Mọi người ở nhà gọi tôi là 
người hay hỏi vặn,

kẻ gây rối khó ưa,

kẻ nổi loạn và nhà hoạt động,

tiếng nói của người dân.

Nhưng không phải lúc nào 
tôi cũng như vậy.

Từ nhỏ, tôi đã có biệt danh.

Người ta từng gọi tôi là Softy,

nghĩa là thằng bé mềm yếu, vô hại.

Như tất cả mọi người khác,
tôi từng muốn tránh xa rắc rối.

Hồi còn nhỏ, 
người ta dạy tôi giữ im lặng.

Đừng cãi, được bảo gì thì làm nấy.

Ở trường dòng, họ dạy tôi

không được đối chất, 
không được tranh luận,

cho dù tôi đúng, 
cứ lờ đi.

Điều này được củng cố 
bởi chế độ chính trị thời đó.

(Cười)

Ở Kenya, bạn bị xem là có tội

cho tới khi chứng minh được 
mình giàu.

(Cười)

Người nghèo ở Kenya
có khả năng

bị cảnh sát, 
người lẽ ra phải bảo vệ họ,

bắn chết 
cao gấp 5 lần tội phạm.

Điều này được củng cố bởi
bản chất chính trị thời đó.

Chúng tôi có một tổng thống, 
Moi, một kẻ độc tài.

Ông ta thống trị đất nước 
bằng sự tàn bạo,

bất cứ ai đặt nghi vấn
về quyền hành của ông ta

sẽ bị bắt, tra tấn, bỏ tù, 
thậm chí là giết chết.

Thế nên, mọi người được dạy rằng
hèn nhưng khôn còn hơn là gây rắc rối.

Hèn nhát không phải là 
một lời xúc phạm.

Hèn nhát là một lời khen.

Chúng tôi từng được bảo là 
kẻ hèn sẽ được về với mẹ.

Nghĩa là nếu tránh xa rắc rối
bạn sẽ được sống.

Tôi từng nghi ngờ lời khuyên này,

và 8 năm trước, 
một cuộc bầu cử ở Kenya,

có kết quả gây tranh cãi kịch liệt.

Theo sau kì bầu cử đó
là bạo lực, cưỡng bức,

và hơn 1000 người bị giết hại.

Công việc của tôi 
là ghi nhận lại sự bạo lực đó.

Là một nhà nhiếp ảnh,
tôi chụp hàng nghìn tấm ảnh,

và sau hai tháng,

hai chính trị gia gặp nhau,
uống trà,

kí một hiệp định hòa bình,
và đất nước lờ nó đi.

Tôi bị ám ảnh
khi trực tiếp chứng kiến sự bạo lực đó.

Tôi chứng kiến sự giết chóc,
sự trục xuất.

Tôi gặp những phụ nữ từng bị cưỡng bức,
và nó ám ảnh tôi,

nhưng cả đất nước 
không hề nói gì về nó.

Chúng tôi đều giả vờ,
đều là những kẻ hèn khôn ngoan.

Chúng tôi quyết định tránh xa rắc rối
và không nói về nó.

10 tháng sau, tôi bỏ việc.
Tôi bảo tôi không chịu được nữa.

Sau khi bỏ việc,
tôi tập hợp bạn bè

để nói về bạo lực trong nước,

và về tình trạng quốc gia,

ngày 1 tháng 6, năm 2009
chúng tôi dự định đến một sân vận động

và cố gắng gây sự chú ý của tổng thống.

Đó là một ngày quốc lễ

được truyền hình trên cả nước,

và tôi đã đến sân vận động.

Các bạn tôi thì không.

Tôi chỉ có một mình,

và không biết phải làm gì.

Tôi sợ,

nhưng tôi biết rất rõ
rằng chính ngày hôm đó,

tôi phải quyết định.

Liệu tôi sẽ sống hèn nhát, 
như tất cả mọi người khác,

hay là sẽ đứng lên?

Và khi ngài tổng thống 
đứng dậy phát biểu,

tôi đứng lên và hét vào ông ta,

nhắc nhớ ông ta về những nạn nhân
của cuộc bạo lực sau kì bầu cử,

ngăn chặn tham nhũng.

Và tự dưng, không biết từ đâu,

cảnh sát lao vào tôi
như những con sư tử đói.

Họ bịt miệng tôi,

lôi tôi ra khỏi sân vận động,

đánh đập và giam tôi vào tù.

Tôi trải qua đêm hôm đó 
trên nền xi măng lạnh ngắt trong tù,

và tôi nghĩ:

"Điều gì khiến tôi cảm thấy thế này?"

Bạn bè và gia đình 
nghĩ tôi bị điên vì những gì đã làm,

và những tấm ảnh mà tôi chụp
đang phá hỏng cuộc đời tôi.

Những tấm ảnh đó,
với nhiều người Kenya, chỉ là một con số.

Đa số họ không cho 
đó là bạo lực

mà chỉ là
một câu chuyện mà thôi.

Thế là tôi quyết định
trưng bày trên đường phố

giới thiệu những hình ảnh 
về cuộc bạo lực khắp đất nước

và khiến mọi người 
bắt đầu nói về nó.

Chúng tôi đi khắp cả nước
và giới thiệu những hình ảnh đó,

cuộc hành trình ấy đã khiến tôi
bắt đầu con đường hoạt động.

Tôi quyết định 
thôi im lặng,

và lên tiếng về những vấn đề này.

Chúng tôi đi khắp nơi, và khu vực 
mà chúng tôi triển lãm đường phố

trở thành địa điểm graffiti 
về chính trị,

về nạn tham nhũng, 
sự lãnh đạo tệ hại.

Chúng tôi còn thực hiện 
những nghi thức chôn cất.

Chúng tôi gửi những con heo sống
tới nghị viện Kenya

như biểu tượng cho sự tham lam
của các chính trị gia.

Điều này đã được làm ở Uganda
và các nước khác,

và mạnh mẽ nhất là 
những tấm ảnh được truyền thông chọn

và lan rộng ra khắp cả nước,
xuyên qua châu lục.

Nơi mà tôi đứng lên đơn độc
bảy năm trước,

giờ thuộc về một cộng đồng
gồm nhiều người đứng lên cùng tôi.

Tôi không còn đơn độc khi đứng lên
nói về những vấn đề này.

Tôi thuộc về một nhóm người trẻ tuổi
quan tâm đến đất nước,

mong muốn mang đến sự thay đổi,

và không còn sợ hãi,
không còn hèn nhát

Đó là câu chuyện của tôi.

Ngày hôm đó, ở sân vận động,

tôi đứng lên như một kẻ hèn.

Nhưng bằng hành động đó, 
tôi chấm dứt 24 năm sống hèn nhát.

Có hai ngày quan trọng nhất
trong cuộc đời bạn:

ngày bạn được sinh ra,

và ngày bạn tìm được lí do 
cho sự tồn tại của mình.

Ngày tôi đứng lên ở sân vận động
hét vào ngài tổng thống,

tôi tìm được lí do 
mình được sinh ra,

và biết rằng mình sẽ thôi im lặng
trước bất công.

Bạn có biết lí do
mình được sinh ra chưa?

Xin cảm ơn.

(Vỗ tay)

Tom Rielly: Một câu chuyện tuyệt vời.

Tôi chỉ muốn hỏi bạn 
một số câu hỏi.

PAWA254:

bạn đã sáng lập một phòng thu, 
nơi người trẻ tuổi có thể tới

và dùng sức mạnh của truyền thông

để thực hiện các hoạt động này.

Vậy PAWA đang hoạt động
như thế nào?

Boniface Mwangi: Chúng tôi có 
cộng đồng các nhà làm phim,

nghệ sĩ graffiti, nhạc sĩ, 
và khi có một vấn đề trong nước,

chúng tôi họp, suy nghĩ,
và tìm cách giải quyết.

Công cụ mạnh nhất của chúng tôi 
là nghệ thuật,

vì ta sống trong một thế giới bận rộn,
mọi người tất bật với cuộc sống,

và họ không có thời gian để đọc.

Nên chúng tôi gói gọn 
các hoạt động vào nghệ thuật.

Từ âm nhạc, graffiti, nghệ thuật,
đó là những gì chúng tôi đang làm.

Tôi có thể nói một điều nữa không?

TR: Vâng, tất nhiên chứ. 
(Vỗ tay)

BM: Mặc dù bị bắt, đánh đập, đe dọa,

khi tìm ra tiếng nói của mình,

rằng tôi có thể đứng lên
vì niềm tin, tôi không còn sợ hãi.

Tôi từng bị gọi là Softy,
nhưng tôi không còn mềm yếu,

vì tôi đã tìm ra con người thật của tôi,
những gì tôi muốn làm,

và điều ấy thật tuyệt.

Không gì mạnh mẽ bằng việc
tìm thấy lí do mình được sinh ra,

vì bạn không còn sợ hãi,
bạn tiếp tục sống cuộc đời của mình.

Xin cảm ơn.

(Vỗ tay)