WEBVTT

00:00:06.463 --> 00:00:08.002
Kasnog XVII veka,

00:00:08.002 --> 00:00:11.762
student medicine, po imenu Johanes Hofer
je primetio neobičnu bolest

00:00:11.762 --> 00:00:15.593
koja je pogađala švajcarske plaćenike
koji su služili u inostranstvu.

00:00:15.593 --> 00:00:16.622
Simptomi,

00:00:16.622 --> 00:00:17.534
uključujući umor,

00:00:17.534 --> 00:00:18.573
nesanicu,

00:00:18.573 --> 00:00:19.902
nepravilan rad srca,

00:00:19.902 --> 00:00:21.223
lošu probavu

00:00:21.223 --> 00:00:23.334
i groznicu su bili toliko jaki

00:00:23.334 --> 00:00:26.513
da su vojnici morali da budu poslani kući.

00:00:26.513 --> 00:00:30.445
Kako je Hofer otkrio,
uzrok nije bila neka fizička smetnja,

00:00:30.445 --> 00:00:34.124
već snažna žudnja
za svojom planinskom domovinom.

00:00:34.124 --> 00:00:36.484
Stanje je označio kao nostalgiju,

00:00:36.484 --> 00:00:38.633
od grčke reči "nostos" za povratak kući

00:00:38.633 --> 00:00:41.693
i "algos" za bol ili žudnju.

00:00:41.693 --> 00:00:46.845
Prvobitno je nostalgija smatrana
naročito švajcarskom nedaćom.

00:00:46.845 --> 00:00:51.182
Neki doktori su pretpostavili
da konstantni zvuk kravljih zvona sa Alpa

00:00:51.182 --> 00:00:55.244
uzrokuje oštećenje bubnih opni i mozga.

00:00:55.244 --> 00:00:59.763
Komandanti su čak zabranjivali vojnicima
da pevaju tradicionalne švajcarske pesme

00:00:59.763 --> 00:01:04.034
iz straha da će ih navesti
na dezerterstvo i samoubistvo.

00:01:04.034 --> 00:01:09.814
No kako je migracija porasla širom sveta
nostalgija je posmatrana kod raznih grupa.

00:01:09.814 --> 00:01:14.265
Ispostavilo se da je bilo ko odvojen
od svog rodnog mesta duže vremena

00:01:14.265 --> 00:01:16.815
podložan nostalgiji.

00:01:16.815 --> 00:01:18.505
A do ranog XX veka,

00:01:18.505 --> 00:01:22.315
profesionalci više nisu na nju gledali
kao na neurološku bolest,

00:01:22.315 --> 00:01:25.624
već kao na mentalno stanje
slično depresiji.

00:01:25.624 --> 00:01:27.555
Psiholozi iz tog vremena su nagađali

00:01:27.555 --> 00:01:31.366
da je predstavljala poteškoće
napuštanja detinjstva,

00:01:31.366 --> 00:01:35.085
pa čak i žudnju da se pojedinac
vrati u stanje fetusa.

00:01:35.085 --> 00:01:36.755
No tokom narednih nekoliko decenija

00:01:36.755 --> 00:01:40.795
se promenilo razumevanje nostalgije
na dva važna načina.

00:01:40.795 --> 00:01:44.195
Njeno značenje je prošireno,
od pokazivanja čežnje za domom

00:01:44.195 --> 00:01:47.345
do uopšteno žudnje za prošlošću.

00:01:47.345 --> 00:01:49.297
A umesto kao na groznu bolest,

00:01:49.297 --> 00:01:53.585
počeli su da je gledaju
kao dirljivo i prijatno iskustvo.

00:01:53.585 --> 00:01:55.575
Možda je najpoznatiji primer ovoga

00:01:55.575 --> 00:01:59.439
zabeležio francuski pisac Marsel Prust.

00:01:59.439 --> 00:02:03.446
Opisao je kako ukus keksa medveđe šapice,
koga nije jeo od detinjstva,

00:02:03.446 --> 00:02:09.166
pokreće lavinu toplih i snažnih
senzornih asocijacija.

00:02:09.166 --> 00:02:14.226
Pa, šta je uzrokovalo tako velik
preokret u našem viđenju nostalgije?

00:02:14.226 --> 00:02:16.445
Delimično ima veze s naukom.

00:02:16.445 --> 00:02:19.756
Psihologija je napravila zaokret
od čiste teorije

00:02:19.756 --> 00:02:24.516
ka pažljivijem i sistematičnijem
empirijskom posmatranju.

00:02:24.516 --> 00:02:27.906
Te su profesionalci uvideli
da su mnogi negativni simptomi

00:02:27.906 --> 00:02:30.677
možda prosto bili povezani s nostalgijom,

00:02:30.677 --> 00:02:32.751
a ne uzrokovani njome.

00:02:32.751 --> 00:02:36.681
I, zapravo, uprkos tome
što je to složeno emotivno stanje

00:02:36.681 --> 00:02:39.863
koje može da podrazumeva
osećanja gubitka i tuge,

00:02:39.863 --> 00:02:44.322
nostalgija uopšteno ne uzrokuje
negativna raspoloženja kod ljudi.

00:02:44.322 --> 00:02:48.213
Naprotiv, omogućujući pojedincima
da se sete ličnih značajnih

00:02:48.213 --> 00:02:51.702
i dragocenih iskustava
koja su delili s drugima,

00:02:51.702 --> 00:02:55.042
nostalgija može da podstakne
psihološku dobrobit.

00:02:55.042 --> 00:02:58.132
Istraživanja su pokazala
da izazivanje nostalgije kod ljudi

00:02:58.132 --> 00:03:02.652
može da pojača njihova osećanja
samopoštovanja i društvenog pripadanja,

00:03:02.652 --> 00:03:04.702
da podstakne psihološki rast,

00:03:04.702 --> 00:03:07.839
pa čak i da ih učini darežljivijim.

00:03:07.839 --> 00:03:11.033
Pa, umesto da bude uzrok
mentalnih smetnji,

00:03:11.033 --> 00:03:15.623
nostalgija može da bude lekovit način
izlaženja na kraj s njima.

00:03:15.623 --> 00:03:19.143
Na primer, kad ljudi dožive
negativna emotivna stanja,

00:03:19.143 --> 00:03:23.063
prirodno pribegavaju nostalgiji
kako bi umanjili bol

00:03:23.063 --> 00:03:25.664
i obnovili zdravlje.

00:03:25.664 --> 00:03:28.932
Danas se čini da je nostalgija svuda,

00:03:28.932 --> 00:03:32.582
delimično jer su oglašivači
otkrili koliko je moćna

00:03:32.582 --> 00:03:34.944
kao marketinška tehnika.

00:03:34.944 --> 00:03:39.001
Privlačno je o ovome razmišljati
kao o znaku zarobljenosti u prošlosti,

00:03:39.001 --> 00:03:42.203
ali nostalgija tako ne deluje.

00:03:42.203 --> 00:03:47.354
Naprotiv, nostalgija pomaže da se setimo
da naši životi imaju značaj i vrednost,

00:03:47.354 --> 00:03:50.634
pomaže nam da nađemo
samopouzdanje i motivaciju

00:03:50.634 --> 00:03:53.293
da se suočimo sa budućim izazovima.