[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:01.02,0:00:02.67,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy byłem chłopcem w Limie,
Dialogue: 0,0:00:02.69,0:00:04.80,Default,,0000,0000,0000,,mój dziadek opowiedział mi legendę
Dialogue: 0,0:00:04.82,0:00:07.08,Default,,0000,0000,0000,,o hiszpańskim podboju Peru.
Dialogue: 0,0:00:08.01,0:00:11.55,Default,,0000,0000,0000,,Atahualpa, władca Inków,\Nzostał schwytany i zabity.
Dialogue: 0,0:00:11.57,0:00:14.55,Default,,0000,0000,0000,,Pizarro i jego konkwistadorzy\Nwzbogacili się,
Dialogue: 0,0:00:14.58,0:00:17.76,Default,,0000,0000,0000,,a opowieści o ich podboju\Ni chwale dotarły do Hiszpanii.
Dialogue: 0,0:00:17.79,0:00:23.16,Default,,0000,0000,0000,,Przyniosły one nowe fale Hiszpanów,\Ngłodnych złota i chwały.
Dialogue: 0,0:00:24.06,0:00:26.95,Default,,0000,0000,0000,,Wchodzili do miast i pytali Inków:
Dialogue: 0,0:00:26.98,0:00:29.50,Default,,0000,0000,0000,,"Gdzie jest kolejna cywilizacja,\Nktórą można podbić?
Dialogue: 0,0:00:29.50,0:00:30.78,Default,,0000,0000,0000,,Gdzie jest więcej złota?".
Dialogue: 0,0:00:30.78,0:00:34.16,Default,,0000,0000,0000,,Inkowie, z zemsty, odpowiadali:
Dialogue: 0,0:00:34.65,0:00:36.26,Default,,0000,0000,0000,,"Idźcie nad Amazonkę,
Dialogue: 0,0:00:36.77,0:00:39.41,Default,,0000,0000,0000,,znajdziecie tam złota ile dusza zapragnie.
Dialogue: 0,0:00:39.44,0:00:44.15,Default,,0000,0000,0000,,Jest tam miasto zwane Paititi,\Npo hiszpańsku El Dorado,
Dialogue: 0,0:00:44.18,0:00:46.80,Default,,0000,0000,0000,,zbudowane w całości ze złota".
Dialogue: 0,0:00:47.30,0:00:49.20,Default,,0000,0000,0000,,Hiszpanie wyruszyli do dżungli,
Dialogue: 0,0:00:49.22,0:00:52.78,Default,,0000,0000,0000,,lecz garstka, która stamtąd wróciła,\Nprzyniosła ze sobą opowieści.
Dialogue: 0,0:00:53.90,0:00:57.71,Default,,0000,0000,0000,,Opowieści o potężnych szamanach,
Dialogue: 0,0:00:57.74,0:01:00.64,Default,,0000,0000,0000,,o wojownikach z zatrutymi strzałami,
Dialogue: 0,0:01:00.66,0:01:04.44,Default,,0000,0000,0000,,o drzewach tak wysokich, \Nże przysłaniały słońce,
Dialogue: 0,0:01:04.46,0:01:09.22,Default,,0000,0000,0000,,pająkach pożerających ptaki,\Nwężach połykających ludzi w całości
Dialogue: 0,0:01:09.24,0:01:11.52,Default,,0000,0000,0000,,oraz o wrzącej rzece.
Dialogue: 0,0:01:13.80,0:01:15.78,Default,,0000,0000,0000,,Stało się to wspomnieniem z dzieciństwa.
Dialogue: 0,0:01:15.80,0:01:16.96,Default,,0000,0000,0000,,Lata mijały.
Dialogue: 0,0:01:16.99,0:01:19.46,Default,,0000,0000,0000,,Pracuję nad doktoratem w SMU,
Dialogue: 0,0:01:19.48,0:01:23.39,Default,,0000,0000,0000,,próbując zrozumieć potencjał\Ngeotermalny Peru.
Dialogue: 0,0:01:23.41,0:01:25.46,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy przypomniałem sobie tę legendę,
Dialogue: 0,0:01:25.48,0:01:27.33,Default,,0000,0000,0000,,zacząłem zadawać sobie pytanie:
Dialogue: 0,0:01:28.32,0:01:30.86,Default,,0000,0000,0000,,"Czy wrząca rzeka rzeczywiście istnieje?".
Dialogue: 0,0:01:32.14,0:01:34.34,Default,,0000,0000,0000,,Pytałem kolegów z uniwersytetów,
Dialogue: 0,0:01:34.36,0:01:35.52,Default,,0000,0000,0000,,rząd, firmy górnicze,
Dialogue: 0,0:01:35.54,0:01:37.04,Default,,0000,0000,0000,,oraz wydobywców ropy czy gazu.
Dialogue: 0,0:01:37.06,0:01:39.97,Default,,0000,0000,0000,,Odpowiedzią było jednogłośne "nie".
Dialogue: 0,0:01:40.46,0:01:42.46,Default,,0000,0000,0000,,Ma to sens.
Dialogue: 0,0:01:43.07,0:01:45.70,Default,,0000,0000,0000,,Wrzące rzeki istnieją na świecie,
Dialogue: 0,0:01:45.72,0:01:48.18,Default,,0000,0000,0000,,ale są z reguły powiązane z wulkanami.
Dialogue: 0,0:01:48.65,0:01:50.80,Default,,0000,0000,0000,,Potrzebujesz potężnego źródła ciepła,
Dialogue: 0,0:01:50.82,0:01:54.19,Default,,0000,0000,0000,,aby wytworzyć tak potężne\Nzjawisko geotermalne.
Dialogue: 0,0:01:54.21,0:01:59.41,Default,,0000,0000,0000,,Jak widzicie po czerwonych kropkach,\Nktóre oznaczają wulkany,
Dialogue: 0,0:01:59.44,0:02:02.26,Default,,0000,0000,0000,,nie mamy wulkanów ani w Amazonii,
Dialogue: 0,0:02:02.28,0:02:04.10,Default,,0000,0000,0000,,ani w większej części Peru.
Dialogue: 0,0:02:04.12,0:02:08.39,Default,,0000,0000,0000,,W związku z tym nie należy oczekiwać,\Nże znajdziemy wrzącą rzekę.
Dialogue: 0,0:02:09.66,0:02:13.75,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy opowiadałem tę historię\Nprzy rodzinnym obiedzie,
Dialogue: 0,0:02:13.77,0:02:16.24,Default,,0000,0000,0000,,ciocia powiedziała mi:
Dialogue: 0,0:02:16.27,0:02:20.25,Default,,0000,0000,0000,,"Ale Andrés, ja tam byłam.\NPływałam w tej rzece".
Dialogue: 0,0:02:20.90,0:02:24.54,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:02:24.56,0:02:26.31,Default,,0000,0000,0000,,Wtedy wujek się dołączył:
Dialogue: 0,0:02:26.33,0:02:29.06,Default,,0000,0000,0000,,"Andrés, ona nie żartuje.
Dialogue: 0,0:02:29.08,0:02:33.07,Default,,0000,0000,0000,,Widzisz, można w niej pływać tylko\Npo bardzo silnych opadach deszczu
Dialogue: 0,0:02:33.09,0:02:36.34,Default,,0000,0000,0000,,i jest strzeżona przez potężnego szamana.
Dialogue: 0,0:02:36.36,0:02:38.68,Default,,0000,0000,0000,,Twoja ciocia przyjaźni się z jego żoną".
Dialogue: 0,0:02:39.26,0:02:41.06,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:02:41.09,0:02:42.24,Default,,0000,0000,0000,,Że jak?
Dialogue: 0,0:02:42.26,0:02:44.48,Default,,0000,0000,0000,,Mimo całego mojego\Nnaukowego sceptycyzmu,
Dialogue: 0,0:02:44.50,0:02:48.93,Default,,0000,0000,0000,,wybrałem się na wycieczkę do dżungli,\Nprowadzony przez ciocię.
Dialogue: 0,0:02:48.96,0:02:52.85,Default,,0000,0000,0000,,oddalony o ponad 700 kilometrów\Nod najbliższego obszaru wulkanicznego,
Dialogue: 0,0:02:52.88,0:02:56.49,Default,,0000,0000,0000,,i przygotowywałem się mentalnie
Dialogue: 0,0:02:56.52,0:03:00.89,Default,,0000,0000,0000,,na ujrzenie legendarnego\N"ciepłego strumienia Amazonki".
Dialogue: 0,0:03:02.67,0:03:04.29,Default,,0000,0000,0000,,Lecz wówczas
Dialogue: 0,0:03:04.32,0:03:05.64,Default,,0000,0000,0000,,usłyszałem coś,
Dialogue: 0,0:03:07.26,0:03:08.70,Default,,0000,0000,0000,,niski dźwięk kipieli,
Dialogue: 0,0:03:10.35,0:03:13.04,Default,,0000,0000,0000,,który stawał się coraz głośniejszy,
Dialogue: 0,0:03:13.79,0:03:15.26,Default,,0000,0000,0000,,z każdym naszym krokiem.
Dialogue: 0,0:03:16.30,0:03:20.23,Default,,0000,0000,0000,,Brzmiało to jak walenie fal oceanu,
Dialogue: 0,0:03:20.25,0:03:24.94,Default,,0000,0000,0000,,a kiedy się zbliżyliśmy, ujrzałem dym,\Nparę wodną wznoszącą się nad drzewami.
Dialogue: 0,0:03:24.96,0:03:28.26,Default,,0000,0000,0000,,Potem ujrzałem to...
Dialogue: 0,0:03:29.79,0:03:32.26,Default,,0000,0000,0000,,Momentalnie chwyciłem termometr
Dialogue: 0,0:03:32.28,0:03:35.56,Default,,0000,0000,0000,,i okazało się, że średnie\Ntemperatury w rzece
Dialogue: 0,0:03:35.58,0:03:37.57,Default,,0000,0000,0000,,wynosiły 86 stopni Celsjusza.
Dialogue: 0,0:03:39.54,0:03:42.81,Default,,0000,0000,0000,,Co prawda nie jest to wrzenie\Njak przy 100 stopniach,
Dialogue: 0,0:03:42.83,0:03:45.71,Default,,0000,0000,0000,,ale zdecydowanie coś bardzo bliskiego.
Dialogue: 0,0:03:46.30,0:03:49.39,Default,,0000,0000,0000,,Rzeka płynęła gorąco i szybko.
Dialogue: 0,0:03:50.18,0:03:53.83,Default,,0000,0000,0000,,Poszedłem w górę rzeki za uczniem szamana,
Dialogue: 0,0:03:53.85,0:03:55.64,Default,,0000,0000,0000,,do jej najświętszego rejonu.
Dialogue: 0,0:03:55.66,0:03:57.07,Default,,0000,0000,0000,,I to jest dziwne:
Dialogue: 0,0:03:57.09,0:03:59.07,Default,,0000,0000,0000,,rzeka zaczyna jako zimny strumień,
Dialogue: 0,0:03:59.50,0:04:01.74,Default,,0000,0000,0000,,a w tym miejscu,
Dialogue: 0,0:04:01.76,0:04:03.93,Default,,0000,0000,0000,,znajduje się dom Yacumamy,
Dialogue: 0,0:04:03.95,0:04:07.30,Default,,0000,0000,0000,,matki wód, wielkiego ducha węża,
Dialogue: 0,0:04:07.32,0:04:09.39,Default,,0000,0000,0000,,który daje początek\Ngorącej i zimnej wodzie.
Dialogue: 0,0:04:10.02,0:04:14.43,Default,,0000,0000,0000,,W tym miejscu znaleźliśmy gorące źródło,
Dialogue: 0,0:04:14.45,0:04:19.81,Default,,0000,0000,0000,,mieszające się z zimnym strumieniem\Npod opieką jej matczynych szczęk,
Dialogue: 0,0:04:19.83,0:04:23.08,Default,,0000,0000,0000,,urzeczywistniających legendę.
Dialogue: 0,0:04:24.28,0:04:26.26,Default,,0000,0000,0000,,Następnego poranka obudziłem się i...
Dialogue: 0,0:04:26.28,0:04:28.50,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:04:28.53,0:04:30.56,Default,,0000,0000,0000,,poprosiłem o herbatę.
Dialogue: 0,0:04:30.58,0:04:32.82,Default,,0000,0000,0000,,Otrzymałem kubek, saszetkę herbaty
Dialogue: 0,0:04:32.85,0:04:35.18,Default,,0000,0000,0000,,i zostałem skierowany w stronę rzeki.
Dialogue: 0,0:04:36.08,0:04:40.58,Default,,0000,0000,0000,,Ku mojemu zdziwieniu, woda była czysta\Ni miała przyjemny smak,
Dialogue: 0,0:04:40.61,0:04:43.60,Default,,0000,0000,0000,,co jest nieco dziwne\Nw przypadku źródeł geotermalnych.
Dialogue: 0,0:04:44.44,0:04:45.99,Default,,0000,0000,0000,,Zaskakujące było to,
Dialogue: 0,0:04:46.01,0:04:48.100,Default,,0000,0000,0000,,że autochtoni od zawsze\Nwiedzieli o tym miejscu
Dialogue: 0,0:04:49.02,0:04:52.72,Default,,0000,0000,0000,,i że wcale nie byłem pierwszą \Nosobą z zewnątrz, która je ujrzała.
Dialogue: 0,0:04:53.70,0:04:56.64,Default,,0000,0000,0000,,Rzeka była po prostu częścią\Nich codziennego życia.
Dialogue: 0,0:04:57.12,0:04:59.81,Default,,0000,0000,0000,,Piją z niej wodę.
Dialogue: 0,0:04:59.83,0:05:02.39,Default,,0000,0000,0000,,Wdychają jej parę.
Dialogue: 0,0:05:02.41,0:05:04.10,Default,,0000,0000,0000,,Gotują w niej,
Dialogue: 0,0:05:04.13,0:05:05.64,Default,,0000,0000,0000,,zmywają w niej,
Dialogue: 0,0:05:05.66,0:05:07.46,Default,,0000,0000,0000,,nawet wytwarzają z niej lekarstwa.
Dialogue: 0,0:05:09.09,0:05:10.84,Default,,0000,0000,0000,,Spotkałem szamana,
Dialogue: 0,0:05:10.86,0:05:15.05,Default,,0000,0000,0000,,a on wydawał się "przedłużeniem"\Nrzeki i dżungli.
Dialogue: 0,0:05:15.85,0:05:17.67,Default,,0000,0000,0000,,Zapytał o moje intencje
Dialogue: 0,0:05:18.61,0:05:20.19,Default,,0000,0000,0000,,i słuchał uważnie.
Dialogue: 0,0:05:21.26,0:05:24.37,Default,,0000,0000,0000,,Wtedy, ku mojej ogromnej uldze...
Dialogue: 0,0:05:24.40,0:05:27.94,Default,,0000,0000,0000,,...byłem przerażony,\Njeśli mam być szczery...
Dialogue: 0,0:05:27.97,0:05:32.25,Default,,0000,0000,0000,,...uśmiech wkradł mu się na usta,\Npo czym szaman roześmiał się.
Dialogue: 0,0:05:32.27,0:05:34.57,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:05:35.80,0:05:40.39,Default,,0000,0000,0000,,Otrzymałem błogosławieństwo\Nszamana, aby zbadać rzekę,
Dialogue: 0,0:05:40.42,0:05:43.82,Default,,0000,0000,0000,,pod warunkiem, że gdy pobiorę próbki wody
Dialogue: 0,0:05:43.84,0:05:45.36,Default,,0000,0000,0000,,i zbadam je w laboratorium,
Dialogue: 0,0:05:45.38,0:05:47.19,Default,,0000,0000,0000,,w dowolnym miejscu na świecie,
Dialogue: 0,0:05:48.26,0:05:52.03,Default,,0000,0000,0000,,wleję wodę z powrotem do ziemi,
Dialogue: 0,0:05:52.06,0:05:54.10,Default,,0000,0000,0000,,aby mogła, jak rzekł szaman,
Dialogue: 0,0:05:54.13,0:05:56.87,Default,,0000,0000,0000,,znaleźć swoją drogę do domu.
Dialogue: 0,0:05:59.27,0:06:02.86,Default,,0000,0000,0000,,Wracałem tam rokrocznie\Nod pierwszej wizyty w 2011 roku
Dialogue: 0,0:06:02.88,0:06:06.31,Default,,0000,0000,0000,,i praca w terenie była porywająca,
Dialogue: 0,0:06:06.33,0:06:10.13,Default,,0000,0000,0000,,wymagająca, czasami niebezpieczna.
Dialogue: 0,0:06:10.91,0:06:14.13,Default,,0000,0000,0000,,Jedna historia znalazła się nawet\Nna łamach National Geographic.
Dialogue: 0,0:06:14.15,0:06:18.24,Default,,0000,0000,0000,,Stałem uwięziony na skałce\Nwielkości kartki papieru,
Dialogue: 0,0:06:18.26,0:06:20.30,Default,,0000,0000,0000,,w sandałach i szortach,
Dialogue: 0,0:06:20.33,0:06:22.73,Default,,0000,0000,0000,,między rzeką o temperaturze 80 stopni C,
Dialogue: 0,0:06:22.73,0:06:26.96,Default,,0000,0000,0000,,a gorącym źródłem, które wyglądało tak,\Ncałkiem bliskim wrzenia.
Dialogue: 0,0:06:27.07,0:06:30.61,Default,,0000,0000,0000,,Ponadto, to był amazoński las deszczowy.
Dialogue: 0,0:06:31.21,0:06:33.71,Default,,0000,0000,0000,,Ulewa, nie widać niczego.
Dialogue: 0,0:06:33.74,0:06:37.30,Default,,0000,0000,0000,,Przez różnicę temperatur wszystko\Nwokół było białe. Niczym zamieć.
Dialogue: 0,0:06:38.96,0:06:40.36,Default,,0000,0000,0000,,Intensywne.
Dialogue: 0,0:06:42.16,0:06:44.60,Default,,0000,0000,0000,,Teraz, po latach pracy,
Dialogue: 0,0:06:44.62,0:06:50.26,Default,,0000,0000,0000,,wkrótce będę publikował moje\Ngeofizyczne i geochemiczne badania
Dialogue: 0,0:06:51.05,0:06:55.02,Default,,0000,0000,0000,,i chciałbym podzielić się\Ndziś tu na scenie TED,
Dialogue: 0,0:06:55.05,0:06:58.24,Default,,0000,0000,0000,,po raz pierwszy\Nwynikami niektórych odkryć.
Dialogue: 0,0:06:59.34,0:07:01.87,Default,,0000,0000,0000,,Po pierwsze - to nie jest legenda.
Dialogue: 0,0:07:02.47,0:07:03.64,Default,,0000,0000,0000,,Kto by przypuszczał!
Dialogue: 0,0:07:03.67,0:07:05.99,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:07:06.02,0:07:08.53,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy rozpocząłem badania,
Dialogue: 0,0:07:08.55,0:07:11.53,Default,,0000,0000,0000,,zdjęcia satelitarne\Nmiały zbyt niską rozdzielczość.
Dialogue: 0,0:07:11.56,0:07:13.18,Default,,0000,0000,0000,,Po prostu brakowało dobrych map.
Dialogue: 0,0:07:13.75,0:07:16.14,Default,,0000,0000,0000,,Dzięki wsparciu ekipy Google Earth,
Dialogue: 0,0:07:16.17,0:07:17.51,Default,,0000,0000,0000,,teraz mam to.
Dialogue: 0,0:07:19.25,0:07:24.60,Default,,0000,0000,0000,,Nie tylko to, rdzenna nazwa rzeki,\NShanay-timpishka,
Dialogue: 0,0:07:25.54,0:07:28.27,Default,,0000,0000,0000,,"ugotowana w żarze Słońca",
Dialogue: 0,0:07:29.54,0:07:34.92,Default,,0000,0000,0000,,wskazuje, że nie ja pierwszy\Nzastanawiam się, dlaczego rzeka wrze,
Dialogue: 0,0:07:34.94,0:07:38.17,Default,,0000,0000,0000,,co pokazuje, że ludzkość od zawsze\Nposzukuje wytłumaczenia
Dialogue: 0,0:07:38.19,0:07:39.73,Default,,0000,0000,0000,,dla świata wokół nas.
Dialogue: 0,0:07:41.53,0:07:43.92,Default,,0000,0000,0000,,Więc dlaczego woda się gotuje?
Dialogue: 0,0:07:43.95,0:07:46.75,Default,,0000,0000,0000,,(Bulgotanie)
Dialogue: 0,0:07:48.38,0:07:50.88,Default,,0000,0000,0000,,Trzy lata zajęło mi\Nzdobycie tego materiału.
Dialogue: 0,0:07:52.88,0:07:54.48,Default,,0000,0000,0000,,Gorące źródła z uskoków.
Dialogue: 0,0:07:55.62,0:07:59.26,Default,,0000,0000,0000,,Tak jak przez nasze żyły i tętnice\Npłynie gorąca krew,
Dialogue: 0,0:07:59.28,0:08:04.33,Default,,0000,0000,0000,,tak przez uskoki i pęknięcia\Nw Ziemi płynie gorąca woda.
Dialogue: 0,0:08:05.16,0:08:08.76,Default,,0000,0000,0000,,Tam, gdzie te tętnice wychodzą \Nna powierzchnię, tętnice Ziemi,
Dialogue: 0,0:08:08.78,0:08:11.16,Default,,0000,0000,0000,,mamy zjawiska geotermalne:
Dialogue: 0,0:08:11.18,0:08:15.20,Default,,0000,0000,0000,,fumarole, gorące źródła,\Na tutaj wrzącą rzekę.
Dialogue: 0,0:08:16.46,0:08:20.56,Default,,0000,0000,0000,,Co jest jednak naprawdę niesłychane,\Nto wielkość tego miejsca.
Dialogue: 0,0:08:21.22,0:08:23.57,Default,,0000,0000,0000,,Pomyśl, przechodząc\Nnastępnym razem przez ulicę.
Dialogue: 0,0:08:24.53,0:08:27.20,Default,,0000,0000,0000,,Rzeka jest szersza niż droga dwujezdniowa
Dialogue: 0,0:08:27.22,0:08:29.09,Default,,0000,0000,0000,,przez większą część swojej drogi.
Dialogue: 0,0:08:29.67,0:08:35.02,Default,,0000,0000,0000,,Gorąca płynie przez 6,24 kilometra.
Dialogue: 0,0:08:36.22,0:08:37.73,Default,,0000,0000,0000,,Bardzo imponujące.
Dialogue: 0,0:08:39.08,0:08:42.08,Default,,0000,0000,0000,,Są w niej baseny termalne,\Nwiększe od tej sceny TED.
Dialogue: 0,0:08:42.10,0:08:44.58,Default,,0000,0000,0000,,Wodospad, który tu widzicie,
Dialogue: 0,0:08:44.60,0:08:46.64,Default,,0000,0000,0000,,ma sześć metrów wysokości.
Dialogue: 0,0:08:47.38,0:08:50.68,Default,,0000,0000,0000,,Wszystko to w temperaturze \Nbliskiej wrzenia.
Dialogue: 0,0:08:52.24,0:08:54.30,Default,,0000,0000,0000,,Zmapowaliśmy temperatury wzdłuż rzeki
Dialogue: 0,0:08:54.32,0:08:57.44,Default,,0000,0000,0000,,i jak dotąd była to najbardziej\Nwymagająca część pracy w terenie.
Dialogue: 0,0:08:57.87,0:09:01.55,Default,,0000,0000,0000,,Rezultaty były wręcz niesamowite.
Dialogue: 0,0:09:01.58,0:09:04.73,Default,,0000,0000,0000,,Wybaczcie, wychodzi ze mnie geolog.
Dialogue: 0,0:09:04.75,0:09:07.18,Default,,0000,0000,0000,,Ukazały one tę niezwykłą zależność.
Dialogue: 0,0:09:07.20,0:09:09.42,Default,,0000,0000,0000,,U źródła rzeka jest zimna.
Dialogue: 0,0:09:09.44,0:09:12.44,Default,,0000,0000,0000,,Następnie podgrzewa się, schładza\Npodgrzewa i ponownie schładza,
Dialogue: 0,0:09:12.46,0:09:15.08,Default,,0000,0000,0000,,nagrzewa się znów, po czym\Nma tę piękną krzywą zaniku,
Dialogue: 0,0:09:15.10,0:09:17.48,Default,,0000,0000,0000,,a w końcu wpada do tej zimnej rzeki.
Dialogue: 0,0:09:18.54,0:09:21.33,Default,,0000,0000,0000,,Rozumiem, że nie wszyscy\Nparają się geotermiką,
Dialogue: 0,0:09:21.36,0:09:23.58,Default,,0000,0000,0000,,więc, aby ująć to w prostszych słowach:\N
Dialogue: 0,0:09:24.22,0:09:26.36,Default,,0000,0000,0000,,każdy kocha kawę.
Dialogue: 0,0:09:26.38,0:09:27.65,Default,,0000,0000,0000,,Tak? Dobrze.
Dialogue: 0,0:09:28.52,0:09:32.20,Default,,0000,0000,0000,,Przeciętna kawa podawana jest\Nw temperaturze 54 stopni C.
Dialogue: 0,0:09:32.22,0:09:34.33,Default,,0000,0000,0000,,Bardzo gorąca, 60 stopni.
Dialogue: 0,0:09:34.90,0:09:37.07,Default,,0000,0000,0000,,Używając kawiarnianej terminologii,
Dialogue: 0,0:09:37.09,0:09:39.65,Default,,0000,0000,0000,,wrząca rzeka wygląda tak.
Dialogue: 0,0:09:40.40,0:09:41.90,Default,,0000,0000,0000,,Tutaj macie gorącą kawę.
Dialogue: 0,0:09:42.91,0:09:44.63,Default,,0000,0000,0000,,Tu bardzo gorącą kawę
Dialogue: 0,0:09:44.65,0:09:46.83,Default,,0000,0000,0000,,i widać, że jest tu duży punkt,
Dialogue: 0,0:09:46.85,0:09:49.84,Default,,0000,0000,0000,,gdzie rzeka jest gorętsza\Nniż bardzo gorąca kawa.
Dialogue: 0,0:09:49.86,0:09:51.86,Default,,0000,0000,0000,,I to są średnie temperatury wody.
Dialogue: 0,0:09:51.88,0:09:56.08,Default,,0000,0000,0000,,Pobraliśmy je w suchym sezonie,\Naby zapewnić najdokładniejsze temperatury.
Dialogue: 0,0:09:56.60,0:09:59.22,Default,,0000,0000,0000,,Jest tu jednak magiczna liczba,\Nktórej nie widać,
Dialogue: 0,0:09:59.25,0:10:01.78,Default,,0000,0000,0000,,a ta liczba to 47 stopni Celsjusza,
Dialogue: 0,0:10:02.86,0:10:05.38,Default,,0000,0000,0000,,bo jest to miejsce, w którym\Nzaczynamy odczuwać ból
Dialogue: 0,0:10:05.40,0:10:09.58,Default,,0000,0000,0000,,i wiem to z własnego doświadczenia.
Dialogue: 0,0:10:10.19,0:10:13.01,Default,,0000,0000,0000,,Powyżej tej temperatury,\Nnie chcesz wejść do tej wody.
Dialogue: 0,0:10:13.04,0:10:14.70,Default,,0000,0000,0000,,Musisz być ostrożny.
Dialogue: 0,0:10:14.72,0:10:16.04,Default,,0000,0000,0000,,Może być zabójcza.
Dialogue: 0,0:10:16.70,0:10:18.100,Default,,0000,0000,0000,,Widziałem, jak wpadały tam różne zwierzęta
Dialogue: 0,0:10:19.02,0:10:23.20,Default,,0000,0000,0000,,i, co mnie zaskoczyło, proces \Nza każdym razem jest niemal jednakowy.
Dialogue: 0,0:10:23.90,0:10:26.58,Default,,0000,0000,0000,,Po wpadnięciu najpierw tracą oczy.
Dialogue: 0,0:10:26.60,0:10:29.97,Default,,0000,0000,0000,,Oczy gotują się bardzo szybko.\NZmieniają kolor na mleczno-biały.
Dialogue: 0,0:10:29.99,0:10:31.34,Default,,0000,0000,0000,,Nurt ciągnie je ze sobą.
Dialogue: 0,0:10:31.37,0:10:34.43,Default,,0000,0000,0000,,Zwierzęta próbują wypłynąć,\Nale ich ciało gotuje się od zewnątrz,
Dialogue: 0,0:10:34.46,0:10:35.62,Default,,0000,0000,0000,,bo woda jest tak gorąca.
Dialogue: 0,0:10:35.64,0:10:37.49,Default,,0000,0000,0000,,Tracą więc siły, tracą i tracą,
Dialogue: 0,0:10:37.51,0:10:40.90,Default,,0000,0000,0000,,aż dochodzą do punktu,\Nw którym połykają wodę
Dialogue: 0,0:10:40.93,0:10:43.15,Default,,0000,0000,0000,,i gotują się od środka.
Dialogue: 0,0:10:43.44,0:10:45.35,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:10:48.70,0:10:50.82,Default,,0000,0000,0000,,Nieco sadystyczni jesteśmy, co?
Dialogue: 0,0:10:50.84,0:10:52.18,Default,,0000,0000,0000,,Jezu.
Dialogue: 0,0:10:53.36,0:10:55.98,Default,,0000,0000,0000,,Pozostawmy je w wodzie nieco dłużej...
Dialogue: 0,0:10:57.47,0:11:00.20,Default,,0000,0000,0000,,Jak mówiłem temperatury są niesamowite.
Dialogue: 0,0:11:00.22,0:11:03.70,Default,,0000,0000,0000,,Przypominają te, które można\Nzaobserwować na wulkanach,
Dialogue: 0,0:11:03.72,0:11:06.26,Default,,0000,0000,0000,,nawet super-wulkanach jak Yellowstone.
Dialogue: 0,0:11:06.90,0:11:08.20,Default,,0000,0000,0000,,Rzecz w tym,
Dialogue: 0,0:11:10.17,0:11:15.17,Default,,0000,0000,0000,,że według danych wrząca rzeka istnieje
Dialogue: 0,0:11:15.20,0:11:17.49,Default,,0000,0000,0000,,niezależnie od wulkanizmu.
Dialogue: 0,0:11:18.49,0:11:21.91,Default,,0000,0000,0000,,Jej pochodzenie nie jest\Nani magmatyczne, ani wulkaniczne.
Dialogue: 0,0:11:23.72,0:11:29.92,Default,,0000,0000,0000,,Powtarzam: najbliższe centrum aktywności\Nwulkanicznej leży 700 km dalej.
Dialogue: 0,0:11:30.54,0:11:34.91,Default,,0000,0000,0000,,Jak to możliwe,\Nże taka rzeka w ogóle istnieje?
Dialogue: 0,0:11:35.79,0:11:38.95,Default,,0000,0000,0000,,Pytałem ekspertów od geotermiki\Ni wulkanologów od lat
Dialogue: 0,0:11:38.97,0:11:43.79,Default,,0000,0000,0000,,i do dziś nie znalazłem innego \Nniewulkanicznego systemu geotermalnego
Dialogue: 0,0:11:43.81,0:11:45.38,Default,,0000,0000,0000,,tej wielkości.
Dialogue: 0,0:11:47.12,0:11:48.64,Default,,0000,0000,0000,,Jest unikatowy.
Dialogue: 0,0:11:49.49,0:11:52.93,Default,,0000,0000,0000,,Jest szczególny na skalę globalną.
Dialogue: 0,0:11:54.71,0:11:57.18,Default,,0000,0000,0000,,A więc, jak to działa?
Dialogue: 0,0:11:58.46,0:12:00.60,Default,,0000,0000,0000,,Skąd bierze się to ciepło?
Dialogue: 0,0:12:01.19,0:12:03.28,Default,,0000,0000,0000,,Potrzeba ciągle większej ilości badań,
Dialogue: 0,0:12:03.30,0:12:06.49,Default,,0000,0000,0000,,aby wydzielić problem\Ni lepiej zrozumieć system,
Dialogue: 0,0:12:06.52,0:12:08.84,Default,,0000,0000,0000,,ale z tego, co mówią nam dane,
Dialogue: 0,0:12:08.87,0:12:12.23,Default,,0000,0000,0000,,wygląda to na efekt działalności\Nwielkiego systemu hydrotermalnego.
Dialogue: 0,0:12:13.15,0:12:14.61,Default,,0000,0000,0000,,Działa to w taki sposób:
Dialogue: 0,0:12:14.64,0:12:17.94,Default,,0000,0000,0000,,im głębiej schodzisz pod ziemię,\Ntym wyższe stają się temperatury.
Dialogue: 0,0:12:17.97,0:12:20.60,Default,,0000,0000,0000,,Nazywamy to gradientem geotermicznym.
Dialogue: 0,0:12:21.46,0:12:26.39,Default,,0000,0000,0000,,Woda może spływać z miejsc\Ntak dalekich jak lodowce Andów,
Dialogue: 0,0:12:26.41,0:12:28.41,Default,,0000,0000,0000,,następnie wsiąkać w ziemię
Dialogue: 0,0:12:28.44,0:12:31.20,Default,,0000,0000,0000,,i wydobywać się w formie wrzącej rzeki,
Dialogue: 0,0:12:31.23,0:12:34.23,Default,,0000,0000,0000,,po podgrzaniu przez gradient geotermalny.
Dialogue: 0,0:12:35.31,0:12:37.55,Default,,0000,0000,0000,,Wszystko to dzięki \Npołożeniu geograficznemu.
Dialogue: 0,0:12:38.59,0:12:41.43,Default,,0000,0000,0000,,Teraz odkryliśmy, że w i wokół rzeki...
Dialogue: 0,0:12:41.46,0:12:42.95,Default,,0000,0000,0000,,My, czyli ja i koledzy
Dialogue: 0,0:12:42.98,0:12:45.06,Default,,0000,0000,0000,,z National Geographic:\Ndr. Spencer Wells
Dialogue: 0,0:12:45.09,0:12:47.80,Default,,0000,0000,0000,,oraz dr. Jon Eisen z UC Davis
Dialogue: 0,0:12:47.82,0:12:51.08,Default,,0000,0000,0000,,dokonaliśmy sekwencjonowania\NDNA ekstremofili
Dialogue: 0,0:12:51.11,0:12:55.71,Default,,0000,0000,0000,,żyjących w rzece i okolicach\Ni odkryliśmy nowe formy życia,
Dialogue: 0,0:12:55.73,0:12:59.15,Default,,0000,0000,0000,,unikatowe gatunki żyjące we wrzącej rzece.
Dialogue: 0,0:13:00.26,0:13:05.51,Default,,0000,0000,0000,,Jednak mimo tych badań, odkryć i legend
Dialogue: 0,0:13:06.50,0:13:07.50,Default,,0000,0000,0000,,pozostaje pytanie:
Dialogue: 0,0:13:09.70,0:13:12.62,Default,,0000,0000,0000,,"Jakie jest znaczenie wrzącej rzeki?".
Dialogue: 0,0:13:14.60,0:13:19.25,Default,,0000,0000,0000,,"Jakie jest znaczenie tej\Nnieruchomej chmury,
Dialogue: 0,0:13:19.27,0:13:22.15,Default,,0000,0000,0000,,która wiecznie pokrywa odcinek dżungli?".
Dialogue: 0,0:13:23.33,0:13:25.98,Default,,0000,0000,0000,,"Jakie jest wreszcie znaczenie
Dialogue: 0,0:13:26.01,0:13:28.99,Default,,0000,0000,0000,,detalu z legendy z czasów dzieciństwa?".
Dialogue: 0,0:13:31.55,0:13:34.66,Default,,0000,0000,0000,,Dla szamana i jego społeczności\Njest to święte miejsce.
Dialogue: 0,0:13:35.41,0:13:37.76,Default,,0000,0000,0000,,Dla mnie, jako naukowca,
Dialogue: 0,0:13:37.78,0:13:40.63,Default,,0000,0000,0000,,jest to wyjątkowy geotermalny fenomen.
Dialogue: 0,0:13:42.07,0:13:45.77,Default,,0000,0000,0000,,Jednak dla nielegalnych drwali\Ni farmerów bydła,
Dialogue: 0,0:13:45.80,0:13:49.44,Default,,0000,0000,0000,,jest to kolejny surowiec do eksploatacji.
Dialogue: 0,0:13:50.82,0:13:54.61,Default,,0000,0000,0000,,Dla peruwiańskiego rządu z kolei\Njest to kolejny kawałek
Dialogue: 0,0:13:54.63,0:14:00.58,Default,,0000,0000,0000,,niechronionej ziemi, zdatnej pod zabudowę.
Dialogue: 0,0:14:02.19,0:14:05.78,Default,,0000,0000,0000,,Moim celem jest upewnienie się,\Nże każdy, kto kontroluje tę ziemię,
Dialogue: 0,0:14:05.81,0:14:09.92,Default,,0000,0000,0000,,będzie rozumiał wyjątkowość\Ni znaczenie wrzącej rzeki.
Dialogue: 0,0:14:10.89,0:14:12.63,Default,,0000,0000,0000,,Ponieważ to jest właśnie pytanie,
Dialogue: 0,0:14:13.85,0:14:15.49,Default,,0000,0000,0000,,pytanie o znaczenie.
Dialogue: 0,0:14:16.57,0:14:18.90,Default,,0000,0000,0000,,Rzecz w tym,
Dialogue: 0,0:14:20.11,0:14:22.19,Default,,0000,0000,0000,,że to my definiujemy znaczenie.
Dialogue: 0,0:14:22.100,0:14:25.66,Default,,0000,0000,0000,,To my. My mamy tę moc.
Dialogue: 0,0:14:25.68,0:14:28.41,Default,,0000,0000,0000,,To my rysujemy linię
Dialogue: 0,0:14:28.43,0:14:30.78,Default,,0000,0000,0000,,między świętym a trywialnym.
Dialogue: 0,0:14:31.74,0:14:34.01,Default,,0000,0000,0000,,I w tej epoce,
Dialogue: 0,0:14:34.04,0:14:37.53,Default,,0000,0000,0000,,kiedy wszystko zdaje się zmapowane,\Nzmierzone i zbadane,
Dialogue: 0,0:14:39.29,0:14:41.76,Default,,0000,0000,0000,,w tej epoce informacji,
Dialogue: 0,0:14:42.90,0:14:46.47,Default,,0000,0000,0000,,przypominam wam wszystkim,\Nże odkryć nie dokonuje się
Dialogue: 0,0:14:46.50,0:14:51.06,Default,,0000,0000,0000,,w czarnej pustce nieznanego
Dialogue: 0,0:14:52.15,0:14:55.56,Default,,0000,0000,0000,,lecz w białym szumie\Nprzytłaczających danych.
Dialogue: 0,0:14:57.86,0:15:00.85,Default,,0000,0000,0000,,Tak wiele pozostaje do odkrycia.
Dialogue: 0,0:15:01.96,0:15:05.45,Default,,0000,0000,0000,,Żyjemy w niesamowitym świecie.
Dialogue: 0,0:15:05.48,0:15:06.100,Default,,0000,0000,0000,,Więc wyjdź z domu.
Dialogue: 0,0:15:08.31,0:15:10.16,Default,,0000,0000,0000,,Bądź ciekawski.
Dialogue: 0,0:15:11.71,0:15:14.75,Default,,0000,0000,0000,,Ponieważ żyjemy w świecie,
Dialogue: 0,0:15:15.54,0:15:18.82,Default,,0000,0000,0000,,w którym szamani ciągle śpiewają\Ndla duchów dżungli,
Dialogue: 0,0:15:20.40,0:15:22.24,Default,,0000,0000,0000,,gdzie rzeki wrą,
Dialogue: 0,0:15:23.30,0:15:25.84,Default,,0000,0000,0000,,gdzie legendy stają się rzeczywistością.
Dialogue: 0,0:15:27.02,0:15:28.20,Default,,0000,0000,0000,,Dziękuję wam bardzo.
Dialogue: 0,0:15:28.22,0:15:36.81,Default,,0000,0000,0000,,(Brawa)