1
00:00:06,526 --> 00:00:09,997
Hendrix, Cobain ve Page.

2
00:00:10,287 --> 00:00:12,294
Hepsi son derece hızlı.

3
00:00:12,294 --> 00:00:16,228
Peki nasıl oluyor da
ellerindeki bu mekanizma

4
00:00:16,228 --> 00:00:21,028
nota, ritm, melodi
ve müziği oluşturuyor?

5
00:00:21,250 --> 00:00:26,412
Gitar teline vurduğunuzda "kararlı dalga"
denilen bir titreşim oluşur.

6
00:00:26,412 --> 00:00:30,432
"Düğüm noktaları" olarak adlandırılan
bazı noktalar hareket etmezken

7
00:00:30,432 --> 00:00:34,760
"dalga karnı" denilen diğer
noktalar ileri geri salınır.

8
00:00:34,760 --> 00:00:39,196
Bu titreşim sap ve köprü aracılığıyla
gitarın gövdesine aktarılır

9
00:00:39,196 --> 00:00:42,023
ve buradaki ince, esnek ağaç titreşip

10
00:00:42,023 --> 00:00:45,524
etrafındaki hava moleküllerini
de titreştirir.

11
00:00:46,015 --> 00:00:49,821
Art arda gerçekleşen bu titreşimler
ses dalgalarını meydana getirir.

12
00:00:49,821 --> 00:00:53,133
Gitarın ses deliğinden
çıkan dalgalar

13
00:00:53,133 --> 00:00:55,489
kulağımıza iletilir.

14
00:00:55,729 --> 00:00:58,962
Burada elektriksel
sinyallere çevrilerek

15
00:00:58,962 --> 00:01:01,591
beynimiz tarafından
ses olarak algılanır.

16
00:01:02,065 --> 00:01:06,066
Sesin perdesi, titreşimlerin 
frekansına bağlıdır.

17
00:01:06,066 --> 00:01:09,345
Hızla titreyen bir tel
pek çok titreşimin

18
00:01:09,345 --> 00:01:13,047
bir arada oluşmasına yol açarak
yüksek perdeli bir ses oluşturur.

19
00:01:13,047 --> 00:01:16,780
Yavaş bir titreşimin sonucunda ise
düşük perdeli bir ses oluşur.

20
00:01:16,780 --> 00:01:20,013
Telin titreşim frekansını
etkileyen dört faktör var:

21
00:01:20,013 --> 00:01:23,633
uzunluk, gerginlik,
yoğunluk ve kalınlık.

22
00:01:23,887 --> 00:01:27,598
Gitar telleri aynı uzunlukta
ve gerginlikte olur;

23
00:01:27,598 --> 00:01:31,254
ancak kalınlık ve yoğunlukları
farklılık gösterir.

24
00:01:31,379 --> 00:01:35,666
Kalın teller daha yavaş titreşip
daha kalın sesler çıkarır.

25
00:01:35,666 --> 00:01:38,263
Tele her vurduğunuzda

26
00:01:38,263 --> 00:01:40,964
birkaç kararlı dalga
yaratırsınız.

27
00:01:40,964 --> 00:01:44,244
Temel dalga, notanın
perdesini belirler.

28
00:01:44,244 --> 00:01:47,747
"Doğuşkan" diye adlandırılan başka
dalgalar da vardır.

29
00:01:47,747 --> 00:01:51,436
Doğuşkanların frekansları, temel dalganın
frekansının katları şeklindedir.

30
00:01:51,563 --> 00:01:55,703
Bu kararlı dalgalar bir araya gelerek
karmaşık bir dalga oluşturur.

31
00:01:55,733 --> 00:02:00,831
Tele vurma biçiminizi değiştirerek
farklı doğuşkanlar elde edebilirsiniz.

32
00:02:00,831 --> 00:02:04,260
Telin ortasına vurduğunuzda duyacağınız
şey temel sesin yanı sıra,

33
00:02:04,260 --> 00:02:07,363
frekansları temel sesinkinin
tek sayı katları olan,

34
00:02:07,363 --> 00:02:10,085
düğüm noktaları ise telin
ortasında olan doğuşkanlardır.

35
00:02:10,085 --> 00:02:13,501
Köprüye yakın bir yerden tele vurduğunuzda
ise, temel sesin frekansının

36
00:02:13,501 --> 00:02:16,486
çift sayı katları olan doğuşkanların
parlak sesini duyarsınız.

37
00:02:16,486 --> 00:02:21,610
Batı Müziği gamlarını oluşturan
yine bu doğuşkanlardır.

38
00:02:21,610 --> 00:02:26,343
Temel sesle beraber, temel sesin
frekansının iki katı frekansa sahip olan

39
00:02:26,343 --> 00:02:31,230
birinci doğuşkanı duyduğumuzda bu ikisi
birlikte kulağımıza oldukça uyumlu gelir.

40
00:02:31,230 --> 00:02:34,265
Bu yüzden onları aynı
nota olarak kabul ederiz.

41
00:02:34,265 --> 00:02:37,130
Aralarındaki farklı ise
"oktav" diye adlandırırız.

42
00:02:37,130 --> 00:02:40,141
Gam, 12 sesten oluşur ve bu sesler

43
00:02:40,141 --> 00:02:42,793
bir oktav aralığı içinde yer alır.

44
00:02:42,793 --> 00:02:47,444
Her birinin frekansı, bir öncekinin
frekansının 2^(1/12) katıdır.

45
00:02:48,088 --> 00:02:50,556
Bu katsayı, perde aralığını belirler.

46
00:02:50,556 --> 00:02:55,693
Her bir perde çubuğu, telin geri kalan
uzunluğunu 2^(1/12)'ye bölüp

47
00:02:55,693 --> 00:02:59,386
frekansı yarım ses aralığı kadar
yükseltir.

48
00:02:59,842 --> 00:03:02,512
Keman gibi perdesiz enstrümanlar

49
00:03:02,512 --> 00:03:06,922
iki nota arasındaki sonsuz sayıda
frekansın çalınabilmesini sağlar.

50
00:03:06,922 --> 00:03:10,572
Fakat ton dışına çıkmayıp akortlu çalmayı
da bir o kadar zorlaştırır.

51
00:03:10,572 --> 00:03:12,714
Tellerin sayısı ve akortlanışı

52
00:03:12,714 --> 00:03:14,981
çalmak istediğimiz akorlara ve

53
00:03:14,981 --> 00:03:17,636
ellerimizin fizyolojisine göre
belirlenmiştir.

54
00:03:17,636 --> 00:03:20,827
Gitarların şekilleri ve yapıldıkları
materyaller çeşitlilik gösterir

55
00:03:20,827 --> 00:03:23,935
ve bu çeşitlilik, titreşimin doğasını ve
sesini de değiştirir.

56
00:03:23,935 --> 00:03:27,483
Aynı anda iki veya daha fazla teli çalmak

57
00:03:27,483 --> 00:03:32,027
akorlar ve diğer ses efektleri gibi yeni
kalıplar oluşturmamızı sağlar.

58
00:03:32,027 --> 00:03:36,249
Örneğin frekansları birbirine yakın olan
iki notayı aynı anda çaldığınızda,

59
00:03:36,249 --> 00:03:41,183
bu iki sesin üst üste binmesiyle genliği
artıp azalan bir ses dalgası oluşur

60
00:03:41,183 --> 00:03:46,168
ve ortaya gitaristlerin "vuruş" dediği,
zonklamaya benzeyen bir ses çıkar.

61
00:03:46,168 --> 00:03:49,334
Elektrik gitarlar ise daha geniş bir
yelpaze sunar.

62
00:03:49,334 --> 00:03:51,611
Titreşim yine tellerde başlar

63
00:03:51,611 --> 00:03:55,124
fakat bu kez manyetikler tarafından
elektriksel sinyallere çevrilip

64
00:03:55,124 --> 00:03:58,926
ses dalgaları üreten hoparlörlere
iletilir.

65
00:03:58,926 --> 00:04:02,052
Sinyaller, manyetik ve hoparlör arasında

66
00:04:02,052 --> 00:04:04,703
çeşitli şekillerde işlenerek

67
00:04:04,703 --> 00:04:11,401
distortion, overdrive, wah-wah, delay
ve flanger gibi efektler yaratılabilir.

68
00:04:12,159 --> 00:04:15,916
Müzik fiziğinin sadece eğlence için
olduğunu düşünüyorsanız

69
00:04:15,916 --> 00:04:18,148
konuya bir de şu açıdan bakın:

70
00:04:18,148 --> 00:04:21,902
Bazı fizikçiler evrendeki
her şeyin çok küçük ve

71
00:04:21,902 --> 00:04:27,087
çok gergin tellerin (sicimlerin) harmonik
serilerinden oluştuğunu düşünüyor.

72
00:04:27,087 --> 00:04:29,554
Yani tüm gerçekliğimiz

73
00:04:29,554 --> 00:04:33,524
kozmik bir Jimi Hendrix'in uzun bir
solosu olabilir mi?

74
00:04:33,852 --> 00:04:36,332
Şüphesiz ki teller, ya da sicimler,

75
00:04:36,332 --> 00:04:39,992
kulağımızla duyabildiğimizden
çok daha fazlasını ifade ediyor.