mọi người đến với những việc kiểu này những việc có thể trong ngành thần kinh học hiện đại nhưng giờ, quan trọng là, thu hút mọi người vào cuộc trò chuyện này. Vì vậy hãy cùng nhau nghĩ những điều này có ý nghĩa gì và chúng ta có thể đi từ đâu, bởi vì Xu và tôi nghĩ chúng ta đều có những quyết định quan trọng phía trước. Cảm ơn. XL: Cảm ơn. ( Vỗ tay)