WEBVTT 00:00:06.864 --> 00:00:10.657 Khi nhắc tới tiếng Anh, ta thường nghĩ tới một ngôn ngữ đơn nhất 00:00:10.657 --> 00:00:14.997 nhưng thứ tiếng Anh địa phương tại hàng chục quốc gia trên thế giới 00:00:14.997 --> 00:00:17.050 có gì giống nhau, 00:00:17.050 --> 00:00:18.980 hay giống những tác phẩm của Chaucer? 00:00:18.980 --> 00:00:23.028 Và chúng có liên hệ gì với những từ ngữ kỳ lạ trong bài thơ Beowulf? 00:00:23.028 --> 00:00:25.271 Câu trả lời là như hầu hết các ngôn ngữ khác, 00:00:25.271 --> 00:00:28.326 tiếng Anh được phát triển bởi nhiều thế hệ người nói, 00:00:28.326 --> 00:00:31.307 và trải qua nhiều thay đối lớn theo thời gian. 00:00:31.307 --> 00:00:33.340 Đi ngược lại quá trình này, 00:00:33.340 --> 00:00:35.779 chúng ta có thể lần theo tiếng Anh hiện đại 00:00:35.779 --> 00:00:38.403 tìm về nguồn gốc cổ xưa của chúng. 00:00:38.403 --> 00:00:40.536 Trong khi tiếng Anh hiện đại có nhiều từ tương tự 00:00:40.536 --> 00:00:42.938 với các ngôn ngữ gốc Latin khác, 00:00:42.938 --> 00:00:44.582 như tiếng Pháp, tiếng Tây Ban Nha, 00:00:44.582 --> 00:00:47.723 đa số những từ này không có gốc giống như chúng. 00:00:47.723 --> 00:00:50.271 Thật ra, những từ này được đưa vào ngôn ngữ 00:00:50.271 --> 00:00:55.087 cùng với cuộc xâm lấn của người Norman vào Anh năm 1066. 00:00:55.087 --> 00:00:57.632 Khi người Norman vốn nói tiếng Pháp làm chủ đất Anh 00:00:57.632 --> 00:00:59.649 và trở thành giai cấp thống trị, 00:00:59.649 --> 00:01:01.793 họ đem ngôn ngữ của họ vào, 00:01:01.793 --> 00:01:05.267 thêm số lượng lớn từ vựng tiếng Pháp và tiếng Latin 00:01:05.267 --> 00:01:08.286 vào thứ tiếng Anh vốn đã được nói từ trước. 00:01:08.286 --> 00:01:11.049 Ngày nay, ta gọi đó là tiếng Anh cổ. 00:01:11.049 --> 00:01:13.495 Đó cũng chính là ngôn ngữ của bài thơ Beowulf. 00:01:13.495 --> 00:01:15.609 Hẳn từ ngữ trong đó sẽ khá lạ, 00:01:15.609 --> 00:01:19.915 nhưng bạn cũng có thể thấy quen quen nếu bạn biết một ít tiếng Đức. 00:01:19.915 --> 00:01:23.807 Bởi vì tiếng Anh cổ thuộc cùng họ với tiếng Đức, 00:01:23.807 --> 00:01:27.595 được đưa vào Anh vào thế kỷ thứ 5 và thứ 6 00:01:27.595 --> 00:01:31.179 bởi người Angle, Saxon, và người Jute. 00:01:31.179 --> 00:01:35.901 Những người này nói phương ngữ tiếng Đức hay còn gọi là tiếng Anglo-Saxon. 00:01:35.901 --> 00:01:38.931 Những chiến binh Viking vào thế kỷ thứ 8 và 11 00:01:38.931 --> 00:01:42.943 lại đem thêm từ mượn từ tiếng Bắc Đức cổ vào ngôn ngữ. 00:01:42.943 --> 00:01:45.771 Cũng không dễ để nhận ra gốc từ của tiếng Anh hiện đại 00:01:45.771 --> 00:01:47.634 dưới những lớp từ mượn 00:01:47.634 --> 00:01:51.738 từ tiếng Pháp, Latin, Bắc Đức cổ và những ngôn ngữ khác. 00:01:51.738 --> 00:01:56.904 Nhưng ngôn ngữ học có thể giúp chúng ta nhận ra, dựa trên cấu trúc ngữ pháp, 00:01:56.904 --> 00:01:58.733 các kiểu thay đổi về âm, 00:01:58.733 --> 00:02:01.175 và những từ vựng cơ bản. 00:02:01.175 --> 00:02:03.682 Lấy ví dụ, sau thế kỷ thứ 6, 00:02:03.682 --> 00:02:09.011 các từ tiếng Đức bắt đầu bằng âm "p" đã được chuyển thành âm "pf" 00:02:09.011 --> 00:02:13.109 trong khi tiếng Anh cổ vẫn giữ nguyên âm "p". 00:02:13.109 --> 00:02:16.977 Trường hợp khác, những từ có âm "sk" trong tiếng Thụy Điển 00:02:16.977 --> 00:02:20.394 được chuyển thành "sh" trong tiếng Anh. 00:02:20.394 --> 00:02:23.236 Vẫn còn một số từ tiếng Anh còn âm "sk", 00:02:23.236 --> 00:02:25.257 như "skirt" và "skull", 00:02:25.257 --> 00:02:27.988 nhưng đó là những từ mượn trực tiếp từ tiếng Bắc Đức cổ 00:02:27.988 --> 00:02:31.781 được du nhập sau thời kỳ chuyển âm "sk" thành "sh". 00:02:31.781 --> 00:02:33.710 Những ví dụ này cho ta thấy 00:02:33.710 --> 00:02:37.628 cũng như rất nhiều ngôn ngữ Roman có gốc Latin, 00:02:37.628 --> 00:02:41.603 tiếng Anh, tiếng Thụy Điển, tiếng Đức, và các ngôn ngữ khác 00:02:41.603 --> 00:02:46.006 có nguồn gốc chung từ tổ tiên là tiếng Đức nguyên thủy 00:02:46.006 --> 00:02:48.854 được nói vào khoảng 500 năm TCN. 00:02:48.854 --> 00:02:52.301 Bởi loại ngôn ngữ cổ này không hề được viết ra, 00:02:52.301 --> 00:02:56.184 ta chỉ có thể tái hiện nó bằng cách so sánh các phân nhánh của nó, 00:02:56.184 --> 00:02:59.302 nhờ vào xem xét những giai đoạn thay đổi của chúng. 00:02:59.302 --> 00:03:03.671 Chúng ta không thể sử dụng cùng một phương pháp để đi xa hơn nữa, 00:03:03.671 --> 00:03:09.741 và truy tìm nguồn gốc của tiếng Đức nguyên thủy về ngôn ngữ tiền Ấn-Âu 00:03:09.741 --> 00:03:11.922 được nói vào 6000 năm trước 00:03:11.922 --> 00:03:16.512 ở thảo nguyên Pontic mà giờ là Ukraine và Nga. 00:03:16.512 --> 00:03:20.843 Đây là tổ tiên của dòng họ ngôn ngữ Ấn-Âu 00:03:20.843 --> 00:03:25.371 vốn bao gồm hầu hết mọi ngôn ngữ cổ từng được nói ở châu Âu, 00:03:25.371 --> 00:03:28.711 cũng như phần lớn Nam Á và Tây Á. 00:03:28.711 --> 00:03:31.453 Và với những nghiên cứu thêm, 00:03:31.453 --> 00:03:35.890 chúng ta có thể tìm ra sự tương đồng 00:03:35.890 --> 00:03:39.864 giữa các từ có liên hệ với nhau trong các phân nhánh Ấn-Âu. 00:03:39.864 --> 00:03:42.085 So sánh tiếng Anh với tiếng Latin, 00:03:42.085 --> 00:03:45.690 ta thấy âm "t" trong tiếng Anh là âm "d" của tiếng Latin, 00:03:45.690 --> 00:03:49.728 và âm "f" là âm"p" của tiếng Latin đối với phụ âm đầu của từ. 00:03:49.728 --> 00:03:53.681 Một vài từ tiếng Anh có họ hàng xa như tiếng Hindi, tiếng Ba Tư 00:03:53.681 --> 00:03:58.109 và tiếng Celtic vốn bị lãng quên ở khu vực là nước Anh ngày nay. 00:03:58.109 --> 00:04:02.769 Bản thân ngôn ngữ tiền Ấn-Âu cũng có nguồn gốc từ một ngôn ngữ cổ hơn, 00:04:02.769 --> 00:04:07.908 đáng tiếc là quá xa để các bằng chứng lịch sử và khảo cổ 00:04:07.908 --> 00:04:10.088 có thể dẫn chúng ta đi. 00:04:10.088 --> 00:04:12.280 Còn rất nhiều bí ẩn không thể giải đáp, 00:04:12.280 --> 00:04:15.658 như có chăng mối liên hệ nào giữa tiếng Ấn-Âu 00:04:15.658 --> 00:04:17.842 với các tập ngôn ngữ khác, 00:04:17.842 --> 00:04:22.522 và các ngôn ngữ được nói ở châu Âu trước khi có tiếng Ấn-Âu là gì. 00:04:22.522 --> 00:04:27.418 Nhưng điều thú vị ở đây là gần 3 tỉ người khắp thế giới, 00:04:27.418 --> 00:04:29.980 đa số không hiểu tiếng của nhau, 00:04:29.980 --> 00:04:36.360 lại đang nói cùng những từ được hình thành từ 6000 năm lịch sử.