Büyük Göller hakkında bu kadar harika olan nedir? Amerika'nın kapalı denizleri olarak bilinirler. Kuzey Amerika Büyük Gölleri, Huron, Ontario, Michigan, Erie ve Superior o kadar büyüktür ki sekiz eyalete sınırdılar ve 23 katrilyon litre su içerirler. Bu miktar ABD'nin 48 eyaletinin topraklarını üç metre derinlikte kaplamaya yeterlidir. Bu büyük su kütleleri ormanlar, çayırlar ve 3500'ün üzerinde canlıya ev sahipliği yapan sulak yaşam alanlarını içerir. Peki bu kadar geniş ve eşsiz bir jeolojik özellik nasıl oluştu? Hikâye, neredeyse on bin yıl önce meydana gelmiş son buz devrinin sonunda başlıyor, havanın ısındığı ve Dünya'nın yüzeyini kaplayan buz kütlelerinin yavaşça geri çekilmeye başladığı zaman. Bu muazzam buz tabakaları bir dizi havzayı oydu. Eriyen buzlarla dolmaya başlayan bu havzalar, dünyanın en büyük tatlı su göllerini yarattı. Zamanla, bu havzalar arasında kanallar oluşmaya başladı ve su, bugüne kadar devam eden sürekli bir değişim hâlinde akmaya başladı. Aslında, bugün, birleşik Büyük Göller neredeyse dünyanın yüzey tatlı su miktarının %20'sini oluşturuyor. Suyun yolculuğu, sistemin suyunun yarısını içeren, en derin, soğuk ve temiz gölü olan Superior Gölü'nde başlıyor. Superior Gölü'nün derinliği 406 metre ki bu seksenden fazla balık türünü içeren eşsiz ve çeşitli bir ekosistem yaratıyor. Bir su damlası, Michigan veya Huron Gölü'ne geçmeden önce bu gölde 200 yıl geçiriyor. Mackinac Boğazı tarafından bağlanan bu iki göl, teknik olarak tek göldür. Batıda, göllerin üçüncü büyük gölü olan Michigan Gölü, uzanmaktadır. Su yavaşça çıkmaz sokak şeklinden geçer ve dünyanın en büyük tatlı su tepeleri, birçok vahşi yaşam türü ve eşsiz fosilleşmiş mercanla karşılaşır. Doğuda en uzun kıyıya sahip olan Huron Gölü bulunur. Seyrek nüfusludur ancak 7000 yıllık taşlaşmış ağaçlar da dâhil olmak üzere yoğun ormanlık içerir. Onların aşağısında su güneye doğru, Huron'dan Erie Gölü'ne doğru akmaya devam eder. Bu gölün beşinin en sıcağı ve en sığı olması milyonlarca göçmen kuş da dâhil olmak üzere hayvan yaşamının bolluğunu sağladı. Son olarak, su son durağına 50 metreden daha fazla bir mesafede, en küçük göl olan Ontario Gölü'ne akan müthiş Niagara Şelaleleri'nden aşağı doğru daralıyor. Oradan, yülculuk yapmış bu suyun bir kısmı Lawrence Gölü'ne ve eninde sonunda Atlantik Okyanusu'na ulaşıyor. Doğa harikası olmasının yanı sıra, sürekli akan Büyük Göller birkaç fayda daha sunuyor. Doğal bir su filtresi, akış kontrolü mineral döngüsü sağlıyor. 3200 kilometreden fazla mesafede su taşırken Büyük Göller ayrıca kırk milyon insana içme suyu ve kıyılarında bulunan çiftliklere ve endüstrilere günde 212 milyar litre su sağlar. Fakat bu sisteme dayanmamız negatif sonuçlarda doğuruyor. Büyük Göller kıyı habitatları bozulmakta ve bir zamanlar bozulmamış suları endüstriyel, kentsel ve tarımsal kirleticileri açığa çıkararak giderek nüfusu artmaktadır. Suyun% 1'inden daha azı Gölün sistemini her yıl terk ettiği için, on yıllık kirleticiler hâlâ su dibinde yatmaktadır. İnsanlar ayrıca, zebra ve quagga midyeleri gibi göllere 100'den fazla yerli olmayan ve istilacı türler ve bazı yerli balık popülasyonlarını azaltan deniz fenerleri de istemeyerek tanıttı. Daha büyük ölçekte, iklim değişikliği suların ısınmasına neden olarak su seviyelerini düşürür ve su hayatının dağılımını değiştirir. Neyse ki son yıllarda hükûmetler bu doğal kaynağın muazzam değerini fark etmeye başladılar. ABD ve Kanada arasındaki ortaklıklar kirliliği azaltmak, kıyı habitatlarını korumak ve istilacı türlerin yayılmasını durdurmak için devam etmektedir. Büyük Göller sistemi kadar büyük bir şeyi korumak için birçok kurumun işbirliği gerekecektir, ancak bu akan kapalı deniz harikasını koruyabilmemiz için çaba çok önemlidir.