0:00:06.854,0:00:10.867
Երբ խոսքը գնում է անգլերենի մասին, մենք [br]հաճախ պատկերացնում ենք այն որպես մեկ լեզու

0:00:10.867,0:00:14.997
սակայն ի՞նչն է հանդիսանում աշխարհի [br]տասնյակ երկրներում խոսվող

0:00:14.997,0:00:17.050
հազարավորբարբառները կապող օղակը,

0:00:17.050,0:00:19.410
կամ ի՞նչով են նրանք նման Չոսերի գործերին:

0:00:19.410,0:00:23.028
Եվ ինչո՞վ է նրանցից որևէ մեկը կապված[br]Բեովուլֆի տարօրինակ բառերին:

0:00:23.028,0:00:25.271
Պատասխանն այն է, որ շատ լեզուների պես`

0:00:25.271,0:00:28.326
անգլերենը զարգացում է ապրել տարբեր [br]խոսողների սերունդների միջով`

0:00:28.326,0:00:31.307
ժամանակի ընթացքում ենթարկվելով ահռելի [br]փոփոխությունների:

0:00:31.307,0:00:33.340
Քննելով այս փոփոխությունները`

0:00:33.340,0:00:35.779
մենք կարող ենք հետևել լեզուն այսօրվա օրից

0:00:35.779,0:00:38.303
մինչև իր հինավուրց արմատները:

0:00:38.303,0:00:40.686
Մինչդեռ ժամանակակից[br]անգլերենը շատ նման բառեր ունի`

0:00:40.686,0:00:42.918
լատիներենից առաջացած[br]ռոմանական լեզուներում,

0:00:42.918,0:00:44.672
օրինակ` ֆրանսերենում և իսպաներենում,

0:00:44.672,0:00:47.723
բայց բառերի մեծամասնությունն[br]իրականում իր մասը չէր հանդիսանում:

0:00:47.723,0:00:50.271
Փոխարենը, նրանք սկսեցին ներխուժել[br]լեզվի մեջ`

0:00:50.271,0:00:55.087
1066 թվականի դեպի Անգլիա նորմանական[br]ներխուժմանը զուգընթաց:

0:00:55.087,0:00:57.632
Երբ ֆրանսախոս նորմանացիները[br]գրավեցին Անգլիան

0:00:57.632,0:00:59.649
և դարձան նրա իշխող խավը,

0:00:59.649,0:01:01.793
նրանք իրենց հետ բերեցին նաև իրենց խոսքը`

0:01:01.793,0:01:05.267
ավելացնելով այնտեղ մինչ այդ [br]խոսվող անգլերենին

0:01:05.267,0:01:08.286
ֆրանսերենի և լատիներենի ահռելի բառապաշար:

0:01:08.286,0:01:11.049
Այսօր մենք այդ լեզուն[br]անվանում ենք հին անգլերեն:

0:01:11.049,0:01:13.495
Հենց դա է Բեովուլֆի լեզուն:

0:01:13.495,0:01:15.609
Այն հավանաբար այնքան էլ ծանոթ չի թվում,

0:01:15.609,0:01:19.915
սակայն այն կարող է ավելի ծանոթ թվալ[br]գերմաներեն իմանալու դեպքում:

0:01:19.915,0:01:23.807
Պատճառն այն է, որ հին անգլերենը[br]պատկանում է գերմանական լեզվախմբին`

0:01:23.807,0:01:27.595
առաջին անգամ 5-րդ և 6-րդ դարերում[br]Բրիտանական կղզի բերված

0:01:27.595,0:01:31.179
անգլոնների, սաքսոնների և յուտերի կողմից:

0:01:31.179,0:01:35.901
Իրենց կողմից խոսվող գերմանական բարբառները[br]կոչվեց անգլո-սաքսոնական լեզու:

0:01:35.901,0:01:38.931
8-11-րդ դարերում վիկինգները

0:01:38.931,0:01:42.943
հին նորվեգերենից էլ ավելի շատ [br]փոխառություններ ավելացրին խառնուրդին:

0:01:42.943,0:01:45.771
Դժվար է տեսնել[br]ժամանակակից անգլերենի արմատները`

0:01:45.771,0:01:47.634
հաշվի առնելով բոլոր վերցված բառերը

0:01:47.634,0:01:51.738
ֆրանսերենից, լատիներենից, հին նորվեգերենից[br]և այլ լեզուներից:

0:01:51.738,0:01:56.904
Սակայն համեմատական լեզվաբանությունը կարող[br]է օգնել` հիմնվելով քերանական կառուցվածքի,

0:01:56.904,0:01:58.833
հնչյունների փոխվելու օրինաչափությունների

0:01:58.833,0:02:01.175
և հիմնական բառապաշարի վրա:

0:02:01.175,0:02:03.682
Օրինակ` 6-րդ դարից հետո

0:02:03.682,0:02:09.011
գերմաներեն բառերը, որոնք սկսում էին "p"[br]տառով, աստիճանաբար դարձան "pf",

0:02:09.011,0:02:13.109
մինչդեռ հին անգլերենի իրենց նմանակները[br]մնացին անփոփոխ:

0:02:13.109,0:02:16.977
Մեկ այլ բաժանման ընթացքում շվեդերենի "sk"[br]հնչյունը ունեցող բառերը

0:02:16.977,0:02:20.394
ստացան "sh" հնչյունը անգլերենում:

0:02:20.394,0:02:23.236
Հիմա էլ գոյություն ունեն "sk"հնչյուն[br]ունեցող անգլերեն բառեր,

0:02:23.236,0:02:25.617
օրինակ` "skirt" (կիսաշրջազգեստ)[br]և "skull" (գանգ),

0:02:25.617,0:02:28.118
բայց նրանք հին նորվեգերենից[br]եկած փոխառություններ են,

0:02:28.118,0:02:31.781
որոնք եկել էին "sk"-ից "sh" անցումից հետո:

0:02:31.781,0:02:33.710
Այս օրինակները ցույց են տալիս,

0:02:33.710,0:02:37.628
որ ինչպես շատ ու շատ ռոմանական լեզուներ[br]առաջացել են լատիներենից,

0:02:37.628,0:02:41.603
այնպես էլ անգլերենը, շվեդերենը, [br]գերմաներենը և այլ լեզուներ

0:02:41.603,0:02:46.006
առաջացել էին իրենց ընդհանուր նախահայր[br]համարվող նախա-գերմանական լեզվից,

0:02:46.006,0:02:48.854
որն օգտագործվել է մոտավորապես [br]մ.թ.ա. 500 թվականին:

0:02:48.854,0:02:52.301
Քանի որ այս պատմական լեզուն[br]երբեք գրի չի առնվել,

0:02:52.301,0:02:56.184
մենք միայն կարող ենք այն վերականգնել`[br]համեմատելով իր հաջորդողների հետ,

0:02:56.184,0:02:59.302
որը հնարավոր է շնորհիվ[br]փոփոխությունների կայունության:

0:02:59.302,0:03:03.671
Մենք նույնիսկ կարող ենք [br]առաջ գնալ ևս մեկ քայլ

0:03:03.671,0:03:09.741
և հետևել նախա-գերմանակ լեզվի նախորդողի`[br]նախա-հնդեվրոպական լեզվի ծագմանը,

0:03:09.741,0:03:11.922
որն օգտագործվել է մոտ 6000 տարի առաջ

0:03:11.922,0:03:16.512
այսօրվա Ուկրաինայի և Ռուսաստանի [br]տարածքում գտնվող Պոնտական տափաստանում:

0:03:16.512,0:03:20.843
Սա հանդիսանում է հնդեվրոպական[br]լեզվաընտանիքի վերականգնված նախահայրը,

0:03:20.843,0:03:25.371
որն ընդգրկում է պատմության ընթացքում[br]Եվրոպայում խոսված գրեթե բոլոր լեզուները,

0:03:25.371,0:03:28.711
ինչպես նաև հարավային և արևմտյան Ասիայի[br]մեծ մասում խոսվածները:

0:03:28.711,0:03:31.453
Եվ չնայած այն կարող է [br]ավելի մեծ ջանք պահանջել,

0:03:31.453,0:03:35.890
մենք կարող ենք բացահայտել հնդեվրոպական[br]լեզվաընտանիքի տարբեր ճյուղերի բառերի

0:03:35.890,0:03:39.864
կառուցվածքային նմանությունները և[br]համապատասխանությունները:

0:03:39.864,0:03:42.085
Համեմատելով անգլերենը և լատիներենը`

0:03:42.085,0:03:45.690
մենք տեսնում ենք, որ անգլերենը ունի "t",[br]երբ լատիներենը ունի "d",

0:03:45.690,0:03:49.728
և "f", երբ լատիները` "p" բառերի սկզբում:

0:03:49.728,0:03:53.681
Անգլերենին համեմատաբար հեռու լեզուները[br]ընդգրկում են հինդին, պարկսերենը

0:03:53.681,0:03:58.109
և կելտիկ լեզուները, որոնք սփռված են[br]այսօրվա Բրիտանիայի տարածքով մեկ:

0:03:58.109,0:04:02.769
Նախա-հնդեվրոպական լեզուն իր հերթին ևս[br]առաջացել է էլ ավելի հին լեզվից,

0:04:02.769,0:04:07.908
սակայն, դժբախտաբար, սա է այն սահմանը,[br]որը պատմական և հնէաբանական ապացույցները

0:04:07.908,0:04:10.088
թույլատրում են մեզ հետազոտել:

0:04:10.088,0:04:12.280
Շատ ու շատ գաղտնիքներ[br]մնում են օդում կախված,

0:04:12.280,0:04:15.658
օրինակ` որոշակի կապի[br]գոյությունը հնդեվրոպական

0:04:15.658,0:04:17.842
և այլ գլխավոր լեզվաընտանիքների միջև

0:04:17.842,0:04:22.522
և մինչ այդ Եվրոպայում խոսվող[br]լեզուների հատկանշական գծերը:

0:04:22.522,0:04:27.418
Սակայն ապշեցուցիչ է այն, որ մոտ[br]3 միլիարդ մարդ ամբողջ աշխարհում,

0:04:27.418,0:04:29.977
որոնցից շատերը չեն կարող հասկանալ իրար,

0:04:29.977,0:04:37.367
միևնույնն է խոսում են նույն բառերով`[br]ձևավորված 6000 տարվա պատմության ընթացքում: