0:00:00.000,0:00:03.000
50 yıl önce, ben okyanusu keşfetmeye başladığımda,

0:00:03.000,0:00:09.000
hiç kimse (Jacques Perrin, Jacques Cousteau, Rachel Carson... hiçbiri)

0:00:09.000,0:00:12.000
okyanusa zarar verecek herhangi birşey yapabileceğimizi hayal dahi etmiyordu.

0:00:12.000,0:00:15.000
İçine ne atarsak atalım, içinden ne alırsak alalım.

0:00:15.000,0:00:18.000
O zamanlar okyanus, bir Cennet denizi gibi görünüyordu.

0:00:18.000,0:00:24.000
Ama şimdi biliyoruz ki, kayıp bir Cennet ile karşı karşıyayız.

0:00:24.000,0:00:27.000
Sizinle denizlerdeki,

0:00:27.000,0:00:30.000
hepimizi etkileyen değişiklikler hakkındaki kişisel görüşlerimi

0:00:30.000,0:00:34.000
ve bu elli yılda kaybettiğimiz

0:00:34.000,0:00:37.000
-- daha doğrusu, aldığımız, yediğimiz --

0:00:37.000,0:00:40.000
denizlerdeki büyük balıkların %90'ından fazlasını,

0:00:40.000,0:00:44.000
mercan kayalıklarının neredeyse yarısının kaybolmasının sizin için neden önemli olduğunu,

0:00:44.000,0:00:50.000
Pasifik'te büyük alanlarda gözlenen gizemli oksijen düşüşlerinin

0:00:50.000,0:00:53.000
neden sadece orada ölmekte olan canlıları ilgilendirmediğini,

0:00:53.000,0:00:56.000
sizi de endişelendirmesi gerektiğini paylaşacağım.

0:00:56.000,0:00:58.000
Gerçekten sizi de ilgilendiriyor.

0:00:58.000,0:01:03.000
Aklımdan çıkmıyor, Ray Anderson tarafından dile getirilen "yarının çocuğu"nun

0:01:03.000,0:01:07.000
bize kendi nöbetimiz sırasında neden birşeyler yapıp da

0:01:07.000,0:01:12.000
köpekbalıklarını, mavi yüzgeçli tonbalıklarını, mürekkepbalıklarını ve yaşayan okyanusu korumadığımızı sorması

0:01:12.000,0:01:14.000
-- hâlâ zamanımız varken.

0:01:14.000,0:01:17.000
İşte, o zaman, içinde bulunduğumuz zamandır.

0:01:17.000,0:01:20.000
Sizlerin

0:01:20.000,0:01:23.000
keşif ve koruma yoluyla, vahşi okyanusa

0:01:23.000,0:01:26.000
sağlığını iade etmek

0:01:26.000,0:01:30.000
ve böylece, insanlık için umutları güvence altına almak için yardım edeceğinizi umuyorum.

0:01:30.000,0:01:33.000
Okyanusun sağlığı, bizim de sağlığımız anlamına gelir.

0:01:33.000,0:01:40.000
Ve Jill Tarter'ın, tüm Dünyalılar'ı dahil ederek

0:01:40.000,0:01:42.000
evrenin başka bir köşesinde akıllı canlılar bulma çalışmalarının

0:01:42.000,0:01:45.000
yunusları, balinaları ve diğer deniz canlılarını da kapsamasını ümit ediyorum.

0:01:45.000,0:01:48.000
Ve umuyorum ki, Jill, bir gün

0:01:48.000,0:01:55.000
bu gezegendeki insanlar arasında da akıllı canlılar bulunduğuna dair kanıtlar buluruz.

0:01:55.000,0:01:57.000
(Gülüşmeler)

0:01:57.000,0:02:00.000
Söyledim mi bunu? Sanırım söyledim..

0:02:02.000,0:02:05.000
Bir bilim insanı olarak, benim için

0:02:05.000,0:02:08.000
herşey 1953'te

0:02:08.000,0:02:11.000
sualtına dalışı ilk kez denediğimde başladı.

0:02:11.000,0:02:14.000
Balıkları ilk kez o zaman

0:02:14.000,0:02:17.000
limon dilimleri ve tereyağ dışında birşeyin içinde yüzerken gördüm.

0:02:17.000,0:02:20.000
Gece dalışı yapmayı gerçekten severim.

0:02:20.000,0:02:23.000
Gece, gündüz göremeyeceğiniz bir sürü balığı görebilirsiniz.

0:02:23.000,0:02:27.000
1970'te, gece gündüz dalış yapmak benim için gerçekten kolaydı.

0:02:27.000,0:02:32.000
Haftalarca sualtında yaşayan 'aquanot'lardan oluşan bir takımı yönetiyordum.

0:02:32.000,0:02:39.000
Aynı zamanlarda, astronotlar da ayda ayak izlerini bırakmaktaydı.

0:02:39.000,0:02:43.000
1979'da, ben de kendi ayak izlerimi okyanus tabanına bırakma şansını elde ettim.

0:02:43.000,0:02:46.000
Jim adını verdiğimiz bu kişisel denizaltı aracını kullanıyordum.

0:02:46.000,0:02:50.000
Kıyıdan 11 km açıkta ve 380 metre derinlikteydim.

0:02:50.000,0:02:53.000
Hâlâ en sevdiğim mayolarımdan biridir.

0:02:55.000,0:02:59.000
O zamandan beri, yaklaşık 30 çeşit denizaltı aracı kullandım.

0:02:59.000,0:03:02.000
Kurduğum 3 şirket ve Deep Search (Derin Arayış) adlı kâr amacı gütmeyen bir vakıf ile

0:03:02.000,0:03:05.000
tasarladığım ve inşa ettiğim sistemlerle

0:03:05.000,0:03:07.000
derin denizlere ulaşım sağlayacak araçlar yaptım.

0:03:07.000,0:03:10.000
Beş yıllık bir National Geographic seferini,

0:03:10.000,0:03:13.000
Sustainable Seas (Sürdürülebilir Denizler) seferlerini,

0:03:13.000,0:03:15.000
bu küçük denizaltılarla yönettim.

0:03:15.000,0:03:18.000
Bunlar o kadar basitler ki, bir bilim insanı bile sürebilir.

0:03:18.000,0:03:20.000
Ben de canlı kanıtıyım.

0:03:20.000,0:03:22.000
Hem astronotlar, hem de aquanotlar

0:03:22.000,0:03:27.000
havanın, gıdanın, suyun ve sıcaklığın değerini gerçekten bilirler.

0:03:27.000,0:03:31.000
Hayatı idame için tüm bunlara ihtiyacınız vardır - uzayda ya da suyun altında.

0:03:31.000,0:03:34.000
Astronot Joe Allen'dan,

0:03:34.000,0:03:37.000
kullandığı Yaşam Destek Sistemi hakkında herşeyi öğrenmek zorunda olduğunu

0:03:37.000,0:03:40.000
ve yapabildiği en iyi şekilde

0:03:40.000,0:03:43.000
Yaşam Destek Sistemi'ne nasıl gözü gibi baktığını dinlemiştim.

0:03:43.000,0:03:48.000
Sonra buna işaret etti ve dedi ki: "İşte Yaşam Destek Sistemi".

0:03:48.000,0:03:51.000
Hakkında öğrenebileceğimiz herşeyi öğrenmek zorundayız.

0:03:51.000,0:03:54.000
Ve yapabildiğimiz en iyi şekilde, ona gözümüz gibi bakmalıyız.

0:03:54.000,0:03:58.000
Şair Auden der ki: "Binlercesi yaşadı aşksız.

0:03:58.000,0:04:01.000
Ama hiçbiri susuz olamadı."

0:04:01.000,0:04:04.000
Dünya sularının %97'si okyanustur.

0:04:04.000,0:04:07.000
Mavi yoksa, yeşil de yok.

0:04:07.000,0:04:09.000
Okyanusun önemli olmadığını düşünüyorsanız,

0:04:09.000,0:04:12.000
dünyayı bir de onsuz hayal edin.

0:04:12.000,0:04:14.000
Akla Mars geliyor.

0:04:14.000,0:04:16.000
Okyanus yok. Yaşam Destek Sistemi yok.

0:04:16.000,0:04:19.000
Yakın zamanda Dünya Bankası'nda bir konuşma yaptım.

0:04:19.000,0:04:22.000
Dünyanın bu hayret verici görüntüsünü gösterdim.

0:04:22.000,0:04:25.000
Ve dedim ki, "İşte! Dünya Bankası".

0:04:25.000,0:04:29.000
Tüm kıymetlerin durduğu yer burası!

0:04:31.000,0:04:34.000
Ve biz de onları trol ağlarıyla

0:04:34.000,0:04:37.000
doğal sistemlerin yerine geri koyabildiğinden çok daha hızlı şekilde sömürüyoruz.

0:04:37.000,0:04:40.000
Tim Worth der ki, Ekonomi, Çevre'nin bir yan kuruluşudur.

0:04:40.000,0:04:42.000
İçtiğiniz her yudum suyla,

0:04:42.000,0:04:44.000
aldığınız her nefesle,

0:04:44.000,0:04:47.000
denize bağlısınız.

0:04:47.000,0:04:49.000
Dünyanın neresinde yaşarsanız yaşayın.

0:04:49.000,0:04:52.000
Atmosferdeki oksijenin çoğu, deniz tarafından üretilir.

0:04:52.000,0:04:55.000
Zaman içinde, gezegendeki organik karbonun çoğu,

0:04:55.000,0:04:58.000
deniz tarafından

0:04:58.000,0:05:00.000
ve çoğunlukla da mikroplarca emilmiş ve saklanmıştır.

0:05:00.000,0:05:02.000
Okyanus, iklimi ve havayı belirler,

0:05:02.000,0:05:04.000
sıcaklığı dengede tutar, Dünya'nın kimyasını şekillendirir.

0:05:04.000,0:05:06.000
Denizden gelen su, bulutları oluşturur.

0:05:06.000,0:05:09.000
Karalara ve denizlere

0:05:09.000,0:05:11.000
yağmur ve kar olarak geri döner.

0:05:11.000,0:05:15.000
Ve dünyadaki hayatın %97'si için yuva olur;

0:05:15.000,0:05:17.000
belki de tüm evrendeki hayatın %97'si.

0:05:17.000,0:05:19.000
Su yoksa, hayat da yok.

0:05:19.000,0:05:21.000
Mavi yoksa, yeşil de yok.

0:05:21.000,0:05:24.000
Buna rağmen, biz insanlar sanıyoruz ki

0:05:24.000,0:05:27.000
Dünya -- okyunuslar, gökyüzü, .. hepsi --

0:05:27.000,0:05:30.000
öyle sonsuz ve dayanıklı ki

0:05:30.000,0:05:32.000
ne yapsak zarar veremeyiz.

0:05:32.000,0:05:35.000
10,000 yıl önce bu doğru olabilirdi.

0:05:35.000,0:05:38.000
Hatta belki 1,000 yıl önce de.

0:05:38.000,0:05:40.000
Ancak son 100 yılda, özellikle de son 50 yılda,

0:05:40.000,0:05:42.000
hayatlarımızı mümkün kılan tüm kıymetleri,

0:05:42.000,0:05:45.000
havayı, suyu, vahşi yaşamı

0:05:45.000,0:05:48.000
tükettik ve azalttık.

0:05:48.000,0:05:51.000
Yeni teknolojler,

0:05:51.000,0:05:54.000
Doğa'nın doğasını,

0:05:54.000,0:05:56.000
bu olup bitenin doğasını anlamamıza yardımcı oluyor.

0:05:56.000,0:05:59.000
Bize Dünya üzerinde yaptığımız etkiyi gösteriyor.

0:05:59.000,0:06:02.000
Demek istediğim, öncelikle bir sorununuz olduğunun farkında olmanız gerekiyor.

0:06:02.000,0:06:05.000
Neyse ki, zamanımızda

0:06:05.000,0:06:08.000
sorunlarımız hakkında tarih boyunca olduğundan daha fazla bilgi edindik.

0:06:08.000,0:06:11.000
Ve bilmek, önemsemeyi beraberinde getiriyor.

0:06:11.000,0:06:13.000
Ve önemseme,

0:06:13.000,0:06:16.000
bizi destekleyen doğal sistemlerin içinde

0:06:16.000,0:06:19.000
kendimize kalıcı bir yer edinmemize dair umut veriyor.

0:06:19.000,0:06:22.000
Ama ilk önce, bilmemiz gerek.

0:06:22.000,0:06:25.000
Üç yıl önce, John Hanke ile tanıştım,

0:06:25.000,0:06:27.000
Google Earth'ün başındaki kişi.

0:06:27.000,0:06:30.000
Ve ona, dünyayı avcumun içinde tutup

0:06:30.000,0:06:32.000
sanal keşiflere çıkabilmeyi ne kadar çok sevdiğimi söyledim.

0:06:32.000,0:06:35.000
Ve ona sordum: "Ne zaman tamamlayacaksınız?

0:06:35.000,0:06:38.000
Karada, çamurda harika bir iş çıkardınız.

0:06:38.000,0:06:41.000
Peki ama, ya sular?"

0:06:41.000,0:06:45.000
O zamandan beri, Google çalışanlarıyla,

0:06:45.000,0:06:48.000
DOER Marine ve National Geographic ile,

0:06:48.000,0:06:53.000
dünyanın her yanından düzinelerce birinci sınıf kurum ve bilim insanıyla,

0:06:53.000,0:06:56.000
birlikte çalışma memnuniyetine eriştim.

0:06:56.000,0:06:59.000
Okyanusu Google Earth'e ekledik.

0:06:59.000,0:07:01.000
Ve bu hafta, daha geçen Pazartesi itibarıyla,

0:07:01.000,0:07:04.000
Google Earth artık tam.

0:07:04.000,0:07:07.000
Şunu bir düşünün: Tam buradan, Kongre Merkezi'nden başlıyoruz,

0:07:07.000,0:07:09.000
hemen yakındaki akvaryumu bulabiliyoruz,

0:07:09.000,0:07:11.000
oturduğumuz yere bakabiliyoruz.

0:07:11.000,0:07:14.000
Ve sonra en büyük akvaryumun, okyanusun kıyısına yolculuk edebiliyoruz.

0:07:14.000,0:07:17.000
Ve California'nın sahip olduğu dört Milli Deniz Koruma Alanı'na.

0:07:17.000,0:07:20.000
Yeni kurulan, bazı değerleri korumaya ve yeniden canlandırmaya başlayan

0:07:20.000,0:07:24.000
devlet koruma alanları ağına.

0:07:24.000,0:07:27.000
Hawaii üzerinden uçabilir

0:07:27.000,0:07:30.000
ve "gerçek" Hawaii adalarını görebiliriz.

0:07:30.000,0:07:33.000
Sadece suyun üstünde kalan küçük parçasını değil,

0:07:33.000,0:07:36.000
suyun altındaki bölümlerini de.

0:07:36.000,0:07:39.000
Görmek derken -- bir dakika, cupp! --

0:07:39.000,0:07:41.000
Tam burada, hah!

0:07:42.000,0:07:45.000
Okyanusun altında, balinaların gördüklerini görebiliriz.

0:07:45.000,0:07:50.000
Hawaii adalarının diğer yanını keşfetmeye gidebiliriz.

0:07:50.000,0:07:54.000
Gerçekten Google Earth içinde yüzebilir

0:07:54.000,0:07:58.000
ve kambur balinalarla birlikte ziyaret edebiliriz.

0:07:58.000,0:08:03.000
Onlar, benim sualtında yüzyüze

0:08:03.000,0:08:06.000
ve defalarca karşılaşma zevkine vardığım nazik devlerdir.

0:08:06.000,0:08:09.000
Bir balina tarafından şahsen incelenmek pek başka birşeye benzemez.

0:08:09.000,0:08:13.000
Havalanıp, en derin yere uçabiliriz:

0:08:13.000,0:08:16.000
13 kilometre derindeki Mariana Çukuru'na,

0:08:16.000,0:08:18.000
ki buraya şimdiye kadar sadece iki kişi inebilmiştir.

0:08:18.000,0:08:21.000
Bunu bir hayal edin, sadece 13 kilometre,

0:08:21.000,0:08:24.000
Fakat oraya sadece iki kişi gidebildi, 49 yıl önce.

0:08:24.000,0:08:27.000
Tek yön yolculuklar kolaydır.

0:08:27.000,0:08:30.000
Yeni derin dalış denizaltı araçlarına ihtiyacımız var.

0:08:30.000,0:08:33.000
Okyanus keşifleri için de X Prize benzeri ödüller koysak olmaz mı?

0:08:33.000,0:08:37.000
Deniz çukurlarını, sualtı dağlarını görebilmemiz

0:08:37.000,0:08:40.000
ve derin denizlerdeki yaşamı anlamamız gerekli.

0:08:40.000,0:08:43.000
Artık Arktik bölgelere gidebiliyoruz.

0:08:43.000,0:08:47.000
Daha on yıl önce Kuzey Kutbu'nun buzları üzerindeydim.

0:08:47.000,0:08:52.000
Buzdan arınmış bir Arktik Okyanus bu yüzyıl içinde gerçekleşebilir.

0:08:52.000,0:08:56.000
Bu durum, kutup ayıları için kötü haber.

0:08:56.000,0:08:59.000
Bizim için de öyle.

0:08:59.000,0:09:02.000
Aşırı karbondioksit, küresel ısınma dışında da sorunlara neden oluyor.

0:09:02.000,0:09:05.000
Okyanusun kimyasını değiştiriyor,

0:09:05.000,0:09:08.000
denizi daha asitli hâle getiriyor.

0:09:08.000,0:09:11.000
Bu da, mercan kayalıkları ve oksijen üreten plankton için kötü haber.

0:09:11.000,0:09:14.000
Bizim için de öyle.

0:09:14.000,0:09:17.000
Yüzlerce milyon ton plastiği

0:09:17.000,0:09:19.000
ve başka tür çöpü denize atıyoruz.

0:09:19.000,0:09:22.000
Milyonlarca ton terkedilmiş balık ağı,

0:09:22.000,0:09:25.000
hâlâ can almaya devam ediyor.

0:09:25.000,0:09:29.000
Okyanusu dolduruyor, gezegenin dolaşım sistemini zehirliyoruz.

0:09:29.000,0:09:32.000
Yüzlerce milyon ton yabani canlıyı denizden alıyoruz

0:09:32.000,0:09:35.000
- tümü karbon temelli birimler.

0:09:37.000,0:09:42.000
Barbarca, yüzgeç çorbası için köpekbalıklarını öldürüyoruz.

0:09:42.000,0:09:45.000
Gezegenin kimyasını şekillendiren,

0:09:45.000,0:09:48.000
karbon çevrimini, azot çevrimini,

0:09:48.000,0:09:51.000
oksijen çevrimini, su çevrimini

0:09:51.000,0:09:54.000
ve yaşam destek sistemimizi yönlendiren besin zincirlerini baltalıyoruz.

0:09:54.000,0:09:58.000
İnanması güç, nesli tükenme tehlikesi altındaki mavi yüzgeçli tonbalığını hâlâ avlıyoruz.

0:09:58.000,0:10:01.000
Dirisi ölüsünden çok daha değerlidir.

0:10:02.000,0:10:07.000
Tüm bu bileşenler, yaşam destek sistemimizin parçalarıdır.

0:10:07.000,0:10:13.000
Her metresinde yemli iğneler bulunan

0:10:13.000,0:10:15.000
80 kilometreyi aşan uzun misinalarla avlanıyoruz.

0:10:15.000,0:10:19.000
Endüstriyel troller ve çekiciler deniz tabanını süpürüyor.

0:10:19.000,0:10:22.000
Buldozerler gibi, yollarına çıkan herşeyi alıyorlar.

0:10:22.000,0:10:25.000
Google Earth kullanarak, trollere şahit olabilirsiniz.

0:10:25.000,0:10:29.000
Çin'de, Kuzey Denizi'nde, Meksika Körfezi'nde...

0:10:29.000,0:10:33.000
Yaşam destek sistemimizin temellerini sarsıyor,

0:10:33.000,0:10:35.000
arkalarında ölümün tüylerini bırakıyorlar.

0:10:35.000,0:10:38.000
Bir sonraki sefer sushi ya da sashimi,

0:10:38.000,0:10:40.000
kılıç balığı filetosu, ya da karides kokteyli,

0:10:40.000,0:10:43.000
ya da her neyse, okyanus kaynaklı herhangi bir yabani canlıyı yediğinizde

0:10:43.000,0:10:46.000
bunun gerçek bedelini düşünün.

0:10:46.000,0:10:48.000
Markete giden her 1 kilogram için,

0:10:48.000,0:10:52.000
10 kilogramdan fazla, belki 100 kilogram

0:10:52.000,0:10:56.000
"istenmeyen av" olarak ziyan ediliyor.

0:10:56.000,0:10:59.000
Denizden alabileceğimizin de bir sınırı olduğunu

0:10:59.000,0:11:02.000
bilmemenin bir sonucu bu.

0:11:02.000,0:11:06.000
Bu çizelge, okyanustaki vahşi hayat miktarında

0:11:06.000,0:11:09.000
1900'den 2000'e yaşanan düşüşü gösteriyor.

0:11:09.000,0:11:12.000
En yüksek yoğunluklar kırmızı renkli.

0:11:12.000,0:11:14.000
Benim ömrüm sırasında, düşünün ki,

0:11:14.000,0:11:18.000
büyük balıkların %90'ı öldürüldü.

0:11:18.000,0:11:20.000
Kaplumbağaların, köpekbalıklarının, tonbalıklarının ve balinaların çoğu

0:11:20.000,0:11:24.000
sayıca çok azaldı.

0:11:24.000,0:11:26.000
Ama, iyi haberler de var.

0:11:26.000,0:11:28.000
Büyük balıkların %10'u hâlâ hayatta.

0:11:28.000,0:11:30.000
Hâlâ mavi balinalar var.

0:11:30.000,0:11:33.000
Antarktika'da hâlâ kriller yaşıyor.

0:11:33.000,0:11:35.000
Chesapeake Körfezi'nde az sayıda istridye hâlâ hayatta.

0:11:35.000,0:11:38.000
Mercan kayalıklarının yarısı hâlâ hiç fena durumda değil.

0:11:38.000,0:11:41.000
Gezegenin belini saran mücevherli bir kemer gibiler.

0:11:41.000,0:11:44.000
Hâlâ zaman var, ama çok da değil.

0:11:44.000,0:11:46.000
Gidişi tersine çevirmeliyiz.

0:11:46.000,0:11:48.000
Ama işler şimdiki gibi giderse, 50 yıl içinde

0:11:48.000,0:11:51.000
mercan kayalığı kalmayabilir.

0:11:51.000,0:11:55.000
Ticari balıkçılık da sona erebilir, çünkü avlayacak balık kalmaz.

0:11:55.000,0:11:59.000
Okyanusu balıksız hayal edin.

0:11:59.000,0:12:03.000
Bunun yaşam destek sistemimiz için ne anlama geldiğini bir düşünün.

0:12:03.000,0:12:06.000
Karadaki doğal sistemlerin de başı büyük belada.

0:12:06.000,0:12:08.000
Ancak orada sorunlar göze daha fazla görünüyor.

0:12:08.000,0:12:14.000
Ağaçları, sulak alanları ve yabani yaşamı korumak için bazı önlemler alınıyor.

0:12:14.000,0:12:18.000
1872'de, Yellowstone Milli Parkı ile başlayarak

0:12:18.000,0:12:21.000
ABD, bir parklar sistemi kurmaya başladı.

0:12:21.000,0:12:26.000
Ve kimine göre, bu Amerika'nın gelmiş geçmiş en iyi fikriydi.

0:12:26.000,0:12:30.000
Bugün dünyadaki karaların yaklaşık %12'si koruma altında.

0:12:30.000,0:12:34.000
Biyolojik çeşitlilik emniyet altına alınıyor, karbon birikim alanları oluşturuluyor,

0:12:34.000,0:12:36.000
oksijen üretimi sağlanıyor, sulak alanlar korunuyor.

0:12:36.000,0:12:41.000
Ve 1972'de bu ulus, denizdeki karşılığını kurmaya başladı:

0:12:41.000,0:12:43.000
Milli Deniz Koruma Alanları.

0:12:43.000,0:12:45.000
Bu da bir diğer büyük fikir.

0:12:45.000,0:12:47.000
İyi haber şu ki,

0:12:47.000,0:12:51.000
artık dünyanın çeşitli denizlerinde 4,000'den fazla yer

0:12:51.000,0:12:53.000
bir şekilde koruma altında.

0:12:53.000,0:12:55.000
Ve bunları Google Earth'te bulabilirsiniz.

0:12:55.000,0:12:57.000
Kötü haber de şu ki:

0:12:57.000,0:12:59.000
Onları bulmak için çok aramanız gerekiyor.

0:12:59.000,0:13:01.000
Son üç yıl içinde, örneğin

0:13:01.000,0:13:07.000
ABD 880,000 kilometrekare okyanus alanını milli servet olarak koruma altına aldı.

0:13:07.000,0:13:10.000
Ancak bu, koruma altındaki okyanus oranını

0:13:10.000,0:13:15.000
küresel ölçekte topu topu %1.6'dan %1.8'e yükseltebildi.

0:13:15.000,0:13:18.000
Koruma altına alınan alanlar, bunun karşılığını verir.

0:13:18.000,0:13:20.000
Ancak,

0:13:20.000,0:13:24.000
50 yaşındaki kayabalıklarını, kelerbalıklarını, köpekbalıklarını ya da levrekleri,

0:13:24.000,0:13:26.000
200 yaşındaki deniz levreklerini yerine koymak uzun zaman alıyor.

0:13:26.000,0:13:29.000
200 yaşındaki inekleri ya da tavukları tüketmiyoruz.

0:13:30.000,0:13:33.000
Koruma altındaki alanlar bize umut veriyor.

0:13:33.000,0:13:36.000
Bir gün, Ed Wilson'un

0:13:36.000,0:13:40.000
hayat ansiklopedisi rüyasında ya da deniz nüfus sayımındaki canlılar,

0:13:40.000,0:13:44.000
yalnızca listelerde,

0:13:44.000,0:13:48.000
fotoğraflarda ya da paragraflarda kalmasınlar.

0:13:48.000,0:13:51.000
Dünyanın her yerinden bilim insanlarıyla birlikte, okyanusun

0:13:51.000,0:13:55.000
balıkçılığa, madenciliğe, sondaja ve atıklara açık olan %99'unu inceleyerek

0:13:55.000,0:13:57.000
umut noktaları arıyorum.

0:13:57.000,0:14:01.000
O noktalar ve bizlere güvenli bir gelecek sunmanın yollarını bulmaya çalışıyorum.

0:14:01.000,0:14:03.000
Arktik'te olduğu gibi,

0:14:03.000,0:14:06.000
tam şimdi, doğruyu yapmak için bir tek şansımız var.

0:14:06.000,0:14:09.000
Aksi takdirdeki Antarktika örneğinde, kıta koruma altında,

0:14:09.000,0:14:15.000
ancak etrafındaki okyanus krilleri, balinaları ve balıkları tüketilmiş durumda.

0:14:15.000,0:14:20.000
Sargasso Denizi'nin 7.8 milyon kilometre karelik yüzer ormanı,

0:14:20.000,0:14:23.000
inekleri beslemek için toplanıp götürülüyor.

0:14:23.000,0:14:27.000
Galapagos Adaları'ndaki karaların %97'si koruma altında.

0:14:27.000,0:14:31.000
Ancak yanıbaşındaki deniz, balıkçılık tarafından tahrip ediliyor.

0:14:31.000,0:14:33.000
Aynısı Arjantin'de de geçerli.

0:14:33.000,0:14:36.000
Patagonya sahalığı artık ciddi tehlike altında.

0:14:36.000,0:14:41.000
Balinaların, tonbalıklarının ve yunusların yaşadığı açık denizler,

0:14:41.000,0:14:44.000
dünyanın en büyük ve en az korunan ekosistemidir.

0:14:44.000,0:14:47.000
Burası ışık saçan

0:14:47.000,0:14:50.000
ve ortalama 4 kilometre derinlikte yaşayan yaratıklarla doludur

0:14:50.000,0:14:53.000
Çakar, parlar ve ışıldarlar

0:14:53.000,0:14:56.000
kendi yaşam ışıklarıyla.

0:14:56.000,0:14:59.000
Denizlerde hâlâ çocukken tanıdığım şekliyle bozulmamış yerler var.

0:14:59.000,0:15:03.000
Önümüzdeki 10 yıl, en önemli dönem olabilir.

0:15:03.000,0:15:07.000
Ve gelecek 10,000 yıl, insanoğlunun

0:15:07.000,0:15:13.000
bize hayat veren doğal sistemlerden geriye kalanları korumak için tek şansı olabilir.

0:15:13.000,0:15:16.000
İklim değişikliğiyle başa çıkmak için, enerji üretmenin yeni yollarını bulmalıyız.

0:15:16.000,0:15:22.000
Fakirlik, savaş ve hastalıkla mücadele etmenin yeni, daha iyi yollarını bulmalıyız.

0:15:22.000,0:15:26.000
Dünyayı korumak ve daha iyi bir yer hâline getirmek için çok şey yapmamız gerekli.

0:15:26.000,0:15:29.000
Ancak, hiçbirinin anlamı olmayacak

0:15:29.000,0:15:32.000
eğer okyanusu korumayı başaramazsak.

0:15:32.000,0:15:36.000
Bizim ve okyanusun kaderimiz bir.

0:15:36.000,0:15:40.000
Al Gore'un üstümüzdeki gökler için yaptığını, bizim de okyanus için yapmamız gerekli.

0:15:40.000,0:15:43.000
Küresel bir eylem planı,

0:15:43.000,0:15:45.000
IUCN (Dünya Koruma Birliği) ile birlikte

0:15:45.000,0:15:47.000
biyoçeşitliliği korumak amacıyla hazırlanıyor.

0:15:47.000,0:15:51.000
İklim değişkiliğinin etkilerini hafifletmek hedefleniyor.

0:15:51.000,0:15:55.000
Açık denizlerde ve kıyı alanlarında,

0:15:55.000,0:15:59.000
belirleyebildiğimiz tüm kritik yerlerde,

0:15:59.000,0:16:03.000
harita, fotoğraf ve keşifler için yeni teknolojilere ihtiyaç var.

0:16:03.000,0:16:07.000
Okyanusun %95'i hâlâ görülmeyi bekliyor.

0:16:07.000,0:16:10.000
Amaç biyoçeşitliliği korumak,

0:16:10.000,0:16:12.000
istikrar ve direnç sağlamak.

0:16:12.000,0:16:14.000
Derine dalan denizaltı araçlarına,

0:16:14.000,0:16:17.000
okyanusu keşfetmek için yeni teknolojilere ihtiyacımız var.

0:16:17.000,0:16:20.000
Belki bir sefere ihtiyacımız var,

0:16:20.000,0:16:22.000
-- denizde bir TED mesela --

0:16:22.000,0:16:24.000
sıradaki adımları belirlemek için.

0:16:25.000,0:16:28.000
Ve artık, sanırım benim dileğimin ne olduğunu bilmek istiyorsunuz.

0:16:29.000,0:16:34.000
Dileğim, kullanabildiğiniz tüm imkânlarınızı

0:16:34.000,0:16:37.000
-- filmler, seferler, web, yeni denizaltı araçları,

0:16:37.000,0:16:40.000
ya da kitle desteğini ateşleyecek bir kampanya --

0:16:40.000,0:16:43.000
deniz koruma alanlarından oluşan küresel bir ağ kurmak için,

0:16:43.000,0:16:47.000
okyanusu koruyacak ve iyileştirecek kadar büyük umut noktaları için,

0:16:47.000,0:16:50.000
gezegenin mavi kalbi için seferber etmenizdir.

0:16:50.000,0:16:52.000
Peki ne kadar katkı?

0:16:52.000,0:16:55.000
Kimi %10 der, kimi %30.

0:16:55.000,0:16:59.000
Kalbinizin ne kadarını korumak istediğinize siz karar verin.

0:17:00.000,0:17:02.000
Katkınız her ne olacaksa,

0:17:02.000,0:17:05.000
bilin ki %1'in bir bölümü yeterli değil.

0:17:06.000,0:17:08.000
Benim dileğim, büyük bir dilek.

0:17:08.000,0:17:12.000
Ancak bunu gerçekleştirebilirsek, gerçekten dünyayı değiştirebilir.

0:17:12.000,0:17:15.000
Ve hayatın devamlılığını güvence altına alabilir,

0:17:15.000,0:17:21.000
tüm türler arasında en sevdiğim türün,

0:17:21.000,0:17:23.000
bizlerin.

0:17:23.000,0:17:25.000
Bugünün çocukları için,

0:17:25.000,0:17:27.000
yarının çocuğu için,

0:17:27.000,0:17:31.000
telafisi olmayan an, içinde bulunduğumuz zamandır.

0:17:32.000,0:17:33.000
Teşekkür ederim.

0:17:33.000,0:17:48.000
(Alkışlar)