WEBVTT 00:00:00.000 --> 00:00:03.000 50 yıl önce, ben okyanusu keşfetmeye başladığımda, 00:00:03.000 --> 00:00:09.000 hiç kimse (Jacques Perrin, Jacques Cousteau, Rachel Carson... hiçbiri) 00:00:09.000 --> 00:00:12.000 okyanusa zarar verecek herhangi birşey yapabileceğimizi hayal dahi etmiyordu. 00:00:12.000 --> 00:00:15.000 İçine ne atarsak atalım, içinden ne alırsak alalım. 00:00:15.000 --> 00:00:18.000 O zamanlar okyanus, bir Cennet denizi gibi görünüyordu. 00:00:18.000 --> 00:00:24.000 Ama şimdi biliyoruz ki, kayıp bir Cennet ile karşı karşıyayız. NOTE Paragraph 00:00:24.000 --> 00:00:27.000 Sizinle denizlerdeki, 00:00:27.000 --> 00:00:30.000 hepimizi etkileyen değişiklikler hakkındaki kişisel görüşlerimi 00:00:30.000 --> 00:00:34.000 ve bu elli yılda kaybettiğimiz 00:00:34.000 --> 00:00:37.000 -- daha doğrusu, aldığımız, yediğimiz -- 00:00:37.000 --> 00:00:40.000 denizlerdeki büyük balıkların %90'ından fazlasını, 00:00:40.000 --> 00:00:44.000 mercan kayalıklarının neredeyse yarısının kaybolmasının sizin için neden önemli olduğunu, 00:00:44.000 --> 00:00:50.000 Pasifik'te büyük alanlarda gözlenen gizemli oksijen düşüşlerinin 00:00:50.000 --> 00:00:53.000 neden sadece orada ölmekte olan canlıları ilgilendirmediğini, 00:00:53.000 --> 00:00:56.000 sizi de endişelendirmesi gerektiğini paylaşacağım. 00:00:56.000 --> 00:00:58.000 Gerçekten sizi de ilgilendiriyor. NOTE Paragraph 00:00:58.000 --> 00:01:03.000 Aklımdan çıkmıyor, Ray Anderson tarafından dile getirilen "yarının çocuğu"nun 00:01:03.000 --> 00:01:07.000 bize kendi nöbetimiz sırasında neden birşeyler yapıp da 00:01:07.000 --> 00:01:12.000 köpekbalıklarını, mavi yüzgeçli tonbalıklarını, mürekkepbalıklarını ve yaşayan okyanusu korumadığımızı sorması 00:01:12.000 --> 00:01:14.000 -- hâlâ zamanımız varken. 00:01:14.000 --> 00:01:17.000 İşte, o zaman, içinde bulunduğumuz zamandır. 00:01:17.000 --> 00:01:20.000 Sizlerin 00:01:20.000 --> 00:01:23.000 keşif ve koruma yoluyla, vahşi okyanusa 00:01:23.000 --> 00:01:26.000 sağlığını iade etmek 00:01:26.000 --> 00:01:30.000 ve böylece, insanlık için umutları güvence altına almak için yardım edeceğinizi umuyorum. 00:01:30.000 --> 00:01:33.000 Okyanusun sağlığı, bizim de sağlığımız anlamına gelir. NOTE Paragraph 00:01:33.000 --> 00:01:40.000 Ve Jill Tarter'ın, tüm Dünyalılar'ı dahil ederek 00:01:40.000 --> 00:01:42.000 evrenin başka bir köşesinde akıllı canlılar bulma çalışmalarının 00:01:42.000 --> 00:01:45.000 yunusları, balinaları ve diğer deniz canlılarını da kapsamasını ümit ediyorum. 00:01:45.000 --> 00:01:48.000 Ve umuyorum ki, Jill, bir gün 00:01:48.000 --> 00:01:55.000 bu gezegendeki insanlar arasında da akıllı canlılar bulunduğuna dair kanıtlar buluruz. NOTE Paragraph 00:01:55.000 --> 00:01:57.000 (Gülüşmeler) NOTE Paragraph 00:01:57.000 --> 00:02:00.000 Söyledim mi bunu? Sanırım söyledim.. NOTE Paragraph 00:02:02.000 --> 00:02:05.000 Bir bilim insanı olarak, benim için 00:02:05.000 --> 00:02:08.000 herşey 1953'te 00:02:08.000 --> 00:02:11.000 sualtına dalışı ilk kez denediğimde başladı. 00:02:11.000 --> 00:02:14.000 Balıkları ilk kez o zaman 00:02:14.000 --> 00:02:17.000 limon dilimleri ve tereyağ dışında birşeyin içinde yüzerken gördüm. 00:02:17.000 --> 00:02:20.000 Gece dalışı yapmayı gerçekten severim. 00:02:20.000 --> 00:02:23.000 Gece, gündüz göremeyeceğiniz bir sürü balığı görebilirsiniz. 00:02:23.000 --> 00:02:27.000 1970'te, gece gündüz dalış yapmak benim için gerçekten kolaydı. 00:02:27.000 --> 00:02:32.000 Haftalarca sualtında yaşayan 'aquanot'lardan oluşan bir takımı yönetiyordum. 00:02:32.000 --> 00:02:39.000 Aynı zamanlarda, astronotlar da ayda ayak izlerini bırakmaktaydı. 00:02:39.000 --> 00:02:43.000 1979'da, ben de kendi ayak izlerimi okyanus tabanına bırakma şansını elde ettim. 00:02:43.000 --> 00:02:46.000 Jim adını verdiğimiz bu kişisel denizaltı aracını kullanıyordum. 00:02:46.000 --> 00:02:50.000 Kıyıdan 11 km açıkta ve 380 metre derinlikteydim. 00:02:50.000 --> 00:02:53.000 Hâlâ en sevdiğim mayolarımdan biridir. NOTE Paragraph 00:02:55.000 --> 00:02:59.000 O zamandan beri, yaklaşık 30 çeşit denizaltı aracı kullandım. 00:02:59.000 --> 00:03:02.000 Kurduğum 3 şirket ve Deep Search (Derin Arayış) adlı kâr amacı gütmeyen bir vakıf ile 00:03:02.000 --> 00:03:05.000 tasarladığım ve inşa ettiğim sistemlerle 00:03:05.000 --> 00:03:07.000 derin denizlere ulaşım sağlayacak araçlar yaptım. 00:03:07.000 --> 00:03:10.000 Beş yıllık bir National Geographic seferini, 00:03:10.000 --> 00:03:13.000 Sustainable Seas (Sürdürülebilir Denizler) seferlerini, 00:03:13.000 --> 00:03:15.000 bu küçük denizaltılarla yönettim. 00:03:15.000 --> 00:03:18.000 Bunlar o kadar basitler ki, bir bilim insanı bile sürebilir. 00:03:18.000 --> 00:03:20.000 Ben de canlı kanıtıyım. 00:03:20.000 --> 00:03:22.000 Hem astronotlar, hem de aquanotlar 00:03:22.000 --> 00:03:27.000 havanın, gıdanın, suyun ve sıcaklığın değerini gerçekten bilirler. 00:03:27.000 --> 00:03:31.000 Hayatı idame için tüm bunlara ihtiyacınız vardır - uzayda ya da suyun altında. 00:03:31.000 --> 00:03:34.000 Astronot Joe Allen'dan, 00:03:34.000 --> 00:03:37.000 kullandığı Yaşam Destek Sistemi hakkında herşeyi öğrenmek zorunda olduğunu 00:03:37.000 --> 00:03:40.000 ve yapabildiği en iyi şekilde 00:03:40.000 --> 00:03:43.000 Yaşam Destek Sistemi'ne nasıl gözü gibi baktığını dinlemiştim. 00:03:43.000 --> 00:03:48.000 Sonra buna işaret etti ve dedi ki: "İşte Yaşam Destek Sistemi". 00:03:48.000 --> 00:03:51.000 Hakkında öğrenebileceğimiz herşeyi öğrenmek zorundayız. 00:03:51.000 --> 00:03:54.000 Ve yapabildiğimiz en iyi şekilde, ona gözümüz gibi bakmalıyız. NOTE Paragraph 00:03:54.000 --> 00:03:58.000 Şair Auden der ki: "Binlercesi yaşadı aşksız. 00:03:58.000 --> 00:04:01.000 Ama hiçbiri susuz olamadı." 00:04:01.000 --> 00:04:04.000 Dünya sularının %97'si okyanustur. 00:04:04.000 --> 00:04:07.000 Mavi yoksa, yeşil de yok. 00:04:07.000 --> 00:04:09.000 Okyanusun önemli olmadığını düşünüyorsanız, 00:04:09.000 --> 00:04:12.000 dünyayı bir de onsuz hayal edin. 00:04:12.000 --> 00:04:14.000 Akla Mars geliyor. 00:04:14.000 --> 00:04:16.000 Okyanus yok. Yaşam Destek Sistemi yok. 00:04:16.000 --> 00:04:19.000 Yakın zamanda Dünya Bankası'nda bir konuşma yaptım. 00:04:19.000 --> 00:04:22.000 Dünyanın bu hayret verici görüntüsünü gösterdim. 00:04:22.000 --> 00:04:25.000 Ve dedim ki, "İşte! Dünya Bankası". 00:04:25.000 --> 00:04:29.000 Tüm kıymetlerin durduğu yer burası! 00:04:31.000 --> 00:04:34.000 Ve biz de onları trol ağlarıyla 00:04:34.000 --> 00:04:37.000 doğal sistemlerin yerine geri koyabildiğinden çok daha hızlı şekilde sömürüyoruz. NOTE Paragraph 00:04:37.000 --> 00:04:40.000 Tim Worth der ki, Ekonomi, Çevre'nin bir yan kuruluşudur. 00:04:40.000 --> 00:04:42.000 İçtiğiniz her yudum suyla, 00:04:42.000 --> 00:04:44.000 aldığınız her nefesle, 00:04:44.000 --> 00:04:47.000 denize bağlısınız. 00:04:47.000 --> 00:04:49.000 Dünyanın neresinde yaşarsanız yaşayın. 00:04:49.000 --> 00:04:52.000 Atmosferdeki oksijenin çoğu, deniz tarafından üretilir. 00:04:52.000 --> 00:04:55.000 Zaman içinde, gezegendeki organik karbonun çoğu, 00:04:55.000 --> 00:04:58.000 deniz tarafından 00:04:58.000 --> 00:05:00.000 ve çoğunlukla da mikroplarca emilmiş ve saklanmıştır. 00:05:00.000 --> 00:05:02.000 Okyanus, iklimi ve havayı belirler, 00:05:02.000 --> 00:05:04.000 sıcaklığı dengede tutar, Dünya'nın kimyasını şekillendirir. 00:05:04.000 --> 00:05:06.000 Denizden gelen su, bulutları oluşturur. 00:05:06.000 --> 00:05:09.000 Karalara ve denizlere 00:05:09.000 --> 00:05:11.000 yağmur ve kar olarak geri döner. 00:05:11.000 --> 00:05:15.000 Ve dünyadaki hayatın %97'si için yuva olur; 00:05:15.000 --> 00:05:17.000 belki de tüm evrendeki hayatın %97'si. 00:05:17.000 --> 00:05:19.000 Su yoksa, hayat da yok. 00:05:19.000 --> 00:05:21.000 Mavi yoksa, yeşil de yok. NOTE Paragraph 00:05:21.000 --> 00:05:24.000 Buna rağmen, biz insanlar sanıyoruz ki 00:05:24.000 --> 00:05:27.000 Dünya -- okyunuslar, gökyüzü, .. hepsi -- 00:05:27.000 --> 00:05:30.000 öyle sonsuz ve dayanıklı ki 00:05:30.000 --> 00:05:32.000 ne yapsak zarar veremeyiz. 00:05:32.000 --> 00:05:35.000 10,000 yıl önce bu doğru olabilirdi. 00:05:35.000 --> 00:05:38.000 Hatta belki 1,000 yıl önce de. 00:05:38.000 --> 00:05:40.000 Ancak son 100 yılda, özellikle de son 50 yılda, 00:05:40.000 --> 00:05:42.000 hayatlarımızı mümkün kılan tüm kıymetleri, 00:05:42.000 --> 00:05:45.000 havayı, suyu, vahşi yaşamı 00:05:45.000 --> 00:05:48.000 tükettik ve azalttık. 00:05:48.000 --> 00:05:51.000 Yeni teknolojler, 00:05:51.000 --> 00:05:54.000 Doğa'nın doğasını, 00:05:54.000 --> 00:05:56.000 bu olup bitenin doğasını anlamamıza yardımcı oluyor. 00:05:56.000 --> 00:05:59.000 Bize Dünya üzerinde yaptığımız etkiyi gösteriyor. 00:05:59.000 --> 00:06:02.000 Demek istediğim, öncelikle bir sorununuz olduğunun farkında olmanız gerekiyor. 00:06:02.000 --> 00:06:05.000 Neyse ki, zamanımızda 00:06:05.000 --> 00:06:08.000 sorunlarımız hakkında tarih boyunca olduğundan daha fazla bilgi edindik. 00:06:08.000 --> 00:06:11.000 Ve bilmek, önemsemeyi beraberinde getiriyor. 00:06:11.000 --> 00:06:13.000 Ve önemseme, 00:06:13.000 --> 00:06:16.000 bizi destekleyen doğal sistemlerin içinde 00:06:16.000 --> 00:06:19.000 kendimize kalıcı bir yer edinmemize dair umut veriyor. 00:06:19.000 --> 00:06:22.000 Ama ilk önce, bilmemiz gerek. NOTE Paragraph 00:06:22.000 --> 00:06:25.000 Üç yıl önce, John Hanke ile tanıştım, 00:06:25.000 --> 00:06:27.000 Google Earth'ün başındaki kişi. 00:06:27.000 --> 00:06:30.000 Ve ona, dünyayı avcumun içinde tutup 00:06:30.000 --> 00:06:32.000 sanal keşiflere çıkabilmeyi ne kadar çok sevdiğimi söyledim. 00:06:32.000 --> 00:06:35.000 Ve ona sordum: "Ne zaman tamamlayacaksınız? 00:06:35.000 --> 00:06:38.000 Karada, çamurda harika bir iş çıkardınız. 00:06:38.000 --> 00:06:41.000 Peki ama, ya sular?" 00:06:41.000 --> 00:06:45.000 O zamandan beri, Google çalışanlarıyla, 00:06:45.000 --> 00:06:48.000 DOER Marine ve National Geographic ile, 00:06:48.000 --> 00:06:53.000 dünyanın her yanından düzinelerce birinci sınıf kurum ve bilim insanıyla, 00:06:53.000 --> 00:06:56.000 birlikte çalışma memnuniyetine eriştim. 00:06:56.000 --> 00:06:59.000 Okyanusu Google Earth'e ekledik. 00:06:59.000 --> 00:07:01.000 Ve bu hafta, daha geçen Pazartesi itibarıyla, 00:07:01.000 --> 00:07:04.000 Google Earth artık tam. NOTE Paragraph 00:07:04.000 --> 00:07:07.000 Şunu bir düşünün: Tam buradan, Kongre Merkezi'nden başlıyoruz, 00:07:07.000 --> 00:07:09.000 hemen yakındaki akvaryumu bulabiliyoruz, 00:07:09.000 --> 00:07:11.000 oturduğumuz yere bakabiliyoruz. 00:07:11.000 --> 00:07:14.000 Ve sonra en büyük akvaryumun, okyanusun kıyısına yolculuk edebiliyoruz. 00:07:14.000 --> 00:07:17.000 Ve California'nın sahip olduğu dört Milli Deniz Koruma Alanı'na. 00:07:17.000 --> 00:07:20.000 Yeni kurulan, bazı değerleri korumaya ve yeniden canlandırmaya başlayan 00:07:20.000 --> 00:07:24.000 devlet koruma alanları ağına. 00:07:24.000 --> 00:07:27.000 Hawaii üzerinden uçabilir 00:07:27.000 --> 00:07:30.000 ve "gerçek" Hawaii adalarını görebiliriz. 00:07:30.000 --> 00:07:33.000 Sadece suyun üstünde kalan küçük parçasını değil, 00:07:33.000 --> 00:07:36.000 suyun altındaki bölümlerini de. 00:07:36.000 --> 00:07:39.000 Görmek derken -- bir dakika, cupp! -- 00:07:39.000 --> 00:07:41.000 Tam burada, hah! 00:07:42.000 --> 00:07:45.000 Okyanusun altında, balinaların gördüklerini görebiliriz. 00:07:45.000 --> 00:07:50.000 Hawaii adalarının diğer yanını keşfetmeye gidebiliriz. 00:07:50.000 --> 00:07:54.000 Gerçekten Google Earth içinde yüzebilir 00:07:54.000 --> 00:07:58.000 ve kambur balinalarla birlikte ziyaret edebiliriz. 00:07:58.000 --> 00:08:03.000 Onlar, benim sualtında yüzyüze 00:08:03.000 --> 00:08:06.000 ve defalarca karşılaşma zevkine vardığım nazik devlerdir. 00:08:06.000 --> 00:08:09.000 Bir balina tarafından şahsen incelenmek pek başka birşeye benzemez. NOTE Paragraph 00:08:09.000 --> 00:08:13.000 Havalanıp, en derin yere uçabiliriz: 00:08:13.000 --> 00:08:16.000 13 kilometre derindeki Mariana Çukuru'na, 00:08:16.000 --> 00:08:18.000 ki buraya şimdiye kadar sadece iki kişi inebilmiştir. 00:08:18.000 --> 00:08:21.000 Bunu bir hayal edin, sadece 13 kilometre, 00:08:21.000 --> 00:08:24.000 Fakat oraya sadece iki kişi gidebildi, 49 yıl önce. 00:08:24.000 --> 00:08:27.000 Tek yön yolculuklar kolaydır. 00:08:27.000 --> 00:08:30.000 Yeni derin dalış denizaltı araçlarına ihtiyacımız var. 00:08:30.000 --> 00:08:33.000 Okyanus keşifleri için de X Prize benzeri ödüller koysak olmaz mı? 00:08:33.000 --> 00:08:37.000 Deniz çukurlarını, sualtı dağlarını görebilmemiz 00:08:37.000 --> 00:08:40.000 ve derin denizlerdeki yaşamı anlamamız gerekli. NOTE Paragraph 00:08:40.000 --> 00:08:43.000 Artık Arktik bölgelere gidebiliyoruz. 00:08:43.000 --> 00:08:47.000 Daha on yıl önce Kuzey Kutbu'nun buzları üzerindeydim. 00:08:47.000 --> 00:08:52.000 Buzdan arınmış bir Arktik Okyanus bu yüzyıl içinde gerçekleşebilir. 00:08:52.000 --> 00:08:56.000 Bu durum, kutup ayıları için kötü haber. 00:08:56.000 --> 00:08:59.000 Bizim için de öyle. 00:08:59.000 --> 00:09:02.000 Aşırı karbondioksit, küresel ısınma dışında da sorunlara neden oluyor. 00:09:02.000 --> 00:09:05.000 Okyanusun kimyasını değiştiriyor, 00:09:05.000 --> 00:09:08.000 denizi daha asitli hâle getiriyor. 00:09:08.000 --> 00:09:11.000 Bu da, mercan kayalıkları ve oksijen üreten plankton için kötü haber. 00:09:11.000 --> 00:09:14.000 Bizim için de öyle. 00:09:14.000 --> 00:09:17.000 Yüzlerce milyon ton plastiği 00:09:17.000 --> 00:09:19.000 ve başka tür çöpü denize atıyoruz. 00:09:19.000 --> 00:09:22.000 Milyonlarca ton terkedilmiş balık ağı, 00:09:22.000 --> 00:09:25.000 hâlâ can almaya devam ediyor. 00:09:25.000 --> 00:09:29.000 Okyanusu dolduruyor, gezegenin dolaşım sistemini zehirliyoruz. 00:09:29.000 --> 00:09:32.000 Yüzlerce milyon ton yabani canlıyı denizden alıyoruz 00:09:32.000 --> 00:09:35.000 - tümü karbon temelli birimler. 00:09:37.000 --> 00:09:42.000 Barbarca, yüzgeç çorbası için köpekbalıklarını öldürüyoruz. 00:09:42.000 --> 00:09:45.000 Gezegenin kimyasını şekillendiren, 00:09:45.000 --> 00:09:48.000 karbon çevrimini, azot çevrimini, 00:09:48.000 --> 00:09:51.000 oksijen çevrimini, su çevrimini 00:09:51.000 --> 00:09:54.000 ve yaşam destek sistemimizi yönlendiren besin zincirlerini baltalıyoruz. 00:09:54.000 --> 00:09:58.000 İnanması güç, nesli tükenme tehlikesi altındaki mavi yüzgeçli tonbalığını hâlâ avlıyoruz. 00:09:58.000 --> 00:10:01.000 Dirisi ölüsünden çok daha değerlidir. 00:10:02.000 --> 00:10:07.000 Tüm bu bileşenler, yaşam destek sistemimizin parçalarıdır. 00:10:07.000 --> 00:10:13.000 Her metresinde yemli iğneler bulunan 00:10:13.000 --> 00:10:15.000 80 kilometreyi aşan uzun misinalarla avlanıyoruz. 00:10:15.000 --> 00:10:19.000 Endüstriyel troller ve çekiciler deniz tabanını süpürüyor. 00:10:19.000 --> 00:10:22.000 Buldozerler gibi, yollarına çıkan herşeyi alıyorlar. NOTE Paragraph 00:10:22.000 --> 00:10:25.000 Google Earth kullanarak, trollere şahit olabilirsiniz. 00:10:25.000 --> 00:10:29.000 Çin'de, Kuzey Denizi'nde, Meksika Körfezi'nde... 00:10:29.000 --> 00:10:33.000 Yaşam destek sistemimizin temellerini sarsıyor, 00:10:33.000 --> 00:10:35.000 arkalarında ölümün tüylerini bırakıyorlar. 00:10:35.000 --> 00:10:38.000 Bir sonraki sefer sushi ya da sashimi, 00:10:38.000 --> 00:10:40.000 kılıç balığı filetosu, ya da karides kokteyli, 00:10:40.000 --> 00:10:43.000 ya da her neyse, okyanus kaynaklı herhangi bir yabani canlıyı yediğinizde 00:10:43.000 --> 00:10:46.000 bunun gerçek bedelini düşünün. 00:10:46.000 --> 00:10:48.000 Markete giden her 1 kilogram için, 00:10:48.000 --> 00:10:52.000 10 kilogramdan fazla, belki 100 kilogram 00:10:52.000 --> 00:10:56.000 "istenmeyen av" olarak ziyan ediliyor. 00:10:56.000 --> 00:10:59.000 Denizden alabileceğimizin de bir sınırı olduğunu 00:10:59.000 --> 00:11:02.000 bilmemenin bir sonucu bu. 00:11:02.000 --> 00:11:06.000 Bu çizelge, okyanustaki vahşi hayat miktarında 00:11:06.000 --> 00:11:09.000 1900'den 2000'e yaşanan düşüşü gösteriyor. 00:11:09.000 --> 00:11:12.000 En yüksek yoğunluklar kırmızı renkli. 00:11:12.000 --> 00:11:14.000 Benim ömrüm sırasında, düşünün ki, 00:11:14.000 --> 00:11:18.000 büyük balıkların %90'ı öldürüldü. 00:11:18.000 --> 00:11:20.000 Kaplumbağaların, köpekbalıklarının, tonbalıklarının ve balinaların çoğu 00:11:20.000 --> 00:11:24.000 sayıca çok azaldı. NOTE Paragraph 00:11:24.000 --> 00:11:26.000 Ama, iyi haberler de var. 00:11:26.000 --> 00:11:28.000 Büyük balıkların %10'u hâlâ hayatta. 00:11:28.000 --> 00:11:30.000 Hâlâ mavi balinalar var. 00:11:30.000 --> 00:11:33.000 Antarktika'da hâlâ kriller yaşıyor. 00:11:33.000 --> 00:11:35.000 Chesapeake Körfezi'nde az sayıda istridye hâlâ hayatta. 00:11:35.000 --> 00:11:38.000 Mercan kayalıklarının yarısı hâlâ hiç fena durumda değil. 00:11:38.000 --> 00:11:41.000 Gezegenin belini saran mücevherli bir kemer gibiler. 00:11:41.000 --> 00:11:44.000 Hâlâ zaman var, ama çok da değil. 00:11:44.000 --> 00:11:46.000 Gidişi tersine çevirmeliyiz. 00:11:46.000 --> 00:11:48.000 Ama işler şimdiki gibi giderse, 50 yıl içinde 00:11:48.000 --> 00:11:51.000 mercan kayalığı kalmayabilir. 00:11:51.000 --> 00:11:55.000 Ticari balıkçılık da sona erebilir, çünkü avlayacak balık kalmaz. 00:11:55.000 --> 00:11:59.000 Okyanusu balıksız hayal edin. 00:11:59.000 --> 00:12:03.000 Bunun yaşam destek sistemimiz için ne anlama geldiğini bir düşünün. 00:12:03.000 --> 00:12:06.000 Karadaki doğal sistemlerin de başı büyük belada. 00:12:06.000 --> 00:12:08.000 Ancak orada sorunlar göze daha fazla görünüyor. 00:12:08.000 --> 00:12:14.000 Ağaçları, sulak alanları ve yabani yaşamı korumak için bazı önlemler alınıyor. NOTE Paragraph 00:12:14.000 --> 00:12:18.000 1872'de, Yellowstone Milli Parkı ile başlayarak 00:12:18.000 --> 00:12:21.000 ABD, bir parklar sistemi kurmaya başladı. 00:12:21.000 --> 00:12:26.000 Ve kimine göre, bu Amerika'nın gelmiş geçmiş en iyi fikriydi. 00:12:26.000 --> 00:12:30.000 Bugün dünyadaki karaların yaklaşık %12'si koruma altında. 00:12:30.000 --> 00:12:34.000 Biyolojik çeşitlilik emniyet altına alınıyor, karbon birikim alanları oluşturuluyor, 00:12:34.000 --> 00:12:36.000 oksijen üretimi sağlanıyor, sulak alanlar korunuyor. 00:12:36.000 --> 00:12:41.000 Ve 1972'de bu ulus, denizdeki karşılığını kurmaya başladı: 00:12:41.000 --> 00:12:43.000 Milli Deniz Koruma Alanları. 00:12:43.000 --> 00:12:45.000 Bu da bir diğer büyük fikir. 00:12:45.000 --> 00:12:47.000 İyi haber şu ki, 00:12:47.000 --> 00:12:51.000 artık dünyanın çeşitli denizlerinde 4,000'den fazla yer 00:12:51.000 --> 00:12:53.000 bir şekilde koruma altında. 00:12:53.000 --> 00:12:55.000 Ve bunları Google Earth'te bulabilirsiniz. 00:12:55.000 --> 00:12:57.000 Kötü haber de şu ki: 00:12:57.000 --> 00:12:59.000 Onları bulmak için çok aramanız gerekiyor. 00:12:59.000 --> 00:13:01.000 Son üç yıl içinde, örneğin 00:13:01.000 --> 00:13:07.000 ABD 880,000 kilometrekare okyanus alanını milli servet olarak koruma altına aldı. 00:13:07.000 --> 00:13:10.000 Ancak bu, koruma altındaki okyanus oranını 00:13:10.000 --> 00:13:15.000 küresel ölçekte topu topu %1.6'dan %1.8'e yükseltebildi. 00:13:15.000 --> 00:13:18.000 Koruma altına alınan alanlar, bunun karşılığını verir. 00:13:18.000 --> 00:13:20.000 Ancak, 00:13:20.000 --> 00:13:24.000 50 yaşındaki kayabalıklarını, kelerbalıklarını, köpekbalıklarını ya da levrekleri, 00:13:24.000 --> 00:13:26.000 200 yaşındaki deniz levreklerini yerine koymak uzun zaman alıyor. 00:13:26.000 --> 00:13:29.000 200 yaşındaki inekleri ya da tavukları tüketmiyoruz. 00:13:30.000 --> 00:13:33.000 Koruma altındaki alanlar bize umut veriyor. 00:13:33.000 --> 00:13:36.000 Bir gün, Ed Wilson'un 00:13:36.000 --> 00:13:40.000 hayat ansiklopedisi rüyasında ya da deniz nüfus sayımındaki canlılar, 00:13:40.000 --> 00:13:44.000 yalnızca listelerde, 00:13:44.000 --> 00:13:48.000 fotoğraflarda ya da paragraflarda kalmasınlar. NOTE Paragraph 00:13:48.000 --> 00:13:51.000 Dünyanın her yerinden bilim insanlarıyla birlikte, okyanusun 00:13:51.000 --> 00:13:55.000 balıkçılığa, madenciliğe, sondaja ve atıklara açık olan %99'unu inceleyerek 00:13:55.000 --> 00:13:57.000 umut noktaları arıyorum. 00:13:57.000 --> 00:14:01.000 O noktalar ve bizlere güvenli bir gelecek sunmanın yollarını bulmaya çalışıyorum. 00:14:01.000 --> 00:14:03.000 Arktik'te olduğu gibi, 00:14:03.000 --> 00:14:06.000 tam şimdi, doğruyu yapmak için bir tek şansımız var. 00:14:06.000 --> 00:14:09.000 Aksi takdirdeki Antarktika örneğinde, kıta koruma altında, 00:14:09.000 --> 00:14:15.000 ancak etrafındaki okyanus krilleri, balinaları ve balıkları tüketilmiş durumda. 00:14:15.000 --> 00:14:20.000 Sargasso Denizi'nin 7.8 milyon kilometre karelik yüzer ormanı, 00:14:20.000 --> 00:14:23.000 inekleri beslemek için toplanıp götürülüyor. 00:14:23.000 --> 00:14:27.000 Galapagos Adaları'ndaki karaların %97'si koruma altında. 00:14:27.000 --> 00:14:31.000 Ancak yanıbaşındaki deniz, balıkçılık tarafından tahrip ediliyor. 00:14:31.000 --> 00:14:33.000 Aynısı Arjantin'de de geçerli. 00:14:33.000 --> 00:14:36.000 Patagonya sahalığı artık ciddi tehlike altında. 00:14:36.000 --> 00:14:41.000 Balinaların, tonbalıklarının ve yunusların yaşadığı açık denizler, 00:14:41.000 --> 00:14:44.000 dünyanın en büyük ve en az korunan ekosistemidir. 00:14:44.000 --> 00:14:47.000 Burası ışık saçan 00:14:47.000 --> 00:14:50.000 ve ortalama 4 kilometre derinlikte yaşayan yaratıklarla doludur 00:14:50.000 --> 00:14:53.000 Çakar, parlar ve ışıldarlar 00:14:53.000 --> 00:14:56.000 kendi yaşam ışıklarıyla. NOTE Paragraph 00:14:56.000 --> 00:14:59.000 Denizlerde hâlâ çocukken tanıdığım şekliyle bozulmamış yerler var. 00:14:59.000 --> 00:15:03.000 Önümüzdeki 10 yıl, en önemli dönem olabilir. 00:15:03.000 --> 00:15:07.000 Ve gelecek 10,000 yıl, insanoğlunun 00:15:07.000 --> 00:15:13.000 bize hayat veren doğal sistemlerden geriye kalanları korumak için tek şansı olabilir. 00:15:13.000 --> 00:15:16.000 İklim değişikliğiyle başa çıkmak için, enerji üretmenin yeni yollarını bulmalıyız. 00:15:16.000 --> 00:15:22.000 Fakirlik, savaş ve hastalıkla mücadele etmenin yeni, daha iyi yollarını bulmalıyız. 00:15:22.000 --> 00:15:26.000 Dünyayı korumak ve daha iyi bir yer hâline getirmek için çok şey yapmamız gerekli. 00:15:26.000 --> 00:15:29.000 Ancak, hiçbirinin anlamı olmayacak 00:15:29.000 --> 00:15:32.000 eğer okyanusu korumayı başaramazsak. 00:15:32.000 --> 00:15:36.000 Bizim ve okyanusun kaderimiz bir. 00:15:36.000 --> 00:15:40.000 Al Gore'un üstümüzdeki gökler için yaptığını, bizim de okyanus için yapmamız gerekli. NOTE Paragraph 00:15:40.000 --> 00:15:43.000 Küresel bir eylem planı, 00:15:43.000 --> 00:15:45.000 IUCN (Dünya Koruma Birliği) ile birlikte 00:15:45.000 --> 00:15:47.000 biyoçeşitliliği korumak amacıyla hazırlanıyor. 00:15:47.000 --> 00:15:51.000 İklim değişkiliğinin etkilerini hafifletmek hedefleniyor. 00:15:51.000 --> 00:15:55.000 Açık denizlerde ve kıyı alanlarında, 00:15:55.000 --> 00:15:59.000 belirleyebildiğimiz tüm kritik yerlerde, 00:15:59.000 --> 00:16:03.000 harita, fotoğraf ve keşifler için yeni teknolojilere ihtiyaç var. 00:16:03.000 --> 00:16:07.000 Okyanusun %95'i hâlâ görülmeyi bekliyor. 00:16:07.000 --> 00:16:10.000 Amaç biyoçeşitliliği korumak, 00:16:10.000 --> 00:16:12.000 istikrar ve direnç sağlamak. 00:16:12.000 --> 00:16:14.000 Derine dalan denizaltı araçlarına, 00:16:14.000 --> 00:16:17.000 okyanusu keşfetmek için yeni teknolojilere ihtiyacımız var. 00:16:17.000 --> 00:16:20.000 Belki bir sefere ihtiyacımız var, 00:16:20.000 --> 00:16:22.000 -- denizde bir TED mesela -- 00:16:22.000 --> 00:16:24.000 sıradaki adımları belirlemek için. NOTE Paragraph 00:16:25.000 --> 00:16:28.000 Ve artık, sanırım benim dileğimin ne olduğunu bilmek istiyorsunuz. 00:16:29.000 --> 00:16:34.000 Dileğim, kullanabildiğiniz tüm imkânlarınızı 00:16:34.000 --> 00:16:37.000 -- filmler, seferler, web, yeni denizaltı araçları, 00:16:37.000 --> 00:16:40.000 ya da kitle desteğini ateşleyecek bir kampanya -- 00:16:40.000 --> 00:16:43.000 deniz koruma alanlarından oluşan küresel bir ağ kurmak için, 00:16:43.000 --> 00:16:47.000 okyanusu koruyacak ve iyileştirecek kadar büyük umut noktaları için, 00:16:47.000 --> 00:16:50.000 gezegenin mavi kalbi için seferber etmenizdir. 00:16:50.000 --> 00:16:52.000 Peki ne kadar katkı? 00:16:52.000 --> 00:16:55.000 Kimi %10 der, kimi %30. 00:16:55.000 --> 00:16:59.000 Kalbinizin ne kadarını korumak istediğinize siz karar verin. 00:17:00.000 --> 00:17:02.000 Katkınız her ne olacaksa, 00:17:02.000 --> 00:17:05.000 bilin ki %1'in bir bölümü yeterli değil. 00:17:06.000 --> 00:17:08.000 Benim dileğim, büyük bir dilek. 00:17:08.000 --> 00:17:12.000 Ancak bunu gerçekleştirebilirsek, gerçekten dünyayı değiştirebilir. 00:17:12.000 --> 00:17:15.000 Ve hayatın devamlılığını güvence altına alabilir, 00:17:15.000 --> 00:17:21.000 tüm türler arasında en sevdiğim türün, 00:17:21.000 --> 00:17:23.000 bizlerin. 00:17:23.000 --> 00:17:25.000 Bugünün çocukları için, 00:17:25.000 --> 00:17:27.000 yarının çocuğu için, 00:17:27.000 --> 00:17:31.000 telafisi olmayan an, içinde bulunduğumuz zamandır. NOTE Paragraph 00:17:32.000 --> 00:17:33.000 Teşekkür ederim. NOTE Paragraph 00:17:33.000 --> 00:17:48.000 (Alkışlar)