WEBVTT 00:00:00.000 --> 00:00:03.000 50 lat temu, gdy zaczynałam badania oceanów, 00:00:03.000 --> 00:00:09.000 nikt, ani Jacques Perrin, ani Jacques Cousteau czy Rachel Carson, 00:00:09.000 --> 00:00:12.000 nie sądził, że możemy zaszkodzić oceanom, 00:00:12.000 --> 00:00:15.000 wrzucając coś do nich lub coś z nich wyławiając. 00:00:15.000 --> 00:00:18.000 Wtedy ocean wydawał się być Edenem, 00:00:18.000 --> 00:00:24.000 ale dziś wiemy, że może stać się rajem utraconym. NOTE Paragraph 00:00:24.000 --> 00:00:27.000 Chciałabym podzielić się z wami 00:00:27.000 --> 00:00:30.000 swoją opinią na temat zmian w morzach, które dotyczą nas wszystkich 00:00:30.000 --> 00:00:34.000 i opowiedzieć, jakie znaczenie ma fakt, że w ciągu 50 lat straciliśmy, 00:00:34.000 --> 00:00:37.000 a właściwie wyłowiliśmy, zjedliśmy, 00:00:37.000 --> 00:00:40.000 ponad 90 procent dużych ryb morskich, 00:00:40.000 --> 00:00:44.000 czemu powinniśmy martwić się zniknięciem prawie połowy raf koralowych, 00:00:44.000 --> 00:00:50.000 dlaczego tajemniczy ubytek tlenu na dużych obszarach Pacyfiku 00:00:50.000 --> 00:00:53.000 powinien obchodzić nie tylko stworzenia, które tam umierają, 00:00:53.000 --> 00:00:56.000 ale powinien też obchodzić was. 00:00:56.000 --> 00:00:58.000 Bo was to również dotyczy. NOTE Paragraph 00:00:58.000 --> 00:01:03.000 Przeraża mnie wizja "dziecka jutra", jak nazywa je Ray Anderson, 00:01:03.000 --> 00:01:07.000 które pyta, dlaczego nic nie zrobiliśmy, 00:01:07.000 --> 00:01:12.000 by uratować rekiny, tuńczyki błękitnopłetwe, kałamarnice, rafy i życie w oceanie, 00:01:12.000 --> 00:01:14.000 póki był na to jeszcze czas. 00:01:14.000 --> 00:01:17.000 Ten czas jest właśnie teraz. 00:01:17.000 --> 00:01:20.000 Mam nadzieję, że pomożecie 00:01:20.000 --> 00:01:23.000 w badaniu i ochronie dzikich oceanów, 00:01:23.000 --> 00:01:26.000 by można było przywrócić im zdrowie 00:01:26.000 --> 00:01:30.000 i w ten sposób uratować nadzieję dla ludzkości. 00:01:30.000 --> 00:01:33.000 Zdrowie oceanu oznacza zdrowie dla nas. NOTE Paragraph 00:01:33.000 --> 00:01:40.000 Mam nadzieję, że Jill Tarter bierze również pod uwagę delfiny, wieloryby 00:01:40.000 --> 00:01:42.000 i inne morskie stworzenia, 00:01:42.000 --> 00:01:45.000 zachęcając "mieszkańców Ziemi" do poszukiwania życia w kosmosie. 00:01:45.000 --> 00:01:48.000 I mam nadzieję, Jill, że kiedyś 00:01:48.000 --> 00:01:55.000 znajdziemy dowody na istnienie inteligentnych form życia wśród ludzi na Ziemi. NOTE Paragraph 00:01:55.000 --> 00:01:57.000 (Śmiech) NOTE Paragraph 00:01:57.000 --> 00:02:00.000 A jednak to powiedziałam. NOTE Paragraph 00:02:02.000 --> 00:02:05.000 W roku 1953 zaczęłam badać ocean naukowo, 00:02:05.000 --> 00:02:08.000 W roku 1953 zaczęłam badać ocean naukowo, 00:02:08.000 --> 00:02:11.000 gdy po raz pierwszy zanurkowałam. 00:02:11.000 --> 00:02:14.000 Wtedy po raz pierwszy zobaczyłam ryby 00:02:14.000 --> 00:02:17.000 pływające w czymś innym, niż masło i cytryna. 00:02:17.000 --> 00:02:20.000 Uwielbiam nurkować nocą. 00:02:20.000 --> 00:02:23.000 Można wtedy zobaczyć wiele ryb innych, niż za dnia. 00:02:23.000 --> 00:02:27.000 Nurkowanie dniem i nocą było dla mnie proste, gdy w 1970 roku 00:02:27.000 --> 00:02:32.000 kierowałam zespołem nurków spędzających pod wodą całe tygodnie, 00:02:32.000 --> 00:02:39.000 w tym samym czasie, gdy astronauci stawiali stopę na Księżycu. 00:02:39.000 --> 00:02:43.000 W 1979 roku miałam okazję postawić stopę na dnie oceanu, 00:02:43.000 --> 00:02:46.000 używając tego aparatu do nurkowania o nazwie Jim. 00:02:46.000 --> 00:02:50.000 To było prawie 10 km od brzegu, na głębokości 381 m. 00:02:50.000 --> 00:02:53.000 To jeden z moich ulubionych kostiumów kąpielowych. NOTE Paragraph 00:02:55.000 --> 00:02:59.000 Od tego czasu pływałam około 30 rodzajami łodzi podwodnych, 00:02:59.000 --> 00:03:02.000 założyłam trzy firmy i fundację non-profit o nazwie Deep Search, 00:03:02.000 --> 00:03:05.000 by projektować i konstruować systemy 00:03:05.000 --> 00:03:07.000 do badania głębin morskich. 00:03:07.000 --> 00:03:10.000 Kierowałam pięcioletnim projektem National Geographic, 00:03:10.000 --> 00:03:13.000 ekspedycjami Sustainable Seas, 00:03:13.000 --> 00:03:15.000 w których używano tych aparatów do nurkowania. 00:03:15.000 --> 00:03:18.000 Tak łatwo je prowadzić, że nawet naukowiec sobie z tym poradzi. 00:03:18.000 --> 00:03:20.000 Jestem tego żywym dowodem. 00:03:20.000 --> 00:03:22.000 Astronauci i nurkowie 00:03:22.000 --> 00:03:27.000 doceniają znaczenie powietrza, pożywienia, wody, temperatury, 00:03:27.000 --> 00:03:31.000 tego, co pozwala przeżyć w kosmosie lub pod wodą. 00:03:31.000 --> 00:03:34.000 Słyszałam, jak astronauta Joe Alen opowiadał, 00:03:34.000 --> 00:03:37.000 że musiał poznać dokładnie swój system podtrzymywania życia, 00:03:37.000 --> 00:03:40.000 a potem dokładać starań, 00:03:40.000 --> 00:03:43.000 by system ten był w dobrym stanie. 00:03:43.000 --> 00:03:48.000 Potem wskazał palcem na to, mówiąc: "system podtrzymywania życia". 00:03:48.000 --> 00:03:51.000 Musimy poznać go jak najdokładniej 00:03:51.000 --> 00:03:54.000 i dbać o niego najlepiej, jak potrafimy. NOTE Paragraph 00:03:54.000 --> 00:03:58.000 Poeta W.H. Auden napisał: "Tysiące żyją bez miłości. 00:03:58.000 --> 00:04:01.000 Bez wody - nikt". 00:04:01.000 --> 00:04:04.000 97 procent wód na Ziemi to oceany. 00:04:04.000 --> 00:04:07.000 Bez błękitu nie ma zieleni. 00:04:07.000 --> 00:04:09.000 Jeśli wydaje się wam, że oceany nie są ważne, 00:04:09.000 --> 00:04:12.000 to wyobraźcie sobie Ziemię bez nich. 00:04:12.000 --> 00:04:14.000 Taki Mars na przykład. 00:04:14.000 --> 00:04:16.000 Brak oceanów, brak systemu podtrzymywania życia. 00:04:16.000 --> 00:04:19.000 Niedawno miałam wykład w Banku Światowym. 00:04:19.000 --> 00:04:22.000 Pokazałam ten niezwykły obraz Ziemi 00:04:22.000 --> 00:04:25.000 i powiedziałam: "Oto Bank Światowy!" 00:04:25.000 --> 00:04:29.000 Tu są wszystkie bogactwa! 00:04:31.000 --> 00:04:34.000 Tymczasem my eksploatujemy je 00:04:34.000 --> 00:04:37.000 o wiele szybciej, niż przyroda jest w stanie je odtworzyć. NOTE Paragraph 00:04:37.000 --> 00:04:40.000 Tim Worth twierdzi, że gospodarka to firma-córka środowiska naturalnego. 00:04:40.000 --> 00:04:42.000 Każda kropla wody, którą pijemy, 00:04:42.000 --> 00:04:44.000 każdy nasz oddech, 00:04:44.000 --> 00:04:47.000 mają połączenie z morzem. 00:04:47.000 --> 00:04:49.000 Nieważne, w jakiej części świata żyjemy. 00:04:49.000 --> 00:04:52.000 Większość tlenu w atmosferze wytwarzana jest przez morza. 00:04:52.000 --> 00:04:55.000 Z biegiem czasu większość węgla organicznego na Ziemi 00:04:55.000 --> 00:04:58.000 została przez nie przyswojona i zmagazynowana, 00:04:58.000 --> 00:05:00.000 głównie przez mikroorganizmy. 00:05:00.000 --> 00:05:02.000 Oceany regulują klimat i pogodę, 00:05:02.000 --> 00:05:04.000 stabilizują temperaturę i kształtują procesy chemiczne na Ziemi. 00:05:04.000 --> 00:05:06.000 Woda morska daje początek chmurom, 00:05:06.000 --> 00:05:09.000 które powracają na lądy i morza 00:05:09.000 --> 00:05:11.000 w postaci deszczu i śniegu. 00:05:11.000 --> 00:05:15.000 Jest też siedliskiem około 97 procent życia na planecie, 00:05:15.000 --> 00:05:17.000 a może i we wszechświecie. 00:05:17.000 --> 00:05:19.000 Bez wody nie ma życia. 00:05:19.000 --> 00:05:21.000 Bez błękitu nie ma zieleni. NOTE Paragraph 00:05:21.000 --> 00:05:24.000 A jednak nam, ludziom, wydaje się, 00:05:24.000 --> 00:05:27.000 że Ziemia -- oceany, niebo, wszystko -- 00:05:27.000 --> 00:05:30.000 jest tak ogromna i odporna, 00:05:30.000 --> 00:05:32.000 że nieważne jest, co z nią robimy. 00:05:32.000 --> 00:05:35.000 Może istotnie było tak 10 tysięcy lat temu, 00:05:35.000 --> 00:05:38.000 może nawet jeszcze tysiąc lat temu, 00:05:38.000 --> 00:05:40.000 ale w ciągu ostatnich 100, a zwłaszcza 50 lat, 00:05:40.000 --> 00:05:42.000 uszczupliliśmy zasoby naturalne, 00:05:42.000 --> 00:05:45.000 powietrze, wodę, dziką przyrodę, 00:05:45.000 --> 00:05:48.000 które umożliwiają nam życie. 00:05:48.000 --> 00:05:51.000 Nowe technologie pomagają nam zrozumieć 00:05:51.000 --> 00:05:54.000 naturę przyrody, 00:05:54.000 --> 00:05:56.000 naturę tego, co się dzieje. 00:05:56.000 --> 00:05:59.000 Widzimy nasz wpływ na planetę. 00:05:59.000 --> 00:06:02.000 Bo najpierw trzeba zdać sobie sprawę, że mamy problem. 00:06:02.000 --> 00:06:05.000 Na szczęście w naszych czasach 00:06:05.000 --> 00:06:08.000 zdajemy sobie sprawę z problemów lepiej, niż kiedykolwiek wcześniej. 00:06:08.000 --> 00:06:11.000 Z wiedzą przychodzi troska. 00:06:11.000 --> 00:06:13.000 A troska niesie nadzieję, 00:06:13.000 --> 00:06:16.000 że znajdziemy dla siebie trwałe miejsce 00:06:16.000 --> 00:06:19.000 w systemie przyrodniczym, który podtrzymuje nasze życie. 00:06:19.000 --> 00:06:22.000 Ale najpierw musimy mieć wiedzę. NOTE Paragraph 00:06:22.000 --> 00:06:25.000 Trzy lata temu spotkałam Johna Hanke, 00:06:25.000 --> 00:06:27.000 szefa Google Earth 00:06:27.000 --> 00:06:30.000 i powiedziałam, że uwielbiam mieć świat w zasięgu ręki 00:06:30.000 --> 00:06:32.000 i pośrednio móc go badać. 00:06:32.000 --> 00:06:35.000 A potem spytałam: "Kiedy kończycie? 00:06:35.000 --> 00:06:38.000 Świetnie wam poszło z lądami, z ziemią. 00:06:38.000 --> 00:06:41.000 A co z wodą?" 00:06:41.000 --> 00:06:45.000 Od tego czasu miałam przyjemność pracować z ludźmi z Google, 00:06:45.000 --> 00:06:48.000 z DOER Marine, z National Geographic, 00:06:48.000 --> 00:06:53.000 z wieloma przodującymi naukowcami i instytucjami na całym świecie, 00:06:53.000 --> 00:06:56.000 z kim się dało, nad zadaniem 00:06:56.000 --> 00:06:59.000 umieszczenia oceanów w Google Earth. 00:06:59.000 --> 00:07:01.000 I oto od ostatniego poniedziałku 00:07:01.000 --> 00:07:04.000 Google Earth jest już kompletne. NOTE Paragraph 00:07:04.000 --> 00:07:07.000 Pomyślcie - siedząc w tej auli 00:07:07.000 --> 00:07:09.000 możemy znaleźć najbliższe oceanarium, 00:07:09.000 --> 00:07:11.000 możemy spojrzeć na nasz budynek, 00:07:11.000 --> 00:07:14.000 a potem udać się na wybrzeże, by zobaczyć ocean 00:07:14.000 --> 00:07:17.000 i cztery rezerwaty morskie w Kalifornii, 00:07:17.000 --> 00:07:20.000 a także nową sieć rezerwatów morskich, 00:07:20.000 --> 00:07:24.000 które będą chronić zasoby przyrodnicze i sprzyjać ich regeneracji. 00:07:24.000 --> 00:07:27.000 Możemy przenieść się na Hawaje 00:07:27.000 --> 00:07:30.000 i zobaczyć, jak te wyspy wyglądają. 00:07:30.000 --> 00:07:33.000 I to nie tylko ten fragmencik nad powierzchnią morza, 00:07:33.000 --> 00:07:36.000 ale także tę część pod wodą. 00:07:36.000 --> 00:07:39.000 Wystarczy chwila, robimy chlup!... 00:07:39.000 --> 00:07:41.000 I już jesteśmy pod wodą 00:07:42.000 --> 00:07:45.000 i widzimy to, co oglądają wieloryby. 00:07:45.000 --> 00:07:50.000 Możemy zwiedzać Wyspy Hawajskie od spodu. 00:07:50.000 --> 00:07:54.000 Dzięki Google Earth możemy pływać tu i tam, 00:07:54.000 --> 00:07:58.000 albo złożyć wizytę humbakom. 00:07:58.000 --> 00:08:03.000 Wiele razy miałam okazję spotkać te łagodne olbrzymy 00:08:03.000 --> 00:08:06.000 oko w oko w głębinach morskich. 00:08:06.000 --> 00:08:09.000 Być obserwowaną przez wieloryba to wyjątkowe przeżycie. NOTE Paragraph 00:08:09.000 --> 00:08:13.000 Albo możemy podążyć w największe głębiny, 00:08:13.000 --> 00:08:16.000 ponad 11 km w głąb Rowu Mariańskiego, 00:08:16.000 --> 00:08:18.000 gdzie do tej pory dotarło tylko dwóch ludzi. 00:08:18.000 --> 00:08:21.000 Pomyślcie - zaledwie 11 km, 00:08:21.000 --> 00:08:24.000 a było tam tylko dwóch ludzi, 49 lat temu. 00:08:24.000 --> 00:08:27.000 Nie sztuka podróżować w jedną stronę. 00:08:27.000 --> 00:08:30.000 Potrzebujemy nowych łodzi do głębokiego nurkowania. 00:08:30.000 --> 00:08:33.000 Może przydałyby się nagrody X Prize za badanie oceanów? 00:08:33.000 --> 00:08:37.000 Trzeba zbadać głębokie rowy i podmorskie góry 00:08:37.000 --> 00:08:40.000 i zrozumieć życie w głębinach morskich. NOTE Paragraph 00:08:40.000 --> 00:08:43.000 Możemy teraz przenieść się do Arktyki. 00:08:43.000 --> 00:08:47.000 Zaledwie 10 lat temu stałam na lodzie na Biegunie Północnym. 00:08:47.000 --> 00:08:52.000 Tymczasem lód może zniknąć z Oceanu Arktycznego jeszcze w tym wieku. 00:08:52.000 --> 00:08:56.000 Dla niedźwiedzi polarnych to zła wiadomość. 00:08:56.000 --> 00:08:59.000 Ale dla nas również. 00:08:59.000 --> 00:09:02.000 Nadmiar dwutlenku węgla nie tylko powoduje globalne ocieplenie, 00:09:02.000 --> 00:09:05.000 ale zmienia też skład chemiczny oceanów, 00:09:05.000 --> 00:09:08.000 które stają się bardziej kwaśne. 00:09:08.000 --> 00:09:11.000 To zła wiadomość dla raf koralowych i produkującego tlen planktonu. 00:09:11.000 --> 00:09:14.000 I zła wiadomość dla nas. 00:09:14.000 --> 00:09:17.000 Wrzucamy do morza setki milionów ton 00:09:17.000 --> 00:09:19.000 plastiku i innych śmieci. 00:09:19.000 --> 00:09:22.000 Miliony ton porzuconych sieci rybackich, 00:09:22.000 --> 00:09:25.000 które nadal zabijają. 00:09:25.000 --> 00:09:29.000 Zaśmiecamy ocean, zatruwając układ krążenia planety 00:09:29.000 --> 00:09:32.000 i wyławiamy setki milionów ton stworzeń morskich, 00:09:32.000 --> 00:09:35.000 organizmów opartych na węglu. 00:09:37.000 --> 00:09:42.000 W barbarzyński sposób zabijamy rekiny dla zupy z płetwy rekina, 00:09:42.000 --> 00:09:45.000 naruszając łańcuchy pokarmowe, kształtujące równowagę chemiczną planety 00:09:45.000 --> 00:09:48.000 i cykle krążenia węgla i azotu w przyrodzie, 00:09:48.000 --> 00:09:51.000 cykle krążenia tlenu i wody, 00:09:51.000 --> 00:09:54.000 czyli nasz system podtrzymywania życia. 00:09:54.000 --> 00:09:58.000 Wciąż zabijamy zagrożone wyginięciem tuńczyki błękitnopłetwe, 00:09:58.000 --> 00:10:01.000 które są o wiele cenniejsze żywe, niż martwe. 00:10:02.000 --> 00:10:07.000 A przecież to elementy naszego systemu podtrzymywania życia. 00:10:07.000 --> 00:10:13.000 Zabijamy przy pomocy lin z hakami z przynętą co metr, 00:10:13.000 --> 00:10:15.000 długich na 80 kilometrów i więcej. 00:10:15.000 --> 00:10:19.000 Trawlery przeczesują dno morskie włokami i dragami, 00:10:19.000 --> 00:10:22.000 jak buldożery zgarniając wszystko, co spotkają na drodze. NOTE Paragraph 00:10:22.000 --> 00:10:25.000 Używając Google Earth możemy zobaczyć trawlery 00:10:25.000 --> 00:10:29.000 w Chinach, na Morzu Północnym, w Zatoce Meksykańskiej, 00:10:29.000 --> 00:10:33.000 jak niszczą podstawy naszego systemu podtrzymywania życia, 00:10:33.000 --> 00:10:35.000 zostawiając za sobą pasma śmierci. 00:10:35.000 --> 00:10:38.000 Więc gdy znów będziecie jeść sushi, sashimi, 00:10:38.000 --> 00:10:40.000 stek z miecznika, koktajl z krewetek 00:10:40.000 --> 00:10:43.000 czy inne stworzenia morskie, 00:10:43.000 --> 00:10:46.000 pomyślcie, jaka jest tego prawdziwa cena. 00:10:46.000 --> 00:10:48.000 Na każdy kilogram połowu, który trafia na rynek 00:10:48.000 --> 00:10:52.000 przypada od 10 do 100 kg stworzeń 00:10:52.000 --> 00:10:56.000 złowionych niepotrzebnie i wyrzucanych. 00:10:56.000 --> 00:10:59.000 Takie są konsekwencje braku świadomości, 00:10:59.000 --> 00:11:02.000 że eksploatacja zasobów morskich musi mieć granice. 00:11:02.000 --> 00:11:06.000 Ta ilustracja przedstawia zanikanie życia w oceanach 00:11:06.000 --> 00:11:09.000 w latach 1900-2000. 00:11:09.000 --> 00:11:12.000 Na czerwono zaznaczono obszary najbogatsze w organizmy żywe. 00:11:12.000 --> 00:11:14.000 Pomyślcie tylko - za mojego życia 00:11:14.000 --> 00:11:18.000 unicestwiono 90 procent dużych ryb. 00:11:18.000 --> 00:11:20.000 Spada populacja większości gatunków żółwi, rekinów, tuńczyków i wielorybów. 00:11:20.000 --> 00:11:24.000 Spada populacja większości gatunków żółwi, rekinów, tuńczyków i wielorybów. NOTE Paragraph 00:11:24.000 --> 00:11:26.000 Ale mam też dobrą wiadomość. 00:11:26.000 --> 00:11:28.000 10 procent dużych ryb jeszcze żyje. 00:11:28.000 --> 00:11:30.000 Jest jeszcze trochę płetwali błękitnych 00:11:30.000 --> 00:11:33.000 i trochę krylu w Antarktyce. 00:11:33.000 --> 00:11:35.000 W Zatoce Chesapeake są jeszcze ostrygi. 00:11:35.000 --> 00:11:38.000 Połowa raf koralowych jest jeszcze w niezłym stanie, 00:11:38.000 --> 00:11:41.000 i jak klejnot opasują planetę ziemską. 00:11:41.000 --> 00:11:44.000 Jest jeszcze czas, by coś zmienić, 00:11:44.000 --> 00:11:46.000 choć nie ma go wiele. 00:11:46.000 --> 00:11:48.000 Jeśli wszystko zostanie po staremu, 00:11:48.000 --> 00:11:51.000 to za 50 lat może nie być już raf koralowych 00:11:51.000 --> 00:11:55.000 ani połowów na skalę przemysłową -- bo ryb już nie będzie. 00:11:55.000 --> 00:11:59.000 Wyobraźcie sobie ocean bez ryb, 00:11:59.000 --> 00:12:03.000 i co to oznacza dla naszego systemu podtrzymywania życia. 00:12:03.000 --> 00:12:06.000 Przyroda na lądzie też ma poważne kłopoty, 00:12:06.000 --> 00:12:08.000 ale są one bardziej oczywiste, więc podejmuje się kroki 00:12:08.000 --> 00:12:14.000 mające na celu ochronę drzew, rzek i dzikiej przyrody. NOTE Paragraph 00:12:14.000 --> 00:12:18.000 Tworząc w 1872 roku Park Narodowy Yellowstone, 00:12:18.000 --> 00:12:21.000 Stany Zjednoczone zainicjowały system parków narodowych, 00:12:21.000 --> 00:12:26.000 najlepszy pomysł w historii tego kraju, jak mówią niektórzy. 00:12:26.000 --> 00:12:30.000 Obszary chronione zajmują obecnie około 12 procent lądów na świecie, 00:12:30.000 --> 00:12:34.000 chronią bioróżnorodność, pochłaniają dwutlenek węgla, 00:12:34.000 --> 00:12:36.000 produkują tlen i chronią wody. 00:12:36.000 --> 00:12:41.000 A w 1972 roku w USA zaczęto tworzyć ich odpowiedniki na morzu, 00:12:41.000 --> 00:12:43.000 czyli rezerwaty morskie. 00:12:43.000 --> 00:12:45.000 To następny świetny pomysł. 00:12:45.000 --> 00:12:47.000 Dobra wiadomość: 00:12:47.000 --> 00:12:51.000 na świecie istnieje obecnie ponad 4 tysiące obszarów morskich 00:12:51.000 --> 00:12:53.000 znajdujących się pod ochroną. 00:12:53.000 --> 00:12:55.000 Można je znaleźć w Google Earth. 00:12:55.000 --> 00:12:57.000 A teraz zła wiadomość: 00:12:57.000 --> 00:12:59.000 żeby je znaleźć, trzeba się dobrze naszukać. 00:12:59.000 --> 00:13:01.000 Na przykład w ostatnich trzech latach 00:13:01.000 --> 00:13:07.000 w USA objęto ochroną prawie 900 tysięcy km kwadratowych morza, 00:13:07.000 --> 00:13:10.000 ale to zaledwie wzrost z 0,6 procent 00:13:10.000 --> 00:13:15.000 do 0,8 procent powierzchni oceanów na świecie. 00:13:15.000 --> 00:13:18.000 Obszary chronione regenerują się, 00:13:18.000 --> 00:13:20.000 ale potrzeba dużo czasu, by pojawiły się znów 00:13:20.000 --> 00:13:24.000 50-letnie karmazyny lub żabnice, rekiny lub okonie morskie 00:13:24.000 --> 00:13:26.000 albo 200-letnie gardłosze. 00:13:26.000 --> 00:13:29.000 A przecież nie jadamy 200-letnich krów czy kurczaków. 00:13:30.000 --> 00:13:33.000 Obszary chronione dają nadzieję, 00:13:33.000 --> 00:13:36.000 że stworzenia z marzenia Eda Wilsona, 00:13:36.000 --> 00:13:40.000 z encyklopedii życia, czy ze spisu organizmów morskich, 00:13:40.000 --> 00:13:44.000 nie będą żyć tylko na papierze, 00:13:44.000 --> 00:13:48.000 na zdjęciach czy w paragrafach. NOTE Paragraph 00:13:48.000 --> 00:13:51.000 Z naukowcami z całego świata przyglądamy się 99% wód morskich, 00:13:51.000 --> 00:13:55.000 na których wolno łowić, wiercić, wydobywać, wyrzucać i kto wie, co jeszcze, 00:13:55.000 --> 00:13:57.000 i wypatrujemy miejsc dających nadzieję, 00:13:57.000 --> 00:14:01.000 szukając sposobów, by zapewnić im i nam bezpieczną przyszłość. 00:14:01.000 --> 00:14:03.000 Weźmy Arktykę. 00:14:03.000 --> 00:14:06.000 Mamy tylko jedną szansę, by naprawić tam sytuację -- teraz. 00:14:06.000 --> 00:14:09.000 Albo Antarktyda -- kontynent pod ochroną, 00:14:09.000 --> 00:14:15.000 ale ocean ją otaczający ogałacany jest z krylu, wielorybów i ryb. 00:14:15.000 --> 00:14:20.000 Morze Sargassowe -- ponad 7 milionów kilometrów kwadratowych 00:14:20.000 --> 00:14:23.000 pływającego lasu zbieranego na paszę dla krów. 00:14:23.000 --> 00:14:27.000 97 procent lądu na Wyspach Galapagos jest pod ochroną, 00:14:27.000 --> 00:14:31.000 ale otaczające wody są pustoszone przez połowy ryb. 00:14:31.000 --> 00:14:33.000 To samo dotyczy Argentyny. 00:14:33.000 --> 00:14:36.000 Szelf patagoński jest poważnie zagrożony. 00:14:36.000 --> 00:14:41.000 Odległe akweny morskie, na które podążają wieloryby, tuńczyki i delfiny, 00:14:41.000 --> 00:14:44.000 to największy i najsłabiej chroniony ekosystem Ziemi, 00:14:44.000 --> 00:14:47.000 pełen świecących stworzeń 00:14:47.000 --> 00:14:50.000 żyjących w ciemnych wodach, głębokich na ponad 3 km. 00:14:50.000 --> 00:14:53.000 Stworzeń, które rozbłyskują, lśnią, jarzą się 00:14:53.000 --> 00:14:56.000 własnym, żywym światłem. NOTE Paragraph 00:14:56.000 --> 00:14:59.000 W morzach są wciąż miejsca dziewicze, jak za mojego dzieciństwa. 00:14:59.000 --> 00:15:03.000 Najbliższe 10 lat może mieć kluczowe znaczenie, 00:15:03.000 --> 00:15:07.000 a najbliższe 10 tysięcy lat może oferować nam najlepszą szansę 00:15:07.000 --> 00:15:13.000 na ochronę resztek systemów naturalnych, które dają nam życie. 00:15:13.000 --> 00:15:16.000 Aby zaradzić zmianom klimatu, potrzebujemy nowych metod produkcji energii. 00:15:16.000 --> 00:15:22.000 Potrzebujemy nowych, lepszych rozwiązań problemów biedy, wojny i choroby. 00:15:22.000 --> 00:15:26.000 Potrzebujemy wielu rzeczy, by na trwałe uczynić świat lepszym. 00:15:26.000 --> 00:15:29.000 Ale to wszystko będzie bez znaczenia, 00:15:29.000 --> 00:15:32.000 jeśli nie ochronimy oceanu. 00:15:32.000 --> 00:15:36.000 Nasz los i los oceanów to jedno. 00:15:36.000 --> 00:15:40.000 Musimy zrobić dla oceanów to samo, co Al Gore zrobił dla nieba. NOTE Paragraph 00:15:40.000 --> 00:15:43.000 Międzynarodowa unia ochrony przyrody, IUCN, 00:15:43.000 --> 00:15:45.000 przygotowuje globalny plan działań 00:15:45.000 --> 00:15:47.000 na rzecz ochrony bioróżnorodności 00:15:47.000 --> 00:15:51.000 oraz ograniczenia i złagodzenia następstw zmian klimatycznych. 00:15:51.000 --> 00:15:55.000 Na otwartym morzu i w wodach przybrzeżnych, 00:15:55.000 --> 00:15:59.000 gdziekolwiek dostrzeżemy zagrożenia, 00:15:59.000 --> 00:16:03.000 musimy zastosować nowe technologie mapowania, fotografowania 00:16:03.000 --> 00:16:07.000 i badania 95 procent mórz, których jeszcze nie znamy. 00:16:07.000 --> 00:16:10.000 Celem jest ochrona bioróżnorodności, 00:16:10.000 --> 00:16:12.000 zapewnienie stabilności i odporności. 00:16:12.000 --> 00:16:14.000 Potrzebujemy aparatów do głębokiego nurkowania, 00:16:14.000 --> 00:16:17.000 nowych technologii do badania oceanu. 00:16:17.000 --> 00:16:20.000 Może potrzebujemy morskiej 00:16:20.000 --> 00:16:22.000 ekspedycji TED, która pomoże 00:16:22.000 --> 00:16:24.000 ustalić następne konieczne kroki. NOTE Paragraph 00:16:25.000 --> 00:16:28.000 Pewnie ciekawi was, jakie mam życzenie. 00:16:29.000 --> 00:16:34.000 Chciałabym, żebyście użyli wszystkich dostępnych środków -- 00:16:34.000 --> 00:16:37.000 filmów, wypraw, Internetu, nowych łodzi podwodnych -- 00:16:37.000 --> 00:16:40.000 by uzyskać poparcie publiczne 00:16:40.000 --> 00:16:43.000 dla światowej sieci rezerwatów morskich, 00:16:43.000 --> 00:16:47.000 miejsc nadziei na tyle dużych, by uratować i zregenerować ocean, 00:16:47.000 --> 00:16:50.000 błękitne serce naszej planety. 00:16:50.000 --> 00:16:52.000 Jak dużych? 00:16:52.000 --> 00:16:55.000 Jedni mówią 10 procent, inni 30. 00:16:55.000 --> 00:16:59.000 To wy zadecydujecie, jaką część swojego serca chcecie chronić. 00:17:00.000 --> 00:17:02.000 Cokolwiek zdecydujecie, 00:17:02.000 --> 00:17:05.000 na pewno ułamek procenta nie wystarczy. 00:17:06.000 --> 00:17:08.000 To życzenie na dużą skalę, 00:17:08.000 --> 00:17:12.000 ale jeśli zdołamy je spełnić, możemy naprawdę zmienić świat 00:17:12.000 --> 00:17:15.000 i pomóc przetrwać gatunkowi, 00:17:15.000 --> 00:17:21.000 który notabene jest moim ulubionym, 00:17:21.000 --> 00:17:23.000 czyli nam, ludziom. 00:17:23.000 --> 00:17:25.000 Dla dzieci dziś, 00:17:25.000 --> 00:17:27.000 dla dzieci przyszłości. 00:17:27.000 --> 00:17:31.000 Drugiej szansy nie będzie, więc czas działać - teraz! NOTE Paragraph 00:17:32.000 --> 00:17:33.000 Dziękuję. NOTE Paragraph 00:17:33.000 --> 00:17:48.000 (Brawa)