WEBVTT

00:00:01.023 --> 00:00:02.666
Kiedy byłem chłopcem w Limie,

00:00:02.690 --> 00:00:04.801
mój dziadek opowiedział mi legendę

00:00:04.825 --> 00:00:07.079
o hiszpańskim podboju Peru.

00:00:08.007 --> 00:00:11.546
Atahualpa, władca Inków,
został schwytany i zabity.

00:00:11.570 --> 00:00:14.553
Pizarro i jego konkwistadorzy
wzbogacili się,

00:00:14.577 --> 00:00:17.763
a opowieści o ich podboju
i chwale dotarły do Hiszpanii.

00:00:17.787 --> 00:00:23.162
Przyniosły one nowe fale Hiszpanów,
głodnych złota i chwały.

00:00:24.055 --> 00:00:26.953
Wchodzili do miast i pytali Inków:

00:00:26.977 --> 00:00:29.496
"Gdzie jest kolejna cywilizacja,
którą można podbić?

00:00:29.496 --> 00:00:30.776
Gdzie jest więcej złota?".

NOTE Paragraph

00:00:30.776 --> 00:00:34.155
Inkowie, z zemsty, odpowiadali:

00:00:34.648 --> 00:00:36.257
"Idźcie nad Amazonkę,

00:00:36.767 --> 00:00:39.413
znajdziecie tam złota ile dusza zapragnie.

00:00:39.437 --> 00:00:44.151
Jest tam miasto zwane Paititi,
po hiszpańsku El Dorado,

00:00:44.175 --> 00:00:46.802
zbudowane w całości ze złota".

NOTE Paragraph

00:00:47.303 --> 00:00:49.199
Hiszpanie wyruszyli do dżungli,

00:00:49.223 --> 00:00:52.785
lecz garstka, która stamtąd wróciła,
przyniosła ze sobą opowieści.

00:00:53.904 --> 00:00:57.711
Opowieści o potężnych szamanach,

00:00:57.735 --> 00:01:00.639
o wojownikach z zatrutymi strzałami,

00:01:00.663 --> 00:01:04.441
o drzewach tak wysokich, 
że przysłaniały słońce,

00:01:04.465 --> 00:01:09.217
pająkach pożerających ptaki,
wężach połykających ludzi w całości

00:01:09.241 --> 00:01:11.525
oraz o wrzącej rzece.

NOTE Paragraph

00:01:13.795 --> 00:01:15.779
Stało się to wspomnieniem z dzieciństwa.

00:01:15.803 --> 00:01:16.962
Lata mijały.

00:01:16.986 --> 00:01:19.461
Pracuję nad doktoratem w SMU,

00:01:19.485 --> 00:01:23.389
próbując zrozumieć potencjał
geotermalny Peru.

00:01:23.413 --> 00:01:25.459
Kiedy przypomniałem sobie tę legendę,

00:01:25.483 --> 00:01:27.332
zacząłem zadawać sobie pytanie:

00:01:28.316 --> 00:01:30.863
"Czy wrząca rzeka rzeczywiście istnieje?".

NOTE Paragraph

00:01:32.140 --> 00:01:34.339
Pytałem kolegów z uniwersytetów,

00:01:34.363 --> 00:01:35.520
rząd, firmy górnicze,

00:01:35.544 --> 00:01:37.037
oraz wydobywców ropy czy gazu.

00:01:37.061 --> 00:01:39.967
Odpowiedzią było jednogłośne "nie".

00:01:40.459 --> 00:01:42.459
Ma to sens.

00:01:43.070 --> 00:01:45.698
Wrzące rzeki istnieją na świecie,

00:01:45.722 --> 00:01:48.181
ale są z reguły powiązane z wulkanami.

00:01:48.649 --> 00:01:50.796
Potrzebujesz potężnego źródła ciepła,

00:01:50.820 --> 00:01:54.186
aby wytworzyć tak potężne
zjawisko geotermalne.

00:01:54.210 --> 00:01:59.414
Jak widzicie po czerwonych kropkach,
które oznaczają wulkany,

00:01:59.438 --> 00:02:02.256
nie mamy wulkanów ani w Amazonii,

00:02:02.280 --> 00:02:04.098
ani w większej części Peru.

00:02:04.122 --> 00:02:08.390
W związku z tym nie należy oczekiwać,
że znajdziemy wrzącą rzekę.

NOTE Paragraph

00:02:09.660 --> 00:02:13.748
Kiedy opowiadałem tę historię
przy rodzinnym obiedzie,

00:02:13.772 --> 00:02:16.242
ciocia powiedziała mi:

00:02:16.266 --> 00:02:20.248
"Ale Andrés, ja tam byłam.
Pływałam w tej rzece".

NOTE Paragraph

00:02:20.898 --> 00:02:24.535
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:02:24.559 --> 00:02:26.306
Wtedy wujek się dołączył:

00:02:26.330 --> 00:02:29.060
"Andrés, ona nie żartuje.

00:02:29.084 --> 00:02:33.067
Widzisz, można w niej pływać tylko
po bardzo silnych opadach deszczu

00:02:33.091 --> 00:02:36.337
i jest strzeżona przez potężnego szamana.

00:02:36.361 --> 00:02:38.678
Twoja ciocia przyjaźni się z jego żoną".

NOTE Paragraph

00:02:39.257 --> 00:02:41.062
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:02:41.086 --> 00:02:42.237
Że jak?

NOTE Paragraph

00:02:42.261 --> 00:02:44.475
Mimo całego mojego
naukowego sceptycyzmu,

00:02:44.499 --> 00:02:48.931
wybrałem się na wycieczkę do dżungli,
prowadzony przez ciocię.

00:02:48.955 --> 00:02:52.852
oddalony o ponad 700 kilometrów
od najbliższego obszaru wulkanicznego,

00:02:52.876 --> 00:02:56.494
i przygotowywałem się mentalnie

00:02:56.518 --> 00:03:00.894
na ujrzenie legendarnego
"ciepłego strumienia Amazonki".

NOTE Paragraph

00:03:02.671 --> 00:03:04.292
Lecz wówczas

00:03:04.316 --> 00:03:05.638
usłyszałem coś,

00:03:07.255 --> 00:03:08.704
niski dźwięk kipieli,

00:03:10.347 --> 00:03:13.042
który stawał się coraz głośniejszy,

00:03:13.792 --> 00:03:15.260
z każdym naszym krokiem.

00:03:16.300 --> 00:03:20.228
Brzmiało to jak walenie fal oceanu,

00:03:20.252 --> 00:03:24.937
a kiedy się zbliżyliśmy, ujrzałem dym,
parę wodną wznoszącą się nad drzewami.

00:03:24.961 --> 00:03:28.260
Potem ujrzałem to...

NOTE Paragraph

00:03:29.791 --> 00:03:32.260
Momentalnie chwyciłem termometr

00:03:32.284 --> 00:03:35.561
i okazało się, że średnie
temperatury w rzece

00:03:35.585 --> 00:03:37.572
wynosiły 86 stopni Celsjusza.

00:03:39.540 --> 00:03:42.807
Co prawda nie jest to wrzenie
jak przy 100 stopniach,

00:03:42.831 --> 00:03:45.708
ale zdecydowanie coś bardzo bliskiego.

00:03:46.296 --> 00:03:49.388
Rzeka płynęła gorąco i szybko.

00:03:50.181 --> 00:03:53.829
Poszedłem w górę rzeki za uczniem szamana,

00:03:53.853 --> 00:03:55.637
do jej najświętszego rejonu.

00:03:55.661 --> 00:03:57.067
I to jest dziwne:

00:03:57.091 --> 00:03:59.073
rzeka zaczyna jako zimny strumień,

00:03:59.502 --> 00:04:01.739
a w tym miejscu,

00:04:01.763 --> 00:04:03.930
znajduje się dom Yacumamy,

00:04:03.954 --> 00:04:07.297
matki wód, wielkiego ducha węża,

00:04:07.321 --> 00:04:09.394
który daje początek
gorącej i zimnej wodzie.

00:04:10.015 --> 00:04:14.427
W tym miejscu znaleźliśmy gorące źródło,

00:04:14.451 --> 00:04:19.809
mieszające się z zimnym strumieniem
pod opieką jej matczynych szczęk,

00:04:19.833 --> 00:04:23.078
urzeczywistniających legendę.

NOTE Paragraph

00:04:24.283 --> 00:04:26.261
Następnego poranka obudziłem się i...

NOTE Paragraph

00:04:26.285 --> 00:04:28.504
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:04:28.528 --> 00:04:30.559
poprosiłem o herbatę.

00:04:30.583 --> 00:04:32.823
Otrzymałem kubek, saszetkę herbaty

00:04:32.847 --> 00:04:35.175
i zostałem skierowany w stronę rzeki.

00:04:36.075 --> 00:04:40.584
Ku mojemu zdziwieniu, woda była czysta
i miała przyjemny smak,

00:04:40.608 --> 00:04:43.602
co jest nieco dziwne
w przypadku źródeł geotermalnych.

NOTE Paragraph

00:04:44.441 --> 00:04:45.989
Zaskakujące było to,

00:04:46.013 --> 00:04:48.997
że autochtoni od zawsze
wiedzieli o tym miejscu

00:04:49.021 --> 00:04:52.725
i że wcale nie byłem pierwszą 
osobą z zewnątrz, która je ujrzała.

00:04:53.701 --> 00:04:56.638
Rzeka była po prostu częścią
ich codziennego życia.

00:04:57.115 --> 00:04:59.809
Piją z niej wodę.

00:04:59.833 --> 00:05:02.388
Wdychają jej parę.

00:05:02.412 --> 00:05:04.103
Gotują w niej,

00:05:04.127 --> 00:05:05.637
zmywają w niej,

00:05:05.661 --> 00:05:07.459
nawet wytwarzają z niej lekarstwa.

NOTE Paragraph

00:05:09.094 --> 00:05:10.840
Spotkałem szamana,

00:05:10.864 --> 00:05:15.053
a on wydawał się "przedłużeniem"
rzeki i dżungli.

00:05:15.848 --> 00:05:17.672
Zapytał o moje intencje

00:05:18.609 --> 00:05:20.188
i słuchał uważnie.

00:05:21.262 --> 00:05:24.373
Wtedy, ku mojej ogromnej uldze...

00:05:24.397 --> 00:05:27.944
...byłem przerażony,
jeśli mam być szczery...

00:05:27.968 --> 00:05:32.247
...uśmiech wkradł mu się na usta,
po czym szaman roześmiał się.

NOTE Paragraph

00:05:32.271 --> 00:05:34.568
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:05:35.796 --> 00:05:40.391
Otrzymałem błogosławieństwo
szamana, aby zbadać rzekę,

00:05:40.415 --> 00:05:43.819
pod warunkiem, że gdy pobiorę próbki wody

00:05:43.843 --> 00:05:45.359
i zbadam je w laboratorium,

00:05:45.383 --> 00:05:47.193
w dowolnym miejscu na świecie,

00:05:48.265 --> 00:05:52.031
wleję wodę z powrotem do ziemi,

00:05:52.055 --> 00:05:54.102
aby mogła, jak rzekł szaman,

00:05:54.126 --> 00:05:56.871
znaleźć swoją drogę do domu.

NOTE Paragraph

00:05:59.272 --> 00:06:02.859
Wracałem tam rokrocznie
od pierwszej wizyty w 2011 roku

00:06:02.883 --> 00:06:06.308
i praca w terenie była porywająca,

00:06:06.332 --> 00:06:10.129
wymagająca, czasami niebezpieczna.

00:06:10.913 --> 00:06:14.128
Jedna historia znalazła się nawet
na łamach National Geographic.

00:06:14.152 --> 00:06:18.239
Stałem uwięziony na skałce
wielkości kartki papieru,

00:06:18.263 --> 00:06:20.303
w sandałach i szortach,

00:06:20.327 --> 00:06:22.733
między rzeką o temperaturze 80 stopni C,

00:06:22.733 --> 00:06:26.963
a gorącym źródłem, które wyglądało tak,
całkiem bliskim wrzenia.

00:06:27.070 --> 00:06:30.608
Ponadto, to był amazoński las deszczowy.

00:06:31.206 --> 00:06:33.712
Ulewa, nie widać niczego.

00:06:33.736 --> 00:06:37.298
Przez różnicę temperatur wszystko
wokół było białe. Niczym zamieć.

00:06:38.956 --> 00:06:40.361
Intensywne.

NOTE Paragraph

00:06:42.158 --> 00:06:44.596
Teraz, po latach pracy,

00:06:44.620 --> 00:06:50.262
wkrótce będę publikował moje
geofizyczne i geochemiczne badania

00:06:51.047 --> 00:06:55.022
i chciałbym podzielić się
dziś tu na scenie TED,

00:06:55.046 --> 00:06:58.236
po raz pierwszy
wynikami niektórych odkryć.

NOTE Paragraph

00:06:59.340 --> 00:07:01.871
Po pierwsze - to nie jest legenda.

00:07:02.468 --> 00:07:03.642
Kto by przypuszczał!

NOTE Paragraph

00:07:03.666 --> 00:07:05.991
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:07:06.015 --> 00:07:08.529
Kiedy rozpocząłem badania,

NOTE Paragraph

00:07:08.553 --> 00:07:11.532
zdjęcia satelitarne
miały zbyt niską rozdzielczość.

00:07:11.556 --> 00:07:13.184
Po prostu brakowało dobrych map.

00:07:13.754 --> 00:07:16.145
Dzięki wsparciu ekipy Google Earth,

00:07:16.169 --> 00:07:17.514
teraz mam to.

00:07:19.251 --> 00:07:24.601
Nie tylko to, rdzenna nazwa rzeki,
Shanay-timpishka,

00:07:25.538 --> 00:07:28.268
"ugotowana w żarze Słońca",

00:07:29.540 --> 00:07:34.919
wskazuje, że nie ja pierwszy
zastanawiam się, dlaczego rzeka wrze,

00:07:34.943 --> 00:07:38.170
co pokazuje, że ludzkość od zawsze
poszukuje wytłumaczenia

00:07:38.194 --> 00:07:39.733
dla świata wokół nas.

NOTE Paragraph

00:07:41.526 --> 00:07:43.924
Więc dlaczego woda się gotuje?

NOTE Paragraph

00:07:43.948 --> 00:07:46.751
(Bulgotanie)

NOTE Paragraph

00:07:48.385 --> 00:07:50.880
Trzy lata zajęło mi
zdobycie tego materiału.

NOTE Paragraph

00:07:52.879 --> 00:07:54.484
Gorące źródła z uskoków.

00:07:55.625 --> 00:07:59.258
Tak jak przez nasze żyły i tętnice
płynie gorąca krew,

00:07:59.282 --> 00:08:04.330
tak przez uskoki i pęknięcia
w Ziemi płynie gorąca woda.

00:08:05.162 --> 00:08:08.757
Tam, gdzie te tętnice wychodzą 
na powierzchnię, tętnice Ziemi,

00:08:08.781 --> 00:08:11.155
mamy zjawiska geotermalne:

00:08:11.179 --> 00:08:15.199
fumarole, gorące źródła,
a tutaj wrzącą rzekę.

NOTE Paragraph

00:08:16.459 --> 00:08:20.559
Co jest jednak naprawdę niesłychane,
to wielkość tego miejsca.

00:08:21.221 --> 00:08:23.567
Pomyśl, przechodząc
następnym razem przez ulicę.

00:08:24.527 --> 00:08:27.199
Rzeka jest szersza niż droga dwujezdniowa

00:08:27.223 --> 00:08:29.087
przez większą część swojej drogi.

00:08:29.674 --> 00:08:35.017
Gorąca płynie przez 6,24 kilometra.

00:08:36.223 --> 00:08:37.732
Bardzo imponujące.

00:08:39.077 --> 00:08:42.077
Są w niej baseny termalne,
większe od tej sceny TED.

00:08:42.101 --> 00:08:44.577
Wodospad, który tu widzicie,

00:08:44.601 --> 00:08:46.639
ma sześć metrów wysokości.

00:08:47.384 --> 00:08:50.676
Wszystko to w temperaturze 
bliskiej wrzenia.

NOTE Paragraph

00:08:52.243 --> 00:08:54.299
Zmapowaliśmy temperatury wzdłuż rzeki

00:08:54.323 --> 00:08:57.441
i jak dotąd była to najbardziej
wymagająca część pracy w terenie.

00:08:57.866 --> 00:09:01.553
Rezultaty były wręcz niesamowite.

00:09:01.577 --> 00:09:04.730
Wybaczcie, wychodzi ze mnie geolog.

00:09:04.754 --> 00:09:07.180
Ukazały one tę niezwykłą zależność.

00:09:07.204 --> 00:09:09.420
U źródła rzeka jest zimna.

00:09:09.444 --> 00:09:12.439
Następnie podgrzewa się, schładza
podgrzewa i ponownie schładza,

00:09:12.463 --> 00:09:15.081
nagrzewa się znów, po czym
ma tę piękną krzywą zaniku,

00:09:15.105 --> 00:09:17.477
a w końcu wpada do tej zimnej rzeki.

NOTE Paragraph

00:09:18.539 --> 00:09:21.333
Rozumiem, że nie wszyscy
parają się geotermiką,

00:09:21.357 --> 00:09:23.582
więc, aby ująć to w prostszych słowach:


00:09:24.225 --> 00:09:26.358
każdy kocha kawę.

00:09:26.382 --> 00:09:27.651
Tak? Dobrze.

00:09:28.517 --> 00:09:32.200
Przeciętna kawa podawana jest
w temperaturze 54 stopni C.

00:09:32.224 --> 00:09:34.334
Bardzo gorąca, 60 stopni.

00:09:34.896 --> 00:09:37.067
Używając kawiarnianej terminologii,

00:09:37.091 --> 00:09:39.654
wrząca rzeka wygląda tak.

00:09:40.401 --> 00:09:41.900
Tutaj macie gorącą kawę.

00:09:42.906 --> 00:09:44.630
Tu bardzo gorącą kawę

00:09:44.654 --> 00:09:46.828
i widać, że jest tu duży punkt,

00:09:46.852 --> 00:09:49.840
gdzie rzeka jest gorętsza
niż bardzo gorąca kawa.

00:09:49.864 --> 00:09:51.856
I to są średnie temperatury wody.

00:09:51.880 --> 00:09:56.079
Pobraliśmy je w suchym sezonie,
aby zapewnić najdokładniejsze temperatury.

NOTE Paragraph

00:09:56.603 --> 00:09:59.223
Jest tu jednak magiczna liczba,
której nie widać,

00:09:59.247 --> 00:10:01.777
a ta liczba to 47 stopni Celsjusza,

00:10:02.856 --> 00:10:05.378
bo jest to miejsce, w którym
zaczynamy odczuwać ból

00:10:05.402 --> 00:10:09.575
i wiem to z własnego doświadczenia.

00:10:10.186 --> 00:10:13.012
Powyżej tej temperatury,
nie chcesz wejść do tej wody.

00:10:13.036 --> 00:10:14.698
Musisz być ostrożny.

00:10:14.722 --> 00:10:16.037
Może być zabójcza.

NOTE Paragraph

00:10:16.704 --> 00:10:18.995
Widziałem, jak wpadały tam różne zwierzęta

00:10:19.019 --> 00:10:23.198
i, co mnie zaskoczyło, proces 
za każdym razem jest niemal jednakowy.

00:10:23.898 --> 00:10:26.579
Po wpadnięciu najpierw tracą oczy.

00:10:26.603 --> 00:10:29.970
Oczy gotują się bardzo szybko.
Zmieniają kolor na mleczno-biały.

00:10:29.994 --> 00:10:31.344
Nurt ciągnie je ze sobą.

00:10:31.368 --> 00:10:34.431
Zwierzęta próbują wypłynąć,
ale ich ciało gotuje się od zewnątrz,

00:10:34.455 --> 00:10:35.621
bo woda jest tak gorąca.

00:10:35.645 --> 00:10:37.490
Tracą więc siły, tracą i tracą,

00:10:37.514 --> 00:10:40.904
aż dochodzą do punktu,
w którym połykają wodę

00:10:40.928 --> 00:10:43.149
i gotują się od środka.

NOTE Paragraph

00:10:43.440 --> 00:10:45.352
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:10:48.696 --> 00:10:50.815
Nieco sadystyczni jesteśmy, co?

00:10:50.839 --> 00:10:52.179
Jezu.

00:10:53.362 --> 00:10:55.980
Pozostawmy je w wodzie nieco dłużej...

00:10:57.468 --> 00:11:00.196
Jak mówiłem temperatury są niesamowite.

00:11:00.220 --> 00:11:03.698
Przypominają te, które można
zaobserwować na wulkanach,

00:11:03.722 --> 00:11:06.259
nawet super-wulkanach jak Yellowstone.

NOTE Paragraph

00:11:06.896 --> 00:11:08.204
Rzecz w tym,

00:11:10.173 --> 00:11:15.172
że według danych wrząca rzeka istnieje

00:11:15.196 --> 00:11:17.486
niezależnie od wulkanizmu.

00:11:18.491 --> 00:11:21.911
Jej pochodzenie nie jest
ani magmatyczne, ani wulkaniczne.

00:11:23.722 --> 00:11:29.925
Powtarzam: najbliższe centrum aktywności
wulkanicznej leży 700 km dalej.

NOTE Paragraph

00:11:30.543 --> 00:11:34.909
Jak to możliwe,
że taka rzeka w ogóle istnieje?

00:11:35.790 --> 00:11:38.946
Pytałem ekspertów od geotermiki
i wulkanologów od lat

00:11:38.970 --> 00:11:43.787
i do dziś nie znalazłem innego 
niewulkanicznego systemu geotermalnego

00:11:43.811 --> 00:11:45.378
tej wielkości.

00:11:47.121 --> 00:11:48.645
Jest unikatowy.

00:11:49.489 --> 00:11:52.931
Jest szczególny na skalę globalną.

00:11:54.708 --> 00:11:57.176
A więc, jak to działa?

00:11:58.460 --> 00:12:00.596
Skąd bierze się to ciepło?

00:12:01.186 --> 00:12:03.279
Potrzeba ciągle większej ilości badań,

00:12:03.303 --> 00:12:06.492
aby wydzielić problem
i lepiej zrozumieć system,

00:12:06.516 --> 00:12:08.842
ale z tego, co mówią nam dane,

00:12:08.866 --> 00:12:12.230
wygląda to na efekt działalności
wielkiego systemu hydrotermalnego.

NOTE Paragraph

00:12:13.151 --> 00:12:14.611
Działa to w taki sposób:

00:12:14.635 --> 00:12:17.943
im głębiej schodzisz pod ziemię,
tym wyższe stają się temperatury.

00:12:17.967 --> 00:12:20.595
Nazywamy to gradientem geotermicznym.

00:12:21.460 --> 00:12:26.388
Woda może spływać z miejsc
tak dalekich jak lodowce Andów,

00:12:26.412 --> 00:12:28.411
następnie wsiąkać w ziemię

00:12:28.435 --> 00:12:31.202
i wydobywać się w formie wrzącej rzeki,

00:12:31.226 --> 00:12:34.233
po podgrzaniu przez gradient geotermalny.

00:12:35.311 --> 00:12:37.550
Wszystko to dzięki 
położeniu geograficznemu.

NOTE Paragraph

00:12:38.587 --> 00:12:41.434
Teraz odkryliśmy, że w i wokół rzeki...

00:12:41.458 --> 00:12:42.951
My, czyli ja i koledzy

00:12:42.975 --> 00:12:45.062
z National Geographic:
dr. Spencer Wells

00:12:45.086 --> 00:12:47.796
oraz dr. Jon Eisen z UC Davis

00:12:47.820 --> 00:12:51.082
dokonaliśmy sekwencjonowania
DNA ekstremofili

00:12:51.106 --> 00:12:55.710
żyjących w rzece i okolicach
i odkryliśmy nowe formy życia,

00:12:55.734 --> 00:12:59.149
unikatowe gatunki żyjące we wrzącej rzece.

NOTE Paragraph

00:13:00.264 --> 00:13:05.507
Jednak mimo tych badań, odkryć i legend

00:13:06.499 --> 00:13:07.499
pozostaje pytanie:

00:13:09.704 --> 00:13:12.624
"Jakie jest znaczenie wrzącej rzeki?".

00:13:14.601 --> 00:13:19.247
"Jakie jest znaczenie tej
nieruchomej chmury,

00:13:19.271 --> 00:13:22.147
która wiecznie pokrywa odcinek dżungli?".

00:13:23.333 --> 00:13:25.983
"Jakie jest wreszcie znaczenie

00:13:26.007 --> 00:13:28.990
detalu z legendy z czasów dzieciństwa?".

NOTE Paragraph

00:13:31.547 --> 00:13:34.655
Dla szamana i jego społeczności
jest to święte miejsce.

00:13:35.414 --> 00:13:37.759
Dla mnie, jako naukowca,

00:13:37.783 --> 00:13:40.626
jest to wyjątkowy geotermalny fenomen.

00:13:42.074 --> 00:13:45.772
Jednak dla nielegalnych drwali
i farmerów bydła,

00:13:45.796 --> 00:13:49.439
jest to kolejny surowiec do eksploatacji.

00:13:50.820 --> 00:13:54.607
Dla peruwiańskiego rządu z kolei
jest to kolejny kawałek

00:13:54.631 --> 00:14:00.575
niechronionej ziemi, zdatnej pod zabudowę.

NOTE Paragraph

00:14:02.186 --> 00:14:05.782
Moim celem jest upewnienie się,
że każdy, kto kontroluje tę ziemię,

00:14:05.806 --> 00:14:09.924
będzie rozumiał wyjątkowość
i znaczenie wrzącej rzeki.

00:14:10.892 --> 00:14:12.630
Ponieważ to jest właśnie pytanie,

00:14:13.853 --> 00:14:15.487
pytanie o znaczenie.

00:14:16.568 --> 00:14:18.897
Rzecz w tym,

00:14:20.110 --> 00:14:22.191
że to my definiujemy znaczenie.

00:14:22.998 --> 00:14:25.658
To my. My mamy tę moc.

00:14:25.682 --> 00:14:28.410
To my rysujemy linię

00:14:28.434 --> 00:14:30.782
między świętym a trywialnym.

00:14:31.736 --> 00:14:34.012
I w tej epoce,

00:14:34.036 --> 00:14:37.534
kiedy wszystko zdaje się zmapowane,
zmierzone i zbadane,

00:14:39.290 --> 00:14:41.756
w tej epoce informacji,

00:14:42.899 --> 00:14:46.471
przypominam wam wszystkim,
że odkryć nie dokonuje się

00:14:46.495 --> 00:14:51.058
w czarnej pustce nieznanego

00:14:52.153 --> 00:14:55.562
lecz w białym szumie
przytłaczających danych.

NOTE Paragraph

00:14:57.862 --> 00:15:00.847
Tak wiele pozostaje do odkrycia.

00:15:01.958 --> 00:15:05.453
Żyjemy w niesamowitym świecie.

00:15:05.477 --> 00:15:06.996
Więc wyjdź z domu.

00:15:08.306 --> 00:15:10.163
Bądź ciekawski.

00:15:11.711 --> 00:15:14.754
Ponieważ żyjemy w świecie,

00:15:15.539 --> 00:15:18.819
w którym szamani ciągle śpiewają
dla duchów dżungli,

00:15:20.399 --> 00:15:22.240
gdzie rzeki wrą,

00:15:23.299 --> 00:15:25.835
gdzie legendy stają się rzeczywistością.

NOTE Paragraph

00:15:27.018 --> 00:15:28.199
Dziękuję wam bardzo.

NOTE Paragraph

00:15:28.223 --> 00:15:36.809
(Brawa)