WEBVTT

00:00:07.072 --> 00:00:10.702
Πώς αποκτάς αυτό που θέλεις
χρησιμοποιώντας απλώς λέξεις;

00:00:11.132 --> 00:00:15.653
Ο Αριστοτέλης φρόντισε να απαντήσει
σε αυτή την ερώτηση 2.000 χρόνια πριν

00:00:15.653 --> 00:00:17.582
στη «Ρητορική» του.

00:00:18.152 --> 00:00:19.993
Η ρητορική, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη,

00:00:19.993 --> 00:00:23.573
είναι η τέχνη της επιλογής
των διαθέσιμων τρόπων πειθούς.

00:00:24.013 --> 00:00:26.703
Σήμερα την εφαρμόζουμε
σε κάθε μορφή επικοινωνίας.

00:00:27.143 --> 00:00:29.582
Ο Αριστοτέλης όμως,
εστίασε στις δημηγορίες

00:00:29.582 --> 00:00:32.993
και περιέγραψε τριών ειδών
ρητορικούς λόγους.

00:00:33.623 --> 00:00:35.713
Ο δικανικός λόγος

00:00:35.713 --> 00:00:38.563
παραθέτει στοιχεία
και κρίσεις για το παρελθόν,

00:00:38.563 --> 00:00:40.984
όπως ο ντετέκτιβ στη σκηνή του εγκλήματος.

00:00:41.314 --> 00:00:43.714
Ο επιδεικτικός ή πανηγυρικός λόγος

00:00:43.714 --> 00:00:46.024
αναγγέλλει ένα γεγονός του παρόντος,

00:00:46.024 --> 00:00:47.944
όπως γίνεται στους γαμήλιους λόγους.

00:00:48.384 --> 00:00:52.064
Ο τρόπος, όμως, για να επιφέρεις αλλαγές
είναι η ρητορική διαβούλευσης,

00:00:52.064 --> 00:00:53.963
ή συμβουλευτική ρητορεία.

00:00:54.253 --> 00:00:56.164
Αντί για το παρελθόν ή το παρόν,

00:00:56.164 --> 00:00:58.804
οι συμβουλευτικοί λόγοι
εστιάζουν στο μέλλον.

00:00:59.164 --> 00:01:01.074
Πρόκειται για τη ρητορική των πολιτικών

00:01:01.074 --> 00:01:05.025
όταν συζητούν έναν νέο νόμο σκεπτόμενοι
τις επιδράσεις που θα μπορούσε να έχει,

00:01:05.025 --> 00:01:08.596
όπως όταν ο Ρόναλντ Ρίγκαν προειδοποίησε
πως το πρόγραμμα ιατρικής ασφάλειας

00:01:08.596 --> 00:01:12.534
θα οδηγούσε σε ένα σοσιαλιστικό μέλλον
που θα λέμε στα παιδιά και τα εγγόνια μας

00:01:12.534 --> 00:01:15.745
πώς ήταν κάποτε η Αμερική
όταν οι άνθρωποι ήταν ελεύθεροι.

00:01:16.135 --> 00:01:19.465
Αφορά, όμως, και τους λόγους
των ακτιβιστών που πιέζουν για αλλαγές,

00:01:19.465 --> 00:01:21.995
όπως το όνειρο του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ

00:01:21.995 --> 00:01:24.195
ότι μια μέρα τα παιδιά του
θα ζουν σε μια χώρα

00:01:24.195 --> 00:01:26.695
όπου δεν θα κρίνονται
από το χρώμα του δέρματός τους,

00:01:26.695 --> 00:01:28.975
αλλά από το περιεχόμενο
του χαρακτήρα τους.

00:01:29.255 --> 00:01:33.117
Και στις δύο περιπτώσεις, ο ομιλητής
παρουσιάζει στον κόσμο ένα πιθανό μέλλον

00:01:33.117 --> 00:01:36.744
και προσπαθεί να τους προσεταιριστεί
για την αποφυγή ή επίτευξή του.

00:01:36.974 --> 00:01:39.815
Όμως, τι είναι αυτό που κάνει καλό
έναν συμβουλευτικό λόγο,

00:01:39.815 --> 00:01:41.635
πέρα από τη χρήση μελλοντικού χρόνου;

00:01:41.635 --> 00:01:44.923
Κατά τον Αριστοτέλη, 
υπάρχουν τρία μέσα πειθούς:

00:01:44.923 --> 00:01:46.066
η ηθοποιία,

00:01:46.066 --> 00:01:47.025
η λογική,

00:01:47.025 --> 00:01:48.137
και η παθοποιία.

00:01:48.477 --> 00:01:52.015
Η ηθοποιία αφορά τον τρόπο που πείθεις
το κοινό για την αξιοπιστία σου.

00:01:52.145 --> 00:01:56.856
Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ άρχισε τον λόγο του
στο Κογκρέσο των ΗΠΑ δηλώνοντας:

00:01:56.856 --> 00:02:01.244
«Έχω υπάρξει σε πλήρη αρμονία όλη μου
τη ζωή με τις τάσεις που έχουν διαμορφωθεί

00:02:01.244 --> 00:02:05.395
και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού
εναντίον των προνομίων και μονοπωλίων»,

00:02:05.395 --> 00:02:09.466
έτσι υπογραμμίζοντας το ήθος του
ως ατόμου πιστού στη δημοκρατία.

00:02:09.776 --> 00:02:12.686
Πολύ νωρίτερα,
υπερασπιζόμενος τον ποιητή Αρχία,

00:02:12.686 --> 00:02:16.367
ο Ρωμαίος ύπατος Κικέρων αναφέρθηκε
στη δική του πρακτική γνώση

00:02:16.367 --> 00:02:18.657
και εμπειρία ως πολιτικός:

00:02:18.657 --> 00:02:21.538
«Παρακινημένος από τη σπουδή μου
των θεωρητικών επιστημών

00:02:21.538 --> 00:02:24.398
κι από την προσεκτική εκπαίδευση
προς την οποία οφείλω να πω

00:02:24.398 --> 00:02:27.127
ότι σε καμία στιγμή της ζωής μου
δεν έδειξα απροθυμία».

00:02:27.407 --> 00:02:30.736
Τέλος, μπορείς να επιδείξεις αδιαφορία,

00:02:30.736 --> 00:02:33.486
ή ότι δεν υποκινείσαι
από ιδιοτελείς σκοπούς.

00:02:33.866 --> 00:02:37.007
Λόγο ονόμασε τη χρήση
της λογικής και του αιτιασμού.

00:02:37.247 --> 00:02:41.138
Η μέθοδος αυτή μπορεί να επιστρατεύσει
ρητορικά τεχνάσματα όπως οι αναλογίες,

00:02:41.138 --> 00:02:42.177
τα παραδείγματα,

00:02:42.177 --> 00:02:44.777
και αποτελέσματα ερευνών
ή στατιστικά στοιχεία.

00:02:45.177 --> 00:02:47.498
Μα δεν πρόκειται
μόνο για γεγονότα και αριθμούς.

00:02:47.728 --> 00:02:50.958
Είναι επίσης η δομή και
το περιεχόμενο του ίδιου του λόγου.

00:02:51.148 --> 00:02:54.907
Ο σκοπός είναι να χρησιμοποιείς 
έγκυρα δεδομένα για να πείσεις το κοινό,

00:02:54.907 --> 00:02:58.577
όπως στο επιχείρημα της Σοζούρνερ Τρουθ
για τα γυναικεία δικαιώματα:

00:02:58.577 --> 00:03:02.597
«Έχω τόσους μυς όσους κάθε άντρας
και μπορώ να δουλέψω όσο κάθε άντρας.

00:03:02.597 --> 00:03:06.788
Έχω οργώσει, θερίσει, ξεφλουδίζει,
έχω κόψει και κλαδέψει,

00:03:06.788 --> 00:03:09.449
και μπορεί οποιοσδήποτε άντρας
να κάνει περισσότερα;»

00:03:09.939 --> 00:03:14.472
Δυστυχώς, οι ομιλητές συχνά χειραγωγούν
τον κόσμο με ψευδείς πληροφορίες

00:03:14.472 --> 00:03:16.689
τις οποίες το κοινό θεωρεί αληθινές,

00:03:16.689 --> 00:03:19.589
όπως την απομυθοποιημένη
αλλά ακόμα ευρέως πιστευτή υπόθεση

00:03:19.589 --> 00:03:21.807
ότι τα εμβόλια προκαλούν αυτισμό.

00:03:22.247 --> 00:03:25.602
Τέλος, η παθοποιία 
επικαλείται το συναίσθημα,

00:03:25.602 --> 00:03:29.369
και στην εποχή της μαζικής ενημέρωσης,
είναι συχνά ο πιο αποτελεσματικός τρόπος.

00:03:29.639 --> 00:03:32.208
Η παθοποιία εγγενώς
δεν είναι ούτε καλή ούτε κακή,

00:03:32.208 --> 00:03:34.949
μπορεί όμως η χρήση της να είναι
παράλογη και απρόβλεπτη.

00:03:35.169 --> 00:03:38.288
Μπορεί με την ίδια ευκολία
να μας κινητοποιήσει υπέρ της ειρήνης,

00:03:38.288 --> 00:03:40.089
αλλά και να μας ωθήσει στον πόλεμο.

00:03:40.259 --> 00:03:41.703
Η πλειονότητα των διαφημίσεων,

00:03:41.703 --> 00:03:45.529
από τα προϊόντα ομορφιάς που υπόσχονται
να μας απαλλάξουν από τις ανασφάλειές μας

00:03:45.529 --> 00:03:48.529
μέχρι και τα αυτοκίνητα που μας κάνουν
να νιώθουμε παντοδύναμοι,

00:03:48.529 --> 00:03:50.229
βασίζονται στην παθοποιία.

00:03:50.229 --> 00:03:54.608
Οι ρητορικές μέθοδοι του Αριστοτέλη
παραμένουν σημαντικά εργαλεία σήμερα,

00:03:54.608 --> 00:03:56.799
αλλά το να διαλέξεις 
ποιο να χρησιμοποιήσεις

00:03:56.799 --> 00:03:59.122
είναι θέμα γνώσης του κοινού
και του σκοπού σου,

00:03:59.122 --> 00:04:01.369
καθώς και του κατάλληλου τόπου και χρόνου.

00:04:01.449 --> 00:04:04.559
Και ίσως είναι εξίσου σημαντικό
να μπορείς να καταλαβαίνεις

00:04:04.559 --> 00:04:08.490
πότε οι ίδιες μέθοδοι πειθούς
χρησιμοποιούνται σε εσένα.